Kiedy powstają nadgodziny dobowe, a kiedy średniotygodniowe oraz jak i kiedy je wynagradzać
Każdy pracodawca i każda kadrowa wie, że godziny nadliczbowe dzielą się „dobowe” i „średniotygodniowe”. Kiedy jednak powstają jedne, a kiedy drugie nadgodziny? Z tym już jest gorzej, a warto to wiedzieć, ponieważ inne dodatki wypłacasz za nadgodziny dobowe, a inne za tygodniowe. Odmienne są również terminy, w jakich należy je wypłacać.
Harmonogramy czasu pracy
Jak prawidłowo zaplanować pracę?
Poznaj zasady rządzące tworzeniem grafików!
http://www.prawo-pracy.com.pl/
Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Jest ona dopuszczalna tylko i wyłącznie w razie okoliczności wymienionych w art. 151 § 1 kp.
PRZEKROCZENIE DOBOWEJ NORMY CZASU PRACY
Jeżeli w wyniku wykonywanej pracy w danym dniu okazuje się, że pracownik pracował dłużej niż przewidziana dla niego dobowa norma czasu pracy ustalona zgodnie z art. 129 kp (tj. 8 godzin na dobę) lub - w systemie równoważnym - przedłużony dobowy wymiar czasu pracy (np. 10 godzin na dobę), to w takiej sytuacji dochodzi do pracy w godzinach nadliczbowych z powodu przekroczenia dobowej normy czasu pracy.
Przykład
Pracownika obowiązuje powszechna norma czasu pracy wynosząca 8 godz. na dobę. Jednego dnia tygodnia pracownik wykonywał pracę przez 12 godz., ponieważ polecono mu usunięcie awarii systemu komputerowego w zakładzie pracy. W tym dniu pracownik przekroczył swoją normę dobową czasu pracy o 4 godziny, czyli przepracował 4 godziny nadliczbowe z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy.
Przykład
Pracownik pracuje w systemie równoważnym. Zgodnie z grafikiem miał pracować: w poniedziałek 10 godz. - faktycznie pracował 12 godz.
we wtorek 4 godz. - pracował 6 godz.
w środę 7 godz. - pracował 10 godz.
W efekcie: w poniedziałek pracownik wypracował 2 nadgodziny dobowe (praca ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy), we wtorek nie doszło do pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia normy dobowej, ponieważ 8-godz. norma dobowa nie została przekroczona, natomiast w środę mamy znów 2 nadgodziny dobowe (8. godz. pracy nie jest godziną nadliczbową).
Uwaga!
Norma dobowa czasu pracy pracowników niepełnosprawnych o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wynosi 7 godz. W tym przypadku każda godzina pracy ponad 7 godzin jest pracą nadliczbową.
PRZEKROCZENIE ŚREDNIOTYGODNIOWEJ NORMY CZASU PRACY
Natomiast w sytuacji, gdy pracownik pracuje w dniu dla siebie wolnym od pracy i nie otrzyma za tę pracę rekompensaty w postaci dnia wolnego lub czasu wolnego - wówczas nastąpi przekroczenie wymiaru czasu pracy i w konsekwencji powstanie godzin nadliczbowych z tytułu przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.
Do przekroczenia normy średniotygodniowej może dojść także w sytuacji, gdy pracownik wykonuje w danym dniu pracę przekraczającą jego dobowy wymiar czasu pracy nie powodując jednak taką pracą przekroczenia normy dobowej czasu pracy wynikającej z art. 129 kp, czyli 8 godzin (patrz: przykład 2, praca we wtorek).
DODATKI ZA PRACĘ NADLICZBOWĄ
W przypadku przekroczenia dobowej normy czasu pracy (lub przedłużonego dobowego wymiaru czasu pracy) wypłacasz pracownikowi normalne wynagrodzenie wraz ze stosownym dodatkiem. Co do zasady jest to dodatek 50%, chyba że praca nadliczbowa była świadczona w nocy, w niedzielę lub święto, które miały być dla pracownika wolne lub też w dzień wolny za niedzielę lub święto - wówczas dodatek wynosi 100%.
Wypłata wynagrodzenia i dodatku za nadgodziny dobowe następuje równocześnie z wypłatą normalnego wynagrodzenia za dany miesiąc, w którym pracownik pracował w godzinach nadliczbowych. A zatem rozliczanie dobowe musi być dokonywane na bieżąco w każdym miesiącu, niezależnie od długości okresu rozliczeniowego.
W przypadku przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy także wypłacasz pracownikowi wynagrodzenie za przepracowane nadgodziny powiększone o dodatek, który w tym przypadku zawsze wynosi 100%. Ponadto wynagrodzenie wraz z dodatkiem za nadgodziny średniotygodniowe wypłacasz razem z wynagrodzeniem za ostatni miesiąc okresu rozliczeniowego. Dopiero wówczas bowiem następuje rozliczenie czasu pracy, pozwalające stwierdzić czy doszło do przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.
W celu ustalenia dokładnej liczby godzin nadliczbowych powstałych z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej należy dokonać następującego obliczenia:
od faktycznie przepracowanych w danym okresie rozliczeniowym godzin pracy odejmujesz liczbę godzin pracy planowanych na dany okres rozliczeniowy (wymiar na dany miesiąc), jeżeli wynik jest dodatni, to
od tak uzyskanego wyniku odejmujesz liczbę nadgodzin powstałych z przekroczenia dobowego,
otrzymany wynik stanowi liczbę godzin nadliczbowych powstałych z tytułu przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.
Przykład
W lipcu wymiar czasu pracy wynosił 184 godz. Pracownik świadczący pracę od poniedziałku do piątku po 8 godz. w piątek 25 lipca pracował 10 godz. oraz w sobotę 26 lipca 4 godz. Za pracę w sobotę nie otrzymał dnia wolnego. W sumie przepracował więc 190 godz. A zatem: 190 godz. - 184 godz. - 2 godz. (przekroczenie dobowe w piątek 25 lipca) = 4 godz. Te 4 godz. stanowią nadgodziny średniotygodniowe, za które należy wypłacić wynagrodzenie oraz 100% dodatek. Za nadgodziny dobowe płacisz natomiast wynagrodzenie + 50% dodatek.
Podstawa prawna:
art. 129 § 1, art. 151 § 1, art. 1511 § 1 i 2 kp
art. 15 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. nr 14, poz. 92 ze zm.)