Zioła w żywieniu zwierząt amatorskich

Wzrost zainteresowania działaniem ziół nastąpił gdy 1 stycznia 2006 roku wprowadzono zakaz stosowania antybiotykowych stymulatorów wzrostu (ASW) w żywieniu zwierząt. Zaczęto poszukiwać przyszłościowych alternatyw dotychczasowych antybiotykowych stymulatorów wzrostu. Przyszłościowe stymulatory wzrostu zwierząt nie mogą ulegać kumulacji w tkankach zwierzęcych, muszą być bezpieczne dla zdrowia zwierząt i ludzi, powinny ulegać biodegradacji. A co za tym idzie powinny być to preparaty pochodzenia naturalnego jak minerały i zioła.

Działanie ziół :

Stosowanie ziół w żywieniu zwierząt wynika nie tylko z preferencji smakowych zwierząt, ale również z ich wpływu na organizmy zwierząt - najczęściej leczniczego. Dokładniejsza znajomość składu chemicznego i działania poszczególnych substancji na organizm zwierzęcia umożliwia bardziej racjonalne stosowanie ziół. Często wykorzystywane są pozostałości z przerobu ziół na preparaty lecznicze. Rośliny lub ich części zwierają wiele różnych substancji aktywnie oddziaływujących na organizmy zwierząt. 

Zioła wykazują działanie :

• Antybakteryjne

• Antywirusowe

• Przeciwzapalne

• Pobudzające apetyt

• Regulujące procesy trawienne i przemianę materii

• Przeciwbiegunkowe

• Stymulujące układ hormonalny i odpornościowy

• Oddziałują na funkcjonowanie narządów np. wątroby, trzustki, żołądka, zwiększając ich funkcję wydzielniczą.

• Wpływają na cechy smakowe i zapachowe karmy.

• Wpływają na pobranie paszy.

• Wpływają na jakość produktów zwierzęcych.

• Dezaktywują niektóre mykotoksyny (trichotecyna, ochratoksyna).

• Zachowują mikrobiologiczną równowagę w przewodzie pokarmowym

Pozyskiwanie ziół i formy w jakich stosuje się zioła dla zwierząt amatorskich:

Około 80 % surowców zielarskich pochodzi z upraw polowych , pozostałe 20 % to naturalne stanowiska. Zioła pozyskuje się w fazie wegetacji optymalnej pod względem nagromadzenia substancji czynnej. Muszą być dobrze wysuszone.

Dla zwierząt amatorskich takich jak psy, koty ,gryzonie, ptaki czy gady zioła stosuje się w postaci :

• Mieszanek ziołowych

• Pojedynczych ziół

• Roślin świeżych

• Suszu

• Naparu

Skład chemiczny ziół :

Podstawowe składniki ziół są taki same jak w innych roślinach: cukry proste i wielocukry, związki azotowe (aminokwasy, białka), tłuszcze, witaminy, enzymy.

Co więc sprawia, że zioła są tak szczególne?

Znacznie liczniejsza i bardziej zróżnicowana jest grupa metabolitów wtórnych, wynosi ok. 30 000 , substancje te wykazują ukierunkowaną aktywność biologiczną.

Najczęściej spotykane to:

Garbniki

Zmniejszają lub ograniczają przepuszczalność błon śluzowych i dzięki temu mają działanie przeciwbiegunkowe.

Wykazują działanie przeciwzapalne i antybakteryjne.

Ujemną cechą jest wiązanie Fe, Mg, Ca, Zn.

Występują w: pięciorniku gęsim, korze dębu, owocach i liściach borówki czernicy, rdeście ptasim.

Saponiny

Są to związki pochodzenia roślinnego zbudowane z dwóch części: aglikonu - sapo geniny (sapogenol) i glikonu - sacharydu (cukru). Część cukrową najczęściej stanowi arabinoza, glukoza, ramnoza, ksyloza i galaktoza.  Saponiny zmieniają strukturę błon komórkowych i tym samym nabłonków, czyniąc je bardziej przepuszczalnymi dla składników organicznych (cukrów, białek, tłuszczów). Saponiny mają zdolność przyłączania się do cholesterolu, tworząc stosunkowo stabilne związki, aktywne farmakologicznie.

Działają wykrztuśnie oraz pobudzają trawienie.

Ułatwiają wchłanianie różnych związków przez ścianki jelita, co prowadzi do większej retencji składników pokarmowych.

Redukują aktywność ureazy, co przyczynia się do zmniejszonej emisji amoniaku do środowiska.

!!! Rozpuszczają czerwone krwinki, obniżają napięcie powierzchniowe cieczy (wzdęcie)

Występują w: tymianku, nagietku.

Flawonoidy

Grupa organicznych związków chemicznych, występujących w wielu roślinach, spełniających funkcję barwników, przeciwutleniaczy i naturalnych insektycydów oraz fungicydów, chroniących przed atakiem ze strony owadów i grzybów.

Są to naturalne przeciwutleniacze.

Działają rozkurczająco na mięsie gładkie przewodu pokarmowego i dróg żółciowych.

Moczopędnie poprzez drażnienie kanalików nerkowych i utrudnianie resorpcji zwrotnej w nerkach.

Mają właściwości przeciwzapalne.

Występują w: rumianek, dziurawiec, czosnek, kozieradka, lubczyk, szałwia.

Olejki eteryczne

Olejki eteryczne to życiodajny eliksir każdej rośliny. Olejki eteryczne stanowią grupę substancji silnych i pewnych w działaniu. Szybko są wchłaniane z jelit do krwi oraz limfy, szybko wysycają tkanki organizmu. Składniki olejków oraz ich metabolity wydalane są z żółcią (obieg żółci, w rezultacie do kału), potem, łojem (skóra), moczem (nerki) i powietrzem wydychanym (przez płuca).

Skład olejków eterycznych ulega zmianie w zależności od pory roku, a nawet i dnia.

Powodują podrażnienie błon śluzowych (odruch wykrztuśny, zaczerwienienie, poprawa ukrwienia, zwiększenie czynności wydzielniczych).

Działanie żółciopędne.

Udrażnianie dróg oddechowych podczas stanów zapalnych.

Hamujący i bójczy wpływ na mikroorganizmy chorobotwórcze.

Działanie przyśpieszające przemianę materii.

Działanie przeciwbólowe, kojące, rozkurczające.

Bezpieczne, cenne, i efektywne leki.

Śluzy roślinne i pektyny

Substancje złożone z wielocukrów i białek, silnie pęczniejące w wodzie, zaliczane do gum roślinnych.

Związki śluzowe posiadają właściwości przeciwzapalne, nawilżające, osłaniające oraz zmiękczające.

Łagodzą stany zapalne błony śluzowych.

Działają przeciwbiegunkowo

Występują w: nasionach lnu, babka zwyczajna i kozieradki.

Zioła, a zwierzęta amatorskie

Można coraz więcej znaleźć informacji o stosowaniu ziół w żywieniu zwierząt gospodarskich. Częściej prowadzi się badania dotyczące zawartych w ziołach związków i ich działania na organizm zwierząt gospodarskich, a przez to na wyniki produkcyjne. Do tej pory właściwie mało jest publikacji na temat działania ziół na zwierzęta amatorskie. Jedynie firmy produkujące pokarm dla psów, kotów, ptaków, czy gryzoni na przykładzie konkretnych mieszanek zamieszczają informacje o działaniu poszczególnych ziół.

Grupą zwierząt, dla których najczęściej wykorzystuje się zioła w mieszankach są gryzonie. Zioła są bardzo ważną częścią dietą gryzonia, przypisuje im się właściwości wzmacniające serce i system krążenia, trawienie oraz metabolizm, ponadto mają działanie antybakteryjne. Warto również nadmienić, że są one źródłem błonnika, o doskonałej jakości, który odgrywa ważną role w procesie trawienia gryzoni. Prawie każda mieszanka pełnowartościowa lub uzupełniająca dla gryzoni zawiera zioła takie jak tymianek pospolity, szałwia, rumianek pospolity, mlecz, koniczyna czerwona, ziele kopytnika, lucerna, mniszek lekarski, pokrzywa, babka lancetowata, mięta, melisa.

Mieszanka ziołowa królika firmy Herbal Farm:

Skład:

babka lancetowata, cykoria, kora wierzby, krwawnik, liść brzozy, mięta, mniszek ziele, nagietek, pokrzywa ziele, rumianek

Mieszanka uzupełniająca dla gryzoni JR Farm Polne zioła :
Skład: owies, płatki pszenne, kwiat nagietka, pietruszka, burak, lucerna, mniszek lekarski, płatki z groszku zielonego, marchew, pokrzywa, babka lancetowata, pszenica, prażona pszenica, prażona kukurydza, liście, chaber, płatki róży, mięta, płatki kukurydzy, melisa, czerwona koniczyna

Obecnie prawie każde siano dla gryzoni zawiera informacje o zawartości w nim ziół. Można spotkać specjalne siana takie jak siano melisowe z dodatkiem melisy, czy siano miętowe.

Jedną z nowości są karmy uzupełniające zawierające pojedyncze zioła stosowane na dane dolegliwości zwierząt. Takie karmy produkuje firma Herbal Farm i są to na przykład:

Babka lancetowata liść

Prawdziwy przysmak każdego gryzonia bogaty w błonnik oraz witaminę C, wspomaga przemianę materii.

Wykazuje działanie przeciwbiegunkowe. Zawiera: glikozyd, garbniki, substancje śluzowe i pektynowe, flawonoidy, kwasy organiczne oraz sole mineralne.

Gryka ziele

Ziele gryki wzmacnia naczynia krwionośne , dzięki dużej zawartość witaminy P. Doskonałe jako pokarm uzupełniający. Zawiera: rutynę(witaminę P), kwertycynę, hiperozyd, kwasy organiczne.

Jasnota ziele

Ziele Jasnoty usuwa z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii oraz wykazuje działanie przeciwzapalne i dezynfekujące. Zawiera: flawonoidy, olejki eteryczne, substancje śluzowe, garbniki, saponiny.

Krwawnik ziele

Ziele krwawnika stosowane jest przy zaburzeniach trawienia, wzdęciach, braku łaknienia. Działa również przeciwzapalnie i przeciwskurczowo. Zawiera: związki azulenowe, cholinę, flawonoidy, garbniki, gorzki glikozyd oraz sole mineralne zwłaszcza cynku i magnezu.

Melisa ziele

Melisa wykazuje działanie uspokajające, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, pobudza trawienie, zmniejsza wzdęcia oraz działa rozkurczowo. Zawiera: olejki eteryczne, garbniki, gorycze, śluz, fenolokwasy, związki triterpenowe.

Łodyga pietruszki

To prawdziwa skarbnica wit. C. Pietruszka reguluje funkcjonowanie układu moczowego, ułatwia trawienie, działa rozkurczowo oraz zapobiega zakażeniom. Uwaga : z powodu dużej zawartości wapnia- podawać małe ilości. Zawiera: prowitaminę A, chlorofil, minerały - żelazo, jod .

Mięta ziele

Ten aromatyczny przysmak stosowany jest przy zaburzenia trawienia, skurczach żołądka, kolce jelitowej oraz braku łaknienia. Działa rozkurczowo i dezynfekująco. Zawiera: olejek eteryczny, garbniki, flawonoidy, fenolokwasy i gorycze, witaminę C, A.

Mniszek ziele

Prawdziwy przysmak wszystkich królików i gryzoni, oczyszcza organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii, ułatwia trawienie oraz wykazuje działanie przeciwzapalne, moczopędne. Zawiera m. in. : inulinę, garbniki, olejek eteryczny, śluz, pektyny, witaminy A, B, C, D, kwas krzemowy.

Jest jeszcze wiele innych ziół jak pokrzywa ziele, rdest ptasi ziele, szałwia ziele, czy więzówka ziele.

Na rynku pojawiły się już także napoje ziołowe dla gryzoni instant.
Napój dla gryzoni przygotowany jest z naturalnych ekstraktów ziołowych, które pomagają utrzymać dobrą kondycję gryzonia. W skład takiego napoju wchodzą min. naturalne ekstrakty z melisy, mięty, rumianku, pokrzywy, jeżówki, topinamburu. Jeżówka znana jest z właściwości immunostymulujących czyli podnoszących odporność organizmu. Melisa, rumianek i mięta dodatnio wpływają na procesy trawienia. Pokrzywa oczyszcza organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii. Topinambur działa odtruwająco i wzmacniająco. Napój ten polecany jest szczególnie koszatniczkom ze względu na zawartość ekstraktu pokrzywy i topinamburu które obniżają poziom cukru we krwi.

ciasteczka ziołowe

Zioła dla gryzoni są podawane także w postaci ciasteczek ziołowych, które są źródłem wielu wartościowych składników takich jak wapń, magnez, potas, fosfor oraz chrom. Zawierają kwasy organiczne, pektyny, garbniki, sole mineralne oraz śluzy. Są źródłem witamin A, B1,B2, C, D i K. Należy jednak pamiętać, by nie podawać zwierzętom za często tych preparatów, bo mogą one w nadmiarze zaszkodzić a nie pomóc.

Kolejną grupą zwierząt, dla których stosuje się zioła w żywieniu są ptaki ozdobne i śpiewające. Należy jednak być ostrożnym gdyż niektóre zioła mimo dobroczynnego działania na inne zwierzęta są szkodliwe dla ptaków. Nie należy podawać np. koniczyny , mlecza polnego.

Najczęściej podaje się:

Pokrzywę zwyczajną, ptakom można podawać tylko młode roślinki, najlepiej same wierzchołki. Starsze rośliny są szkodliwe. Jeśli pokrzywa piecze, dobrze jest zanurzyć ją na parę minut we wrzątku. Parzącej nie powinno się na surowo podawać papugom. Pokrzywa zawiera witaminę C i żelazo. Z pokrzywy można także podawać sam sok. Tasznik jest jedną z najpospolitszych roślin, rośnie w zasadzie wszędzie. Pojawia się na wiosnę i rośnie do końca jesieni. Ptakom podaje się całe pędy.

Mniszek lekarski jest powszechnie stosowaną w żywieniu ptaków rośliną. Ptakom można podawać młode liście, z rozetek, które jeszcze nie zakwitły. Starsze liście są gorzkie i mogą zaszkodzić, takich lepiej nie podawać. Po zakwitnięciu papugom podaje się też kwiaty. Później można podawać także nasiona, które najchętniej są jedzone przez ptaki po zbrązowieniu Papugom można podawać wiążąc wiązki i zawieszając w klatce, można też podawać we flakonie (ale wtedy trzeba zabezpieczyć flakon tak, żeby papuga nie miała dostępu do wody.

Krwawnik, podaje się liście. Krwawnik dobrze wpływa na układ krążenia, jest też wartościową rośliną w przypadku problemów z układem pokarmowym. Roślina zawiera większe ilości witaminy K. Oprócz młodych liści papugom można podawać kwiaty i nasion.

Rdest ptasi, kwiaty są małe, czerwonawe lub zielonkawobiałe, zielonkawo białawe z czerwonym obrzeżeniem. Owocem jest 3-kanciasty drobny orzech, czarno purpurowy, matowy o wielkości ok. 3 mm. Ptakom podaje się owoce, pączki i liście.

Gwiazdnica, jedna z najpopularniejszych roślin stosowanych w żywieniu ptaków. Już w kwietniu kwitnie. Ptakom podaje się całe roślinki. Najlepiej wykopać całą "kępkę" i zasadzić w doniczce. . Stosuje się ją przede wszystkim w hodowlach małych ptaków. Nie należy podawać gwiazdnicy o zmienionej, żółtej barwie.

Babka lancetowata , podaje się pędy nasienne.

Obecnie hodowcy najczęściej dla ptaków podają zioła suszone lub świeże zbierane i odpowiednio przygotowywane przez nich samych.

Istnieją jednak już specjalne mieszanki ziołowe dla ptaków, które w swoim składzie zawierają rośliny zielarskie chętnie zjadane przez ptaki.

Ziołowa karma uzupełniająca dla : nimf, papug kozich, rozelli, papużek falistych, żako, aleksandrett, kakadu.

Skład : kwiat i ziele wrzosu, mniszek lekarski, rdest ptasi, kwiat rumianku

Dla psów i kotów zioła stosuje się rzadko, są one uważane za środek leczniczy i raczej nie stosuje się ich profilaktycznie do codziennego pokarmu. Istnieją zioła na poty, wymioty, odprowadzanie płynów, ogrzewanie, oczyszczanie, obniżanie, harmonizowanie, oraz takie, które maja wpływ wzmacniający.

Łagodne zioła, które mogą pomóc w trawieniu, obejmują: nasiona kardamonu, nasiona kopru, w małych ilościach korzeń imbiru, oraz kora berberysu.
Korzeń prawoślazu lekarskiego pomaga w owrzodzeniu dziąseł. Wywar z jeżówki purpurowej można zalecić do płukania jamy ustnej zarówno w celu utrzymania jej higieny, jak i poprawy ogólnego stanu zdrowia.

Do opanowania nudności u psów i kotów stosuje się wywary z rumianku pospolitego, kopru i mięty. Środki odprężające i wzmacniające, takie jak imbir, mogą łagodzić nudności związane ze strachem. Stwierdzono, że imbir polepsza trawienie białek i zwalcza nudności w chorobie lokomocyjnej poprzez wzmocnienie wyściółki śluzowej w żołądku. Ma wpływ na wytwarzanie prostaglandyn i w związku z tym może być środkiem przeciwzapalnym. W przypadku zapalenia wątroby, nasiona ostropestu plamistego mogą zapobiec uszkodzeniu wątroby i pomóc w regeneracji jej komórek.

Na zapalenie jelit stosuje się różne zioła. Korzeń prawoślazu lekarskiego i wiązu amerykańskiego łagodzą i ochraniają tkanki. Jeżówka purpurowa i gorzknik kanadyjski powstrzymują bakterie, podczas gdy szkarłatka leczy owrzodzenia, a żywokost łagodzi zapalenie. Maranta w wodzie łagodzi bóle jelit. Mniszek lekarski jest środkiem łagodnie przeczyszczającym i źródłem witamin z grupy B. Olejek miętowy w kapsułkach stosowany na nadkwasotę żołądka, zmniejsza skurcze jelit i towarzyszące im bóle i gazy. Do innych ziół posiadających podobne własności należą: rumianek pospolity, kozłek lekarski, rozmaryn i melisa lekarska.

Aby złagodzić piekące, zaczerwienione, „alergiczne” oczy lub chore nozdrza, weterynarz może zasugerować przemywanie oczu lekko zagotowanym wywarem z nasion kopru, świetlika lub kwiatu bzu czarnego. W celu opanowania bakteryjnych infekcji oka, stosuje się wywar albo z nasion kopru, albo z kwiatu rumianku rzymskiego. Do przemywania chorych oczu można też użyć słabych nalewek z jaskółczego ziela.

Zioła przeciw pasożytom przewodu pokarmowego dla psów i kotów. W ich składzie znajdziemy m.in. wrotycz, tymianek, rumianek oraz liść orzecha włoskiego. Każde z tych ziół charakteryzuje się cechami przeciwpasożytniczymi: wrotycz zawiera bardzo dużo substancji przeciwzapalnych, odtruwających, zwalcza obleńce i płazińce, tymianek, stosowany również jako przyprawa, cenny ze względu na właściwości antybiotyczne, rumianek, poprawiający perystaltykę jelit oraz orzech włoski, którego liście posiadają właściwości bakteriobójcze i ściągające błonę śluzową przewodu pokarmowego.

Czosnek najpopularniejsze zioło na świecie, zawiera co najmniej 200 rożnych składników, z których wiele jest pożytecznych dla psów. Czosnek obniża ciśnienie krwi, przyspiesza wydalanie zużytej materii z komórek, a nawet może działać jako łagodny środek na pchły.

Zioła firmy Herbal Pets przeciw pasożytom wewnętrznym

Tabletki uspakajające zawierają tryptofan, dziurawiec oraz taurynę.

Wzrosło zainteresowanie stosowania ziół w żywieniu gadów. Na rynku pojawiły się mieszanki ziołowe dla żółwi, czy jaszczurek. Zioła dla gadów stanowią bogate źródło naturalnych witamin C, B, K, mikroelementów oraz składników mineralnych. Substancje zawarte w ziołach ułatwiają trawienie i przyswajanie pokarmu, oczyszczają organizm z substancji toksycznych, zwiększają odporność organizmu na choroby bakteryjne i choroby skóry. Najczęściej stosuje się takie zioła jak mniszek lekarski, koniczyna, pokrzywa, rdest ptasi, pięciornik, powój polny, lucerna, krwawnik, babka lancetowata, w postaci suszonej lub świeże.

Herbal Pets Zioła standard żółwie lądowe

Skład: Liść mniszka lekarskiego, liść babki lancetowatej, liść brzozy, liść pokrzywy, trawa, ziele lucerny, kwiat malwy, kwiat nagietka lekarskiego.

LITERATURA:

• Jamroz D., Żywienie zwierząt i paszoznawstwo, T.3

• M. Ashwell, G. Bussell, L. Clasen I inni „Uzdrawiająca moc witamin, minerałów I ziół”

• H. Garbarczyk „ Zielnik Zioła łąk i ogrodów”

• dr Henryk Różański „Alternatywy antybiotykowych stymulatorów wzrostu i kokcydiostatyków dla zwierząt gospodarskich”

• http://zielnik.herbs2000.com/ziola/1_dla_psow.htm

• http://www.wet-plus.pl/wp/ziololecznictwo/ziola-w-sluzbie-zwierzat

• http://www.herbalfarm.pl/

• http://www.papugi.resnet.pl/artykuly/

Ilona Nowak

V rok HiBZ

---