Henryk Pestalozzi
- urodzony w 1746 roku w Zurychu, w rodzinie protestanckiej, zmarł w 1827 roku w Neuhof
- wrażliwy na nędzę życia i niesprawiedliwość społeczną, niezależny
- ukończył szkołę łacińską
- rozpoczął studia teologiczne, a potem prawnicze, ale żadnych nie ukończył. Twierdził, że nie widzi korzyści z nich płynących.
- należał do tajnego stowarzyszenia patriotycznego, którego zadaniem było uwolnienie społeczeństwa spod władzy państwowej i kościelnej; brał czynny udział w akcjach stowarzyszenia, co skompromitowało go w oczach władzy
- największy wpływ na poglądy pedagogiczne miał Jan Jakub Rousseau i jego najważniejsze dzieło pt. „Emil”, Pestalozzi zaczął prowadzić ascetyczny tryb życia na wzór życia naturalistycznego
- osiedlił się na łonie natury w gospodarstwie rolnym nazwany przez niego Neuhof
- w 1775 roku założył w Neuhof zakład wychowawczy dla dzieci ubogich i opuszczonych, który prowadził przez 5 lat
Dzieci uczyły się tam zbierania bawełny, pracy na roli, literowania i sylabizowania
Pestalozzi starał się być ojcem dla przygarniętych dzieci
Zakład zamknięto z powodów finansowych w 1780 roku
- po zamknięciu zakładu Pestalozzi zajął się pisaniem artykułów, co z powodu słabego wykształcenia okazało się trudne
Napisał „Wieczór samotnika”, w którym potępiał rutynę szkolną i wzywał do rozwijania człowieka poprzez rozwijanie cech wewnętrznych
Duży nacisk kładł na wychowanie w domu rodzinnym, nadając mu rolę podstawową w wychowaniu ludzkości
- w 1781 roku powstała powieść ludowa „Lenart i Gertruda”
Historia robotniczej rodziny wiejskiej murarza Lenarta oraz jego żony Gertrudy (postać oparta na Elżbiecie, służącej Pestalozziego)
Postulował wychowanie moralne, które
Autor pokazał, że warstwom biedoty można pomóc poprzez zniżenie się do ich warunków życia oraz poprzez poprawę ich egzystencji
Obowiązkiem warstw wyższych jest pomoc biedniejszym w godnym życiu
- w 1798 roku Pestalozzi został kierownikiem zakładu sierot w Stans
W zakładzie przebywało 80 dzieci z różnych warstw społecznych
Dzięki temu, że Pestalozzi stał się ojcem dla dzieci, te szanowały go i wypełniały jego polecenia
Pestalozzi wyodrębnił 3 drogi służące postępowi moralnemu
+ wzbudzenie moralnego nastroju umysłu poprzez uczucia
+ wprawianie moralne poprzez kształtowanie samego siebie
+ wywoływanie moralnych poglądów poprzez porównywanie stosunków prawno-obyczajowych, w których dziecko żyje
W zakładzie odbywała się nauka pisania i czytania
+ trwała od 6 do 8 rano i od 4 do 8 wieczorem
+ stosował metodę chóralnych odpowiedzi
Punkt ciężkości wychowawczej leży w dziecku, w jego skłonnościach i siłach, które poprzez naukę miały powodować rozwój dziecka
Nauczanie powinno odbywać się powoli, gruntownie i uważnie
Zakład został zamknięty z powodu przerobienia budynku na lazaret
- w 1799 roku Pestalozzi został nauczycielem w szkole ludowej w Burgdorf
Kontynuował tam swoją metodę kształcenia dzieci, zwłaszcza tych młodszych
Ogromną rolę przypisywał postrzeganiu
Liczenia nauczano na kwadratach, tzn. dzieci rysowały kwadraty i na nich przeprowadzały pierwsze działania
Ostatecznie Pestalozzi zrezygnował z pracy w szkole z powodu braku zainteresowania rozwijaniem jego metody nauczania
- w 1800 roku otwiera własny zakład wychowawczy dla dzieci średnich warstw społecznych
Instytucja posiadała seminarium nauczycielskie
Plan nauki obejmował matematykę, rysunki, język francuski, język niemiecki, historię naturalną, geografię oraz gimnastykę i muzykę
Wiek dzieci przyjmowanych do tej placówki wahał się od 5 do 13 roku życia
Metoda nauczania polegała na chóralnym powtarzaniu tego, co powiedział nauczyciel
Przed czytaniem nauczano mówić, natomiast przed pisaniem wprawiano w rysunku, rachunków nauczano za pomocą kamyków, patyków
Każda lekcja trwała godzinę, lekcje przedzielone były czasem na rekreację
Nie używano zeszytów, książek i nie nauczano na pamięć
Nauczano również pracy w ogródku, klejenia, prac ręcznych
Zajęcia podczas ostatniej godziny nauki wybierał sobie uczeń
Dyscyplina była bardzo łagodna, nie używano kar cielesnych, dzieci miały dużą swobodę
- wszystkie swoje poglądy pedagogiczne Pestalozzi zebrał w dziele „Jak Gertruda uczy sowje dzieci”
Dzieło napisane w formie listów autora do księgarza Gessnera
Kształcenie ludu
Pojętność dziecka jest olbrzymia, jeżeli daje mu się naukę odpowiadającą jego stosunkowi do natury
3 etapy poznawania każdego przedmiotu: postrzeganie, dokładne poznanie możliwości poznania dziecka, nazwanie go
Zasady praktyczne zawarte w dziele
+ dobrze uszeregowane nazwy są podstawą wyższego poznania pojęciowego
+ postrzeganie należy rozwijać przy pomocy rysunków
+ rachunki trzeba oprzeć na postrzeganiu rzeczy
+ ćwiczenia w opisywaniu stanowią gimnastykę umysłową
+ poznanie oparte na postrzeganiu chroni przed błędami
+ zakres postrzegania należy wciąż rozszerzać przez wnikanie w naturę
+ przechodzenie od rzeczy najłatwiejszych nauczanych poprzez ćwiczeń wyrabiających w dzieciach siłę duchową
Aby wyjaśnić sobie jakiś przedmiot należy postępować zgodnie z następującymi punktami
+ ile przedmiotów mamy przed oczami
+ jak wyglądają (kształt, zarys)
+ jak się nazywają
Zadania nauczania:
+ nauczyć dziecko wyodrębniać jeden przedmiot spośród innych
+ nauczyć nazywać przedmioty
+ zaznajamiać z całym obszarem słów i przedmiotów, które poznaje
Nauka mierzenia poprzez uczenie rysunków i początków geometrii
Nauka mówienia poprzez ćwiczenia w mowie i czytaniu
W zakres kształcenia początkowego Pestalozzi dodał jeszcze śpiew
Wszelkie wiadomości powinny płynąc z samego człowieka, inaczej będzie dążyło się do moralnego zepsucia
Wraz z wiadomościami powinno rozwijać się ćwiczenia praktyczne, nabywane w sposób systematyczny
Ćwiczenia praktyczne powinny w harmonijny sposób łączyć się z wiadomościami
Pestalozzi wspomina również o wychowaniu moralnym i religijnym
+ takie uczucia jak miłość, ufność, wdzięczność rozwijają się w sercu dziecka
Znaczenie pedagogiki Pestalozziego:
Metoda Pestalozziego polegała na:
Podstawą wszelkiego nauczania jest postrzeganie
Mowa musi wiązać się z postrzeganiem
Okres nauki nie jest okresem krytyki ani sądu
W każdej gałęzi nauczanie musi rozpoczynać się od rzeczy najłatwiejszych i przechodzić do trudniejszych wraz z rozwojem dziecka
Każdy element nauki musi być dobrze zrozumiały przez dziecka; dopiero, gdy uczeń dobrze zrozumie materiał można przechodzić do następnych elementów
Nauczanie powinno postępować drogą rozwoju naturalnego, poprzez wykładanie i dyktowanie
Najważniejsza jest indywidualność dziecka
Głównym celem nauczania jest rozwój i wzmożenie sił duchowych
Z wiadomościami muszą łączyć się znajomości praktyczne
Stosunek wychowawca-wychowanek polega na miłości
Nauka właściwa musi być podporządkowana wyższemu celowi wychowania
Podstawą wychowania moralno-religijnego leży w stosunkach matki do dziecka
Metody nauczania Pestalozziego wywołały zainteresowanie nauczeniem najniższych warstw społecznych
Wprowadzenie logicznego porządku nauczania, liczący się z psychologią dziecka (punktem wyjścia było postrzeganie)
Utworzenie racjonalnego programu nauki, opartego na wyprawie dziecka w liczenie, mierzenie i mówienia, położył kres chaosowi, który panował w szkole początkowej
Nauczyciel przestał być pogardzany przez społeczeństwo
Najwięcej pracy należy włożyć w nauczanie dzieci najmniejszych