Fidel Alejandro Castro Ruz (ur. 13 sierpnia 1926 w Biránie) - prawnik, od 1 stycznia 1959 do 24 lutego 2008 prezydent i premier Republiki Kuby, pierwszy sekretarz Komunistycznej Partii Kuby i przywódca rewolucji kubańskiej (El Máximo Lider). Z racji przewodzenia Armii Powstańczej w latach 1956-1959 popularnie nazywany El Comandante. Jego władza praktycznie nie podlega ograniczeniom, stąd często określany bywa mianem dyktatora.
Rządy Castro na Kubie pochłonęły tysiące ofiar. Ich dokładna liczba nie jest jednak znana. Wg Cuba Archive do tej pory udało się ustalić liczbę 9240 ofiar znanych z nazwiska, których okoliczności śmierci zostały potwierdzone przez przynajmniej dwa niezależne źródła. Nieoficjalne dane podają znacznie wyższą liczbę ofiar (100 tys.), liczby te jednak są często kwestionowane. Amnesty International wskazuje na przetrzymywanie w więzieniach ludzi jedynie z powodu ich poglądów politycznych. W roku 2003 71 osób Amnesty International uznała za więźniów sumienia. Raporty tej organizacji wskazują również na złe traktowanie więźniów, a nawet stosowanie tortur[1].
Zwolennicy Fidela Castro wskazują na wciąż wysokie poparcie społeczne, twierdzą, że represje były i są niezbyt ostre, uznają za zasługę wyzwolenie Kuby spod dyktatury batistowskiej oraz twierdzą, że nastąpiło polepszenie warunków życia Kubańczyków w okresie od 1959 do 1991 roku, w porównaniu z latami dyktatury Batisty. Za obecne trudności gospodarcze winią sankcje ze strony USA oraz utratę pomocy ze strony państw byłego bloku wschodniego. Do niewątpliwych sukcesów polityki Castro należą (co przyznają również jego oponenci) brak problemów rasowych oraz wysoki poziom systemu ochrony zdrowia i edukacji. Nie widząc prawnych sposobów walki z dyktaturą, Castro zorganizował 165-osobowy oddział, który 26 lipca 1953 roku zaatakował koszary Moncada w prowincji Oriente. Atak się nie powiódł. Połowa atakujących zginęła. Castro i jego brat Raul zostali schwytani. Fidela skazano na 15 lat więzienia. Na mocy amnestii opuścił zakład karny 15 maja 1955 roku.
Przez kilka następnych miesięcy Castro próbował walczyć z dyktaturą Batisty pokojowymi środkami. Gdy nie przyniosło to rezultatów, wyjechał do Meksyku, by zorganizować oddział partyzancki. Tam spotkał Ernesto "Che" Guevarę. Utworzyli Ruch 26 lipca.
Castro i jego oddział, składający się z 81 ludzi, wylądowali na pokładzie jachtu "Granma" na północnym wybrzeżu prowincji Oriente 2 grudnia 1956 roku. Atak znowu się nie powiódł. Po starciach z armią pozostało przy życiu jedynie 12 partyzantów. Wycofali się w góry Sierra Maestra, gdzie kontynuowali walkę partyzancką.
Stopniowo siły Castro rosły, aż w końcu zgromadził on pod swoim dowództwem 800 ludzi i zaczął odnosić zwycięstwo za zwycięstwem. Z Kuby zaczęli uciekać rezydenci amerykańskiej zorganizowanej przestępczości (wyspa była wówczas popularnym miejscem spotkań amerykańskiej mafii). Na Kubie chętnie prowadzili interesy amerykańscy biznesmeni, a wyspa była także popularnym i tanim krajem dla turystyki amerykańskiej. W końcu, opuszczony przez USA, na ucieczkę zdecydował się (1 stycznia 1959 roku) Fulgencio Batista, co przypieczętowało zwycięstwo rewolucjonistów.
Pierwszym krajem na świecie, który uznał nowy rząd (7 stycznia 1959) były Stany Zjednoczone. Castro, który został premierem w lutym tego samego roku, cieszył się również poparciem Kościoła katolickiego.
Stosunki pomiędzy USA a Kubą zaczęły jednak szybko się psuć, gdy rząd kubański rozpoczął nacjonalizację amerykańskiej własności za zbyt małym, zdaniem Amerykanów, odszkodowaniem. Jej celem była poprawa tragicznych w owych czasach warunków życia miejscowej ludności. Jak pisał w "Fidel: Portret krytyczny" Tad Schultz: Castro miał obsesję poprawy społecznych i ekonomicznych warunków życia na Kubie.
W lutym 1960 roku Kuba nawiązała przyjazne stosunki z ZSRR. Gdy rząd w Hawanie podpisał umowę o kupnie rosyjskiej ropy i zaczął nawiązywać stosunki dyplomatyczne z kolejnymi państwami komunistycznymi, Stany Zjednoczone zerwały stosunki dyplomatyczne z Hawaną.
17 kwietnia 1961 roku w Zatoce Świń wylądowały, wspierane i dowodzone przez CIA siły, złożone m.in. z 1300 uchodźców kubańskich. Ich zadaniem było obalenie rządu Castro. Amerykanie liczyli na to, iż siły inwazyjne zostaną poparte przez miejscową ludność.
Inwazja nie powiodła się. CIA źle oceniła sytuację wewnętrzną na Kubie, a sam plan operacji po wielu modyfikacjach był z góry skazany na porażkę. Narastająca opozycja wobec dyktatury Castro była brutalnie tłumiona w zarodku, a postępująca militaryzacja kraju wykluczała możliwość obalenia Castro metodami partyzanckimi. Dodatkowo nie zdołano utrzymać tajności terminu desantu lub uzgodnić go z opozycją. 1500 osobowy oddział wysadzony w Zatoce Świń nie miał szans z kilkaset razy większą armią Castro, ukształtowanie terenu wykluczało podjęcie walk partyzanckich, a opozycja została sparaliżowana masowymi aresztowaniami dokonanymi na Kubie w przeddzień inwazji. W efekcie operacji Castro umocnił swoją władzę, a USA skompromitowały się na arenie międzynarodowej. Od tamtej pory Stany Zjednoczone nie przeprowadziły operacji wojskowej przeciwko Kubie na podobną skalę. Amerykanie skupili się na próbach zamachów na życie Castro. Zorganizowano ich już kilkadziesiąt, przeprowadzano również akcje terrorystyczne przeciwko ludności cywilnej (operacja "Mangusta").
W październiku 1962 roku doszło do kryzysu kubańskiego, związanego z odkryciem przez CIA konstrukcji, które mogły służyć Rosjanom do rozmieszczenia na Kubie rakiet balistycznych. Flota USA zablokowała Kubę, światu groził wybuch wojny atomowej. Napięcie zelżało, gdy Rosjanie oznajmili, że wycofują się ze swoich planów (w zamian za co USA musiało wycofać swoje rakiety balistyczne z Turcji). Od tamtej jednak pory stosunki kubańsko-amerykańskie cechuje duża wrogość. Stany Zjednoczone prowadzą z Kubą wojnę gospodarczą.
19 lutego 2008 Fidel Castro ogłosił swoją rezygnację z funkcji przewodniczącego Rady Państwa po 49 latach rządów. Fidel Castro pobił rekord świata w długości rządzenia wśród dyktatorów. Rządził Kubą od 1 stycznia 1959 roku do 24 lutego 2008 roku. Pobił rekord przywódcy KRLD, Kim Ir Sena, który rządził w latach 1948-1994. 24 lutego 2008 roku brat Fidela Raul Castro został oficjalnie przywódcą Kuby. Fidel Castro nadal jest pierwszym sekretarzem Komunistycznej Partii Kuby (PCC), jedynej partii na Kubie. Funkcje tę sprawuje od 1965 roku. Natomiast Raul Castro jest drugim sekretarzem Komunistycznej Partii Kuby.
Emigracja
Emigracja z Kuby, głównie do Miami na Florydzie oraz Meksyku, przebiegała falowo, tj. w pierwszym okresie jego rządów, z Kuby uciekali głównie amerykańscy kapitaliści, urzędnicy, wojskowi i inne osoby powiązane z reżimem Batisty. Następne fale emigracji tworzyły osoby, które rzeczywiście uciekały z Kuby z przyczyn represji, lub innych restrykcji politycznych, a także z przyczyn ekonomicznych. Trudno podać choćby przybliżoną liczbę uciekających, ale każdego roku są to tysiące ludzi.
Według dawnych towarzyszy broni „mógł przejść do historii jako dobroczyńca narodu, a przejdzie jako okrutny błazen, który naród zdruzgotał.”