PLAN PRACY INSTRUKTORA

do przeprowadzenia zajęć z powszechnej obrony przeciwlotniczej

ZAGADNIENIA: Prowadzenie rozpoznania wzrokowego oraz zwalczania nisko lecących celów powietrznych

1. Wybór miejsca i urządzenie posterunku obserwacji przestrzeni powietrznej.

2. Prowadzenie obserwacji i wskazywanie celów powietrznych.

3. Zwalczanie nisko lecących celów przez pododdział.

CZAS:

MIEJSCE: pas taktyczny

ZABEZPIECZENIE MATERIAŁOWO - TECHNICZNE: kbk AKMS - na stan

oporządzenie - na stan

WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA:

• Przejrzeć broń przed zajęciami

• Zabrania się kierowania broni w kierunku ludzi zwierząt choć nie jest załadowana

• Przejrzeć broń po zajęciach

PRZEBIEG ZAJĘĆ

l.p.	Czas i zagadnienie	Czynności
					Instruktora	Szkolonych
1.	Regulowany przez kierownika zajęć	BACZNOSĆ! uczył Was Prowadzenia rozpoznania wzrokowego oraz zwalczania nisko lecących celów powietrznych SPOCZNIJ! Ma to na celu nauczyć Was prawidłowego działania podczas alarmów przeciwlotniczych.	Stoją na zbiórce i słuchają instruktora
2.	Regulowany przez kierownika zajęć Wybór miejsca i urządzenie posterunku obserwacji przestrzeni powietrznej.	Omawiam zagadnienie. Szczególnie ważne znaczenie przy realizacji powszechnej obrony przeciwlotniczej ma terminowe wykrycie i rozpoznanie przeciwnika powietrznego oraz uprzedzenie o nim wojsk, co umożliwi podjęcie we właściwym czasie odpowiednich przedsięwzięć dla odparcia ataków lub zmniejszenia skutków ich oddziaływania. Zasadniczym sposobem wykrywania i rozpoznawania środków powietrznych na szczeblu pododdziału jest rozpoznanie wzrokowe którego celem jest: wykrycie na czas samolotów i śmigłowców przeciwnika oraz zaalarmowanie własnych wojsk o zagrożeniu z powietrza; identyfikacja obiektu powietrznego; zapewnienie pododdziałom warunków do prowadzenia walki ogniowej z przeciwnikiem powietrznym. Rozpoznanie wzrokowe prowadzą posterunki obserwacyjne organizowane na szczeblu oddziałów oraz obserwatorzy w pododdziałach. Obserwatorzy prowadzą obserwację z wozów bojowych, czołgów lub z posterunków obserwacyjnych w wyznaczonych sektorach. Obsadę posterunku obserwacyjnego stanowi 2-3 żołnierzy pełniących służbę na zmianę. Każdy dyżurny obserwator pełni służbę na posterunku 1-2 godziny, a w niekorzystnych warunkach obserwacji - czas ten może być skrócony. Stanowisko PO wybiera się w pobliżu punktu dowodzenia i powinno ono zapewniać prowadzenie obserwacji w określonym sektorze oraz mieścić się z dala od źródeł hałasu. Posterunek powinien być wyposażony w: lornetkę polową; kompas lub busolę; tabliczki orientacyjne ze stronami świata; środki sygnalizacyjne; okulary przeciwsłoneczne; dziennik obserwacji powietrznej i aktualny szkic obserwacji. Do zadań obserwatorów należy: wykrywanie obiektów powietrznych; określenie podstawowych parametrów lotu; określenie charakterystyk celów powietrznych; alarmowanie o zagrożeniu z powietrza, ponadto jeśli jest to możliwe-ustalenie przynależności obiektów powietrznych. W marszu obserwację przestrzeni powietrznej prowadzą wyznaczeni obserwatorzy na wozach bojowych lub w rzędzie maszerującej kolumny. Obserwacja na szczeblu batalionu czy kompanii powinna być okrężna ze szczególnym uwzględnieniem najbardziej prawdopodobnego kierunku ataku przeciwnika powietrznego. W tym celu wyznacza się pododdziałowi sektory obserwacji powietrznej, których granice powinny się zazębiać, a ich wielkość wynosić nie więcej jak 100 - 120^0. W marszu wyznacza się zazębiające się sektory obserwacji przestrzeni powietrznej dla każdego obserwatora w stosunku do kierunku marszu kolumny (z przodu, z prawej, z lewej i do tyłu).	Stoją na zbiórce i słuchają omówienia instruktora
3.	Regulowany przez kierownika zajęć Zwalczanie nisko lecących celow powietrznych przez pododzdział.	Omawiam zagadnienie Dowódca stawiając zadanie obserwatorowi podaje: miejsce prowadzenia obserwacji; granice sektora i sposoby obserwacji; sposób meldowania o wykrytych obiektach powietrznych; sposób alarmowania o zagrożeniu z powietrza; sygnał JSS (”Ja swój samolot”) ewentualnie planowany czas i kierunek przelotu własnego lotnictwa. Przykładowe zadanie dla obserwatora „Szeregowy KOWALSKI jesteście obserwatorem przestrzeni powietrznej. Wasze miejsce w wykopie pod krzakiem, obserwować w pasie: na prawo wysokie drzewo - biały budynek, na lewo wzdłuż polnej drogi. Prawdopodobny kierunek ataku lotnictwa przeciwnika z kierunku miejscowości na wprost z wysokości 200-1000 m z lotu koszącego w grupach 2-3 samoloty. Śmigłowce przeciwnika mogą operować prawdopodobnie z rejonu kompleksu leśnego po prawej. Obserwować przestrzeń powietrzną w wyznaczonym sektorze do wysokości 200 m. Alarm ogłaszać natychmiast po wykryciu atakującego przeciwnika powietrznego, wystrzeliwując w jego kierunku zieloną rakietę oraz dublując syreną. Cele wskazywać według stron świata. Wyniki obserwacji każdorazowo odnotować w dzienniku obserwacji. W godzinach 10.00 - 10.05 w kierunku wschodnim przelatywać będzie własne lotnictwo o fakcie tym złożyć meldunek nie alarmując pododdziału”. Niezbędne dane do podjęcia przez dowódcę decyzji dotyczących zwalczania celów powietrznych powinien dostarczyć mu obserwator w swoim meldunku. Wskazywanie celów powietrznych można prowadzić według: stron świata; dozorów wyznaczonych uprzednio w terenie; kierunku marszu (działania); zegarka. Wskazywanie celów powietrznych według stron świata polega na określeniu położenia celu powietrznego w stosunku do tabliczek orientacyjnych z opisanymi na nich stronami świata, rozstawionymi na przedpiersiu stanowiska obserwacyjnego np.: LOTNIK - Z POŁUDNIA - 2 SAMOLOTY 4000. Wskazywanie celów powietrznych według dozorów polega na określeniu położenia obiektu w stosunku do wyznaczonych w terenie dozorów, których położenie i nazwę musi znać każdy żołnierz pododdziału aby meldunek obserwatora był komunikatywny np.: LOTNIK - NAD WYNIOSŁYM (nazwa dozoru) - ŚMIGŁOWIEC. Podczas wskazywania celów powietrznych w stosunku do kierunku marszu (kierunku działania) kolumny obowiązuje nazewnictwo kierunków: z przodu, z tyłu, z lewej, z prawej, przy czym przód wyznacza czoło kolumny. Przykładowy meldunek: LOTNIK - Z PRAWEJ - GRUPA SAMOLOTÓW - 3000. Wskazywanie celów według zegarka wygląda analogicznie jak wyżej w odniesieniu do tarczy zegarka. Trzeba jednak pamiętać, że kierunek na wprost oznacza godzinę 12.00 np.: LOTNIK - NA DZIESIĄTEJ - DWA ŚMIGŁOWCE - 2000.	Stoją na zbiórce i słuchają omówienia instruktora. Ćwiczą praktycznie.
4.	Regulowany przez kierownika zajęć Prowadzenie zorganizowanego ognia z broni etatowej do wykrytych celów powietrznych.	Na początku zajęć omawiam podchorążym zasady zachowania się żołnierzy podczas napadu powietrznego. Ogień do celu otwiera się na komendę dowódcy i prowadzi seriami po 5-10 strzałów w serii, a w momencie zbliżania się celu do widocznych torów pocisków prowadzi się ogień ciągły. Do otwarcia ognia dowódca podaje komendę: DO ŚMIGŁOWCA Z PRAWEJ (z lewej, z przodu) 5 SYLWETEK - OGNIA lub DO SAMOLOTU Z PRAWEJ (z lewej, z przodu) 5 STOPNI - OGNIA. Pamiętać również należy, że do celów powietrznych lecących z prędkością nie przekraczającą 250 km/godz., których kąt kursu przebiega na tzw. „strzelającego”, strzela się z podniesionym ramieniem celownika. Na komendę dowódcy pododdziału podnosi się ramię celownika i ustawia je w pozycji pionowej, a następnie celuje na ogólnych zasadach w przednią część kadłuba statku powietrznego. Czynności te wykonuje się na komendę: DO ŚMIGŁOWCA, CELOWNIK PODNIEŚĆ - OGNIA. Jeśli zaś prędkość celu wynosi ponad 250 km/godz., których kurs przebiega na strzelającego, prowadzi się ogień zaporowy i tak w zależności od odległości na jakiej znajduje się cel wykonuje się zaporę pionową lub zaporę pochyłą. Jeżeli odległość wykrycia celu jest większa niż 2500 m wykonuje się zaporę ogniową pochyłą, natomiast jeśli odległość wykrycia nie przekracza 2500 m wówczas - pionową zaporę ogniową. SAMOLOTY ODRZUTOWE, których prędkość przelotowa jest duża, wyprzedzenie powinno być również bardzo duże, a co za tym idzie prowadzenie ognia do nich ze stosowaniem tychże jest niemożliwe. W związku z powyższym strzelanie do szybko lecących celów powietrznych na małej wysokości prowadzi się ogniem zaporowym, polegającym na postawieniu przez pododdział dyżurny zapory ogniowej (pionowej lub poziomej) na prawdopodobnym kursie celu jednocześnie całym pododdziałem (plutonem, kompanią). W zależności od odległości od odległości wykrycia celu i jego kursu wykonuje się następujące rodzaje zapór ogniowych: pionowa; pochyła; prostopadła. Pionową zaporę ogniową wykonuje się wówczas, gdy odległość wykrycia celu jest mniejsza niż 2500 m, jego kurs przechodzi nad ugrupowaniem pododdziału (kurs „ZERO”) . Na komendę dowódcy: Uwaga pluton (kompania) DO SAMOLOTU, PIONOWA - OGNIA żołnierze ustawiają broń pionowo i wszyscy jednocześnie otwierają ogień. Komenda do otwarcia ognia powinna być wydana gdy cel znajduje się w odległości około 700 m od strzelających. Pododdziały maszerujące pieszo na komendę swoich dowódców zajmują najbliższe ukrycia i przygotowują się do zwalczania celów powietrznych. Pododdziały w marszu nie mogą w zasadzie korzystać z rozbudowy inżynieryjnej terenu, co czyni je bardziej wrażliwymi na uderzenia statków powietrznych. W rejonach odpoczynków, i to zarówno dłuższych jak i krótkich można jedynie maksymalnie wykorzystać właściwości ochronne terenu takie jak: jary, wąwozy, przydrożne rowy i inne zagłębienia terenowe sztuczne i naturalne. Po ogłoszonym alarmie lotniczym czołowe pojazdy kolumny pododdziału powinny zwiększyć prędkość marszu i tym samym powiększyć odległości pomiędzy pojazdami. Jak więc widać szczególnego znaczenia nabiera zwłaszcza w marszu, odpowiednio wczesne wykrycie przeciwnika powietrznego i alarmowanie wojsk, przestrzeganie zasad rozśrodkowania w kolumnie oraz odpowiednio sprawne działanie wszystkich dowódców i osób funkcyjnych może do pewnego stopnia zrekompensować niekorzystne warunki z punktu widzenia powszechnej obrony przeciwlotniczej. Szczególną uwagę, na zagrożenie ze strony środków napadu powietrznego należy zwrócić w trakcie zbliżania się do rejonu walki, albowiem kolumny maszerujących i rozwijających się pododdziałów będą szczególnie opłacalnym celem dla samolotów i śmigłowców przeciwnika. Cele powiterzne można podzielić na 4 grupy : śmigłowce i samoloty lecące wolno samoloty bezpilotowe samoloty odrzutowe desanty spadochronowe Strzelanie z broni strzeleckiej przowadzi się do celów powietrznych działających na wysokościach do 500 metrów. Odległość strzelania według obowiązujących instrukcji piechoty wynosi dla kbk AK - 400 m rkm D i ckm Gurionowa - 500m oraz 1000 m dla km PK. Odlaegłości te są właściwe dla celów powiterznych, lecących z prędkością do 60 m/s. a) STRZELANIE Z BRONI STRZELECKIEJ DO ŚMIGŁOWCÓW I SAMOLOTÓW WOLNO LECĄCYCH. Wartości wyprzedzeniac liniowego sylwetkach samolotów podane w instrukcjach danego rodzaju broni stanowią szereg cyfr które trudno zapamiętać. W pododdziałach uzbrojonych w kilka rodzajów broni piechoty należałoby w komendzie do strzelania podać dwie lub więcej wartości wyprzedzenia. Stosowanie różnych wyprzedzeń podczas strzelania do jednego celu jest w praktyce niewygodne i niemożliwe. Należy więc dla ułatwienia strzelania określić średnie wartości wyprzedzenia liniowego w sylwetkach celu możliwie do stosowania w różnych rodzajach uzbrojenia strzeleckiego które jednak nie wpływałoby ujemnie na skuteczność strzelania. W związku z tym można przyjąć do stosowania w praktyce podczas strzelania do śmigłowców i samolotów lesących wolno następujące wartości wyprzedzeń liniowych : -podczas strzelania na odl. Do 500 m tyle sylwetek celu ile wynosi odległość strzelania w setkach metrów podczas strzelania na odl. Ponad 500 m tyle sylwetek celu ile wynosi odl. Strzelania w setkach metrów pomnożona przez 1,5 b) STRZELANIE Z BRONI STRZELECKIEJ DO SAMOLOTÓW ODRZUTOWYCH. Strzelanie z broni strzeleckiej do samolotów odrzutowych nie jest możliwe wg zasad poprzednio omówionych ponieważ wyprzedzenia byłyby zbyt małe a ich obliczanie i uwzględnianie obarczone nadmiernymi błędami. W związku z tym samoloty odrzutowe zwalczamy wykonując nieruchome zapory ogniowe na przedłużenie kursu samolotu. O skuteczności zapór ogniowych decyduje w dużej mierze natężenie ognia dlatego powinien być prowadzony przez pododdziały na wspólną komendę. Podzczas strzelania do celów powietrznych ogniem zaporowym należy rozpatrzyć dwa przypadki : -rzut kursu cel przechodzi przez ugrupowanie bojowe pododdziału /kurs czołowy/ -rzul celu przechodzi równolegle lub skośnie w stosunku do ugrupowania bojowego pododdziału /kurs boczny lub skośny/. W zależności od kursu/lub/celu wykonuje się zaporę pionową pochyłą lub prostopadłą. I tak w przypadku pierwszym wykonuje się zaporę pochyłą lub pionową w drugim przypadku zaporę prostopadłą. c)STRZELANIE DO DESANTU SPADOCHRONOWEGO Desant od momentu zrzutu do wylądowania jest bezbronny nie może przowadzić ognia czy ukrywać się a równocześnie stanowi dogodny cel. Nieprzyjacielskich skoczków należy zwalczać w powietrzu gdy tylko znajdą się w odl skutecznego strzału z broni strzeleckiej. Aby skoczka trafić w pierś należy wyprzedzenie odmierzać od pasa figury w kierunku opadania. Ogień prowadzi się aż do chwili zniszczenia celu lub wylądowania spadochroniarza na ziemi. Podczas strzelania do skoczka spadochronowego w zależności od odl stosuje się następujące wyprzedzenie : -podczas strzelania na odl do 400 m 0,5 sylwetki na każde 100 m strzelania -podczas strzelania na odl ponad 400 m jedną sylwetkę na każde 100 m strzelania . Wykonywanie zapór ogniowych Wykonanie ZAPORY POCHYŁEJ Pochyłą zaporę ogniową wykonuje się na przedłużeniu kursu celu trzymając broń pod kątem 45 stopni w stosunku do poziomu. Kąt stanowi ½ kąta prostego więc bez dużych błędów żołnierze mogąustawić broń pod tym kątem. Aby jednak wykonać zporę pochyłą, muszą być spełnione pewne warunki. Prowadząc ogień pod kątem 45 stopni spotkanie pocisku z celem powinno nastąpić w pewnej odległości uwarunkowanej wysokością lotu celu. Cel powietrzny może być zwalczany za pomocą pochyłej zapory ogniowej jeżeli zostanie wykryty w odl 3000-4000 m przy dużej prędkości lotu odl 2000 m - przy małej prędkości lotu i minimalnej wysokości. Rozważania te przeprowadzono by wykazać że : -decyzję do otwarcia ognia należy podejmować natychmiast po wykryciu celu istnieje duże prawdopodobieństwo rażenia celu w razie przedwczesnego otwarcia ognia nie ma natomiast w ogóle możliwości zniszczenia celu po zbyt późnym otwarciu ognia -skuteczność pochyłej zapory ogniowej uzależniona jest min od liczby strzelających żołnierzy dlatego też strzelanie należy prowadzić plutonem kompanią baterią W celu wykonania zapory d-ca pododdziału podaje komendę : „ PLUTON DO SAMOLOTU POCHYŁA OGNIA ” Komendę OGNIA podaje się w momencie gdy samolot znajduje się w odległości około 1000 m. Wykonanie ZAPORY PIONOWEJ Nie zawsze będzie możliwe wykrycie celu odpowiednio dużo wcześniej. Zwłaszcza gdy pododdział znajdować się będzie w rejonie umożliwiającym dobrą obserwację. Dlatego też gdy samolot wykryty został w odl około 2000 m lub mniejszej wykonuje się pionową zaporę ogniową. Wykonanie zapory ogniowej pionowej polega na tym że pododdział prowadzi ogień pionowo do punktu nad rejonem jego rozmieszczenia. Ogień prowadzi się na komendę d-cy równocześnie całym pododdziałem. Wykonanie ZAPORY PROSTOPADŁEJ Schemat wykonania zapory prostopadłej przedstawia rysunek. W taki sposób prowadzi się strzelanie do celów powietrznych atakujących z lotu nurkowego lub ślizgowego sąsiedni pododdział lub obiekt położony w pewnej odl /granicach zasięgu broni / od strzelającego pododdziału. Po omówieniu tematu podczas przemarszu w rejon pasa taktycznego ogłaszam alarm przeciwlotniczy LOTNIK Z PRAWEJ, LOTNIK Z LEWEJ, podaję komendy do zwalczania celów nisko lecących.	Stoją na zbiórce i słuchają omówienia tematu przez instruktora Po omówieniu zagadnienia podchorążowie podczas przegrupowani się w rejon pasa taktycznego w marszu ubezpieczonym na komendę instruktora ćwiczą praktycznie zachowanie się żołnierza na wypadePk napadu lotniczego
5.	Regulowany przez kierownika zajęć	Wykonuję zbiórkę drużyny, omawiam błędy, wskazuję możliwości ich wyeliminowania, podaję oceny indywidualne, wskazuje najlepiej ćwiczących, podaję ocenę ogólna drużyny.	Stoją na zbiórce i słuchają omówienia instruktora

---