18.02.2012

Ćwiczenie 9

Decentralizacja badań

Decentralizacja badań

• w laboratorium satelitarnym (spełnia wszystkie wymagania laboratorium)

• poza laboratorium ( w miejscu i w czasie kontaktu lekarza z pacjentem)

badania te nie mieszczą się w ramach wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej, a

tym samym nie podlegają prawu wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego

• przy łóżku chorego

• w gabinecie lekarza domowego

• w domu przez pacjenta

POCT - point of care testing - tryb pilny

• konieczność uzyskania szybkich wyników stwarza wobec laboratorium wymagania organizacyjne I sprzętowe

• placówki, które nie mogą spełniać TAT < 1h dla parametrów krytycznych powinny zapewnić możliwość ich oznaczeń w trybie POCT

Parametry krytyczne

• glukoza

• RKZ

• gazometria

• inne np. troponiny

TAT - turn around time

• czas między zleceniem (pobraniem krwi) a wydaniem wyniku na ręce lekarza

• obejmuje

• fazę przedanalityczną 56%

• fazę analityczną 35%

• fazę pozaanalityczną 9%

POCT

• testy wykonywane przez pracowników nie pracujących w laboratorium (lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni) poza laboratorium

• wykonywanie badań poza laboratorium klinicznym. W ramach POCT wykonuje się badania z użyciem specjalnej aparatury i materiałów nie przeznaczonych do centralnego laboratorium

• laboratorium „bez ściany”

• 25% szybkiej diagnostyki

• > 6 mld $ na świecie

• podwoi się przez następne 10 lat

• pomijają część fazy przedanalitycznej

• transport

• sortowanie i rejestracja

• wirowanie - testy z krwi pełnej

• wprowadzanie danych pacjenta i próbki do systemu

Problemy

• prosty interfejs i obsługa

• krótki proces

• analiza z próbki macierzystej

• bezobsługowe elektrody typu ISE

• metody pomiaru porównywalne z metodami stosowanymi w laboratorium

Zalety	Wady
skrócenie TAT < 5 min	koszt 2-5x wyższy
lepsza konfrontacja wyniku	badania wykonuje
badania ze stanem klinicznym pacjenta	niefachowy i zmieniający się personel

Wyniki uzyskane w systemie rozproszonym muszą odpowiadać wynikom z laboratorium centralnego!

POC

Opieka przy łóżku i w miejscu gdziekolwiek pacjent jest i może być lub w miejscu gdzie podejmowane są decyzje przez niosącego pomoc (lekarz, pielęgniarka)

Zasada: Można nieść pomoc przy łóżku lub na odległość.

W USA problem z personelem laboratoryjnym. 50% laboratoriów w USA ma trudności w zabezpieczeniu niezbędnego składu personelu laboratoryjnego. Ok. 91% laboratoriów ma zabezpieczoną jedną zmianę.

POCT dostępne dziś

• analizatory gazów krwi i elektrolitów

• układ krzepnięcia

• parametry biochemiczne krwi

• narkotyki

• testy ciążowe

• markery chorób infekcyjnych

• markery sercowe

• hemoglobina i hematokryt

Gdzie się wykonuje POCT?

• OIOM

• sale operacyjne

• oddziały ratunkowe

• kartki pogotowia, pierwsza pomoc (straż pożarna)

• samopomoc (self testing)

W Polsce	W Ameryce
ratownicy pielęgniarki lekarze	pielęgniarki technolodzy laboratoryjni lekarze inni domownicy

1. Przy łóżku chorego

• miejsce: izby przyjęć, OIOM, sale operacyjne i pooperacyjne, oddziały kardiologiczne

• zakres: glukoza, gazometria, Na⁺, K⁺, mocznik, hematokryt, hemoglobina (APTT, PT, troponiny)

W gabinecie lekarza pierwszego kontaktu

• zakres: glukoza, mikroalbuminuria, cholesterol całkowity i HDL, triglicerydy, mocznik, kreatynina, białko całkowite, CRP, elektrolity, OB, hemoglobina, hematokryt, badanie ogólne moczu, krew utajona w kale, test ciążowy w moczu, H.pylori, środki odurzające i narkotyczne

• niezawodna prosta w obsłudze aparatura

• ograniczony zakres QC

• W domu

• zakres:

• samokontrola leczenia cukrzycy i powikłań: glikemia, glikozuria (badanie ogólne moczu)

• monitorowanie leczenia doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi: PT

• monitorowanie hiperlipidemie: cholesterol, triglicerydy

• inne badania diagnostyczne: krew utajona w kale, test ciążowy w moczu, H.pylori, test na obecność HIV

• proste, niezawodne aparatury

• 1 testy

• Brak kontroli jakośći (QC)

Za badania w trybie POCT odpowiadają:

• osoby bezpośrednio wykonujące badanie

• osoby sprawujące nadzór nad aparatem

Kluczowym problemem jest system szkoleń personelu spoza laboratorium

• ze strony laboratorium najważniejszym problemem jest prowadzenie nadzoru: kalibracje, kontrola jakości, paszport, raporty serwisowe

Ryzyko kliniczne - to dla pacjenta możliwość wyrządzenia szkody na jego zdrowiu przez niekorzystne wydarzenia lub przez błędy organizacyjne podczas jego pobytu w szpitalu.

Badania w stanach nagłych wykonywane są zawsze bez względu na porę dnia i posiłki. Zawsze w czasie interpretacji wyników badań trybie cito lub POCT należy brać pod uwagę wahania dobowe, posiłki, leki, stres.

W SOR

• saturacja, gazometria, elektrolity

• RKZ i RWE

• marofologia (hematokryt i hemoglobina)

Parametry uzupełniające

• Hb/Hct, troponiny, CK-MB, mioglobina

• kreatynina/mocznik, elektrolity, gazometria, RKZ, BE

• bilirubina, albuminy, enzymy

• w ostrych stanach np. OZT

• alkohol, narkotyki, leki - zatrucia.

1

---