Rozdział 21.
Linux i multimedia

Tim Parker

W tym rozdziale:

• Karty dźwiękowe

• Dżojstiki

Jednym z ograniczeń pierwszych wersji Linuxa był brak możliwości obsługi kart dźwiękowych, dżojstików i innych urządzeń multimedialnych. Kilka ostatnich wersji systemu zmieniło tę sytuację zasadniczo, teraz Linux jest równie multimedialny jak Windows 98. Ten rozdział pomoże Ci skonfigurować system do zastosowań multimedialnych.

Karty dźwiękowe

Karta dźwiękowa potrafi o wiele więcej niż tylko wydawać dźwięki przy starcie Windows czy wtedy, gdy zrobisz coś nie tak. Jest ona niezastąpiona przy grach komputerowych, ponieważ potrafi generować zarówno muzykę, jak i efekty dźwiękowe. Może być używana do nagrywania i odtwarzania plików dźwiękowych. Pozwala odsłuchać płytę CD Audio w napędzie CD-ROM, dzięki czemu możesz słuchać muzyki podczas pracy. Może również spełniać rolę interfejsu pomiędzy systemem a niektórymi urządzeniami, na przykład łańcuchem SCSI czy napędem CD-ROM.

Wszystkie karty dźwiękowe pracują cyfrowo: przesyłane do nich pakiety danych powodują, że ich układy generują ton o żądanej częstotliwości, głośności i innych parametrach. Mogą one generować dźwięk o różnych częstotliwościami próbkowania: im większa częstotliwość próbkowania, tym lepsza jest jakość dźwięku. Większość odtwarzaczy CD próbkuje dźwięk z częstotliwością 44,1 kHz przy 16 bitach danych przypadających na jedną próbkę. Po prostych obliczeniach daje to około 600 megabajtów danych na godzinę wysokiej jakości dźwięku. Starsze karty dźwiękowe nie miały takich możliwości, oferując tylko 8 bitów na próbkę przy częstotliwości próbkowania 8 kHz. Różnica jest bardzo wyraźna, jeśli do odsłuchu takiego dźwięku użyjesz dobrej jakości sprzętu, mniej zauważalna - gdy używasz do tego celu głośniczka wbudowanego w Twój PC.

Plik dźwiękowe dostępne są dziś w wielu różnych formatach. Różnią się one częstotliwością próbkowania, liczbą bitów przypadających na jedną próbkę, zastosowaniem algorytmu kompresji, liczbą zapisanych kanałów (dźwięk monofoniczny wymaga tylko jednego kanału, stereofoniczny - dwóch) itd. Najczęściej spotykane formaty plików dźwiękowych zebrane są w tabeli 21.1.

Tabela 21.1. Popularne formaty plików dźwiękowych

Rozszerzenie nazwy pliku	Liczba kanałów	Długość jednej próbki	Częstotliwość próbkowania	Komentarz
.au	2	8 bitów	8 kHz	Format UNIX SUN
.mod	2	8 bitów	zależna od użytego algorytmu
.raw	2	8 bitów	22 kHz
.voc	1	8 bitów	22 kHz
.wav	1	8 bitów	22 kHz
.wav	2	16 bitów	44 kHz

Z nowszymi wersjami Linuxa dostarczanych jest wiele sterowników do kart dźwiękowych. Wszystkie one są napisane przez użytkowników, którzy następnie zechcieli udostępnić je innym (sterowniki rozprowadzane z kartami muzycznymi przeważnie przeznaczone są dla systemów DOS i Windows i nie będą pracować poprawnie w systemie Linux). Nawet, jeśli nie posiadasz sterownika dla swojej karty, najprawdopodobniej będzie ona kompatybilna z którymś z modeli kart, dla którego sterowniki są dostępne. Przykładowo, wiele kart jest kompatybilnych z kartami Sound Blaster lub Sound Blaster Pro, więc ich sterowniki powinny (ale nie muszą) działać.

Używanie wbudowanego głośniczka

Jeśli nie posiadasz karty dźwiękowej, nie oznacza to, że Twój komputer nie potrafi wydawać dźwięków. Dostępny jest również sterownik obsługujący głośniczek wbudowany w prawie każdy komputer PC. Mimo że jakość dźwięku nie jest najlepsza, pozwala jednak uzyskać dźwięk wystarczający by np. zagrać w Dooma. Jeśli nie boisz się kabelków, możesz również użyć zewnętrznego głośnika, co pozwoli uzyskać nieco lepsze brzmienie. Jeśli chcesz używać tego sterownika, musisz zdobyć go gdzieś w Internecie, ponieważ nie jest on dołączany do standardowej dystrybucji Linuxa.

Jeśli chcesz załadować najnowszą wersję sterownika dla wbudowanego w PC głośniczka, poszukaj go pod adresem ftp.informatik.hu-berlin.de/pub/linux/hu-sound lub w jednym z węzłów wymienionych w dodatku A „Węzły FTP i grupy dyskusyjne poświęcone Linuxowi”.

Wraz ze wspomnianym sterownikiem dostarczany jest zestaw instrukcji, które pomogą Ci w jego instalacji. Dołączony jest również plik pozwalający na przetestowanie konfiguracji.

Konfiguracja karty dźwiękowej

Większość wersji Linuxa zawiera skrypt, który znacznie ułatwia konfigurację karty dźwiękowej. Zwykle możesz wybrać jej typ z menu wyświetlanego podczas instalacji, a program instalacyjny zajmie się całą resztą. Jeśli tak jest w Twoim przypadku, karta powinna być zainstalowana poprawnie i możesz ominąć ten podrozdział. Jeśli Linux nie zapytał o kartę dźwiękową lub też po zainstalowaniu nie działa ona prawidłowo, musisz przeprowadzić proces jej instalacji tak, jak opisano poniżej.

Niektóre dystrybucje Linuxa zawierają programy instalujące kartę dźwiękową, do których nie ma jednak dostępu aż do momentu pełnego zainstalowania systemu. RedHat 5.0 zawiera program sndconfig, który potrafi skonfigurować większość kart kompatybilnych z kartami Sound Blaster. Sprawdź w dokumentacji dołączonej do używanej przez Ciebie dystrybucji, czy przypadkiem nie oferuje ona tego typu ułatwień.

Pierwszym krokiem konfiguracji karty dźwiękowej w systemie linuxowym jest jej zainstalowanie (zgodnie z informacjami zawartymi w jej dokumentacji). Aby zainstalować kartę dla systemu Linux, nie są wymagane żadne szczególne zabiegi - należy tylko upewnić się, że ma ona przypisany odpowiedni numer przerwania, kanału DMA i adres wejścia/wyjścia. Jeśli karta jest już zainstalowana w systemie DOS lub Windows, możesz uzyskać informacje konfiguracyjne, używając Panelu Sterowania czy jakiegoś programu użytkowego. Aby ustawić te parametry w niektórych starszych modelach kart dźwiękowych, niezbędne jest odpowiednie przełączenie zworek czy mikroprzełączników. Zanotuj wymienione wyżej dane (IRQ, DMA i adres I/O) - mogą być one potrzebne podczas konfiguracji karty w systemie Linux.

Jeśli używasz karty kompatybilnej ze standardem Plug and Play, powinieneś najpierw zainstalować ją w systemie DOS lub Windows, ponieważ Linux w większości przypadków nie potrafi ustawiać parametrów takich urządzeń. Następnie zanotuj ustawienia konfiguracyjne karty, po czym najlepiej wyłącz używanie PNP w BIOS-ie (jeśli tego nie zrobisz, może się zdarzyć, że karta uruchamiać się będzie z innymi ustawieniami). Zwykle w programie konfiguracyjnym BIOS-u służy do tego celu opcja taka jak PNP OS?, której domyślną wartością jest Yes. Powinieneś ją wyłączyć.

Po zainstalowaniu karty dźwiękowej należy dołączyć do jądra systemu odpowiedni sterownik. Nie przejmuj się, jeśli nigdy tego nie robiłeś - nie jest to procedura szczególnie trudna. Prawdopodobnie nie miałeś potrzeby kompilować jądra systemu do tej pory, ponieważ większość dystrybucji zawiera skompilowane wersje jądra, ale nie umożliwiają one obsługi kart dźwiękowych. Należy ponownie skompilować jądro i wszystkie potrzebne sterowniki (włączając w to sterownik karty dźwiękowej), a następnie dołączyć sterowniki do jądra systemu.

Jeśli pobrałeś sterownik do karty dźwiękowej z sieci, prawdopodobnie dołączony jest do niego plik README lub coś w tym rodzaju. Zapoznaj się najpierw z informacjami w nim zawartymi, ponieważ niektóre sterowniki wymagają przeprowadzenia jakiś dodatkowych operacji przed kompilacją jądra albo wymagają ustawienia specyficznych numerów przerwań czy kanałów DMA.

Każda z wersji Linuxa zawiera nieco inny skrypt pozwalający na przekompilowanie jądra. Zawsze jednak można uruchomić go w następujący sposób:

1. zaloguj się jako root,

2. zmień katalog bieżący na /usr/src/linux,

3. wydaj polecenie make config.

Niektóre wersje Linuxa posiadają również przeznaczone do tego celu programy oparte na systemie menu lub interfejsie X. Należy wówczas wydać polecenie make menuconfig lub make xconfig.

Podczas rekompilacji jądra systemu musisz być zalogowany jako root - w przeciwnym przypadku może się okazać, że nie posiadasz praw dostępu do odpowiednich plików i programów. W większości wersji Linuxa plik makefile służący do kompilowania jądra znajduje się w katalogu /usr/src/linux, jeśli jednak tak nie jest - sprawdź, gdzie powinieneś go szukać, w dołączonej do dystrybucji dokumentacji.

Po uruchomieniu skryptu czy programu konfigurującego jądro systemu zostaniesz zapytany o to, jakie komponenty mają zostać dołączone do kernela (rys. 21.1). Odpowiedzi domyślne są prawie zawsze dobrym rozwiązaniem, chyba że masz pewność, że chcesz skonfigurować jądro w jakiś specyficzny sposób. Dobrym przykładem jest konfiguracja karty dźwiękowej. Program konfiguracyjny pyta, czy powinien dołączyć do jądra systemu obsługę tego urządzenia. Odpowiedzią domyślną jest no, ale jeśli ją posiadasz, powinieneś odpowiedzieć yes. Zostanie Ci następnie zadana cała seria pytań dotyczących konfiguracji tego urządzenia (rys. 21.2).

Rysunek 21.1. Skrypt konfiguracyjny jądra systemu pyta, jakie komponenty jądra należy zainstalować
Rysunek 21.2. Skrypt konfiguracyjny zadaje serię pytań dotyczących zainstalowanej karty dźwiękowej

Powinieneś odpowiedzieć n na pytania, czy zainstalować sterowniki dla kart dźwiękowych, których nie posiadasz, natomiast y w odpowiedzi na pytanie, czy chcesz zainstalować sterownik do zainstalowanego modelu karty. Jeśli Linux daje Ci możliwość automatycznego wykrycia karty dźwiękowej, możesz z niej skorzystać, ale procedura ta dość często zawodzi.

Jeśli konfigurowałeś już wcześniej kartę dźwiękową, program konfiguracyjny zapyta, czy użyć poprzednich ustawień, na przykład tak: Old configuration exists in /etc/soundconf. Use it [Y/n]? Jeśli ustawienia te były prawidłowe, możesz odpowiedzieć twierdząco, jeśli karta nie działała poprawnie, powinieneś odpowiedzieć n i skonfigurować ją jeszcze raz.

Po przebrnięciu przez dość długą listę typów kart dźwiękowych będziesz musiał odpowiedzieć na kilka bardziej ogólnych pytań, np.

/dev/dsp and /dev/audio support [N/y]?

Na to pytanie dobrze jest odpowiedzieć twierdząco, ponieważ wiele programów wykorzystujących kartę dźwiękową używa urządzeń /dev/dsp oraz /dev/audio. Musisz również zdecydować, czy chcesz mieć dostęp do interfejsu MIDI oraz syntezy FM:

MIDI interface support [N/y]
FM synthesis (YM2813/OPL-3) support [N/y]

Jeśli Twoja karta obsługuje interfejs MIDI, na pierwsze pytanie powinieneś odpowiedzieć twierdząco. Większość kart posiada syntezator FM, więc na drugie pytanie możesz odpowiedzieć twierdząco prawie zawsze (niektóre karty posiadają zarówno interfejs MIDI jak i syntezator FM).

Ostatni zestaw pytań dotyczących karty dźwiękowej związany jest z ustawieniami sprzętowymi: numerem używanego przerwania, kanału DMA i adresem portu I/O. Powinieneś w odpowiedzi na nie podać zanotowane wcześniej wartości:

I/O base for SB
The default value is 220
Enter the value: 200

SoundBlaster IRQ
The default value is 7
Enter the value: 5

SoundBlaster DMA
The default value is 1
Enter the value: 1
Możliwe, że pytań będzie jeszcze więcej - zależy to od rodzaju karty dźwiękowej i sterownika. Dane wprowadzaj uważnie, bo pomyłka oznacza konieczność wprowadzenia ich od początku.

Na zakończenie procesu konfigurowania karty dźwiękowej będziesz miał możliwość zapisania informacji konfiguracyjnych:

The sound card has been configured.
Save copy of this configuration in /etc/soundconf [Y/n]

Dobrze jest skorzystać z tej możliwości, dzięki temu bowiem przy ponownym konfigurowaniu kernela nie będziesz musiał wprowadzać wszystkich informacji od nowa.

Po zebraniu informacji dotyczących pozostałych komponentów jądra system rozpoczyna proces kompilacji. Może on zająć od kilku do kilkudziesięciu minut, zależnie od liczby sterowników i szybkości komputera.

Niestety, to jeszcze nie wszystko. Po przekompilowaniu jądra trzeba skonfigurować pliki urządzeń. Proces ten może być opisany w pliku README dostarczonym wraz ze sterownikiem do karty. Jeśli tak nie jest, zamiast ręcznie tworzyć plik urządzenia, zajrzyj do pliku /usr/src/linux/drivers/sound/Readme.linux. Na samym końcu zawiera on skrypt, który zrobi to za Ciebie. Wytnij odpowiedni fragment, zapisz go w innym pliku, nadaj mu atrybut wykonywalności i uruchom. Po rekompilacji jądra i zainstalowaniu sterowników należy ponownie uruchomić system.

Skrypt, który należy uruchomić (wycięty z pliku Readme.linux), wygląda mniej więcej tak (część komentarzy została usunięta):

#!/bin/sh
AUDIOPERMS=622
# Create the devices
# Mixer devices
if [ -e /dev/mixer ]; then
rm -f /dev/mixer
fi

if [ -e /dev/mixer0 ]; then
rm -f /dev/mixer0
fi

mknod -m 666 /dev/mixer0 c 14 0
ln -sf /dev/mixer0 /dev/mixer

if [ -e /dev/mixer1 ]; then
rm -f /dev/mixer1
fi
mknod -m 666 /dev/mixer1 c 14 16
# Sequencer (14, 1)
#
if [ -e /dev/sequencer ]; then
rm -f /dev/sequencer
fi
mknod -m 666 /dev/sequencer c 14 1

if [ -e /dev/patmgr0 ]; then
rm -f /dev/patmgr0
fi
mknod -m 666 /dev/patmgr0 c 14 17
if [ -e /dev/patmgr1 ]; then
rm -f /dev/patmgr1
fi
mknod -m 666 /dev/patmgr1 c 14 33

# music (14, 8)
#
if [ -e /dev/music ]; then
rm -f /dev/music
fi

mknod -m 666 /dev/music c 14 8
if [ -e /dev/sequencer2 ]; then
rm -f /dev/sequencer2
fi
ln -s /dev/music /dev/sequencer2

# Midi devices
#
if [ -e /dev/midi ]; then
rm -f /dev/midi # Old name. Don't use it
fi
if [ -e /dev/midi00 ]; then
rm -f /dev/midi00
fi
mknod -m 666 /dev/midi00 c 14 2
ln -sf /dev/midi00 /dev/midi

if [ -e /dev/midi01 ]; then
rm -f /dev/midi01
fi
mknod -m 666 /dev/midi01 c 14 18

if [ -e /dev/midi02 ]; then
rm -f /dev/midi02
fi
mknod -m 666 /dev/midi02 c 14 34

if [ -e /dev/midi03 ]; then
rm -f /dev/midi03
fi
mknod -m 666 /dev/midi03 c 14 50
#
# DSP (14, 3)
#
if [ -e /dev/dsp ]; then
rm -f /dev/dsp
fi
if [ -e /dev/dsp0 ]; then
rm -f /dev/dsp0
fi
mknod -m $AUDIOPERMS /dev/dsp0 c 14 3
ln -s /dev/dsp0 /dev/dsp

#
# DSPW (14, 5)
#
if [ -e /dev/dspW ]; then
rm -f /dev/dspW
fi
if [ -e /dev/dspW0 ]; then
rm -f /dev/dspW0
fi
mknod -m $AUDIOPERMS /dev/dspW0 c 14 5
ln -s /dev/dspW0 /dev/dspW

if [ -e /dev/dspW1 ]; then
rm -f /dev/dspW1
fi
mknod -m $AUDIOPERMS /dev/dspW1 c 14 37

#
# SPARC compatible /dev/audio (14, 4)
#
if [ -e /dev/audio ]; then
rm -f /dev/audio
fi
if [ -e /dev/audio0 ]; then
rm -f /dev/audio0
fi
mknod -m $AUDIOPERMS /dev/audio0 c 14 4
ln -s /dev/audio0 /dev/audio

#
# DSP1 (14, 19) /dev/dsp for the second soundcard.
# Also the SB emulation part of the
# PAS16 card.
#
if [ -e /dev/dsp1 ]; then
rm -f /dev/dsp1
fi
mknod -m $AUDIOPERMS /dev/dsp1 c 14 19
#
# SPARC audio1 (14, 20)
# /dev/audio for the second soundcard.
# Also the SB emulation part of the
# PAS16 card.
#
if [ -e /dev/audio1 ]; then
rm -f /dev/audio1
fi
mknod -m $AUDIOPERMS /dev/audio1 c 14 20
#
# /dev/sndstat (14,6) For debugging purposes
#
if [ -e /dev/sndstat ]; then
rm -f /dev/sndstat
fi
mknod -m 666 /dev/sndstat c 14 6
exit 0

Problemy z instalacją i konfiguracją karty dźwiękowej

Podobnie jak w przypadku każdego urządzenia, zdarza się, że podczas instalacji karty dźwiękowej występują problemy. Jeśli Twoja karta działa bez zarzutu, możesz oczywiście pominąć ten podrozdział.

Jeśli po skompilowaniu nowego kernela nadal nie masz możliwości korzystania z karty dźwiękowej, a podczas uruchamiania systemu nie pojawiają się żadne informacje jej dotyczące, oznacza to najprawdopodobniej że nadal uruchamiane jest stare jądro systemu. Szczegóły dotyczące aktualnie używanego jądra uzyskać możesz wydając polecenie

uname -a

Sprawdź, czy data i czas kompilacji są prawidłowe. Jeśli nie, będziesz prawdopodobnie musiał użyć do zainstalowania nowego jądra programu LILO, a w ostateczności powtórzyć kompilację.

Plik /proc/version w większości wersji Linuxa zawiera te same informacje, które dostępne są dzięki poleceniu uname - a, więc by sprawdzić wersję jądra, możesz również przejrzeć jego zawartość.

Jeżeli używasz nowo skompilowanej wersji jądra, a pomimo tego karta dźwiękowa nie działa, powinieneś sprawdzić, czy odpowiednie sterowniki zostały w ogóle dołączone do kernela. Plik /proc/devices zawiera nazwy urządzeń znakowych i blokowych, które są obsługiwane. Poszukaj sekcji sound (zwykle ma ona numer 14). Jeśli jej nie ma, oznacza to, że sterowniki karty dźwiękowej nie zostały dołączone do kernela i musisz ponowić ich instalację.

Jeśli wpis w pliku /proc/devices jest prawidłowy i podczas uruchamiania systemu wyświetlane są informacje dotyczące karty dźwiękowej (informacje wypisywane podczas uruchamiania systemu można obejrzeć w każdej chwili używając polecenia dmesg lub przeglądając plik /var/adm/messages), możliwe, że Twoja karta nie jest kompatybilna z zainstalowanym sterownikiem. Zdarza się to czasem w przypadku klonów kart Sound Blaster. Sprawdź, czy pliki README nie zawierają informacji o problemach z posiadanym przez Ciebie typem karty. Możesz również szukać pomocy na stronach internetowych producenta karty.

Plik /dev/sndstat również może zawierać informacje o przebiegu procesu instalacji karty dźwiękowej. Jeśli plik ten nie istnieje, oznacza to, że zapomniałeś uruchomić skrypt instalujący sterowniki (wycięty z pliku /usr/src/linux/drivers/sound/Readme.linux). Wytnij odpowiedni fragment z pliku Readme.linux, zapisz go w osobnym pliku, przypisz mu prawo do wykonywania i uruchom - plik /dev/sndstat powinien zostać wygenerowany.

W pliku /dev/sndstat mogą znajdować się informacje o napotkanych problemach, które powinny pomóc Ci je rozwiązać, albo przynajmniej zidentyfikować. Najczęściej pojawiające się komunikaty wraz z sugerowanymi rozwiązaniami problemów przedstawia tabela 21.2.

Tabela 21.2. Komunikaty o błędach podawane w pliku /dev/sndstat

Komunikat	Prawdopodobna przyczyna i sugerowane rozwiązanie problemu
No such device	Kernel nie zawiera sterowników dla karty dźwiękowej; skompiluj go ponownie
No such device or address	Sterownik nie potrafił odnaleźć karty dźwiękowej w podanej przez Ciebie konfiguracji; sprawdź dane konfiguracyjne karty

Programy obsługujące kartę dźwiękową

Istnieje sporo aplikacji, które potrafią zrobić użytek z karty dźwiękowej, przeznaczonych do dość różnorodnych zastosowań. Większość z nich dostępna jest w węzłach FTP; niektóre wchodzą również w skład dystrybucji rozprowadzanych na płytach CD-ROM. Jeśli chcesz sprawdzić, czy dany program jest zainstalowany w Twoim systemie bądź też znajduje się na dysku CD-ROM, możesz użyć polecenia find.

Nie zamierzamy przyglądać się każdej z tych aplikacji, ponieważ jest ich kilkadziesiąt, a co miesiąc powstają nowe. Omówimy tylko kilka reprezentatywnych przykładów. Pozostałe programy obsługujące kartę dźwiękową znajdziesz w węzłach FTP.

vplay, vrec, splay oraz srec

Program vplay i trzy pozostałe wchodzą w skład pakietu snd-util. Ich autorami są Hannu Savolainen i Michael Beck. Są to proste programy służące do nagrywania i odsłuchiwania plików muzycznych, napisane we wczesnej fazie rozwoju Linuxa, ale dobrze spełniające swoją rolę do dzisiaj, o ile chcesz korzystać z wiersza poleceń zamiast interfejsu graficznego. Program srec pozwala na zapisywanie plików dźwiękowych, splay - na ich odtwarzanie (do nagrywania niezbędne jest urządzenie wejściowe, takie jak mikrofon albo odtwarzacz CD).

Najświeższa wersja pakietu snd-util powinna być dostępna w węźle FTP: ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/apps/sound/ snd-util-x.x.tar.gz, gdzie x.x to numer wersji.

Czas trwania nagrania oraz częstotliwość próbkowania mogą zostać przekazane do programu srec jako argumenty wywołania. Dźwięk jest zapisywany w formacie .raw. Aby nagrać dwudziestosekundowy plik, używając częstotliwości próbkowania 21 kHz i zapisać dane do pliku przyklad.raw, powinieneś wydać polecenie:

srec -t 20 -s 21000 przyklad.raw

Jeśli chcesz później odtworzyć ten plik za pomocą programu splay, wydaj polecenie:

splay -s 21000 przyklad.raw

Jeżeli wybierzesz złą częstotliwość próbkowania, zorientujesz się od razu, ponieważ dźwięk nie będzie przypominał nagrywanego.

Polecenia vplay i vrec oparte są na poleceniach splay oraz srec i wzbogacają je o możliwość nagrywania i odtwarzania dźwięku w formacie .wav i .voc (używanym przez karty SoundBlaster).

WAVplay

WAVplay to oparty na interfejsie graficznym program do zapisywania i odtwarzania dźwięku, którego autorem jest Andre Fuechsel. Program ten pozwala również oglądać nagrany dźwięk w postaci wykresu. Można zmieniać częstotliwość próbkowania i liczbę bitów przypadających na jedną próbkę, wybierając odpowiednią opcję oferowaną przez interfejs graficzny. Możliwe jest nagrywanie zarówno dźwięku mono, jak i stereo. Program WAVplay obsługuje tylko pliki w formacie .wav.

Najświeższa wersja programu WAVplay powinna być dostępna w węźle FTP: ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/apps/sound/players/wavplayxxxx.tar.z, gdzie xxxx to numer wersji.

Sound Studio

Program Sound Studio został napisany przez Paula Sharpe. Jest to aplikacja systemu X, zawierająca praktycznie wszystkie narzędzia potrzebne przy nagrywaniu i odtwarzaniu plików dźwiękowych. Pozwala nagrywać, edytować i odtwarzać pliki w kilku różnych formatach. Napisane w języku Tcl/Tk (z niewielkimi wstawkami w języku C), Sound Studio jest naprawdę profesjonalnym programem.

Najświeższa wersja programu Sound Studio ma numer 0.21 i powinna być dostępna w węźle FTP: ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/apps/sound/players/ studio.0.2.3.tar.gz

MixViews

MixViews to program podobny do Sound Studio, pierwotnie jednak zaprojektowany dla systemu UNIX, a następnie przeniesiony na platformę linuxową. Jego autorem jest Douglas Scott. Program ten obsługuje pliki dźwiękowe w większości znanych formatów. Dodatkowo pozwala na filtrowanie, skalowanie i mieszanie plików dźwiękowych.

Najświeższa wersja programu MixViews powinna być dostępna w węźle FTP: ftp://ftp.ccmrc.ucsb.edu/pub/MixViews/source

Dżojstiki

Niektóre gry o wiele wygodniej niż klawiaturą obsługuje się za pomocą dżojstikiem. Ponieważ port dżojstika dostępny jest w większości komputerów PC (bądź to na płycie głównej, bądź na karcie dźwiękowej czy karcie I/O), warto byłoby z niego skorzystać. Niestety, odpowiedni sterownik nie jest wbudowany w Linuxa, co nie oznacza, że nie jest w ogóle dostępny - kilka sterowników zostało opracowanych. Dżojstik może być oczywiście wykorzystany tylko w tych grach, które potrafią go obsługiwać.

Najświeższa wersja sterowników dla dżojstika ma numer 0.8.0 i powinna być dostępna w zasadzie w każdym z węzłów FTP wymienionych w dodatku A, np.: ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/patches/ console/joystick-1.2.14.tar.gz

Sterownik ten jest rozprowadzany jako ładowalny moduł jądra (ang. loadable kernel module), więc do jego zainstalowania niezbędny będzie odpowiedni program. Jest on dostarczany praktycznie z każdą dystrybucją Linuxa. Sterowniki ładowalne mogą być ładowane do pamięci i usuwane z niej przez poszczególne aplikacje, dzięki czemu zajmują pamięć tylko wtedy, gdy są potrzebne, i nie wymagają rekompilacji jądra.

Aby zainstalować sterownik dżojstika, rozpakuj plik zawierający go za pomocą programów gunzip i tar. Sprawdź, czy plik joystick.h zawiera prawidłowe informacje (większość dżojstików używa adresu I/O 201). Po skompilowaniu sterownika i uruchomieniu skryptu z nim dostarczonego utworzone zostaną odpowiednie urządzenia. Dżojstik stanie się dostępny dla Ciebie (i dla Dooma!). Większość wersji sterownika zawiera również prosty program umożliwiający sprawdzenie, czy działa on poprawnie.

Podsumowanie

W tym rozdziale przyjrzeliśmy się problemom związanym z konfiguracją i instalacją karty dźwiękowej i dżojstika. Ponieważ w Twoim systemie jest już zainstalowany napęd CD-ROM, możesz teraz używać wszystkich programów multimedialnych dostępnych dla systemu Linux.

Aby dowiedzieć się, jak zainstalować system X, który umożliwi używanie programów do obróbki dźwięku posiadających interfejs graficzny, zajrzyj do rozdziału 22. „Instalacja i konfiguracja XFree86”.

O programie Wabi, który pozwala uruchamiać programy napisane dla Microsoft Windows pod kontrolą systemu X, możesz dowiedzieć się więcej z rozdziału 23. „Wabi”.

Proces kompilowania jądra systemu omówiony jest w rozdziale 57. „Praca z jądrem systemu”.

360 Część III ♦ Edycja i skład tekstu

360 E:\Moje dokumenty\HELION\Linux Unleashed\Indeks\21.DOC

E:\Moje dokumenty\HELION\Linux Unleashed\Indeks\21.DOC 349

Rozdział 21. ♦ Linux i multimedia 359

---