Konstytucja Republiki Weimarskiej z komentarzem


KONSTYTUCJA RZESZY NIEMIECKIEJ
Z 11 SIERPNIA 1919 R.

Lud niemiecki stanowiąc jedność w swych

szczepach i będąc ożywiony wolą odnowienia i

utwierdzenia Rzeszy w wolności i sprawiedliwości,

służenia pokojowi wewnętrznemu i zewnętrznemu, oraz popierania społecznego postępu, nadał sobie niniejszą Konstytucję.

Rozdział pierwszy

USTRÓJ I ZADANIA RZESZY

Oddział pierwszy

RZESZA I KRAJE

--> Artykuł 1

Rzesza Niemiecka jest republiką. [Author:wk] --> Władza państwowa pochodzi od ludu.[Author:wk]

Artykuł 2

Terytorium Rzeszy Niemieckiej składa się z

terytoriów krajów niemieckich. Inne terytoria mogą

być w drodze ustawy Rzeszy przyłączone do Rzeszy, o ile ludność ich zażąda tego na mocy prawa samookreślenia.

Artykuł 3

Barwy Rzeszy są: czarna-czerwona-złota. Flaga

handlowa jest czamo-biało-czerwona z barwami

Rzeszy w górnym wewnętrznym kącie.

Artykuł 4

Powszechnie uznane zasady prawa narodów

stanowią obowiązującą część składową niemieckiego prawa państwowego.

Artykuł 5

Władza państwowa w zakresie spraw Rzeszy

wykonywana będzie przez organy Rzeszy na

podstawie Konstytucji Rzeszy, a w zakresie spraw

krajowych przez organy Krajów na podstawie

Konstytucji krajowych.

--> Artykuł 6

Do Rzeszy należy wyłącznie ustawodawstwo w

zakresie:[Author:wk]

1) stosunków z zagranicą;

2) kolonii;

3) przynależności państwowej, wolności

przesiedlania się, emigracji i imigracji, oraz

wydawania przestępców;

4) organizacji siły zbrojnej;

5) systemu monetarnego;

6) ceł, jak również jednolitości obszaru celnego i

handlowego, oraz wolności obrotu towarowego;

7) poczt, telegrafów, włącznie z telefonami.

Artykuł 7

Do Rzeszy należy ustawodawstwo w zakresie:

1) prawa cywilnego;

2) prawa karnego;

3) postępowania sądowego włącznie z egzekucją

karną, jak również pomocy wzajemnej między

urzędami;

4) paszportów i przepisów policyjnych dla

cudzoziemców;

5) prawa ubogich i opieki nad włóczęgami;

6) prasy, stowarzyszeń i zgromadzeń;

7) polityki ludnościowej, opieki nad

macierzyństwem, niemowlętami, dziećmi i młodzieżą;

8) zdrowia, weterynarii, ochrony roślin przed

chorobami i szkodnikami;

9) prawa pracy, ubezpieczeń i ochrony

robotników i pracowników, jak również pośrednictwa pracy;

10) organizacji zawodowych przedstawicielstw

dla obszaru Rzeszy;

11) opieki nad uczestnikami wojny i pozostałymi

po nich osobami;

12) prawa wywłaszczenia;

13) uczynienia własnością społeczeństwa

bogactw naturalnych i przedsiębiorstw gospodarczych, jak również otrzymywania, wytwarzania, podziału i kształtowania cen dóbr gospodarczych dla gospodarki społecznej;

14) handlu, miar, wag, emisji pieniędzy

papierowych, banków oraz giełd;

15) obrotu środkami żywności i konsumpcji oraz

przedmiotów codziennej potrzeby;

16) przemysłu i górnictwa;

17) ubezpieczeń;

18) żeglugi morskiej, rybołówstwa na morzu

pełnym i na wodach przybrzeżnych;

19) kolei żelaznych, żeglugi rzecznej,

komunikacji motorowej na lądzie, wodzie i w

powietrzu, jak również budowy szos, o ile chodzi o

powszechną komunikację i obronę kraju;

20) teatrów i kinematografów.

Artykuł 8

Do Rzeszy należy poza tym ustawodawstwo w

zakresie podatków lub innych dochodów, o ile są one całkowicie lub częściowo zużywane dla jej celów.

Rzesza, pobierając podatki lub inne dochody, które

dotychczas należały do Krajów, winna uwzględnić

utrzymanie zdolności do życia tych Krajów.

Artykuł 9

O ile zachodzi potrzeba wydania jednolitych

przepisów, do Rzeszy należy ustawodawstwo w

zakresie:

1) dobrobytu powszechnego;

2) ochrony publicznego porządku i

bezpieczeństwa.

Artykuł 10

Rzesza może ustalać w drodze ustawodawczej

zasady w zakresie:

1) praw i obowiązków stowarzyszeń religijnych;

2) szkolnictwa włącznie ze szkolnictwem

wyższym, oraz wydawnictw naukowych;

3) prawa urzędniczego wszystkich korporacyj

publicznych;

4) prawa agrarnego, podziału ziemi, osadnictwa i

budowy domów rodzinnych, tworzenia związków

gospodarstw rolnych, polityki mieszkaniowej i rozmieszczenia ludności;

5) chowania umarłych.

Artykuł 11

Rzesza może w drodze ustawodawczej ustalać

zasady w zakresie dopuszczalności i sposobu

pobierania podatków krajowych, o ile okaże się to

potrzebnem w celu uniknięcia:

1) ich szkodliwego wpływu na dochody lub

stosunki handlowe Rzeszy;

2) podwójnego opodatkowania;

3) nadmiernego lub utrudniającego obrót

obciążenia opłatami za korzystanie z publicznych dróg i zakładów;

4) pokrzywdzenia pod względem podatkowym

towarów wwożonych w stosunku do własnych

wyrobów w obrocie między poszczególnymi Krajami lub częściami Krajów;

5) premii wywozowych lub w celu ochrony

ważnych interesów społecznych.

--> Artykuł 12

Dopóki i jak dalece Rzesza nie czyni użytku z

przysługującego jej prawa ustawodawstwa. Kraje

zachowują swe prawo ustawodawstwa.

Nie tyczy się to ustawodawstwa zastrzeżonego

wyłącznie dla Rzeszy. Przeciwko ustawom krajowym, mającym za przedmiot sprawy wymienione w art. 7 p. 13, przysługuje rządowi Rzeszy prawo sprzeciwu, o ileżby te ustawy naruszały dobro ogółu ludności Rzeszy.[Author:wk]

Artykuł 13

--> Prawo Rzeszy ma pierwszeństwo przed prawem

krajowym. [Author:wk] O ile zachodzą wątpliwości lub różnice

zdań w kwestii, czy przepis prawa krajowego da się

pogodzić z prawem Rzeszy, właściwa władza Rzeszy lub centralna władza krajowa na podstawie odnośnego przepisu ustawy Rzeszy może odwołać się do rozstrzygnięcia Najwyższego Sądu Rzeszy.

Artykuł 14

Ustawy Rzeszy wykonywane będą przez władze

krajowe, o ile ustawy Rzeszy nie stanowią inaczej.

Artykuł 15

Rząd Rzeszy wykonywa nadzór w zakresie spraw, co do których Rzeszy przysługuje prawo ustawodawstwa. O ile ustawy Rzeszy mają być

wykonywane przez władze krajowe, rząd Rzeszy może wydawać ogólne wskazówki. Rząd Rzeszy może w celu przestrzegania wykonywania ustaw Rzeszy wysyłać swych delegatów do centralnych władz krajowych, a za ich zgodą do niższych władz

krajowych. Rządy krajowe są obowiązane usuwać

braki, jakie ujawnią się przy wykonywaniu ustaw

Rzeszy. W razie różnicy zdań może tak rząd Rzeszy, jak i rząd krajowy odwołać się do orzeczenia Najwyższego Trybunału Państwowego, o ile ustawa Rzeszy nie przewiduje innego sądu.

Artykuł 16

Urzędnicy, sprawujący bezpośrednią

administrację Rzeszy w Krajach, winni z reguły być

przynależnymi tych Krajów. Urzędnicy,

funkcjonariusze i robotnicy administracji Rzeszy winni być na swe życzenie użyci w swych okolicach rodzinnych, o ile jest to możliwe i nie sprzeciwia się względom na ich wykształcenie lub wymaganiom ich służby.

Artykuł 17

Każdy Kraj musi mieć ustrój Państwa wolnego.

--> Przedstawicielstwo ludowe wybierane będzie przez

wszystkich obywateli Rzeszy Niemieckiej, mężczyzn i kobiety, w powszechnym, równym, bezpośrednim i tajnym głosowaniu na zasadach wyborów stosunkowych. [Author:wk] Rząd krajowy musi mieć zaufanie przedstawicielstwa ludowego.

Zasady wyborów do przedstawicielstwa ludowego obowiązują także i przy wyborach gminnych. Ustawa krajowa może jednak prawo wyborcze uzależnić od czasu pobytu w gminie aż do jednego roku.

--> Artykuł 18

Podział Rzeszy na kraje winien przyczynić się do

najwyższej wydajności gospodarczej i kulturalnej ludu z możliwym uwzględnieniem woli zainteresowanej ludności. Zmiana obszarów krajów w obrębie Rzeszy następuje na mocy ustawy Rzeszy w trybie przyspieszonym dla zmiany Konstytucji.

W razie zgody Krajów zainteresowanych

wystarczy zwykła ustawa Rzeszy.

Zwykła ustawa Rzeszy wystarczy także, gdy

jeden z krajów zainteresowanych nie zgadza się, lecz zmiany obszaru Kraju lub utworzenia nowego Kraju żąda ludność, oraz wymaga tego przeważający interes Rzeszy. Wolę ludności ustala się w drodze głosowania ludowego. Rząd Rzeszy zarządza głosowanie ludowe na żądanie trzeciej części mieszkańców obszaru, który ma być odłączony, posiadających czynne prawo wyborcze

do sejmu Rzeszy. Dla postanowienia zmiany

terytorium lub utworzenia nowego Kraju wymagana jest większość trzech piątych oddanych głosów, co najmniej jednak większość osób mających czynne prawo wyborcze. Również, gdy będzie chodziło o odłączenie części pruskiej rejencji, bawarskiego powiatu lub odpowiedniego okręgu administracyjnego innych Krajów, winna być ustalona wola ludności całego odnośnego okręgu. Jeżeli nie ma łączności terytorialnej między terytorium, które ma być odstąpione, a całym okręgiem, na mocy osobnej ustawy Rzeszy można uznać wolę ludności terytorium, które ma być odłączone, za wystarczającą. Po stwierdzeniu woli

ludności rząd Rzeszy przedstawi sejmowi Rzeszy do uchwalenia odpowiednią ustawę.

O ile przy połączeniu lub odłączeniu powstaje

spór co do rozdziału majątku, to na wniosek jednej ze stron rozstrzyga o tym przedmiocie Najwyższy

Trybunał Państwowy Rzeszy Niemieckiej.[Author:wk]

--> Artykuł 19

Spory konstytucyjne w obrębie Kraju, w którym

nie ma sądu dla ich rozpoznania, oraz spory natury nie prywatno-prawnej między Krajami, lub Rzeszą a Krajami, rozstrzyga na wniosek jednej ze stron spór wiodących. Najwyższy Trybunał Państwowy Rzeszy Niemieckiej, o ile nie jest właściwy inny sąd Rzeszy.[Author:wk]

Wyrok Najwyższego Trybunału Państwowego

wykonywa Prezydent Rzeszy.

Oddział drugi

SEJM RZESZY

Artykuł 20

Sejm Rzeszy składa się z posłów ludu niemieckiego.

--> Artykuł 21

Posłowie są przedstawicielami całego ludu.

Podlegają oni tylko własnemu sumieniu i nie są

związani instrukcjami.[Author:wk]

--> Artykuł 22

Posłowie wybierani są w powszechnym, równym,

bezpośrednim i tajnym głosowaniu przez mężczyzn i kobiety powyżej lat dwudziestu na zasadach wyborów stosunkowych. Dzień wyborów musi być niedzielą lub publicznym dniem odpoczynku.[Author:wk]

Bliższe szczegóły określi ordynacja wyborcza

Rzeszy.

Artykuł 23

--> Sejm wybiera się na cztery lata[Author:wk] . Nowe wybory

muszą się odbyć najpóźniej 60-tego dnia po upływie tego okresu. Sejm Rzeszy zbiera się po raz pierwszy najpóźniej 30-go dnia od dnia wyborów.

Artykuł 24

Sejm Rzeszy zbiera się corocznie w pierwszą

środę listopada w siedzibie rządu Rzeszy. Prezydent sejmu Rzeszy obowiązany jest zwołać sejm Rzeszy wcześniej, o ile tego zażąda Prezydent Rzeszy lub 1/3 część członków sejmu Rzeszy.

Sejm Rzeszy oznacza koniec sesji i dzień ponownego zebrania się.

--> Artykuł 25

Prezydent Rzeszy może sejm Rzeszy rozwiązać,

jednak tylko raz jeden z tego samego powodu.[Author:wk]

Nowe wybory odbędą się najpóźniej 60-go dnia

od dnia rozwiązania.

Artykuł 26

Sejm Rzeszy wybiera swego Przewodniczącego,

jego zastępców i sekretarzy, oraz uchwala regulamin sejmowy.

Artykuł 27

W okresie między dwiema sesjami lub kadencjami wyborczymi. Przewodniczący i zastępcy Przewodniczącego sprawują nadal swoje funkcje.

Artykuł 28

Przewodniczący sejmu wykonywa w gmachu sejmu Rzeszy prawa gospodarza i władzę policyjną.

Podlega mu zarząd gmachu; rozporządza on dochodami i wydatkami Izby stosownie do budżetu

Rzeszy, oraz reprezentuje Rzeszę we wszystkich

czynnościach i sprawach prawnych swego zarządu.

Artykuł 29

--> Sejm Rzeszy obraduje jawnie. [Author:wk] Na wniosek 50-ciu

członków jawność może być wykluczona większością dwóch trzecich liczby członków sejmu Rzeszy.

Artykuł 30

Nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za zgodne z prawdą sprawozdanie o jawnych obradach sejmu Rzeszy, sejmu krajowego lub ich komisji.

Artykuł 31

Przy sejmie Rzeszy utworzony zostanie

Wyborczy Trybunał Weryfikacyjny, który będzie także rozstrzygał w przedmiocie utraty mandatu poselskiego.

Wyborczy Trybunał Weryfikacyjny składa się z

członków sejmu Rzeszy, wybranych przez sejm Rzeszy na okres kadencji wyborczej, i członków Najwyższego Trybunału Administracyjnego Rzeszy, których powołuje Prezydent Rzeszy na wniosek Prezydium tego Trybunału. Wyborczy Trybunał Weryfikacyjny orzeka w trybie jawnej i ustnej rozprawy w składzie trzech członków sejmu Rzeszy i dwóch członków-sędziów.

Poza rozprawą przed Wyborczym Trybunałem Weryfikacyjnym postępowaniem kierować będzie delegat Rzeszy, którego mianuje Prezydent Rzeszy. Poza tym postępowanie uregulowane będzie przez Wyborczy Trybunał Weryfikacyjny.

Artykuł 32

--> Uchwały sejmu Rzeszy zapadają zwyczajną

większością głosów, o ile Konstytucja nie przewiduje innego stosunku. [Author:wk] Regulamin sejmowy może dopuścić wyjątki dla wyborów, których sejm Rzeszy będzie dokonywał. Liczbę posłów, których obecność konieczna jest do prawomocności uchwał, określi regulamin sejmowy.

Artykuł 33

Sejm Rzeszy i jego komisje mogą żądać

obecności kanclerza Rzeszy i każdego ministra Rzeszy.

Kanclerz Rzeszy, ministrowie Rzeszy i ich delegaci

mają wstęp na posiedzenia sejmu Rzeszy i jego

komisji. Kraje mogą wysyłać na te posiedzenia

pełnomocników, którzy przedstawiają stanowisko

swych rządów w przedmiocie obrad. Przedstawiciele rządu muszą być na swe żądanie wysłuchiwani podczas obrad, a przedstawiciele rządu Rzeszy także poza porządkiem dziennym. Podlegają oni władzy porządkowej Przewodniczącego.

Artykuł 34

Sejm Rzeszy ma prawo, a na wniosek jednej

piątej części członków obowiązek wyłaniać komisje śledcze. Komisje te przeprowadzają w trybie jawnej rozprawy takie postępowanie dowodowe, jakie uznają one lub ich wnioskodawcy za konieczne. Komisja śledcza może jawność wykluczyć większością dwóch trzecich głosów. Regulamin ustala postępowanie komisji i określa liczbę jej członków.

Sądy i władze administracyjne są obowiązane

zadość uczynić wezwaniu tych komisji w przedmiocie dostarczania dowodów. Akty władz winny być okazane komisjom na ich żądanie. Do czynności komisji stosują się odpowiednio przepisy ustawy postępowania karnego, jednak tajemnice: listowa, pocztowa, telegraficzna i telefoniczna pozostają nietknięte.

Artykuł 35

Sejm Rzeszy wyłania stałą komisję spraw

zagranicznych, która może być czynna także poza sesją sejmu Rzeszy i po ukończeniu kadencji wyborczej lub po rozwiązaniu sejmu Rzeszy aż do zebrania się nowego sejmu Rzeszy. Posiedzenia tej komisji są tajne, jeżeli komisja większością dwóch trzecich głosów nie uchwali jawności. Sejm Rzeszy wybiera poza tym stałą komisję ochrony praw przedstawicielstwa ludowego wobec rządu Rzeszy w czasie przerwy między sesjami i po ukończeniu okresu kadencji wyborczej. Komisje te mają prawa komisji śledczych.

--> Artykuł 36

Żaden członek sejmu Rzeszy lub sejmu

krajowego nie może być kiedykolwiek bądź sądownie lub dyscyplinarnie ścigany z powodu swego głosowania lub oświadczeń uczynionych w wykonaniu swego mandatu, lub w ogóle pociągany do odpowiedzialności poza zgromadzeniem, do którego należy.[Author:wk]

--> Artykuł 37

Żaden członek sejmu Rzeszy lub sejmu

krajowego nie może być bez pozwolenia Izby, do

której należy, pociągnięty podczas kadencji do

śledztwa, lub aresztowany za czyny zagrożone karą,

wyjąwszy gdyby był schwytany na gorącym uczynku, lub najpóźniej w ciągu dnia następnego. [Author:wk] Takie samo pozwolenie konieczne jest przy każdym innym ograniczeniu wolności osobistej posła, która utrudnia wykonywanie mandatu poselskiego.

Wszelkie postępowanie karne przeciwko członkowi sejmu Rzeszy lub sejmu krajowego i wszelki areszt lub inne ograniczenia wolności osobistej zostają zawieszone na czas trwania kadencji na żądanie Izby, do której poseł należy.

Artykuł 38

Członkowie sejmu Rzeszy i sejmów krajowych

mogą odmówić zeznań jako świadkowie w prawach osób, które im, w ich charakterze posłów, powierzyły pewne fakty, lub którym oni w wykonywaniu swego mandatu poselskiego powierzyli takie fakty. Również w stosunku do zajęcia dokumentów posłowie postawieni są na równi z osobami, które mają ustawowe prawo odmawiania zeznań. Rewizja lub zajęcie w gmachu sejmu Rzeszy lub sejmu krajowego mogą być przedsięwzięte tylko za zgodą Przewodniczącego.

Artykuł 39

Urzędnicy i osoby należące do siły zbrojnej nie

potrzebują urlopów dla wykonywania swego mandatu, jako członkowie sejmu Rzeszy lub sejmu krajowego.

Gdy ubiegają się oni o mandat do tych ciał, należy im udzielić urlopu koniecznego do przygotowywania swego wyboru.

Artykuł 40

Członkowie sejmu Rzeszy otrzymują prawo

wolnej jazdy na wszystkich niemieckich kolejach

żelaznych i diety stosownie do ustawy Rzeszy.

Oddział trzeci

PREZYDENT RZESZY I RZĄD RZESZY

Artykuł 41

--> Prezydenta Rzeszy wybiera cały lud niemiecki.[Author:wk]

--> Wybrany może być każdy Niemiec, który ukończył trzydziesty piąty rok życia.[Author:wk]

Bliższe szczegóły określi ustawa Rzeszy.

Artykuł 42

Prezydent Rzeszy przy obejmowaniu urzędu składa przed sejmem Rzeszy następującą przysięgę:

„Przysięgam, że będę poświęcał swe siły pomyślności ludu niemieckiego, zwiększał pożytki

jego, szkody od niego odwracał, przestrzegał Konstytucji i ustaw Rzeszy, obowiązki swe wypełniał zgodnie z sumieniem i każdemu wymierzał sprawiedliwość”.

Zezwala się na dodanie religijnego ślubowania.

Artykuł 43

--> Urzędowanie Prezydenta Rzeszy trwa lat siedem.

Wybór powtórny jest dopuszczalny.[Author:wk]

--> Przed upływem tego terminu Prezydent Rzeszy

na wniosek sejmu Rzeszy może być złożony z urzędu na mocy głosowania ludowego. Uchwała sejmu Rzeszy zapada większością dwóch trzecich głosów. Na skutek tej uchwały Prezydent Rzeszy zostaje zawieszony w wykonywaniu swego urzędu. Uchwałą głosowania ludowego, odmawiającą złożenia z urzędu Prezydenta Rzeszy, uważa się za jego ponowny wybór; pociąga ona za sobą rozwiązanie sejmu Rzeszy.[Author:wk]

Prezydent Rzeszy nie może być ścigany karnie

bez zgody sejmu Rzeszy.

Artykuł 44

Prezydent Rzeszy nie może być jednocześnie

członkiem sejmu Rzeszy.

Artykuł 45

--> Prezydent Rzeszy reprezentuje Państwo w zakresie prawa narodów. Zawiera on w imieniu Państwa przymierza i inne umowy z obcymi mocarstwami, oraz uwierzytelnia i przyjmuje posłów. [Author:wk] --> Wypowiedzenie wojny i zawieranie pokoju następuje na mocy ustawy Rzeszy.[Author:wk]

Przymierza i umowy z obcymi państwami, o ile

odnoszą się do przedmiotów zastrzeżonych dla

ustawodawstwa Rzeszy, wymagają zgody sejmu

Rzeszy.

Artykuł 46

--> Prezydent Rzeszy mianuje i zwalnia urzędników

Rzeszy oraz oficerów, o ile ustawy nie postanawiają inaczej. [Author:wk] Prezydent Rzeszy może prawo mianowania i zwalniania urzędników Rzeszy i oficerów przekazać innym władzom.

--> Artykuł 47

Prezydent Rzeszy jest wodzem naczelnym całej

siły zbrojnej Rzeszy.[Author:wk]

Artykuł 48

--> O ile jeden z krajów nie spełnia obowiązków, które wkładają nań Konstytucja lub ustawy Rzeszy, Prezydent może, przy pomocy siły zbrojnej Rzeszy,

zmusić Kraj ten do wypełniania tych obowiązków. [Author:wk] W przypadku poważnego naruszenia lub zagrożenia

bezpieczeństwa publicznego i porządku w Rzeszy

Niemieckiej, Prezydent Rzeszy może poczynić

konieczne zarządzenia w celu przywrócenia publicznego bezpieczeństwa i porządku, a w razie

potrzeby uciec się do pomocy siły zbrojnej. W tym

celu może on przejściowo zawiesić zupełnie lub

częściowo prawa zasadnicze, ustanowione w art. 114, 115, 117, 118, 124 i 153 niniejszej Konstytucji.

Wszystkie zarządzenia poczynione na mocy p. 1 i 2 niniejszego artykułu winien Prezydent Rzeszy podać niezwłocznie do wiadomości sejmu Rzeszy.

Zarządzenia powyższe winny być uchylone na żądanie sejmu Rzeszy.

Rząd krajowy może wydać dla swego terytorium

prowizoryczne zarządzenia natury określonej w p. 2

niniejszego artykułu w wypadku, gdyby zwłoka groziła niebezpieczeństwem. Zarządzenia te winny być uchylone na żądanie Prezydenta Rzeszy lub sejmu Rzeszy.

Bliższe szczegóły określi ustawa Rzeszy.

Artykuł 49

--> Prezydent Rzeszy wykonywa w imieniu Rzeszy

prawo łaski. [Author:wk] Amnestie w zakresie należącym do

Rzeszy wymagają ustawy Rzeszy.

--> Artykuł 50

Wszystkie rozporządzenia i zarządzenia

Prezydenta Rzeszy, nie wyłączając tych, które odnoszą się do siły zbrojnej, muszą dla uprawomocnienia się być kontrasygnowane przez kanclerza Rzeszy lub właściwego ministra Rzeszy. Przez kontrasygnaturę zostaje przejęta odpowiedzialność.[Author:wk]

--> Artykuł 51

W razie przeszkody uniemożliwiającej

Prezydentowi Rzeszy sprawowanie urzędu, zastępuje go przede wszystkim kanclerz Rzeszy. O ile przeszkoda trwać będzie prawdopodobnie dłuższy czas, zastępstwo winno być uregulowane w drodze ustawy Rzeszy. Przepisy powyższe obowiązują również na wypadek przedterminowego opróżnienia stanowiska Prezydenta, aż do przeprowadzenia nowego wyboru.[Author:wk]

Artykuł 52

Rząd Rzeszy składa się z kanclerza Rzeszy

i ministrów Rzeszy.

--> Artykuł 53

Prezydent Rzeszy mianuje i odwołuje kanclerza

Rzeszy, a na jego wniosek mianuje i odwołuje

ministrów Rzeszy.[Author:wk]

--> Artykuł 54

Kanclerz Rzeszy i ministrowie Rzeszy mogą

sprawować swój urząd, o ile posiadają zaufanie sejmu Rzeszy. Każdy z nich musi ustąpić, jeżeli sejm Rzeszy wyraźną uchwałą cofnie mu swe zaufanie.[Author:wk]

Artykuł 55

Kanclerz Rzeszy przewodniczy w rządzie Rzeszy

i kieruje jego czynnościami według regulaminu

uchwalonego przez rząd Rzeszy i zatwierdzonego

przez Prezydenta Rzeszy.

--> Artykuł 56

Kanclerz Rzeszy ustala linie wytyczne polityki i

ponosi za nie odpowiedzialność wobec sejmu Rzeszy.[Author:wk]

W granicach tych wytycznych każdy minister Rzeszy kieruje samodzielnie powierzonym sobie działem spraw pod własną odpowiedzialnością wobec sejmu Rzeszy.

Artykuł 57

Ministrowie Rzeszy winni przedstawić rządowi

Rzeszy w celu narady i powzięcia uchwały wszystkie projekty ustaw, oraz sprawy, dla których porządek taki przewidziany jest przez Konstytucję lub ustawę, oraz kwestie dotyczące zakresu działania kilku ministrów, jeżeli istnieją co do nich różnice zdań.

Artykuł 58

Uchwały Rządu Rzeszy zapadają większością głosów. W razie równości rozstrzyga głos Przewodniczącego.

--> Artykuł 59

Sejm Rzeszy może oskarżyć Prezydenta Rzeszy,

kanclerza Rzeszy i ministrów Rzeszy przed Najwyższym Trybunałem Państwowym Rzeszy

Niemieckiej, za zawinione pogwałcenie Konstytucji

Rzeszy lub ustawy Rzeszy. Wniosek o postawieniu w stan oskarżenia musi być podpisany co najmniej przez stu członków sejmu Rzeszy i wymaga zgody

większości takiej, jakiej żądają przepisy o zmianie

Konstytucji. Bliższe szczegóły zawiera ustawa Rzeszy o Najwyższym Trybunale Państwowym. [Author:wk] [...]

Oddział

czwarty

RADA RZESZY

--> Artykuł 60

W celu dania reprezentacji Krajom niemieckim w

zakresie ustawodawstwa i administracji Rzeszy,

ustanawia się Radę Rzeszy.[Author:wk]

Artykuł 61

--> W Radzie Rzeszy ma każdy Kraj co najmniej

jeden głos. W większych Krajach przypada jeden głos na milion mieszkańców. Nadwyżkę, która równa się co najmniej liczbie mieszkańców najmniejszego Kraju, liczy się za cały milion. Żaden Kraj nie może mieć więcej jak dwie piąte wszystkich głosów.[Author:wk]

Austria niemiecka otrzyma po swem przyłączeniu

się do Rzeszy Niemieckiej prawo udziału w Radzie

Rzeszy z liczbą głosów odpowiadającą swej ludności.

Do tego czasu przedstawiciele Austrii mają tylko głos doradczy.

Liczba głosów będzie przez Radę Rzeszy ustalana

na nowo po każdym powszechnym spisie ludności.

Artykuł 62

W komisjach, które wyłania Rada Rzeszy,

posiada każdy Kraj po jednym tylko glosie.

Artykuł 63

Kraje będą reprezentowane w Radzie Rzeszy

przez członków swych rządów. Jednakże połowa

pruskich głosów należeć będzie stosownie do ustawy krajowej do pruskich zarządów prowincjonalnych.

Kraje mogą wysyłać do Rady Rzeszy tylu

przedstawicieli, ile posiadają głosów.

Artykuł 64

Rząd Rzeszy obowiązany jest zwołać Radę

Rzeszy na żądanie trzeciej części jej członków.

Artykuł 65

W Radzie Rzeszy i jej komisjach przewodniczy

członek rządu Rzeszy. Członkowie rządu mają prawo, a na żądanie obowiązek brania udziału w obradach Rzeszy i jej komisji. Muszą oni być wysłuchiwani na swe żądanie w każdej chwili podczas obrad.

Artykuł 66

Rząd Rzeszy i każdy członek Rady Rzeszy mają

prawo stawiania wniosków w Radzie Rzeszy.

Rada Rzeszy ustali bieg swych czynności w

drodze regulaminu. Posiedzenia plenarne Rady Rzeszy są jawne. Stosownie do regulaminu jawność może być wykluczona odnośnie do poszczególnych przedmiotów obrad.

--> W głosowaniu rozstrzyga zwyczajna większość

głosujących.[Author:wk]

Artykuł 67

Rada Rzeszy winna być stale informowana przez

ministerstwa Rzeszy o sposobie załatwiania spraw

Rzeszy. Ministerstwa Rzeszy winny wzywać właściwe komisje Rady Rzeszy do udziału w naradach nad ważnymi sprawami.

Oddział piąty

USTAWODAWSTWO RZESZY

Artykuł 68

--> Wnioski ustawodawcze pochodzić będą od rządu

Rzeszy lub z łona sejmu Rzeszy.[Author:wk] Ustawy Rzeszy

uchwala sejm Rzeszy.

Artykuł 69

--> Wniesienie projektu ustawy przez rząd Rzeszy

wymaga zgody Rady Rzeszy. [Author:wk] O ile nie dojdzie do

porozumienia między rządem Rzeszy a Radą Rzeszy, rząd Rzeszy może pomimo to wnieść projekt ustawy, winien jednak przedstawić odrębne zapatrywanie Rady Rzeszy.

W razie uchwalenia przez Radę Rzeszy projektu

ustawy, na który nie zgadza się rząd Rzeszy, rząd

Rzeszy winien projekt ten wnieść do sejmu Rzeszy,

przedstawiając zarazem swój punkt widzenia.

Artykuł 70

Prezydent Rzeszy obowiązany jest ustawy, które

doszły do skutku zgodnie z Konstytucją, wygotować i w ciągu miesiąca ogłosić w Dzienniku Ustaw Rzeszy.

--> Artykuł 71

Ustawy Rzeszy, o ile same nie stanowią inaczej,

uzyskują moc obowiązującą czternastego dnia po

upływie dnia, w którym został wydany Dziennik Ustaw Rzeszy w stolicy Rzeszy.[Author:wk]

Artykuł 72

Ogłoszenie ustawy Rzeszy przesuwa się o dwa

miesiące, o ile tego zażąda trzecia część liczby

członków sejmu Rzeszy. Prezydent Rzeszy może

zarządzić ogłoszenie ustaw wbrew temu żądaniu, o ile sejm Rzeszy i Rada Rzeszy uznają je za pilne.

Artykuł 73

--> O ile prezydent Rzeszy poweźmie w ciągu

miesiąca odpowiednią decyzję, ustawę uchwaloną

przez sejm Rzeszy poddaje się przed jej ogłoszeniem pod referendum ludowe.[Author:wk]

Ustawę, której ogłoszenie zostało odroczone na

wniosek co najmniej jednej trzeciej liczby członków sejmu Rzeszy, poddaje się pod referendum ludowe, o ile wniosek taki postawi dwudziesta część liczby osób uprawnionych do głosowania.

--> Referendum ludowe przeprowadza się również,

gdy dziesiąta część liczby osób uprawnionych do

głosowania żąda poddania projektu ustawy referendum ludowemu. [Author:wk] Podstawą inicjatywy ludowej musi być opracowany projekt ustawy. Projekt ten winien rząd Rzeszy przedłożyć sejmowi Rzeszy z wyłożeniem własnego stanowiska. Referendum ludowe nie dochodzi do skutku, o ile żądany projekt ustawy został bez zmiany przyjęty przez sejm Rzeszy.

--> W przedmiocie budżetu, ustaw podatkowych i

uposażeń służbowych, referendum ludowe może

zarządzić tylko Prezydent Rzeszy.[Author:wk]

Postępowanie przy referendum ludowym i inicjatywie ludowej reguluje ustawa Rzeszy.

Artykuł 74

--> Radzie Rzeszy przysługuje prawo sprzeciwu wobec ustaw uchwalonych przez sejm Rzeszy. [Author:wk] Sprzeciw musi być złożony rządowi Rzeszy w ciągu dwóch tygodni od ostatecznego głosowania w sejmie Rzeszy i najpóźniej w ciągu dwóch następnych tygodni umotywowany.

W wypadku zgłoszenia sprzeciwu ustawę składa się sejmowi Rzeszy do ponownego uchwalenia.

--> O ile przy tym nie dojdzie do porozumienia między sejmem Rzeszy z Radą Rzeszy, Prezydent Rzeszy może w ciągu trzech miesięcy zarządzić referendum ludowe w przedmiocie, co do którego powstała różnica zdań.[Author:wk] O ile Prezydent nie skorzysta z tego prawa, to uważa się, iż ustawa nie doszła do skutku.

--> O ile sejm większością dwóch trzecich głosów uchwali ustawę wbrew sprzeciwowi Rady Rzeszy, Prezydent obowiązany jest ogłosić ustawę w brzmieniu uchwalonym przez sejm Rzeszy w ciągu trzech miesięcy lub zarządzić referendum ludowe.[Author:wk]

--> Artykuł 75

Referendum ludowe może unieważnić uchwałę

sejmu Rzeszy tylko wtedy, jeżeli w głosowaniu brała udział większość osób uprawnionych do głosowania.[Author:wk]

--> Artykuł 76

Konstytucja może być zmieniona w drodze ustawodawczej. Uchwały sejmu Rzeszy w przedmiocie zmiany Konstytucji dochodzą do skutku za zgodą co najmniej dwóch trzecich głosów w obecności dwóch trzecich ustawowej liczby członków sejmu Rzeszy.

Również uchwały Rady Rzeszy w przedmiocie

Konstytucji wymagają zgody większości dwóch

trzecich oddanych głosów. W wypadku zmiany

Konstytucji w drodze referendum ludowego z

inicjatywy ludowej konieczna jest zgoda większości osób uprawnionych do głosowania.

O ile sejm Rzeszy uchwalił zmianę Konstytucji

wbrew sprzeciwowi Rady Rzeszy, Prezydent Rzeszy może ustawy tej nie ogłosić, jeśli rada Rzeszy w ciągu dwóch tygodni zażąda referendum ludowego.[Author:wk]

Artykuł 77

--> Rząd Rzeszy wydaje ogólne przepisy administracyjne, niezbędne do wykonania ustaw

Rzeszy; o ile ustawy nie stanowią inaczej[Author:wk] . Rząd

Rzeszy musi uzyskać zgodę Rady Rzeszy o ile

wykonanie ustaw Rzeszy należy do władz krajowych.

Oddział szósty

ADMINISTRACJA RZESZY

Artykuł 78

Utrzymywanie stosunków z obcymi państwami

należy wyłącznie do Rzeszy.

W sprawach, które należą do ustawodawstwa

krajowego. --> Kraje mogą zawierać umowy z obcymi

państwami; umowy te wymagają zgody Rzeszy.[Author:wk]

Układy z obcymi państwami w przedmiocie

zmian granic Rzeszy zawierane będą przez Rzeszę za zgodą zainteresowanego Kraju. Zmiany granic mogą nastąpić tylko na mocy ustawy Rzeszy, o ile nie chodzi o zwykłe sprostowanie granicy na niezamieszkałych częściach terytorium.

Rzesza ustanawia i wydaje w porozumieniu z

zainteresowanymi Krajami niezbędne urządzenia i

zarządzenia w celu zabezpieczenia interesów, jakie

wynikają dla poszczególnych stosunków gospodarczych lub sąsiedztwa z obcymi państwami.

Artykuł 79

Obrona Rzeszy należy wyłącznie do Rzeszy.

Organizacja zbrojna ludu niemieckiego zostanie

jednolicie uregulowana na mocy ustawy Rzeszy ze

szczególnym uwzględnieniem odrębności krajowych.

--> Artykuł 80

Sprawy dotyczące kolonii należą wyłącznie do Rzeszy.[Author:wk]

Artykuł 81

Wszystkie niemieckie handlowe statki morskie tworzą jednolitą flotę handlową.

Artykuł 82

Niemcy stanowią obszar celny i handlowy, otoczony wspólną granicą celną. Granica celna pokrywa się z granicą zewnętrzną. Na morzu granicę celną stanowi wybrzeże stałego lądu i wysp, należących do Rzeszy. Dla biegu granicy celnej na morzu i innych wodach mogą być ustanowione odchylenia.

Obce terytoria państwowe lub części terytoriów mogą być włączone do obszaru celnego w drodze umów międzynarodowych lub porozumień.

W razie szczególnej potrzeby z obszaru celnego mogą być wyłączone pewne terytoria. Odnośnie do wolnych portów wyłączenia mogą być zniesione tylko na mocy ustawy w trybie przypisanym dla zmiany Konstytucji.

Terytoria wyłączone z obszaru celnego mogą być na mocy umów międzynarodowych lub porozumień włączane do obcego obszaru celnego. Wszystkie wytwory natury, przemysłu i sztuki, które znajdują się w Rzeszy w wolnym obrocie, mogą być przez granice Kraju i gmin wwożone, wywożone i przewożone. Wyjątki dopuszczalne są na mocy ustawy Rzeszy.

Artykuł 83

Władze Rzeszy zarządzają cłami i podatkami od spożycia. Przy zarządzie daninami publicznymi Rzeszy przez władze Rzeszy należy ustanowić urządzenia, które by umożliwiły Krajom zabezpieczenie ich szczególnych interesów na polu rolnictwa, handlu, rzemiosł i przemysłu.

Artykuł 84

Rzesza wydaje w drodze ustawodawczej przepisy

w zakresie:

1) organizacji zarządu daninami publicznymi

Krajów, o ile tego wymaga jednolite i równomierne

wykonanie ustaw o daninach publicznych Rzeszy;

2) organizacji i kompetencji władz, którym

powierzono nadzór nad wykonaniem ustaw o daninach Rzeszy;

3) rozrachunku z Krajami;

4) odszkodowania za koszty administracyjne przy

wykonaniu ustaw o daninach publicznych Rzeszy.

Artykuł 85

Wszystkie dochody i wydatki Rzeszy muszą być

obliczone na każdy rok budżetowy i wstawione do

budżetu.

Budżet ustala się na początku roku budżetowego

w drodze ustawy. Wydatki uchwala się z reguły na rok; w poszczególnych wypadkach można uchwalić podatki na dłuższy okres. Poza tym w budżecie Rzeszy niedopuszczalne są przepisy, wykraczające poza rok budżetowy lub nie odnoszące się do dochodów i wydatków Rzeszy albo ich zarządu.

--> Sejm Rzeszy nie może w projekcie budżetu

Rzeszy bez zgody Rady Rzeszy zwiększać wydatków lub uchwalać nowych[Author:wk] . Zgoda Rady Rzeszy może być zastąpiona zgodnie z przepisami art. 74.

Artykuł 86

W przedmiocie zużycia wszystkich dochodów

Rzeszy minister skarbu Rzeszy w następnym roku

budżetowym przedstawia Radzie Rzeszy zamknięcie rachunkowe w celu uzyskania absolutorium dla rządu Rzeszy. Zbadanie zamknięć rachunkowych ureguluje ustawa Rzeszy.

Artykuł 87

Środków pieniężnych można udzielić w drodze

kredytu tylko w razie nadzwyczajnej potrzeby i

zasadniczo tylko na cele produkcyjne. Tego rodzaju

przyznanie kredytu oraz przejęcie gwarancji,

obciążającej Rzeszę, może nastąpić tylko na mocy

ustawy Rzeszy.

Artykuł 88

Sprawy poczt, telegrafów i telefonów należą

wyłącznie do Rzeszy.

Znaczki pocztowe są jednolite dla całej Rzeszy.

Rząd Rzeszy wydaje za zgodą Rady Rzeszy

rozporządzenia w przedmiocie zasad i opłat,

dotyczących używania urządzeń komunikacyjnych.

Rząd Rzeszy może uprawnienie to przenieść za zgodą Rady Rzeszy na ministra poczt Rzeszy.

W celu doradczego współdziałania w sprawach

komunikacji pocztowej, telegraficznej i telefonicznej, oraz w sprawach taryf, rząd Rzeszy za zgodą Rady Rzeszy ustanawia Radę doradczą.

Umowy z zagranicą w zakresie komunikacji

zawiera wyłącznie Rzesza.

Artykuł 89

Przejęcie na własność kolei żelaznych, służących

powszechnej komunikacji i zarządzanie nimi jako

jednolitą organizacją komunikacyjną stanowi zadanie Rzeszy.

Przysługujące Krajom prawa nabywania

prywatnych kolei żelaznych winny być, na jej żądanie, przeniesione na Rzeszę.

Artykuł 90

Wraz z przejęciem kolei żelaznych Rzesza przejmuje prawo wywłaszczania oraz państwowe

prawa zwierzchnicze, odnoszące się do kolei

żelaznych. O zakresie tych praw rozstrzyga w razie

sporu Najwyższy Trybunał Państwowy.

Artykuł 91

Rząd Rzeszy wydaje za zgodą Rady Rzeszy

rozporządzenia, urządzające budowę, działalność i ruch na kolejach żelaznych. Rząd Rzeszy może za zgodą Rady Rzeszy uprawnienie to przenieść na właściwego ministra Rzeszy.

Artykuł 92

Kolejami żelaznymi Rzeszy należy, bez względu

na wcielenie ich budżetu i zamknięcia rachunkowego do ogólnego budżetu i ogólnego zamknięcia rachunkowego Rzeszy, zarządzać jako samodzielnym, gospodarczym przedsiębiorstwem, które wydatki swoje łącznie z oprocentowaniem i umorzeniem długu kolejowego winno samo pokrywać i zebrać swój kapitał rezerwowy. Wysokość umorzenia oraz kapitału rezerwowego, jak również cele, na które ma być zużyty kapitał rezerwowy, zostaną określone przez osobną ustawę.

Artykuł 93

W celu doradczego współdziałania w sprawach komunikacji kolejowej i taryf, rząd Rzeszy ustanawia za zgodą Rady Rzeszy dla kolei żelaznych rady doradcze.

Artykuł 94

W razie przejęcia przez Rzeszę w swój zarząd na

pewnym określonym obszarze kolei żelaznych,

służących powszechnej komunikacji, nowe koleje

żelazne, służące powszechnej komunikacji, mogą być na tym obszarze budowane tylko przez Rzeszę lub za jej zgodą.

Gdy budowa nowych lub zmiana istniejących urządzeń kolejowych wkracza w zakres działania

policji krajowej, zarząd kolei Rzeszy winien przed

decyzją wysłuchać władz krajowych. Rzesza może na obszarach, na których nie przejęła w swój zarząd kolei, budować na własny rachunek lub powierzyć budowę komu innemu, w razie potrzeby z udzieleniem prawa wywłaszczania, kolei żelaznych, uznanych za niezbędne dla celów powszechnej komunikacji lub obrony kraju, na mocy ustawy Rzeszy nawet wbrew sprzeciwowi Krajów, przez których obszar linia kolejowa ma przechodzić, nie naruszając jednak krajowych praw zwierzchniczych.

Każdy zarząd kolejowy musi zgodzić się na przyłączenie się innych kolei na ich koszt.

Artykuł 95

Koleje żelazne, służące powszechnej komunikacji, o ile Rzesza nie zarządza nimi, podlegają nadzorowi Rzeszy.

Koleje żelazne, podlegające nadzorowi Rzeszy,

należy zakładać i zaopatrywać według jednakowych zasad ustalonych przez Rzeszę. Winny one być utrzymywane w stanie, który by zapewniał ich sprawną działalność, oraz budowanie odpowiednio do potrzeb komunikacji. Komunikacje osobowa i towarowa winny być obsługiwane i urządzane zgodnie z potrzebami.

W nadzorze nad taryfami należy oddziaływać na to, aby taryfy były równomierne i niskie.

Artykuł 96

Wszystkie koleje żelazne, nawet te, które nie służą powszechnej komunikacji, winny zadośćuczynić

żądaniom Rzeszy w przedmiocie użycia ich do celów obrony krajowej.

Artykuł 97

Przejęcie na własność i w zarząd dróg wodnych,

służących powszechnej komunikacji, stanowi zadanie Rzeszy.

Po tym przejęciu drogi wodne, służące powszechnej komunikacji, mogą być zakładane lub

budowane tylko przez Rzeszę lub za jej zgodą.

W zarządzie, rozszerzaniu już istniejących, oraz

w budowie nowych dróg wodnych należy zabezpieczyć w porozumieniu z Krajami potrzeby

rolnictwa i gospodarstwa krajowego. Należy również uwzględnić popieranie ich rozwoju.

Każdy zarząd drogi wodnej obowiązany jest zgodzić się na przyłączenie innych dróg wodnych

żeglugi wewnętrznej na koszt przedsiębiorców. Ten

sam obowiązek istnieje w celu utworzenia połączenia między drogami wodnymi żeglugi wewnętrznej i kolejami żelaznymi.

Z przejęciem dróg wodnych otrzymuje Rzesza

prawo wywłaszczania, ustanawiania taryf i

utrzymywania policji rzecznej i policji żeglugi. Rzesza winna przejąć zadania wodnych związków

budowlanych w przedmiocie rozszerzania naturalnych dróg wodnych w dorzeczach Renu, Wezery i Łaby.

Artykuł 98

W celu współdziałania w sprawach dróg

wodnych zostaną utworzone na podstawie odnośnego rozporządzenia rządu Rzeszy, wydanego za zgodą

Rady Rzeszy, organy doradcze przy zarządach dróg

wodnych Rzeszy.

Artykuł 99

Na naturalnych drogach wodnych opłaty można

pobierać tylko za korzystanie z takich budowli,

urządzeń lub innych zakładów, które są przeznaczone do ułatwienia komunikacji. Opłaty powyższe nie mogą przekraczać w zakładach państwowych i komunalnych niezbędnych kosztów budowy i utrzymania. Koszty budowy i utrzymania zakładów, nie przeznaczonych wyłącznie do ułatwiania komunikacji, lecz również służących do popierania innych celów, mogą być pokrywane przez opłaty żeglugowe tylko w odpowiednim stosunku. Za koszty budowy uważa się odsetki i sumy amortyzacyjne od zużytych kapitałów.

Przepisy poprzedniego ustępu stosują się do opłat

pobieranych na sztucznych drogach wodnych, jak

również za korzystanie z urządzeń na tych drogach,

oraz do opłat portowych.

W zakresie żeglugi wewnętrznej za podstawę do

liczenia wysokości opłat żeglugowych mogą być

wzięte całkowite koszty drogi wodnej, systematu

rzecznego lub sieci wodnej.

Przepisy te stosują się również do spławu na

żeglownych drogach wodnych.

Tylko Rzesza może nakładać na obce statki i ładunki inne lub wyższe opłaty, aniżeli te, które są

nałożone na niemieckie statki i ładunki.

W celu uzyskania środków pieniężnych na

utrzymanie i rozwijanie niemieckiej sieci wodnej

Rzesza może pociągnąć do ponoszenia ciężarów także w inny sposób osoby biorące udział w żegludze.

Artykuł 100

Do pokrycia kosztów utrzymania i budowy dróg

wodnych żeglugi wewnętrznej może być pociągnięty na mocy ustawy Rzeszy także ten, kto z budowy tam rzecznych ciągnie korzyści w inny sposób, aniżeli przez żeglugę, o ile zainteresowanych jest więcej niż jeden Kraj, lub jeżeli Rzesza ponosi koszty tego urządzenia.

Artykuł 101

Przejęcie na własność i w swój zarząd urządzeń

sygnałowych morskich, w szczególności latarni

morskich, latarni pływających, boi, beczek i

pływaków, stanowi zadanie Rzeszy. Po tym przejęciu urządzenia sygnałowe morskie mogą być zakładane lub udoskonalane tylko przez Rzeszę lub za jej zgodą.

Oddział siódmy

WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI

--> Artykuł 102

Sędziowie są niezależni i podlegają tylko ustawom.[Author:wk]

Artykuł 103

Sądownictwo zwyczajne sprawować będą: Sąd Rzeszy i sądy krajowe.

Artykuł 104

--> Sędziów w sądach zwyczajnych mianuje się

dożywotnio.[Author:wk] Mogą oni być pozbawieni na stałe lub

czasowo swego urzędu lub przenoszeni na inne

stanowisko lub w stan spoczynku wbrew swej woli

tylko na mocy orzeczenia sądowego i tylko z powodów i w formach przewidzianych przez ustawy. Ustawy mogą oznaczyć granicę wieku, po dojściu do której sędziowie przechodzą w stan spoczynku.

Do tymczasowego pozbawienia urzędu, następującego z mocy ustawy, przepis powyższy nie stosuje się.

Przy zmianie organizacji sądów lub okręgów

sądowych krajowy zarząd sprawiedliwości może

zarządzić przeniesienie do innego sądu lub

pozbawienie urzędu wbrew woli sędziego, jednak tylko z pozostawieniem mu pełnego uposażenia.

Przepisy te nie stosują się do sędziów handlowych, ławników i przysięgłych.

Artykuł 105

--> Sądy wyjątkowe są niedopuszczalne. [Author:wk] Nikt nie

może być pozbawiony sędziego, któremu podlega na mocy ustawy. Przepisy ustawowe, dotyczące sądów wojennych i doraźnych, pozostają nietknięte. Znosi się wojskowe sądy honorowe.

Artykuł 106

--> Sądownictwo wojskowe winno być zniesione z

wyjątkiem okresu wojny, oraz dla przestępstw

popełnionych na okręcie wojennym. [Author:wk] Bliższe szczegóły określi ustawa Rzeszy.

Artykuł 107

W Rzeszy i w Krajach muszą być ustanowione

stosownie do ustawy sądy administracyjne dla ochrony praw jednostek wobec rozporządzeń i zarządzeń władz administracyjnych.

--> Artykuł 108

Stosownie do ustawy Rzeszy zostanie

ustanowiony dla Rzeszy Niemieckiej Najwyższy

Trybunał Państwowy.[Author:wk]

Rodział drugi

ZASADNICZE PRAWA I OBOWIĄZKI NIEMCÓW

Oddział pierwszy

JEDNOSTKA

Artykuł 109

--> Wszyscy Niemcy są równi wobec ustaw.[Author:wk]

--> Mężczyźni i kobiety mają zasadniczo te same

prawa i obowiązki obywatelskie.[Author:wk]

--> Publiczno-prawne przywileje i ograniczenia,

płynące z urodzenia lub przynależności do pewnego

stanu, winny być zniesione. Oznaczenia szlachectwa uchodzą za część nazwiska i nie mogą być więcej nadawane.[Author:wk]

Tytuły mogą być nadawane tylko wtedy, gdy

oznaczają urząd lub zawód; nie tyczy się to stopni

akademickich. Państwo nie może nadawać ani orderów, ani odznak honorowych.

Żadnemu Niemcowi nie wolno przyjąć od obcego

rządu tytułu lub orderu.

--> Artykuł 110

Nabycie i utrata przynależności państwowej do

Rzeszy i do Krajów następować będą według

przepisów ustawy Rzeszy. Każdy przynależny Kraju jest zarazem przynależnym Rzeszy.

Każdy Niemiec ma w każdym Kraju Rzeszy te

same prawa i obowiązki, jakie mają przynależni

danego Kraju.[Author:wk]

--> Artykuł 111

Wszyscy Niemcy korzystają z wolności zmiany

miejsca pobytu w całej Rzeszy. Każdy ma prawo

zatrzymywać się i osiedlać w dowolnej miejscowości Rzeszy, nabywać tam ziemię i trudnić się wszelkim zawodem zarobkowym. Ograniczenia mogą zachodzić jedynie na mocy ustawy Rzeszy.[Author:wk]

--> Artykuł 112

Każdy Niemiec ma prawo emigrować do obcych

krajów. Tylko ustawa Rzeszy może ograniczyć

emigrację.

Przynależni Rzeszy mają wobec zagranicy w

obrębie i poza terytorium Rzeszy prawo do ochrony ze strony Rzeszy.[Author:wk]

--> Żaden Niemiec nie może być wydany obcemu

rządowi w celu ścigania lub ukarania.[Author:wk]

--> Artykuł 113

Obcojęzyczne części ludności Rzeszy nie mogą

podlegać ograniczeniom w drodze ustawodawczej lub administracyjnej w swym swobodnym rozwoju

narodowym, w szczególności zaś w używaniu swego języka przy nauczaniu, jak również w wewnętrznej administracji i w wymiarze sprawiedliwości.[Author:wk]

--> Artykuł 114

Wolność jest nietykalna. Ograniczenie lub

pozbawienie wolności osobistej przez władzę

publiczną dopuszczalne jest tylko na mocy ustaw.

Osoby, które zostały pozbawione wolności,

winny być najpóźniej następnego dnia zawiadomione, jaka władza i z jakich przyczyn zarządziła pozbawienie ich wolności; osobom tym należy dać niezwłocznie sposobność do przedstawienia zarzutów przeciwko

pozbawieniu ich wolności.[Author:wk]

--> Artykuł 115

Mieszkanie każdego Niemca jest dla niego

miejscem bezpiecznego schronienia i jest nietykalne.

Wyjątki dopuszczalne są tylko na podstawie ustaw.[Author:wk]

--> Artykuł 116

Dany czyn może być obłożony karą tylko wtedy,

gdy karalność była przewidziana przez ustawę, zanimczyn ten został popełniony.[Author:wk]

--> Artykuł 117

Tajemnica listowa, jak również tajemnice

pocztowa, telegraficzna i telefoniczna są nietykalne.

Wyjątki dopuszczalne są tylko na podstawie ustawy

Rzeszy.[Author:wk]

--> Artykuł 118

Każdy Niemiec ma prawo w granicach ogólnych

ustaw swobodnie wygłaszać swe zapatrywania w

mowie, piśmie, druku, obrazowo lub w jakikolwiek

inny sposób. [Author:wk] Żaden stosunek najmu pracy lub stosunek urzędowy nie może stanowić przeszkody w korzystaniu z tego prawa i nikt nie może nakładać ograniczeń na Niemca, który z prawa tego korzysta.

Cenzury nie ma, odmienne przepisy mogą być

jednak wydane w drodze ustawy co do

kinematografów. Ustawowe wyjątki dopuszczalne są także dla zwalczania literatury sprośnej i

nieprzyzwoitej, oraz dla ochrony młodzieży od

ujemnych wpływów publicznych widowisk i

przedstawień.

Oddział drugi

ŻYCIE SPOŁECZNE

Artykuł 119

--> Małżeństwo, jako podstawa życia rodzinnego

oraz utrzymania i pomnażania narodu, znajduje się pod szczególną ochroną Konstytucji. [Author:wk] Opiera się ono na zasadzie równouprawnienia obu płci.

Do zadań Państwa i gmin należy troska o

czystość, zdrowie i rozwój społeczny rodziny.

Rodziny obdarzone licznym potomstwem mają

prawo do opieki, która by je zrównała pod względem majątkowym z innymi rodzinami.

Macierzyństwo ma prawo do ochrony i opieki ze

strony Państwa.

Artykuł 120

Wychowanie potomstwa tak, aby ono osiągnęło

fizyczną, umysłową i społeczną sprawność, jest

najwyższym obowiązkiem i naturalnym prawem rodziców, nad którego wypełnieniem czuwa związek państwowy.

--> Artykuł 121

Dla dzieci nieślubnych należy w drodze

ustawodawczej stworzyć takie same warunki dla ich rozwoju fizycznego, duchowego i społecznego, jakie posiadają dzieci ślubne.[Author:wk]

Artykuł 122

Należy chronić młodzież przed wyzyskiem oraz

przed zaniedbaniem moralnym, umysłowym lub

cielesnym. Państwo i gmina winny poczynić w tym

celu niezbędne zarządzenia.

Przymusowe środki opiekuńcze zarządzić można

tylko na mocy ustawy.

Artykuł 123

--> Wszyscy Niemcy mają prawo, bez meldowania

lub osobnego pozwolenia, zgromadzać się spokojnie i bez broni.[Author:wk]

Ustawa Rzeszy może nakazać obowiązek

meldowania zgromadzeń pod gołym niebem, w razie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa

publicznego, zakazać ich.

Artykuł 124

--> Wszyscy Niemcy mają prawo tworzenia

związków i stowarzyszeń dla celów nie

sprzeciwiających się ustawom. [Author:wk] Prawo to nie może być ograniczone przez zarządzenia zapobiegawcze. Te same przepisy stosują się do związków i stowarzyszeń religijnych.

Każdy związek może nabyć zdolność prawną

zgodnie z przepisami prawa cywilnego. Nabycia

zdolności prawnej nie można odmówić związkowi

dlatego tylko, że posiada pewien cel polityczny,

społeczno-polityczny lub religijny.

Artykuł 125

--> Poręcza się wolność i tajemnicę wyborów.[Author:wk]

Bliższe szczegóły określą ordynacje wyborcze.

Artykuł 126

Każdy Niemiec ma prawo zwracać się pisemnie

do właściwej władzy lub przedstawicielstwa ludowego z prośbą lub zażaleniem. Prawo to może być wykonywane zarówno przez osoby pojedyncze, jak i wspólnie przez większą ilość osób.

Artykuł 127

Gminy i związki gmin mają prawo do samorządu w granicach ustaw.

Artykuł 128

--> Wszyscy obywatele Państwa winni być bez różnicy dopuszczeni do publicznych urzędów, stosownie do ustaw i odpowiednio do swego uzdolnienia i zdatności.[Author:wk]

Uchyla się wszystkie przepisy wyjątkowe wymierzone przeciwko urzędnikom płci żeńskiej.

Zasady urzędniczego stosunku służbowego

winny być uregulowane przez ustawę Rzeszy.

Artykuł 129

Urzędnicy mianowani są dożywotnio, o ile

ustawa nie stanowi inaczej. Emerytura i zabezpieczenie osób pozostałych po zmarłym

urzędniku zostaną uregulowane ustawowo. Prawa

urzędnika nabyte prawidłowo są nietykalne. Dla

dochodzenia roszczeń prawno-majątkowych droga

sądowa stoi otworem.

Urzędnicy mogą być tymczasowo usunięci z urzędu, tymczasowo lub ostatecznie przeniesieni w

stan spoczynku lub na inny urząd z niższym

uposażeniem tylko w wypadkach i w sposób określony przez ustawę.

Przeciwko każdemu wymierzeniu kary służbowej

musi stać otworem droga do zażaleń, oraz możność

podjęcia powtórnego postępowania. Wzmianki,

dotyczące okoliczności niekorzystnych dla urzędnika, należy wnosić do wykazów osobistych urzędnika tylko po daniu mu możności wypowiedzenia się w tym względzie. Urzędnikowi należy zapewnić wgląd do jego osobistych wykazów.

Poręcza się w szczególności także zawodowym

żołnierzom niewzruszalność praw nabytych

prawidłowo i pozostawienie im otworem drogi

sądowej dla roszczeń prawno-majątkowych. Poza tym położenie ich zostanie uregulowane przez ustawę Rzeszy.

Artykuł 130

Urzędnicy są sługami ogółu, a nie partii.

Poręcza się wszystkim urzędnikom wolność

przekonań politycznych oraz wolność stowarzyszania się.

Urzędnicy otrzymują na podstawie bliższych

ustawowych postanowień Rzeszy osobne

przedstawicielstwa urzędnicze.

Artykuł 131

W razie naruszenia przez urzędnika w wykonaniu

powierzonej mu władzy publicznej, ciążącego na nim

urzędowego obowiązku wobec osoby trzeciej,

odpowiedzialność spada zasadniczo na Państwo lub

korporację, w których służbie urzędnik pozostaje.

Zastrzega się prawo regresu przeciwko urzędnikowi.

Nie można wykluczyć zwykłej drogi sądowej.

Uregulowanie szczegółów należy do właściwego

ustawodawstwa.

Artykuł 132

Każdy Niemiec ma obowiązek, stosownie do

ustaw, podejmować się honorowych czynności

urzędowych.

Artykuł 133

--> Wszyscy obywatele Państwa obowiązani są,

stosownie do ustaw, służyć osobiście Państwu i

gminie.[Author:wk]

--> Obowiązek służby wojskowej określa się według

przepisów ustawy o sile zbrojnej Rzeszy. [Author:wk] Ustawa ta

określa również, jak dalece prawa zasadnicze osób,

należących do siły zbrojnej, ulegają ograniczeniu, celu wypełniania przez te osoby swych zadań oraz w celu utrzymania karności.

--> Artykuł 134

Wszyscy obywatele bez różnicy ponoszą publiczne ciężary, odpowiednio do swych środków i stosownie do ustaw.[Author:wk]

Oddział trzeci

RELIGIA I ZWIĄZKI RELIGIJNE

Artykuł 135

--> Wszyscy mieszkańcy Rzeszy korzystają z pełnej

swobody wyznania i sumienia. [Author:wk] Niezakłócone

wykonywanie obrzędów swej religii poręczone jest

przez Konstytucję i znajduje się pod ochroną Państwa.

Postanowienia te nic uchybiają w niczym powszechnym ustawom państwowym.

Artykuł 136

Prawa cywilne i obywatelskie nie są uzależnione

od korzystania z wolności religijnej, ani też z tego

powodu nie ulegają ograniczeniu.

Używanie praw cywilnych i obywatelskich, jak

również dostęp do urzędów publicznych, nie zależy od wyznawania jakiejś religii.

Nikt nie jest obowiązany ujawniać swoich przekonań religijnych. Władze mają prawo pytać o

przynależność do jakiegoś związku religijnego tylko o tyle, o ile od tego zależą pewne prawa i obowiązki lub wymagają tego zarządzone na mocy ustawy badania statystyczne.

Nikogo nie można zmusić do wykonania jakiejś

czynności kościelnej, albo do wzięcia udziału w

uroczystościach i praktykach religijnych lub do użycia religijnej formy przysięgi.

Artykuł 137

--> Nie ma żadnego kościoła państwowego.[Author:wk]

Poręcza się wolność zrzeszania się w stowarzyszenia religijne. Łączenie się związków

religijnych w obrębie terytorium Rzeszy nie podlega żadnym ograniczeniom.

Każdy związek religijny samodzielnie załatwia swoje sprawy i zarządza nimi w granicach ustaw

obowiązujących dla wszystkich. Obsadza on swoje

urzędy bez współdziałania Państwa lub gmin

cywilnych.

--> Związki religijne uzyskują zdolność prawną

zgodnie z ogólnymi przepisami prawa cywilnego.

Związki religijne pozostają korporacjami prawa

publicznego, o ile były nimi dotychczas. [Author:wk] Innym

związkom religijnym należy na ich wniosek zapewnić te same prawa, o ile organizacją swą i liczbą członków dają rękojmię trwałości. O ile kilka tego rodzaju publiczno-prawnych stowarzyszeń łączy się w związek, to i ten związek jest publiczno-prawną korporacją. Związki religijne, które są korporacjami prawa publicznego, mogą pobierać podatki na podstawie cywilnych list podatkowych, stosownie do krajowych przepisów prawnych. Ze związkami religijnymi zrównane będą stowarzyszenia, które mają za zadanie żyć zgodnie z pewnym poglądem na świat.

O ile wykonanie przepisów niniejszych wymaga bardziej szczegółowego uregulowania, to należy to do zakresu ustawodawstwa krajowego.

Artykuł 138

Świadczenia państwowe na rzecz związków

religijnych, opierające się na ustawie lub szczególnym tytule prawnym, będą zniesione przez ustawodawstwo krajowe. Zasady w tym przedmiocie ustanawia Rzesza.

Poręcza się własność i inne prawa stowarzyszeń i

związków religijnych do ich zakładów, fundacji i

innego majątku, przeznaczonych dla celów kultu,

nauczania i dobroczynności.

Artykuł 139

Niedziela i inne uznane przez Państwo dni

świąteczne pozostają dniami wolnymi od pracy i

poświęconymi podniesieniu ducha.

Artykuł 140

Osobom należącym do siły zbrojnej należy

zapewnić wolny czas niezbędny do wypełniania

obowiązków religijnych.

Artykuł 141

W razie potrzeby odprawiania służby Bożej lub

udzielania pociechy religijnej w wojsku, szpitalach,

więzieniach lub innych zakładach publicznych, do odprawiania czynności religijnych winny być

dopuszczane związki religijne z wyłączeniem jednak wszelkiego przymusu.

Oddział czwarty

OŚWIATA ISZKOŁA

Artykuł 142

Sztuka, wiedza i ich nauczanie są wolne. Państwo

zapewnia im ochronę i bierze udział w ich uprawianiu.

Artykuł 143

--> Młodzież należy kształcić w zakładach

publicznych.[Author:wk] Przy urządzaniu ich współdziałają:

Rzesza, Kraje i gminy.

Przygotowanie nauczycieli winno być jednolicie

uregulowane dla Rzeszy według zasad powszechnie

obowiązujących dla wyższego wykształcenia.

Nauczyciele szkół publicznych mają prawa i

obowiązki urzędników państwowych.

Artykuł 144

Całe szkolnictwo znajduje się pod nadzorem

Państwa, które może nakazać gminom wzięcie udziału w tym nadzorze. Nadzór nad szkolnictwem wykonywany będzie przez urzędników władzy centralnej, fachowo wykształconych.

Artykuł 145

--> Istnieje powszechny obowiązek szkolny. [Author:wk] Do

wykonania tego obowiązku służy zasadniczo szkoła

ludowa o ośmioletnim co najmniej nauczaniu i następująca po niej szkoła dokształcająca do ukończenia osiemnastego roku życia. Nauka i pomoce szkolne są w szkołach ludowych i dokształcających bezpłatne.

Artykuł 146

Szkolnictwo publiczne winno być urządzone organicznie. Na podstawie szkoły zasadniczej,

wspólnej dla wszystkich, wznosi się szkolnictwo

średnie i wyższe. Dla tego ostatniego winna być

miarodajna różnorodność zawodów, a o przyjęciu

dziecka do określonej szkoły winny decydować jego zdolności i zamiłowania, nie zaś gospodarcze lub społeczne stanowisko albo wyznanie religijne jego rodziców.

Jednak w obrębie gmin na wniosek osób uprawnionych do wychowywania należy otwierać

szkoły odpowiadające wyznaniu lub przekonaniom

tych osób, o ile przez to nie zostanie naruszony

zorganizowany zgodnie z ustępem pierwszym ustrój szkolny. Wola osób uprawnionych do wychowania winna być, o ile możności, jak najbardziej uwzględniana. Bliższe szczegóły określi

ustawodawstwo krajowe według zasad, stanowionych przez ustawę Rzeszy.

W celu udostępnienia niezamożnym korzystania

ze szkół średnich i wyższych, winny być przez Rzeszę, Kraje i gminy wyasygnowane publiczne środki pieniężne, w szczególności zaś zasiłki wychowawcze dla rodziców dzieci, uznanych za godne kształcenia w szkołach średnich i wyższych, aż do ukończenia przez nie nauki.

Artykuł 147

Szkoły prywatne, jako zastępujące szkoły

publiczne, muszą uzyskać zezwolenie Państwa i

podlegają ustawom krajowym. Zezwolenie winno być udzielone, o ile szkoły prywatne w swych celach nauczania, w urządzeniu, jak również i naukowym wykształceniu sił nauczycielskich nie pozostają w tyle za szkołami publicznymi, o ile nie będzie to sprzyjało podziałowi dzieci, wedle stosunków majątkowych ich rodziców. Zezwolenia należy odmówić, gdy stanowisko gospodarcze i prawne sił nauczycielskich nie jest dostatecznie zabezpieczone.

Na otwieranie prywatnych szkół ludowych

należy zezwalać tylko wtedy, gdy mniejszość osób

uprawnionych do wychowywania, których wola na

mocy ustępu 2 art. 146 winna być uwzględniona, nie posiada publicznej szkoły ludowej odpowiednio do swego wyznania lub przekonań, albo gdy administracja szkolna uzna w otwarciu prywatnej szkoły ludowej szczególną korzyść pedagogiczną.

Prywatne szkoły przygotowawcze winny być

zniesione.

Dla szkół prywatnych, które nie zastępują szkół

publicznych, pozostają w mocy dotychczasowe

przepisy prawne.

Artykuł 148

We wszystkich szkołach dążyć należy do

wychowywania moralnego, do zaszczepienia w

umysłach młodzieży obywatelskiego sposobu

myślenia, oraz osobistej i zawodowej dzielności

zgodnie z duchem ludu niemieckiego i z dążeniem do pojednania narodów.

Przy nauczaniu w szkołach publicznych należy

zwracać baczną uwagę na to, aby uczucia osób innych przekonań nie były obrażone.

Nauka o prawach i obowiązkach publicznych

obywateli oraz przyuczanie do pracy są przedmiotami wykładowymi w szkołach. Każdy uczeń otrzymuje po zadośćuczynieniu swemu obowiązkowi szkolnemu egzemplarz Konstytucji.

Rzesza, Kraje i gminy winny popierać oświatę

ludową włącznie z wyższym szkolnictwem ludowy.

Artykuł 149

Nauka religii jest w szkołach zwykłym przedmiotem wykładowym z wyjątkiem szkół

bezwyznaniowych (świeckich). Udzielanie jej zostanie uregulowane w ramach ustawodawstwa szkolnego.

Nauka religii będzie wykładana zgodnie z zasadami

odnośnego związku religijnego, nie uchybiając jednak przez to prawu nadzoru Państwa.

Udzielanie nauki religii i spełnianie obrzędów

kościelnych pozostawia się uznaniu nauczycieli; naukę przedmiotów religijnych, oraz udział w uroczystościach i praktykach kościelnych pozostawia się uznaniu osób, do których należy decydowanie o religijnym wychowaniu dziecka.

Zachowuje się wydziały teologiczne w szkołach

wyższych.

Artykuł 150

Pomniki sztuki, historii i przyrody, jak również

malownicze miejscowości korzystają z ochrony i

opieki Państwa.

Obowiązkiem Rzeszy jest chronić niemiecki stan

posiadania dzieł sztuki od wywozu zagranicę.

Oddział piąty

ŻYCIE GOSPODARCZE

Artykuł 151

Organizacja życia gospodarczego musi odpowiadać zasadom sprawiedliwości i zmierzać do zapewnienia wszystkim egzystencji godnej człowieka.

--> W tych granicach wolność gospodarcza jednostki

winna być zapewniona.[Author:wk]

Ustawowy przymus dopuszcza się tylko w celu

urzeczywistnienia zagrożonych praw lub w interesie najwyższych potrzeb dobra powszechnego.

Poręcza się, w granicach ustaw Rzeszy, wolność

handlu i przemysłu.

Artykuł 152

--> W obrocie gospodarczym obowiązuje swoboda

zawierania umów, stosownie do ustaw. [Author:wk] Zakazuje się lichwy. --> Czynności prawne przeciwne dobrym

obyczajom są nieważne.[Author:wk]

Artykuł 153

--> Poręcza się konstytucyjnie własność. Treść i

granice własności wynikają z ustaw.[Author:wk]

Wywłaszczenie może nastąpić tylko dla dobra

ogółu i tylko na podstawie ustawy. Wywłaszczenie

następuje za odpowiednim odszkodowaniem, o ile

ustawa Rzeszy nie stanowi inaczej. W razie sporu o

wysokość odszkodowania droga sądowa w zwykłych sądach winna stać otworem, o ile ustawy Rzeszy nie stanowią inaczej. Wywłaszczenie przez Rzeszę własności Krajów, gmin i związków użyteczności publicznej może nastąpić tylko za odszkodowaniem.

Własność nakłada na właścicieli obowiązki. Używanie własności winno być zarazem służbą dla

dobra ogółu.

Artykuł 154

Poręcza się, stosownie do prawa cywilnego, prawo spadkowe. Udział Państwa w majątku spadkowym określają ustawy.

Artykuł 155

Państwo będzie nadzorowało rozdział i używanie

ziemi w sposób, który by chronił przed nadużyciami i dążył do zapewnienia każdemu Niemcowi zdrowego mieszkania i wszystkim rodzinom niemieckim, zwłaszcza obdarzonym licznym potomstwem, domów mieszkalnych i zarobkowych. Uczestnicy wojny winni być szczególnie uwzględnieni przez przyszłe prawo o

domach rodzinnych.

Posiadłość gruntowa, której nabycie jest niezbędne do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, do popierania osiedlenia i rozszerzenia gruntów ornych lub podniesienia rolnictwa, może być wywłaszczona.

Fideikomisy winny być zniesione.

Obowiązkiem posiadacza ziemi wobec ogółu jest

jej uprawa i użytkowanie. Wzrost wartości ziemi,

powstający bez nakładu pracy lub kapitału, winien być spożytkowany dla dobra ogółu.

Wszystkie bogactwa ziemi i wszystkie dobra

pożyteczne pod względem gospodarczym pozostają

pod nadzorem Państwa. Regalia prywatne winny być w drodze ustawodawczej przeniesione na Państwo.

--> Artykuł 156

Rzesza może w drodze ustawy za odszkodowaniem i przy odpowiednim zastosowaniu przepisów obowiązujących dla wywłaszczenia, przenieść na własność ogółu prywatne przedsiębiorstwa gospodarcze, nadające się do uspołecznienia. Może ona sama, albo za pośrednictwem Krajów lub gmin, wziąć udział w zarządzie przedsiębiorstw lub związków gospodarczych, albo też w inny sposób zapewnić sobie wpływ decydujący na te przedsiębiorstwa i związki. [Author:wk]

Rzesza może także, w wypadku naglącej potrzeby, łączyć w drodze ustaw dla celów wspólnej, samodzielnej gospodarki, przedsiębiorstwa i związki gospodarcze, aby zapewnić współdziałanie wszystkich produkcyjnych warstw ludności i udział pracodawców i pracobiorców w zarządzie, oraz aby regulować otrzymywanie, wytwarzanie, podział, zużycie, normowanie cen, jak również wwóz i wywóz dóbr gospodarczych, zgodnie z zasadami gospodarki społecznej.

Związki zarobkowe i gospodarcze oraz ich zrzeszenia mogą być, na żądanie, włączone do całości gospodarki społecznej, z uwzględnieniem ich własności i zasad statutowych.

--> Artykuł 157

Praca znajduje się pod szczególną ochroną Rzeszy. Rzesza ustanawia jednolite prawo pracy.[Author:wk]

Artykuł 158

Praca umysłowa, prawa autorów, wynalazców i

artystów korzystają z ochrony i opieki Państwa.

Dziełom niemieckiej nauki, sztuki i techniki

należy zapewnić wartość i ochronę również za granicą w drodze umów międzynarodowych.

Artykuł 159

Poręcza się każdemu z osobna i wszystkim zawodom wolność zrzeszania się w celu zabezpieczenia i poprawy warunków pracy i działalności gospodarczej. Wszystkie umowy i zarządzenia, które usiłują wolność tę ograniczyć lub korzystanie z niej utrudnić, są przeciwne prawu.

Artykuł 160

Osoby związane stosunkiem służbowym, albo

stosunkiem najmu pracy jako pracownicy lub

robotnicy, mają prawo do uzyskiwania czasu wolnego od zajęć, a koniecznego do korzystania z praw obywatelskich, oraz, o ile przez to praca w zakładzie nie dozna poważnego uszczerbku, do wykonywania powierzonych im urzędów honorowych.

Ustawa określi, jak dalece osobom tym przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Artykuł 161

W celu zachowania zdrowia i zdolności do pracy,

ochrony macierzyństwa, odwrócenia gospodarczych skutków starości, chorób i zmiennych kolei losu, Rzesza stwarza przy odpowiednim współdziałaniu ubezpieczonych, obszerną organizację ubezpieczeń.

--> Artykuł 162

Rzesza wystąpi z inicjatywą międzynarodowego

uregulowania stosunków prawnych robotników w celu osiągnięcia dla całej pracującej części ludzkości minimum praw społecznych.[Author:wk]

Artykuł 163

Każdy Niemiec ma obowiązek moralny, nie

szkodząc swej osobistej wolności, tak używać swych sił umysłowych i fizycznych, jak tego wymaga dobro ogółu. Każdemu Niemcowi winna być dana możliwość uzyskania zdobycia pracą swego utrzymania. O ile nie będzie można mu nastręczyć sposobności do odpowiedniej pracy, należy zapewnić mu niezbędne utrzymanie. Osobne ustawy Rzeszy określą bliżej szczegóły co do tego.

Artykuł 164

Ustawodawstwo winno popierać samodzielny stan średni w rolnictwie, przemyśle i handlu, oraz chronić go przed wyzyskiem i pochłonięciem przez

inne.

--> Artykuł 165

Robotnicy i pracownicy powołani są do

współdziałania na równej stopie wspólnie z

przedsiębiorcami przy ustalaniu warunków płacy i

pracy, jak również przy popieraniu rozwoju

całokształtu sił produkcyjnych. Uznaje się organizacje obu stron i umowy między nimi.

Robotnicy i pracownicy w celu ochrony swych

interesów społecznych i gospodarczych otrzymują

ustawowe przedstawicielstwa w robotniczych radach przedsiębiorstw, w obwodowych radach robotniczych, utworzonych według okręgów gospodarczych, oraz w robotniczej radzie Rzeszy.[Author:wk]

--> Obwodowe rady robotnicze i robotnicza rada

Rzeszy łączą się z przedstawicielami przedsiębiorstw i innych zainteresowanych kół ludności w obwodowe rady gospodarcze i gospodarczą radę Rzeszy w celu wypełniania wszystkich zadań gospodarczych i współdziałania w wykonaniu ustaw, dotyczących upaństwowienia produkcji. Skład obwodowych rad gospodarczych i gospodarczej rady Rzeszy winien być taki, aby wszystkie poważne grupy zawodowe odpowiednio do swego gospodarczego i społecznego znaczenia były w nim reprezentowane.

Projekty ustaw społeczno-politycznych i gospodarczo-politycznych o znaczeniu asadniczym

winny być przez rząd Rzeszy przedstawione do zaopiniowania gospodarczej radzie Rzeszy przed ich wniesieniem do sejmu Rzeszy.

Gospodarczej radzie Rzeszy przysługuje również

prawo inicjatywy tego rodzaju projektów ustawowych.

Rząd Rzeszy, nawet nie zgadzając się na te projekty, winien je wnieść do sejmu Rzeszy, przedstawiając zarazem swoje stanowisko. Gospodarcza rada Rzeszy może projektu swego bronić w sejmie Rzeszy przez jednego ze swych członków.[Author:wk]

Radom robotniczym i gospodarczym mogą być

przekazane w dziedzinach powierzonych im prawa

kontroli i administracji.

Organizacja i zadania rad robotniczych i

gospodarczych, jak również określenie ich stosunku do innych samorządowych ciał społecznych, należy

wyłącznie do Rzeszy.

POSTANOWIENIA KOŃCOWE I RZEJŚCIOWE

Artykuł 166

Do czasu zorganizowania Trybunału Administracyjnego Rzeszy w jego miejsce, przy

tworzeniu Wyborczego Trybunału Weryfikacyjnego Rzeszy, wstępuje Sąd Rzeszy.

Artykuł 167

Postanowienia ust. 3 do 6 art. 18 zaczną obowiązywać dopiero po upływie dwóch lat od

ogłoszenia Konstytucji.

Artykuł 168

Do czasu wydania ustawy krajowej, przewidzianej w art. 63, nie dłużej jednak jak w ciągu roku, poszczególne głosy pruskie w radzie Rzeszy mogą być oddawane przez członków rządu.

Artykuł 169

Rząd Rzeszy oznaczy datę, od której obowiązywać będą postanowienia ust. 1 art. 83.

Pobieranie i administracja ceł oraz podatków

konsumpcyjnych mogą być, na życzenie Krajów,

pozostawione im na pewien stosowny okres czasu.

Artykuł 170

Zarządy poczt i telegrafów Bawarii i

Wirtembergii przechodzą na Rzeszę najpóźniej dnia 1 kwietnia 1921 r.

O ile do dnia 1 października 1920 r. nie zostanie

osiągnięte porozumienie co do warunków przejęcia, to rozstrzygnie w tym przedmiocie Najwyższy Trybunał Państwowy.

Do czasu przejęcia, dotychczasowe prawa

Bawarii i Wirtembergii pozostają w mocy.

Komunikacja pocztowa i telegraficzna z państwami

sąsiednimi będzie jednakże regulowana wyłącznie

przez Rzeszę.

Artykuł 171

Państwowe koleje żelazne, drogi wodne i morskie

urządzenia sygnałowe przechodzą na Rzeszę

najpóźniej dnia 1 kwietnia 1921 r.

O ile do dnia 1 października 1920 r. nie zostanie

osiągnięte porozumienie co do warunków przejęcia, to rozstrzygnie w tym przedmiocie Najwyższy Trybunał Państwowy.

--> Artykuł 172

Do czasu wejścia w życie ustawy Rzeszy o

Najwyższym Trybunale Państwowym, funkcje jego

pełnie będzie Senat, złożony z siedmiu członków, z

których czterech wybierze sejm Rzeszy, a trzech Sąd Rzeszy ze swego łona. Senat uchwali sam swój

regulamin.[Author:wk]

Artykuł 173

Do czasu wydania ustawy Rzeszy według art. 138

trwają nadal świadczenia państwowe na rzecz

związków religijnych, opierające się na ustawie,

umowie lub szczególnych tytułach prawnych.

Artykuł 174

Do czasu wydania przewidzianej w ust 2 art. 146

ustawy Rzeszy, obowiązuje dotychczasowy stan

prawny. Ustawa winna szczególnie uwzględnić te

części Rzeszy, w których ustawowo istnieją szkoły, nie podzielone według wyznań.

Artykuł 175

Postanowienia art. 109 nie stosują się do orderów

i odznaczeń honorowych, nadanych za zasługi

położone w latach wojny 1914-1919.

Artykuł 176

Wszyscy urzędnicy publiczni i osoby należące do

siły zbrojnej, winni być zaprzysiężeni na wierność

niniejszej Konstytucji. Bliższe szczegóły określi rozporządzenie Prezydenta Rzeszy.

Artykuł 177

O ile w istniejących ustawach przewidziane jest

złożenie przysięgi z użyciem formy religijnej, ważne złożenie przysięgi może mieć miejsce również, gdy przysięgający opuści formę religijną i zastąpi ją przez wypowiedzenie słowa „przysięgam”. Poza tym treść przysięgi przewidziana w ustawach pozostaje bez zmiany.

--> Artykuł 178

Uchyla się Konstytucję Rzeszy Niemieckiej z

dnia 16 kwietnia 1871 r. i ustawę o Tymczasowej

Władzy Rzeszy z dnia 10 lutego 1919 r.

Inne ustawy i rozporządzenia Rzeszy pozostają w

mocy, o ile Konstytucja niniejsza nie stoi z nimi w

sprzeczności. Postanowienia Traktatu Pokoju, podpisanego w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 r., pozostają przez niniejszą Konstytucję nienaruszone.

Zarządzenia władz, prawnie wydane na podstawie dotychczasowych ustaw, zachowują swą ważność aż do uchylenia ich w drodze nowego rozporządzenia lub ustawy.[Author:wk]

Artykuł 179

O ile ustawy lub rozporządzenia powołują się na

przepisy i urządzenia, które niniejsza Konstytucja

zniosła, to na ich miejsce wstępują odpowiednie

przepisy i urządzenia niniejszej Konstytucji. W szczególności w miejsce Zgromadzenia Narodowego wstępuje sejm Rzeszy, w miejsce Wydziału Państwowego - Rada Rzeszy, w miejsce Prezydenta Rzeszy, wybranego na podstawie ustawy o Tymczasowej Władzy Rzeszy - Prezydent Rzeszy, wybrany na podstawie niniejszej Konstytucji.

Przysługujące Wydziałowi Państwowemu na

podstawie dotychczasowych przepisów prawo

wydawania rozporządzeń przechodzi na rząd Rzeszy; --> rząd Rzeszy przed wydaniem rozporządzenia musi uzyskać zgodę Rady Rzeszy, stosownie do przepisów niniejszej Konstytucji.[Author:wk]

Artykuł 180

Do czasu zebrania się pierwszego sejmu Rzeszy

Zgromadzenie Narodowe działa jako sejm Rzeszy. Do czasu objęcia urzędowania przez pierwszego

Prezydenta Rzeszy, urząd Prezydenta Rzeszy

sprawować będzie Prezydent Rzeszy, wybrany na

podstawie ustawy o Tymczasowej Władzy Rzeszy.

Artykuł 181

Lud niemiecki przez swe Zgromadzenie

Narodowe uchwalił i ustanowił niniejszą Konstytucję.

Obowiązuje ona od dnia ogłoszenia.

Schwarzburg, dnia 11 sierpnia 1919 r.

Prezydent Rzeszy: Ebert

Ministerium Rzeszy:

Bauer Erzberger,

Hermann Müller,

David, Noske,

Schmidt, Schlicke,

Giesberts, Dr.

Mayer, Dr. Bell.

Ustrój


Suwerenność narodu

Artykuły
6 - 11: zakres ustawodawstwa Rzeszy


Ustawodawstwo krajowe


Nadrzędność prawa Rzeszy

Wybory do parlamentów krajowych


Co do zmian terytorialnych poszczególnych krajów


Właściwość rzeczowa Najwyższego Trybunału


Wolny immunitet poselski


Prawa wyborcze do Reichstagu


Kadencja Reichastagu

Prezydent może rozwiązać Reichstag


Jawność obrad


Większość głosowania


Immunitet materialny


Immunitet formalny


Powszechny wybór Prezydenta


Prawo bierne wyborcze


Kadencja Prezydenta


Referendum ludowe ws. złożenia Prezydenta z urzędu


Kompetencje Prezydenta


Wypowiedzenie wojny


Prawo do mianowania urzędników


Zwierzchnik sił zbrojnych


Prezydent zmusza Kraje do wypełniania obowiązków


Prawo łaski


Kontrasygnata kanclerza albo ministra


Zastępstwo Prezydenta


Mianuje kanclerza i ministrów


Instytucja wotum nieufność


Kompetencje kanclerza


Odpowiedzialność konstytucyjna Prezydenta, kanclerza i ministrów


Reichrat jako organ federalny


Skład: proporcjonalnie do liczby mieszkańców, nie więcej niż 2/5 miejsc


Zwykła większość głosów


Inicjatywa ustawodawcza


Co do inicjatywy rządu


Moc obowiązująca ustaw


Prezydent może poddać ustawę pod referendum ludowe


Referendum na żądanie obywateli


Wyłączne referendum prezydenckie


Prawo weta Reichratu


Referendum przy wecie Reichsratu


Odrzucenie weta przez Reichstag


Ważność referendum


Zmiana konstytucji


Rozporządzenia wykonawcze


Autonomia krajów

Kolonie


Zgoda Rady na wydatki


Niezależność sędziów


Mianowanie dożywotnie sędziów


Brak sądów wyjątkowych

Sądy wojskowe tylko na czas wojny


Powołanie Najwyższego Trybunału


Równość wobec prawa


Równouprawnienie płci


Zniesienie stanów, przywilejów i tytułów szlacheckich


O przynależności krajowej


Swoboda przemieszczania się
w obrębie Rzeszy


Swoboda emigracji


Zakaz ekstradycji


Ochrona mniejszości


Gwarancja wolności


Nietykalność mieszkania


Nullum crimen sine lege


Tajemnica korespondencji


Wolność słowa, myśli i druku


Ochrona małżeństwa i rodziny


Równouprawnienie dzieci nieślubnych z ślubnymi


Swoboda gromadzenia się


Swoboda zrzeszania się


Wolność wyborów


Swoboda w dostępie do urzędów


Obowiązek obywatelski


Obowiązek służby wojskowej


Obowiązek podatkowy


Wolność wyznania


Brak kościoła państwowego


Związek religijny jako osoba prawna


Powszechne szkolnictwo


Obowiązek szkolny do 18. roku życia


Wolność gospodarcza


Swoboda umów


Unieważnienie czynności prawnej

Własność


Prawo do prywatyzacji


Prawo pracy


Prawa społeczne


Ochrona praw pracowniczych

Rady gospodarcze: ochrona robotników, prawo inicjatywy ustawodawczej w sprawach robotników, prawo opiniowania projektów ustaw


Najwyższy Trybunał Państwowy


Uchylenie Konstytucji z 1871 r.


Rozporządzenia rządu



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
geneza I wojny swiatowej, przebieg I wojny ¶wiatowej , pakt ligi narodów, republika weimarska,?s
REPUBLIKA WEIMARSKA (2)
Konstytucja Republiki Francuski Nieznany
Prusy Wschodnie w strategii militarnej Republiki Weimarskiej Kempa,R
KONSTYTUCJA REPUBLIKI BIAŁORUŚ 1994 rok
Konstytuacja Republiki Tureckiej
Konstytucja Republiki Francuskiej z 13 grudnia 1799
Tabelka Zwiazek Reński Republika Weimarska
republika weimarska przemiany społeczne & kultura
Konstytucja Republiki Słowackiej
Konstytucja Prawa socjalne komentarz Joanna Kołodziej
KONSTYTUCJA REPUBLIKI WŁOSKIEJ
Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej W Skrzydło
powszechna, Konstytucja Weimarska z 11 Sierpnia 1919, Konstytucja Weimarska z 11 Sierpnia 1919
1 Konstytucja komentarz=2002
Gabriele Metzler Dirk Schumann Unübersichtlichkeit und Machtverschiebungen Perspektiven der Geschlec
Konstytucja Czeczeńskiej Republiki z 1992r

więcej podobnych podstron