Kordian, Cezary Baryka, Zenon Ziembiewicz czy dokonali wla

"Sytuacja tragiczna ma miejsce wówczas, gdy bohater stoi przed koniecznoscia dokonania wyboru miedzy dwiema racjami, które sa równorzedne, lecz kazda decyzja bedzie zla - przyniesie negatywne skutki". Kordian, Cezary Baryka, Zenon Ziembiewicz - kazdy z nich, na swój sposób, znalazl sie w sytuacji tragicznej. Losy tych bohaterów toczyly sie róznie. Czesto napotykali na swej drodze przeszkody, z którymi chcieli walczyc - jak im sie powiodlo - to wlasnie spróbuje wyjasnic. Kordian - postac, która w kazdej chwili swojego zycia napotyka sytuacje tragiczne. Natomiast wcale nie jest to chwila, gdy Laura odtraca jego milosc, ani ta, gdy strzela on do siebie, ani nawet gdy rozmawia z samym soba na Mont Blance, czy jest uwieziony z wyrokiem smierci. Tragizm to sytuacja, z której nie ma wyjscia, trzeba podjac decyzje i kazda bedzie miala zle skutki - jest to zatem wewnetrzne rozdarcie czlowieka. W takiej sytuacji znajduje sie Kordian, gdy przemierza komnaty palacu, idac zabic cara. Jego rozdarcie to wytwory jego psychiki, znajduja nawet uosobienie w postaci Strachu i Imaginacji, w obrazach jakie stawia mu przed oczami wrazliwa natura. Kordian bowiem zobowiazal sie, ze zabije cara. Wierzy, ze czyn ten bedzie zbawieniem dla ojczyzny. Powinien tez dotrzymac danego slowa - inaczej straci honor. Lecz jesli zabije cara, popelni smiertelny grzech zabójstwa i królobójstwa - a taki czyn nie miesci sie w kodeksie rycerskim. Poza tym jest to grzech, który zaprzepaszcza zbawienie czlowieka, nie mówiac juz o karze ziemskiej. To jest tragizm Kordiana - presja, której jego psychika nie zniosla, dlatego znalazl sie w wiezieniu. Wlasciwie trudno powiedziec, ze dokonal wyboru - jego wrazliwosc zdecydowala za niego, poniewaz Kordian jest postacia romantyczna. Potrafi, w zaleznosci od potrzeb chwili, w bardzo rózny sposób realizowac swoje zamierzenia i zmieniac poglady. Bohater powiesci "Przedwiosnie" - Cezary Baryka przezywa rewolucje w Rosji, traci rodziców i spokojny dom, przyjezdza do Polski, "której ani znal, ani pragnal". Bierze udzial w wojnie polsko - radzieckiej, po której przyjmuje zaproszenie do ziemianskiego dworu. Wrazenia z Polski konfrontuje z romantyczna legenda, przekazana przez ojca, o nieznanej ojczyznie, z doswiadczeniami wyniesionymi z rewolucji i wojny domowej w Rosji. Po romansie z Laura i smierci Karoliny, zostawiwszy po sobie dwuznaczne wspomnienia "o dziwnym gosciu", Cezary opuszcza dom Wieloslawskich. W Warszawie styka sie z komunistami i programem Gajowca. W dyskusjach z wysokim urzednikiem prezentuje komunistyczny punkt widzenia, nie zgadzajac sie z dazeniem do lepszej przyszlosci wydeptanej malymi kroczkami. W konsekwencji jednak program komunistów zdecydowanie odrzuca z powodu braku patriotyzmu, szkalowania Polski, fermentu i chaosu. Baryka caly czas szuka sposobu na zycie, prawdy, idei, która by go pociagnela. Czuje sie jednak zbyt obcy, by móc integrowac sie z kimkolwiek lub czymkolwiek. Obcosc, samotnosc przesladuja go od wczesnych lat mlodosci. Ten smutek obcosci dotyka go w stosunku do Polski, której tradycji nie rozumie. Ciagle walczy ze soba. Pociaga go pokusa urody zycia reprezentowana przez wiejska sielanke w Nawloci i szalenstwo milosne, a jednoczesnie mysli o mrówczej pracy dla spoleczenstwa i potrzebie znalezienia idei, za która warto zaplacic kazda cene, trafnie okreslil jego postac Gustaw Herling - Gruzinski: "Bo kimze w istocie byl ten samopas puszczany, dziwny chlopiec, rojacy piekne sny o szklanych domach, lokciem przepychajacy sie przez splatany gaszcz najzywotniejszych spraw swej nowej ojczyzny". W ostatnim obrazie Cezary idzie na czele manifestacji zbiedzonego tlumu, wlasciwie wyzywajac smierc. To wlasnie w tej slawnej, ostatniej scenie powiesci, w czasie pochodu na Belweder Cezary Baryka dokonuje wyboru: opowiada sie za rewolucja, co wcale nie oznacza przyjecia wartosci komunistycznych, ale swiadczy o rozpaczy i buncie, któremu musial dac wyraz. Powiesc "Granica" ukazuje przekrojowy obraz zycia Zenona Ziembiewicza od domu rodzinnego do samodzielnej dzialalnosci w sferach rzadzacych. Zenon wywodzi sie z grona tzw. "zubozalej szlachty", a tym samym buntuje sie przeciwko swemu pochodzeniu, nie chce przyjac zwyczajów panujacych w jego rodzinie. Aby dac wyraz tego buntu, podjal nauke, w celu umozliwienia sobie awansu. Pierwsza postawa Zenona wyraza mlodzienczy bunt, szlachetny, lecz zbyt romantyczny. Natomiast nastepna udowadnia dojrzala postawe bohatera wobec zycia. Dalsze zycie Zenona staje sie jednak obrazem moralnego wypaczania czlowieka przez istniejace schematy i srodowisko. Nieodpowiedzialnie angazuje sie w romans z Justyna, w wyniku czego dziewczyna zachodzi w ciaze, a zeby nie narazic Zenona na pomówienia, usuwa ja. Bohater jednak wykazuje sie znowu brakiem odpowiedzialnosci, gdyz odrzucona Justyna popada w chorobe psychiczna. Zenon nieswiadomie zaczyna powielac znienawidzony "schemat...", z którym walczyl w domu rodzinnym. Inny rodzaj wypaczenia mozna zaobserwowac w zyciu bohatera na skutek jego stosunków z warstwami rzadzacymi. Jest to proces stopniowego rozmywania wartosci moralnych, spowodowany przebywaniem wsród ludzi, którzy juz je zatracili i staraja sie go skorumpowac. Zenon stwierdza zreszta pózniej: "Jest sie takim, jak miejsce w którym sie jest i jak ludzie, z którymi sie przebywa". Ludzie pragnacy zmieniac rzeczywistosc czesto ponosza kleske, polegajaca na tym, ze sami daja sie jej zmienic. Uwazam, ze Zenon nie dokonal sam zadnego wyboru, on po prostu dostosowywal sie do tego, co przynosil mu los, a wszelkie próby zmiany czegos na lepsze spelzaly na niczym. Przy tego typu rozwazaniach nad postacia literacka danej epoki nalezy podkreslic wymiar dydaktyczny kazdego dziela. Trzeba zaznaczyc takze, ze obserwator z zewnatrz nie moze pojac zycia wewnetrznego danej osoby, dlatego tez nie jestesmy w stanie obiektywnie ocenic jej postepowania. Czlowiek jest istota bardzo skomplikowana i nie mozna okreslic go w kilku zdaniach, ocenic jednoznacznie w kategoriach dobra i zla, poniewaz bardzo czesto stanowi on synteze sprzecznych cech, walczacych ze soba o dominacje. Dlatego tez trudno okreslic, czy bohaterowie dokonali wlasciwego wyboru, czy tez w wyniku sytuacji, w których sie znajdowali, obierali wlasnie taka, a nie inna droge - wybierajac tym samym mniejsze zlo. Postaci te sa fikcyjne, pochodza z róznych epok, a zostaly wymyslone przez autora po to, aby byc wzorcem dla czytelnika ( szczególnie w danych epokach). Odbiorca wlasnie, po przeczytaniu ksiazki, moze wyciagnac wnioski, jak powinien postapic w danej sytuacji, lub jak zapobiegac, by do takowej nie doszlo. A wiec nie sa to tylko wzorce do nasladowania (np. Zenon), lecz sluza takze do rozwazania swoich poczynan, do ostrzegania jakie moga byc ich konsekwencje i jak tego uniknac - czyli jak dokonac wlasciwego wyboru w zyciu.