Józef Tischner (1931- 2000)

Był uczniem Romana Ingardena (pod jego kierunkiem uzyskał magisterium na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UJ)

Kilkakrotnie był dziekanem Wydziału Filozoficznego Papieskiej Akademii Teologicznej

W Krakowie co roku odbywają się dni Tischnerowskie

Zagadnienie 53. Filozofia J. Tischnera- człowiek wobec wartości

- pierwszy okres twórczości Tischnera zdominowany przez wpływ fenomenologii

Do początku lat 80 był niemal nieznany w Polsce. Zmieniło się to po napisaniu przez niego „Etyki solidarności”, która stała się manifestem ruchu społecznego.

- etyka rozpatrywana jako teoria człowieka będącego tworzywem dla wartości

- doświadczenie wartości nabiera realnego kształtu w spotkaniu z drugim człowiekiem- istota ludzka jest wartością niepowtarzalną

- osoba człowieka sama w sobie jest wartością

- zetknięcie z wartością budzi ciekawość, popycha do dalszych poszukiwań- odkrywczość

- człowiek tworzy siebie odpowiadając na wyzwanie wartości domagających się realizacji

- nie można odpowiedzieć na pytanie „co jest prawdą człowieka?” ponieważ to człowiek tworzy prawdę o sobie

- kryterium dla człowieka tworzącego swoją egzystencję jest „prawda życia” a jej konstruowanie to akt twórczy

- nie można porównać dróg życia 2 różnych ludzi

- centralnym punktem jego dociekań filozoficznych była filozofia człowieka- „Kim jest człowiek?”

- natura ludzka nie jest czymś danym, ale formuje się cały czas

54. Człowiek w dramacie

-to drugi okres twórczości Tischnera- człowiek- istota uwikłana w wątki dramatyczne- spór o istnienie człowieka)

-podkreśla bliski związek między pojęciem dramatu i człowieka

„Człowiek jest jak płynąca poprzez czas pieśń. Kto gra ową pieść? Człowiek jest instrumentem i artystą”

- piękno, prawda, dobro to różne przestrzenie dramatu

- istotą dramatu jest fakt, że „biorąc udział w jakimś dramacie, człowiek wie więcej lub mniej jasno, że w jego rękach jest zguba lub ocalenie”- zatem istotą dramatu jest świadomość, że od nas zależy zguba lub ocalenie

- człowiek pragnie ocalenia, ucieka przed zgubą

55. Spór o istnienie człowieka oraz agatologia (teoria dobra)

- przestrzeń dramatu- tam gdzie dochodzi do spotkania z ludźmi- otwarcie agatologicznego horyzontu międzyludzkiego

- kluczem do uchwycenia tego, co dzieje się w przestrzeni agatologicznej jest twarz innego człowieka- uświadomienie wzajemnej bliskości

- związek z wątkiem dramatycznym- ludzie wzajemnie są częścią swoich dziejów

PRAWDA O ISTNIENIU

- człowiek jest zbyt słaby żeby swoimi siłami doprowadzić do triumfu dobra nad złem-> filozofia dramatu kończy się niespełnieniem- > człowiek pozostawiony sam sobie zmierza do zguby

- człowiek jest istotą, która ponad wszystko potrzebuje łaski- jest zdolna do jej przyjęcia

Kategoria wolności i łaski

- Tischner proponuje aby spojrzeć na człowieka jako istotę biorącą udział w dramacie religijnym

Gdy Bóg objawia się człowiekowi rozpoczyna się dramat- relacja dialogiczna. Bóg uznaje człowieka za dobro- myśl religijna zasadniczo zmienia rozumienie dobra-> konieczność przejścia od logiki bycia do logiki dialogiczności

- od objawienia Boga człowiekowi do nawrócenia- człowiek dążąc do doskonałości, dąży do odnalezienia swojej natury

- akt wolności- człowiek może tę łaskę odrzucić, gdy ją przyjmuje otwiera się przestrzeń agatologiczna

- wolność, dzięki której człowiek przyjmuje łaskę jest kategorią dramatyczną

3 rozumienia wolności

- dar, dzięki któremu człowiek może przyjąć łaskę

- wolność pozostaje w ścisłym powiązaniu z dobrem- to co dobre musi pozostać wolne

- ustanowienie właściwej relacji między osobami- Jestem wolny, gdy przyznaję wolność innemu człowiekowi

---