9. Sztuka hellenistyczna - źródła artystyczne, cechy stylowe, nowe funkcje dzieł

-datę śmierci Aleksandra Wielkiego przyjęto uważać za pocz. Sztuki hellenistycznej -323 r., koniec 30 r.pn.e -podbicie przez Rzymian

-Ateny tracą znaczenie polityczne, pozostojąc jednak ważnym ośrodkiem intelektualnym

-problematyka sztuki hell jest skomplikowana, ze względu m.in na duży obszar geograficzny i duży odcinek czasowy oraz różnorodność zjawisk artystycznych.

Cechy:

• Połączenie Grecji i orientu, głęboka transformacja,

• mecenat królewski,

• rozwój sztuki skierowany na zaspokojenie potrzeb ludzi i władców, a nie potęgi bogów

• tematy ikonograficzne -gloryfikacja zwycięstw, bóstwa grecko -egipskie, portrety władców

Architektura:

• wznoszono budowle administracji np: buleuteriony, place otaczano portykami, tworzono gimnazjony (do uprawiania ćwiczeń fizycznych lub słuchania wykładów filozoficznych)

• coraz rzadziej wznoszono świątynie, a jeśli wznoszono to w porz.jońskim bądź korynckim

• układ urb podporządkował się formie rządów -monarchii (główna część pałac władcy).

• PERGAMON -ruiny Akropolis, umieszczony na 3 tarasach (Akropol z cytadelą -charakter militarny):

• Miasto górne -sanktuarium Ateny z biblioteką, plac z dwukondygnacyjnym portykiem z Grupą Galów; teatr; ołtarz Zeusa i Ateny [Pergamoński] -reprezentacyjna część miasta

• Miasto środkowe -w połowie wzniesienia na poziomej platformie. Od zach sanktuarium Demeter, od wsch kompleks 3gimnazjów i świątynia Hery

• Dolne miasto -dzielnica mieszkalna z agorą, place otoczone portykami

• Brama przybytku Ateny II w.p.n.e. -2kondygnacyjna, łączy się z 2kond przyczółkiem. Dekoracja -hellenistyczne trofeum, fryz joński (plus czacha byka i orzeł), na balustradzie panoplia.

• Ołtarz Pergamoński -ok. 180 r.p.n.e. ołtarz ofiarny

• samodzielna budowla, nie związana ze świątynią.

• Wysokie podium do którego prowadzą schody

• Na murach znajduje się fryz wykonany w bardzo wypukłym reliefie. Przedstawia walkę bogów z Gigantami -silne poruszenie, malarskie ujęcie, niejednolita kompozycja, horror vacui. Dwie głowne postacie -Atena i Zeus odchylone od siebie, tworzą lit V. Inna część reliefu to tzw. Fryz Telefosa -płytki z iluzjonistycznymi efaktami głębi (pejzaz w tle, postacie na kilku planach).

Rzeźba:

• Tkwiła w zdobyczach epoki klasycznej, rozwijała się dwoma nurtami:

• Bardziej tradycyjny, reprezentowany przez rzeźbiarzy ze szkoły Praksytelesa lub do niego nawiązujących. Artyści interesowali się rozwiązaniem wzajemnego stosunku układów ciała i draperii.

• Dziewczyna z Anzio

• Tyche Antiochii Eutychidesa -połączenie obu nurtów

• Wenus z Milo (Afrodyta z Melos)

• Drugi, bardziej nowatorski, wywodził się od Lizypa. Naczelne zadanie tej grupy -przestrzenne kształtowanie kompozycji

• Kolos Rodyjski (on wcale nie stał w silnym rozkroku) z brązu 37m

• Nike z Samotraki

• Grupa Laokoona

• III w. carakterystyczne kompozycje piramidalne, szczególnie popularny przy komponowaniu grup dwuoosobowych (często jedno pełne sił podtrzumuje ciało 2)

• Afrodyta przykucnięta

• Pijaczka (Piastunka)

• Gal zabijający żonę

• Menelaos ze zwłokami Patroklesa

• Grupa Galów -grupa rzeźb na pomniku zwycięstwa nad Galami. Bliska wzorom klasycznym, z nurtu piramidowego. Charekterezuję ją wieloplanowość, światłocień, kontrast między obiema postaciami. Po raz pierwszy wrogowie zostali pokazanie wprost, a nie alegorycznie w postaci mitologicznej.

• Boetos wprowadza postać dziecka do repertuaru sztuki hell (Chłopiec z gęsią)

• Obserwacja natury i zbliżenie do niej wyzwoliło artystów z nakażów wyobrażania ludzi zawsze młodych i w spokojnych postawach. Artyści przedstawiają różne stany psychiczne i fizyczne

• Sięgnięcie do nowej tematyki -tańca (Satyr tańczący), snu (śpiący Eros, śpiący Hermafrodyta).

• W Iiw. Można wyodrębnić dwa nurty -antykizujący (Wenus z Milo, Atleta Stefanosa) i dynamiczny, ewolucyjny (Byk Farnese)

MALARSTWO:

• Malowidła z Herklanum, Pompei (kopie dzieł hellenistycznych), grobowce Aleksandrii i Macedonii, Kazanłyk na Bułgarii.

• Wprowadzenie pejzażu III w.

• Malowidła z Aleksandrii 2 poł. III w. przedstawiają jęźdźcow macedońskich. Konie w gwałtownym skrócie, postacie wydłużone ukazane perspektywicznie na neutralnym bądź błękitnym tle.

• Malowidła pompejańskie będące kopiami posiadają efekty świetlne wprowadzone w IIIw. (Cimon i Pero, Młodzieńczy Zeus, Medea Malarza Jasnego).

• Stosowanie mozaiki, szczególnie w celu przyozdobienia podłogi (mozaiki z Delos).

• W Aleksandrii wytworzył sięl nowy kierunek grylloi. Były to przedstawienia karykaturalne, w których pod postaciami zwierząt lub ludzi o cechach zwierzęcych ukazywano sceny mitologiczne lub historyczne, często w formie groteski.

---