Doktryna polityczna - to wynikający z danej ideologii oraz uporządkowany zbiór poglądów na życie polityczne danego społeczeństwa z zagadnieniami władzy i ustroju państwa na czele. Musi zawierać wskazania teoretyczne i praktyczne jak zrealizować te poglądy w określonym czasie i przestrzeni. Jest instrumentalną wersją ideologii i zbiorem poglądów określających przebieg i cel działań wyraźnie określonych w czasie i przestrzeni; stanowi konkretyzację systemu ideologicznego ideologia - doktryna polityczna - program polityczny.
Podział doktryn politycznych ze względu na stosunek danej doktryny do rzeczywistości społecznej:
doktryna rewolucyjna - od inna strona
doktryna konserwatywna (zachowawcze) - zwana jest również zachowawczą, powszechnie uważa się za dążące do utrzymania istniejących stosunków społecznych i politycznych.
doktryna reformistyczna- (łac. reformo - przekształcam). Zakłada ewolucyjny sposób wprowadzenia reform społecznych i politycznych
doktryna reakcyjna - opowiada się za przywróceniem starego porządku społeczno-politycznego. Przedstawiciele takich doktryn podkreślają wartość stosunków społecznych i politycznych, uznawanych w danym momencie za przestarzałe.
doktryna utopijna - stawiająca sobie cele polityczne, społeczne, gospodarcze niemożliwe do zrealizowania w danym momencie.
doktryny elitarne - grupy ludzi, które zakładają że w każdym społeczeństwie muszą istnieć elity. Aprobują zróżnicowanie społeczne i ekonomiczne, równocześnie przypisując elitom większe prawa.
doktryny egalitarne
Doktryny centrowe - opowiadają się za utrzymaniem równowagi pomiędzy interesami różnych warstw i grup społecznych. Przedstawiciele tych doktryn nie uznają nierówności za naturalną cechę struktury społecznej, ale wynikające z niej różnice majątkowe powinny być, ich zdaniem, łagodzone przez samo społeczeństwo, a nie państwo. Taką rolę przypisuje się różnym organizacjom społecznym, stowarzyszeniom, fundacjom o charakterze charytatywnym. Współcześnie coraz więcej ugrupowań lokuje siebie pośrodku sceny politycznej. Najbardziej na miano stronnictw centrowych zasługują partie konserwatywne i liberalne.
Ideologia polityczna to zespół poglądów artykułujących generalne cele działalności politycznej i dopuszczalne metody ich osiągania. Nadrzędną funkcją ideologii politycznej jest definiowanie celów i środków uzgadniania zachowań współzależnych grup społecznych o sprzecznych interesach w sposób rokujący ochronę i zwiększanie szans przeżycia i osiągania satysfakcji z życia jej adresatów. Ideologiczne samookreślanie ruchów i instytucji politycznych - partii, rządów, międzynarodowych organizacji i sojuszów - dokonuje się przez definiowanie jakie interesy społeczne uznawane są za priorytetowe oraz jakie sposoby ich osiągania za dopuszczalne. Siła wpływów ideologii politycznych jest uwarunkowana ich zgodnością z interesami społecznymi. Rzeczywistej praprzyczyny wszelkich działań politycznych należy poszukiwać przede wszystkim w interesach sił społecznych, a w ideologiach tylko o tyle, o ile je adekwatnie artykułują. Wzmacnianiu siły wpływów ideologii politycznych służy powoływanie się na uznawane powszechniej doktryny naukowe i religijne. [wg Mariusz Gulczyński: Nauka o polityce, Warszawa 2007] Rozróżniamy ideologie postępowe i wsteczne,prawicowe takie jak faszyzm nazizm- narodowy socjalizm liberalizm konserwatyzm i lewicowe takie jak komunizm socjalizm socjaldemokracja.