Modele opieki zdrowotnej według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia):
1. Model oparty o zasadę pomocy publicznej stanowi rozwiązanie typowe dla krajów rozwijających się. Obecnie nadal występuję w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej, Afryki i Azji.
Główne założenia systemu:
• Zdecydowana większość obywateli ma zagwarantowana opiekę zdrowotną, ale ogranicza się ona wyłącznie do minimum,
• Baza szpitalna skupia się zazwyczaj w dużych miastach, na terenach słabiej zaludnionych występują rażące braki w zasobach finansowych, kadrowych i aparaturowych,
• Niekiedy wprowadzane są ograniczenia w zakresie ubezpieczeń chorobowych, które obejmują jedynie wąskie grupy funkcjonariuszy publicznych oraz kadry wielkich zakładów przemysłowych.
2. Model oparty o system ubezpieczeń chorobowych (model Bismarcka) ukształtował się na przełomie XIX i XX wieku w Niemczech. Model ubezpieczeniowy jest najstarszym z klasycznych i wywodzi się z rozwiązań przyjętych w ustawie o ubezpieczeniu na wypadek choroby z pakietu ustaw socjalnych zainicjowanych przez kanclerza Rzeszy Niemieckiej Otto von Bismarcka.
Główne założenia systemu:
• Finansowanie opieki zdrowotnej z ubezpieczenia obowiązkowego (płacenie składek zarówno przez pracodawców jak i pracowników),
• Funduszami ubezpieczeniowymi zarządzają instytucje niezależne od administracji państwowej,
• Instytucje te odpowiedzialne są za kontraktowanie świadczeń
• Ubezpieczenie zwykle obejmuje większość osób czynnych zawodowo oraz członków ich rodzin,
• Zakres przedmiotowy świadczeń obejmuje opiekę ambulatoryjną, szpitalną oraz zaopatrzenie w leki i inne artykuły medyczne,
• Występuje zasada udziału własnego (pacjent uczestniczy w kosztach usługi, leku), niezależnie od wnoszonej składki na ubezpieczenie zdrowotne.
3. Model Narodowej Służby Zdrowia (system Beveridge'a) swój dynamiczny po II wojnie światowej rozwój zawdzięcza opublikowanemu w latach 40 - tych raportowi R. Beveridge'a, który zakładał, zapewnienie powszechnego i równego dostępu do opieki zdrowotnej dla obywateli, finansowanej z budżetu państwa.
Główne założenia systemu:
• Dominuje państwowa forma zakładów opieki zdrowotnej,
• Opieka zdrowotna jest finansowana z budżetu państwa, z podatków ogólnych,
• Kontrolę nad systemem pełni rząd lub jego agendy terenowe,
• Zakłady opieki zdrowotnej posiadają znaczną autonomie, władze publiczne mogą ingerować w ich zarządzanie w ograniczonym zakresie,
• Państwo gwarantuje obywatelom pełną dostępność do świadczeń zdrowotnych, przy czym pacjent bierze udział w kosztach leczenia.
4. Model Narodowej Służby Zdrowia - wersja radziecka (system Siemaszki, system centralnie planowany) funkcjonował do lat 90 - tych ubiegłego stulecia.
Główne założenia systemu:
• System finansowany był przez budżet państwa,
• Rząd posiadał pełną kontrolę nad systemem i zapewniał pełną dostępność do świadczeń zdrowotnych,
• Całkowity brak sektora prywatnego, ściśle limitowana prywatna praktyka lekarska (zazwyczaj nie mogła być jedyna formą aktywności zawodowej lekarzy,
• Ograniczenie zakładom opieki zdrowotnej autonomii prawnej, organizacyjnej i finansowej.
5. Model opieki zdrowotnej oparty o prywatne dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne (model rynkowy, rezydualny) charakteryzuję się brakiem odpowiedzialności państwa za dostarczanie opieki zdrowotnej obywatelom.
Główne założenia systemu:
• Opiera się na indywidualnej odpowiedzialności za własne zdrowie,
• Państwo jest odpowiedzialne za zabezpieczenie opieki zdrowotnej wyłącznie, osobom znajdującym się w trudnej sytuacji (biedne matki i dzieci, osoby starsze),
• Finansowanie usług zdrowotnych opiera się na prywatnych ubezpieczeniach zdrowotnych.