Ideologia i doktryna

Ideologia i doktryna



Ideologia

Ideologia

jest to powstała na bazie danej

jest to powstała na bazie danej

kultury wspólnota światopoglądów, u podstaw

kultury wspólnota światopoglądów, u podstaw

której tkwi świadome dążenie do realizacji

której tkwi świadome dążenie do realizacji

określonego interesu klasowego lub

określonego interesu klasowego lub

grupowego

grupowego



Pojęcie

Pojęcie

ideologii

ideologii

wprowadzone zostało przez

wprowadzone zostało przez

Destutt de Tracy

Destutt de Tracy

’ego w 1796 dla oznaczenia

’ego w 1796 dla oznaczenia

jednego z kierunków myśli filozoficznej

jednego z kierunków myśli filozoficznej

związanej z programem

związanej z programem

science of ideas

science of ideas

wywodzącym się od angielskiego empirysty

wywodzącym się od angielskiego empirysty

Johna Locke’a.

Johna Locke’a.

Ideologia

Ideologia



Początkowo zatem znaczyła tyle co nauka o

Początkowo zatem znaczyła tyle co nauka o

ideach, nie odbiegając od swego

ideach, nie odbiegając od swego

etymologicznego znaczenia.

etymologicznego znaczenia.



Współczesne znaczenie tego terminu

Współczesne znaczenie tego terminu

odbiega od tego jakie nadał mu de

odbiega od tego jakie nadał mu de

Tracy, korzeniami swymi sięgając do

Tracy, korzeniami swymi sięgając do

rozprawy K. Marksa i F. Engelsa

rozprawy K. Marksa i F. Engelsa

Ideologia niemiecka

Ideologia niemiecka

(napisanej w latach

(napisanej w latach

1845-48), oraz do rozprawy

1845-48), oraz do rozprawy

Ideologia i

Ideologia i

utopia

utopia

Karla Mannheima (1929).

Karla Mannheima (1929).

Ideologia

Ideologia



Marks i Engels utożsamiają w swojej

Marks i Engels utożsamiają w swojej

rozprawie pojęcie ideologii z pojęciem

rozprawie pojęcie ideologii z pojęciem

filozofii, jednocześnie utrzymując pogląd,

filozofii, jednocześnie utrzymując pogląd,

że wszelka myśl stanowi odbicie

że wszelka myśl stanowi odbicie

warunków materialnych. Filozofia staje

warunków materialnych. Filozofia staje

się wtedy pojęciowym ujęciem określonej

się wtedy pojęciowym ujęciem określonej

rzeczywistości materialnej, w której

rzeczywistości materialnej, w której

istnieje człowiek. Przy takim ujęciu

istnieje człowiek. Przy takim ujęciu

filozofii, formy ludzkiej świadomości

filozofii, formy ludzkiej świadomości

stanowią odbicie procesów materialnych.

stanowią odbicie procesów materialnych.

Ideologia

Ideologia



Zaś sama filozofia jako jedna z form ludzkiej

Zaś sama filozofia jako jedna z form ludzkiej

świadomości (świadomości społecznej) staje się

świadomości (świadomości społecznej) staje się

pojęciowym wyrazem interesów, które zgodnie z

pojęciowym wyrazem interesów, które zgodnie z

przyjętą przez nich stratyfikacją społeczną mają

przyjętą przez nich stratyfikacją społeczną mają

charakter klasowy.

charakter klasowy.



W takim ujęciu filozofia staje się świadomością

W takim ujęciu filozofia staje się świadomością

partykularną wyrażającą interes określonej klasy

partykularną wyrażającą interes określonej klasy

społecznej, z reguły tej, która dominuje w określonym

społecznej, z reguły tej, która dominuje w określonym

układzie społecznym i dąży do narzucenia -

układzie społecznym i dąży do narzucenia -

odpowiadających jej form świadomości - pozostałym

odpowiadających jej form świadomości - pozostałym

klasom społecznym. Ideologia zatem w swoim

klasom społecznym. Ideologia zatem w swoim

uzasadnieniu odwołuje się nie do kategorii prawdy

uzasadnieniu odwołuje się nie do kategorii prawdy

lecz do kategorii interesu klasowego lub grupowego.

lecz do kategorii interesu klasowego lub grupowego.

Ideologia

Ideologia



We współczesnym znaczeniu pod pojęciem

We współczesnym znaczeniu pod pojęciem

ideologii rozumieć należy zbiór poglądów czy

ideologii rozumieć należy zbiór poglądów czy

sądów (naukowych, filozoficznych,

sądów (naukowych, filozoficznych,

religijnych, by wymienić tylko najważniejsze),

religijnych, by wymienić tylko najważniejsze),

które w przekonaniu danej grupy społecznej

które w przekonaniu danej grupy społecznej

wyrażają jej interesy i o tyle są akceptowane

wyrażają jej interesy i o tyle są akceptowane

w ramach określonej ideologii, o ile pozostają

w ramach określonej ideologii, o ile pozostają

w zgodzie z subiektywnym odczuciem

w zgodzie z subiektywnym odczuciem

interesu określonej grupy. I jako takie właśnie

interesu określonej grupy. I jako takie właśnie

nie mogą być oceniane w kategoriach

nie mogą być oceniane w kategoriach

teoretycznych, a więc przede wszystkim z

teoretycznych, a więc przede wszystkim z

perspektywy prawdy. Nie można więc

perspektywy prawdy. Nie można więc

zasadnie utrzymywać, że jakaś ideologia jest

zasadnie utrzymywać, że jakaś ideologia jest

prawdziwa lub fałszywa.

prawdziwa lub fałszywa.

Ideologia a filozofia

Ideologia a filozofia

Ideologia a filozofia

Ideologia a filozofia



To właśnie w sposób istotny odróżnia ją

To właśnie w sposób istotny odróżnia ją

od filozofii, pojmowanej jako poznanie

od filozofii, pojmowanej jako poznanie

teoretyczne. Filozofia w

teoretyczne. Filozofia w

przeciwieństwie do ideologii stanowi

przeciwieństwie do ideologii stanowi

próbę przedstawienia rzeczywistości

próbę przedstawienia rzeczywistości

taką, jaka się ona jawi jako przedmiot

taką, jaka się ona jawi jako przedmiot

poznania teoretycznego, niezależnie od

poznania teoretycznego, niezależnie od

tego, czy wypracowany w jej ramach

tego, czy wypracowany w jej ramach

obraz pojęciowy odpowiada

obraz pojęciowy odpowiada

czyimkolwiek interesom.

czyimkolwiek interesom.

Ideologia a filozofia

Ideologia a filozofia



Ideologia zaś oceniania bywa przez

Ideologia zaś oceniania bywa przez

perspektywę wykazania wyższości czy też

perspektywę wykazania wyższości czy też

pierwszeństwa proponowanych w jej ramach

pierwszeństwa proponowanych w jej ramach

rozwiązań. Prawdy teoretyczne czerpane z

rozwiązań. Prawdy teoretyczne czerpane z

filozofii czy innych dyscyplin poznania

filozofii czy innych dyscyplin poznania

teoretycznego, jak również wszystkie inne

teoretycznego, jak również wszystkie inne

tezy, którymi się ideologia posługuje mają

tezy, którymi się ideologia posługuje mają

jedynie służyć za uzasadnienie celów

jedynie służyć za uzasadnienie celów

wyznaczanych przez określone interesy.

wyznaczanych przez określone interesy.



Innymi słowy mówiąc "wszelka wiedza jaką posługuje się

Innymi słowy mówiąc "wszelka wiedza jaką posługuje się

ideologia pojmowana jest instrumentalnie", ze względu na

ideologia pojmowana jest instrumentalnie", ze względu na

jej użyteczność celem uzasadnienia określonej tezy czy

jej użyteczność celem uzasadnienia określonej tezy czy

poglądu, który to z kolei wyrażać ma określony interes.

poglądu, który to z kolei wyrażać ma określony interes.

Cechy i struktura ideologii

Cechy i struktura ideologii



Ideologia

Ideologia

wyrażająca interesy

wyrażająca interesy

dużych

dużych

grup społecznych

grup społecznych

charakteryzuje się

charakteryzuje się

małą podatnością na innowacje.

małą podatnością na innowacje.

Zazwyczaj porusza tematy:

Zazwyczaj porusza tematy:



jednostki i jej roli w społeczeństwie,

jednostki i jej roli w społeczeństwie,



sposobu funkcjonowania instytucji,

sposobu funkcjonowania instytucji,



kwestii zmian obowiązującego porządku,

kwestii zmian obowiązującego porządku,



wolności,

wolności,



odmienności,

odmienności,



sprawiedliwości społecznej.

sprawiedliwości społecznej.

Cechy i struktura ideologii

Cechy i struktura ideologii



Ideologia ma określoną strukturę, czyli

Ideologia ma określoną strukturę, czyli

wewnętrzny skład treściowy i wzajemne

wewnętrzny skład treściowy i wzajemne

powiązania poglądów.

powiązania poglądów.



Cechy ideologii to m.in.:

Cechy ideologii to m.in.:



uporządkowany obraz świata

uporządkowany obraz świata

istniejącego i pożądanego w przyszłości

istniejącego i pożądanego w przyszłości



duży stopień ogólności celów i

duży stopień ogólności celów i

sposobów działania

sposobów działania



składa się z sądów prawdziwych

składa się z sądów prawdziwych

Cechy i struktura ideologii

Cechy i struktura ideologii



w mniejszym lub większym stopniu

w mniejszym lub większym stopniu

upiększa zakładany cel

upiększa zakładany cel



najczęściej uzasadnia całokształt działań

najczęściej uzasadnia całokształt działań

politycznych i określa cele które mają

politycznych i określa cele które mają

zakończyć pewien etap działań np.

zakończyć pewien etap działań np.

zdobycie władzy i dalej je rozwijać

zdobycie władzy i dalej je rozwijać



występują w niej ogólne sądy

występują w niej ogólne sądy

wartościujące które określają wartości

wartościujące które określają wartości

przyjmowane w ramach danej ideologii za

przyjmowane w ramach danej ideologii za

punkt wyjścia oceny zjawisk społecznych.

punkt wyjścia oceny zjawisk społecznych.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Ideologia

http://pl.wikipedia.org/wiki/Ideologia

Doktryna polityczna

Doktryna polityczna



- to wynikający z danej ideologii oraz

- to wynikający z danej ideologii oraz

uporządkowany zbiór poglądów na

uporządkowany zbiór poglądów na

życie

życie

polityczne

polityczne

danego społeczeństwa z

danego społeczeństwa z

zagadnieniami władzy i ustroju państwa na

zagadnieniami władzy i ustroju państwa na

czele.

czele.



Musi zawierać wskazania teoretyczne i

Musi zawierać wskazania teoretyczne i

praktyczne jak zrealizować te poglądy w

praktyczne jak zrealizować te poglądy w

określonym czasie i przestrzeni. Jest

określonym czasie i przestrzeni. Jest

instrumentalną wersją ideologii i zbiorem

instrumentalną wersją ideologii i zbiorem

poglądów określających przebieg i cel działań

poglądów określających przebieg i cel działań

wyraźnie określonych w czasie i przestrzeni;

wyraźnie określonych w czasie i przestrzeni;

Doktryna polityczna

Doktryna polityczna



stanowi konkretyzację systemu

stanowi konkretyzację systemu

ideologicznego

ideologicznego

ideologia - doktryna

ideologia - doktryna

polityczna - program polityczny

polityczna - program polityczny

.

.



Podział doktryn politycznych ze względu na

Podział doktryn politycznych ze względu na

stosunek danej doktryny do rzeczywistości

stosunek danej doktryny do rzeczywistości

społecznej :

społecznej :



doktryna rewolucyjna

doktryna rewolucyjna



doktryna konserwatywna

doktryna konserwatywna

(zachowawcze)

(zachowawcze)



doktryna reformistyczna

doktryna reformistyczna



doktryna reakcyjna

doktryna reakcyjna

http://pl.wikipedia.org/wiki/Doktryna_polityczna

http://pl.wikipedia.org/wiki/Doktryna_polityczna