ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII ROLNICZEJ WE WROCA
AWIU
2002 KONFERENCJE XXXI NR339
Wojciech Kilian
JAKOŚĆ BETONU CEMENTOWEGO W BUDOWLACH
HYDROTECHNICZNYCH
W ŚWIETLE WYMAGAC
NORMOWYCH
QUALITY OF CONCRETE IN HYDROTECHNICAL
STRUCTURES UNDER THE STANDARD REGULATIONS
Instytut Inżynierii Środowiska, Akademia Rolnicza, Wrocław
Institute of Environmental Engineering, Agricultural University of Wrocław
Artykuł prezentuje wybrane wymagania normowe dotyczące składu, jakości,
odporności i trwałości betonów cementowych, przeznaczonych do stosowania w
budownictwie hydrotechnicznym. Ten obszar zastosowań, ze względu na różnorodność
i intensywność oddziaływania czynników agresywnych, stawia wykonawcom
szczególnie wysokie wymagania co do jakości betonów i sposobu prowadzenia robót.
Trwałość betonu użytego do wykonania budowli hydrotechnicznych ma zasadnicze
znaczenia dla jej bezpieczeństwa, a także dla ekonomicznej efektywności inwestycji
w długim okresie czasu.
SA
OWA KLUCZOWE: konstrukcje betonowe, budowle hydrotechniczne, trwałość
budowli
1. WST
P
Budowla betonowa w projekcie konstrukcyjnym reprezentowana jest przez
określoną formę materiału, której parametry, wymiary i układ zbrojenia determinowane
są obliczeniowo w oparciu o istniejące w konkretnym usytuowaniu warunki
posadowienia, obciążenia, zakładane parametry eksploatacyjne i wymaganą trwałość
obiektu. W przypadku materiału kompozytowego, jakim jest beton zbrojony lub
niezbrojony, o spełnieniu tych założeń decydują cechy dojrzałego materiału. Wynikają
one zarówno z cech składników użytych do produkcji betonu, jak też z przestrzegania
reżimu stosowanej technologii robót betonowych. Specyfika budowli hydrotechnicznych
polega na tym, że są one narażone na działanie wielu niszczących czynników o różnym
nasileniu, w zmiennym środowisku. Czynniki te wymieniono poniżej. Są to [10]:
- agresja chemiczna wód powierzchniowych, gruntowych lub opadowych;
- ruch wody;
- parcie wody;
- parcie lodu;
- ciśnienie wywierane przez wodę zamarzającą w kapilarach masywu betonowego;
- transport masy wewnątrz materiału;
- dyfuzja zawartego w powietrzu CO2;
Wojciech Kilian
- zmiany temperatury;
- szok termiczny;
- wilgotność powietrza;
- mgła lub mgła solna w rejonach nadmorskich;
- opady atmosferyczne;
- czynniki powodujące ścieranie i kawitację;
- mikroorganizmy, rośliny, zwierzęta;
- obciążenia użytkowe.
Należy tu wymienić także obciążenia wyjątkowe i nieprzewidziane, związane np. z
błędami montażowymi, brakiem lub nieprawidłowym wykonaniem dylatacji, błędami
projektowymi.
Znaczna część budowli hydrotechnicznych to obiekty o dużym znaczeniu
gospodarczym i społecznym, których naprawa lub renowacja w znaczący sposób
komplikuje korzystanie z cieku, zbiornika lub określonego systemu infrastruktury
technicznej. Nawet małe budowle, jak kanały, jazy, przepusty czy groble są istotne w
życiu lokalnych społeczności. Każdorazowe wyłączenie ich z eksploatacji może
powodować rozmaite problemy. Inwestycje i remonty budowli hydrotechnicznych są
kosztowne. Przygotowanie placu budowy i prowadzenie robót budowlanych wymaga
zazwyczaj stosowania specjalnych technik, jak zmiana lub ograniczenie szerokości
koryta cieku, zabijanie ścianek szczelnych, betonowanie pod wodą, itp. Z tych względów
inwestor i wykonawca powinni dokładać wszelkich starań, by jakość wbudowanego
betonu była jak najwyższa. Pozwoli to na spełnienie wymagań konstrukcyjnych i
eksploatacyjnych, jak również sprawi, że koszt inwestycji w odniesieniu do czasu
eksploatacji, długości okresu pomiędzy naprawami i całkowitego kosztu eksploatacji
będzie niewielki.
W powszechnym przekonaniu beton jest materiałem  łatwym . Lektura publikacji
poświęconych problemom złego wykonawstwa, uszkodzeń i szybkiego zniszczenia
konstrukcji betonowych przekonuje jednak, że prawidłowe zaprojektowanie i
przygotowanie mieszanki betonowej oraz poprawne konstrukcyjnie i technologicznie
ukształtowanie zbrojenia i wykonanie konstrukcji betonowej wciąż stanowi wyzwanie
dla wykonawców i kadry inżynierskiej. W opinii autora, punktem wyjścia do sprostania
temu wyzwaniu jest zrozumienie specyfiki wieloskładnikowego materiału, jakim jest
beton. Prowadzi ku temu poznanie podstawowych zasad rządzących zachowaniem
składników betonu, mieszanki betonowej oraz betonu twardniejącego i dojrzałego w
różnych, zmieniających się warunkach środowiska. Zagadnienia te opisane są
wyczerpująco np. w [13].
2. CHARAKTERYSTYKA MATERIAA
U
Beton jest uniwersalnym materiałem budowlanym, którego cechy umożliwiają
zastosowanie we wszystkich obszarach inżynierii lądowej i wodnej. Beton powstaje
przez wymieszanie odpowiednio dobranego kruszywa (mieszanki kruszyw) z zaczynem
cementowym, w którym cement stanowi spoiwo, a woda umożliwia dyspersję ziaren
cementu. Następnie, w procesie fizyko-chemicznym zwanym hydratacją, następuje przy
udziale wody związanie spoiwa cementowego z kruszywem. Podstawowe zalety betonu
Jakość betonu cementowego w budowlach hydrotechnicznych...
to: wysoka wytrzymałość na ściskanie, niska nasiąkliwość, wodoszczelność, odporność
na działanie wielu czynników mechanicznych, fizycznych i chemicznych, łatwość
kształtowania, łatwość modyfikacji cech, niski koszt. Cechy betonu, które należy
dodatkowo uwzględniać w projektowaniu konstrukcji i planowaniu robót to: skurcz,
pęcznienie, przewodność cieplna, rozszerzalność termiczna, pełzanie. Cechy te
szczegółowo opisano np. w [2, 13]. Cechy betonu w znacznym stopniu zależą od rodzaju
cementu, użytego do jego wykonania.
3. TRWAA
OŚĆ KONSTRUKCJI BETONOWYCH
Prawidłowo zaprojektowane, wykonane i eksploatowane konstrukcje betonowe, w
odniesieniu do przyjętych okresów użytkowania budowli o różnym charakterze [10], są
trwałe. Przykładem może być konstrukcja Hali Ludowej we Wrocławiu, która po 90-ciu
latach od wykonania (w roku 1913-1914) nadal jest normalnie eksploatowana. Trwałość
konstrukcji betonowej ograniczona jest trwałością betonu lub zbrojenia w określonym
środowisku. Beton ulega uszkodzeniu wskutek oddziaływania agresywnych czynników,
wymienionych wcześniej. Prawidłowo rozmieszczona w przekroju betonowym stal jest
efektywnie chroniona przez warstwę otuliny o wysokiej wartości odczynu pH.
Oddziaływanie dwutlenku węgla zawartego w powietrzu powoduje stopniowe
zmniejszanie wartości pH (karbonatyzację) w coraz głębiej położonych warstwach
betonu. Gdy strefa skarbonatyzowana osiąga grubość otuliny, rozpoczyna się korozja
zbrojenia. Powstające produkty korozji mają większą objętość niż substraty reakcji, co
powoduje dalsze niszczenie warstwy otuliny poprzez odspajanie betonu nad prętami
zbrojenia. Otulina może być niszczona także przez inne czynniki mechaniczne, fizyczne,
chemiczne lub biologiczne.
3.1 OCENA STOPNIA AGRESYWNOŚCI ŚRODOWISKA
Ocenę stopnia agresywności środowiska przeprowadza się zgodnie z zaleceniami
podanymi w [3]. Klasy środowiska, wynikające z oddziaływań środowiska naturalnego
oraz środowisk agresywnych chemicznie, w odniesieniu do konstrukcji betonowych
podano w [2, tab. 8]. Według przyjętej klasyfikacji, usytuowanie budowli
hydrotechnicznych odpowiada warunkom jak dla klasy 2b, 3, 4b. Dodatkowo budowle te
mogą być narażone na działanie środowisk agresywnych chemicznie, spełniających
kryteria jak dla klasy 5a, 5b i 5c. Rodzaje oraz klasyfikację środowisk agresywnych
zawarto w [3]. Według przyjętych oznaczeń stopień agresywności środowiska określany
jest symbolami la1 lub la2 (słaby), ma (średni) i ha (wysoki).
3.2 PROJEKTOWANIE KONSTRUKCJI
Podstawowe czynniki, jakie należy uwzględniać przy zbieraniu danych wyjściowych
do projektowania konstrukcji sprecyzowano w [4]. Poszczególne składniki betonu nie
mogą w określonych warunkach środowiska ulegać korozji, nie mogą też powodować
lub przyspieszać korozji betonu i stali zbrojeniowej. Konstrukcje narażone na działanie
środowisk agresywnych powinny mieć kształt zwarty, masywny, o małym module
Wojciech Kilian
powierzchniowym, bez płaszczyzn i powierzchni sprzyjających deponowaniu
agresywnych pyłów, osadów i zanieczyszczeń, w tym także wód opadowych. Schemat
statyczny i układ konstrukcyjny takich obiektów należy dobierać tak, by ewentualne
korozyjne uszkodzenie części konstrukcji nie pociągało za sobą awarii całego obiektu.
Wyróżnia się dwa sposoby zabezpieczenia konstrukcji betonowych przed korozją:
ochronę materiałowo-strukturalną oraz ochronę powierzchniową [3]. Ochrona
materiałowo-strukturalna stanowi podstawowe zabezpieczenie, którego stosowanie w
środowisku agresywnym jest wymagane niezależnie od stopnia agresywności
środowiska. Jest ona także zabezpieczeniem najbardziej uzasadnionym ze względów
technicznych i ekonomicznych. Podczas projektowania ochrony materiałowo-
strukturalnej konstrukcji należy uwzględniać: rodzaj i klasę betonu, rodzaj cementu i
kruszywa, rodzaj stosowanych dodatków modyfikujących cechy betonu, recepturę
betonu, stosowaną technologię robót betonowych, rodzaj zbrojenia i przekroje prętów
zbrojeniowych, kształt konstrukcji, dopuszczalną szerokość rozwarcia rys, grubość
otuliny [4]. Dodatkową ochronę powierzchniową należy stosować tylko w warunkach
środowiska o średniej (ma) lub wysokiej (ha) agresywności, w którym ochrona
materiałowo-strukturalna jest niewystarczająca. Zagadnienia dotyczące projektowania i
stosowania ochrony powierzchniowej wykraczają poza zakres tej pracy.
Tabela 1
Table 1
Rodzaj ochrony przed korozją w zależności od stopnia agresywności środowiska [4]
Means of corrossive protection depending on level of environment aggression [4]
Stopień agresywności Rodzaj ochrony przed korozją
środowiska
la ochrona materiałowo-strukturalna
ochrona materiałowo-strukturalna i powierzchniowa
ma ograniczająca oddziaływanie środowiska na konstrukcję
ochrona materiałowo-strukturalna i powierzchniowa,
ha całkowicie odcinająca dostęp środowiska do konstrukcji,
wykonana wg specjalnego projektu
Można stwierdzić, że konstrukcje betonowe, kontaktujące się z wodami
powierzchniowymi, są zwykle narażone na oddziaływanie środowiska o stopniu
agresywności równym co najmniej la1 pod kątem jednego (z reguły wartość pH) lub wielu
czynników [9]. Najbardziej poprawnym sposobem ochrony betonu i zapewnienia
trwałości konstrukcji w tym przypadku jest ochrona materiałowo-strukturalna.
Konieczność stosowania tego rodzaju ochrony wynika z wymagań zawartych w [3, 4, 7].
Jest to także najbardziej ekonomiczny sposób ochrony konstrukcji [10].
Wody opadowe mogą stanowić środowisko bardziej agresywne. W wyniku analizy
chemicznej opadów z dorzecza Odry wykazano, że średnie wartości pH znajdują się w
przedziale od 4,7 do 5,9 [11]. Stopień ich agresywności wobec betonu można określić na
podstawie [3] jako la2 lub ma. Czynnik ten ma jednak działanie krótkotrwałe, pod
warunkiem zapewnienia szybkiego spływu opadów z powierzchni konstrukcji.
Jakość betonu cementowego w budowlach hydrotechnicznych...
4. PODSTAWOWE WYMAGANIA MATERIAA
OWE
Autor jako podstawowe traktuje wymagania zawarte w [1] w odniesieniu do samego
betonu oraz w [2] w odniesieniu do konstrukcji betonowej. Wymagania te zebrano
poniżej:
a) Dla betonów zbrojonych i nie zbrojonych, narażonych stale na działanie wody przed
zamarznięciem, minimalna ilość cementu wynosi 270 kg/m3, a wskaz
nik wodno-
cementowy w/c powinien być nie większy niż 0,55. Przy ręcznym zagęszczaniu
mieszanki betonowej ilość cementu należy zwiększyć o 20 kg/m3. Maksymalna ilość
cementu nie powinna przekraczać 450 kg/m3 dla betonów klas niższych niż B-35, oraz
550 kg/m3 dla betonów klas wyższych. Należy podkreślić, że w konstrukcjach
betonowych o charakterze masywnym, których wymiary przekroju poprzecznego
przekraczają 1,5 m, zaleca się minimalizację ilości cementu, aby uniknąć dodatkowych
naprężeń, wywołanych odkształceniami betonu, powstającymi na skutek
samoogrzewania betonowanego masywu podczas hydratacji cementu.
b) W betonach o wymaganym stopniu mrozoodporności należy stosować domieszki
napowietrzające. Zawartość powietrza w takich betonach powinna wynosić od 3 do
7,5%, w zależności od uziarnienia mieszanki kruszyw. Wymagana objętość powietrza w
stosunku do objętości mieszanki betonowej maleje wraz ze wzrostem maksymalnej
średnicy użytego kruszywa. Dla betonów nie napowietrzanych dopuszczalna zawartość
powietrza wynosi 2%.
c) Nasiąkliwość betonów bezpośrednio narażonych na działanie czynników
atmosferycznych nie powinna przekraczać 5%.
Tabela 2
Table 2
Wymagany stopień wodoszczelności betonu
Required level of permeability of concrete
Wskaz
nik ciśnienia Wymagany stopień wodoszczelności betonu przy
stałym parciu wody okresowym parciu wody
0,5-5 W2 W2
6-10 W4 W2
11-15 W6 W4
16-20 W8 W6
21-40 W10 W8
>40 W12 W10
d) Stopień mrozoodporności betonu narażonego na kapilarne podciąganie wody jest
równy przewidywanej trwałości obiektu w latach, zaokrąglonej w górę do liczby 25 lub
jej wielokrotności, powiększonej o liczbę 50. Dla betonów znajdujących się w strefie
zmiennego poziomu wody lub w strefie działania środków rozmrażających stopień
mrozoodporności równy jest przewidywanej trwałości obiektu w latach, powiększonej o
liczbę 100.
Wojciech Kilian
e) Wymagany stopień wodoszczelności betonu (tabela 2) określa się na podstawie
wskaz
nika ciśnienia, wyrażającego stosunek wysokości słupa wody do grubości
przegrody.
f) W przypadku betonów o wymaganym stopniu mrozoodporności i wodoszczelności
należy stosować kruszywo marki co najmniej 20.
g) W [1] zaleca się stosowanie do betonów w konstrukcjach masywnych cementu
hutniczego klasy 25 i 35. Aktualnie, z tych dwóch klas, produkowany jest tylko cement
hutniczy klasy 32,5, odpowiadający dawnej klasie 35 [12].
5. SZCZEGÓA
OWE WYMAGANIA I ZALECENIA ZWI
ZANE Z
OCHRON
KONSTRUKCJI PRZED KOROZJ

Zgodnie z [4], do konstrukcji narażonych na działanie środowisk agresywnych należy
stosować betony szczelne, o nasiąkliwości poniżej 4%. Klasa użytego betonu powinna
wynikać z wymagań konstrukcyjnych, z tym, że jednocześnie powinny być spełnione
wymagania odnośnie żądanego stopnia wodoszczelności betonu. I tak, stopień ten
powinien wynosić co najmniej W-4 dla środowiska o agresywności la1, W-6 dla
środowiska o agresywności la2 i W-8 dla środowiska o agresywności ma lub ha. Jeżeli
zastosowano cement o podwyższonej odporności na dany rodzaj agresji środowiska,
wymagania te są niższe. Żądany w tym przypadku stopień wodoszczelności wynosi W-4
dla środowiska la2, W-6 dla środowiska o agresywności ma i W-8 dla środowiska o
agresywności ha.
Norma [4] zaleca stosowanie w środowiskach agresywnych cementu portlandzkiego
bez dodatków. W środowisku zawierającym siarczany zaleca się stosowanie cementu
portlandzkiego siarczanoodpornego, cementu pucolanowego lub innych cementów,
których odporność na agresję siarczanową została potwierdzona badaniami. Dla betonów
znajdujących się w środowisku agresywnym i poddawanych okresowemu działaniu
zamarzającej wody wymaga się cementu o zawartości C3A nie większej niż 8%.
Wyklucza się stosowanie w tym przypadku dodatku popiołów lotnych.
Wymóg szczelności betonów nałożony przez normę [4] w praktyce powinien być
spełniony poprzez odpowiednie zaprojektowanie uziarnienia kruszyw i składu mieszanki
betonowej, prawidłowe ułożenie i zagęszczenie mieszanki betonowej, skuteczną
pielęgnację wilgotnościową w okresie co najmniej 7 dni dla cementów bez dodatków i 14
dni dla cementów z dodatkami, stosowanie gładkich deskowań dobrej jakości,
stosowanie betonów o możliwie niskim wskaz
niku w/c, ciągłość układania betonu w
obrębie elementu konstrukcji. Miejsca ewentualnych przerw roboczych powinny być
określone w projekcie technicznym i uszczelnione dodatkowo za pomocą wkładek
dylatacyjnych. Norma [14] zaleca stosowanie do wykonywania konstrukcji
hydrotechnicznych betonów o konsystencji gęstoplastycznej (konstrukcje niezbrojone lub
o stopniu zbrojenia poniżej 0,2%) i o konsystencji plastycznej dla konstrukcji zbrojonych
o stopniu zbrojenia powyżej 0,2%. To ograniczenie konsystencji układanej mieszanki
betonowej także ma na celu poprawę szczelności betonu dojrzałego.
Do betonów pracujących w środowisku kwaśnym należy stosować kruszywo ze skał
magmowych. W środowisku zasadowym dopuszcza się stosowanie dowolnego kruszywa
Jakość betonu cementowego w budowlach hydrotechnicznych...
łamanego oraz żwiru, z zastrzeżeniem, że użyte kruszywa nie mogą wykazywać
reaktywności alkalicznej wobec stosowanego cementu [7].
Wobec kategorycznego wymogu stosowania w konstrukcjach narażonych na
działanie środowisk agresywnych szczelnego betonu o gładkiej powierzchni, należy
zwrócić szczególną uwagę na prawidłowe zaprojektowanie uziarnienia mieszanki
kruszyw, przy możliwie małym udziale frakcji piaskowych i cementu [7].
Dodatki i domieszki o działaniu spowalniającym korozję stali lub betonu mogą być
stosowane tylko wtedy, gdy ich działanie trwa w całym okresie użytkowania konstrukcji.
Zbrojenie konstrukcji narażonych na oddziaływanie środowisk agresywnych należy
wykonywać wg [4] ze stali węglowej o wytrzymałości nie większej niż 340 MPa.
Natomiast norma [7] dopuszcza stosowanie dowolnego rodzaju stali zbrojeniowej,
zalecając dobór możliwie największych średnic zbrojenia. Minimalną średnicę zbrojenia
określono jedynie dla konstrukcji znajdujących się w środowisku o stopniu agresywności
ma i ha, wynosi ona 6 mm. Dodatkowo wymaga się, by w takim środowisku średnica
zbrojenia głównego belek żelbetowych była nie mniejsza niż 16 mm, a średnica zbrojenia
płyt nie mniejsza niż 8 mm. W konstrukcjach pracujących w środowisku o stopniu
agresywności ma lub ha nie dopuszcza się możliwości powstania rys. Jeżeli zastosowano
ochronę powierzchniową konstrukcji, to dopuszczalna szerokość rozwarcia rys
uzależniona jest od zdolności materiału powłoki do mostkowania zarysowań masywu
betonowego. Zdolność ta musi zostać potwierdzona badaniami.
Minimalna wymagana grubość otuliny zbrojenia elementów betonowych związana
jest z klasą środowiska. Grubość tą, jak również dwa inne, ważne parametry materiałowe
cmin i Cmin podano w tabeli 3 [2].
Tabela 3
Table 3
Wymagana grubość otulenia zbrojenia w zależności od klasy środowiska [2]
Required covering of reinforcing bars, depending on the environment class [2]
Klasa środowiska 1 2a 2b 3 i 4 5a 5b 5c*
cmin [mm] 15 20 25 40 25 30 40
w/cmax [-] 0,65 0,60 0,55 0,50 0,55 0,50 0,45
Cmin [kg/m3] 260 280 280 300 280 300 300
*
- w środowisku klasy 5c wymagana jest dodatkowo ochrona powierzchniowa betonu.
gdzie: cmin  minimalna grubość otulenia
w/cmax  maksymalna wartość wskaz
nika wodno-cementowego
Cmin  minimalna ilość cementu
Należy podkreślić, że podane w tabeli 3. grubości otulenia trzeba zapewnić dla
wszystkich prętów zbrojeniowych, a więc także dla strzemion, prętów pomocniczych i
montażowych. Norma [2] wymaga zwiększenia grubości otulenia o odchyłkę, której
wartość zależy od rodzaju konstrukcji i dokładności jej wykonywania i wynosi od 0 do
10 mm. Norma [4] nakłada dodatkowe wymagania odnośnie minimalnej grubości
otulenia dla słupów pracujących w środowiskach o stopniu agresywności ma i ha. Dla
Wojciech Kilian
prętów zbrojenia głównego takich słupów otulina powinna wynosić nie mniej niż 25 mm,
a dla strzemion nie mniej niż 19 mm. Według [2] grubość otulenia elementów
układanych bezpośrednio na podłożu gruntowym powinna być nie mniejsza niż 75 mm.
Jeżeli zastosowano podkład betonowy, to grubość otuliny można zmniejszyć do 40 mm.
Norma [4] wymaga, aby dla elementów zagłębionych w gruncie grubość otulenia była
nie mniejsza niż 30 mm w konstrukcjach prefabrykowanych i 50 mm w konstrukcjach
monolitycznych, niezależnie od zastosowania lub nie podkładu betonowego.
PIŚMIENNICTWO
[1] PN-88/B-06250 Beton zwykły.
[2] PN-B-03264 Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone .
[3] PN-80/B-01800 Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje
betonowe i żelbetowe. Klasyfikacja i określenie środowisk.
[4] PN-82/B-01801 Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje
betonowe i żelbetowe. Podstawowe zasady projektowania.
[5] PN-86/B-01802 Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje
betonowe i żelbetowe. Nazwy i określenia.
[6] PN-86/B-01805 Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Ogólne zasady
ochrony.
[7] PN-86/B-01811 Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje
betonowe i żelbetowe. Ochrona materiałowo-strukturalna. Wymagania.
[8] PN-91/B-01813 Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje
betonowe i żelbetowe. Zabezpieczenia powierzchniowe. Zasady doboru.
[9] Gutra-Korycka M. i inn., Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
[10] Ściślewski Z. Ochrona konstrukcji żelbetowych, Arkady 1999.
[11] Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, Gospodarka zasobami
wodnymi dorzecza górnej i środkowej Odry, Wrocław 1993.
[12] PN-B-19701 Cementy powszechnego użytku. Skład, wymagania i cena zgodności.
[13] Jamroży Z., Beton i jego technologie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 
Kraków 2000.
[14] BN-62/6738-07 Beton hydrotechniczny. Wymagania techniczne.
QUALITY OF CONCRETE IN HYDROTECHNICAL STRUCTURES
UNDER THE STANDARD REGULATIONS
Su mmary
The paper presents chosen standard requirements related to composition, quality, resistance and
durability of concrete in hydrotechnical structures. This area of application of concrete, due to the
variety and intensivity of destructive factors, requires high performance of workmanship and
perfect quality of concrete. Durability of applied concrete determines the safety of structure as well
as the accumulated costs of its construction and operation during its total life time, including the
costs of periodical repairs.
KEY WORDS: concrete structures, hydrotechnical structures, endurance of structure