Ogólna charakterystyka despotii wschodnich (Egipt, Mezopotamia)
Nad wielkimi rzekami pojawiły się pierwsze większe jednostki terytorialne, dając początek starożytnym państwom.
Cywilizacja i ustrój polityczny starożytnego Egiptu jest najstarszą formą ustrojową. Początki tego państwa sięgają 3500r. p.n.e. kiedy to nad Nilem powstały pierwsze państwa.
Tendencja centralizacyjna wystąpiła najpierw w Egipcie ze względu na konieczność stworzenia jednolitego systemu irygacyjnego wzdłuż Nilu. Doszło najpierw do powstania Górnego Egiptu, a następnie Dolnego Egiptu. Nastąpiło scalenie państwa.
Egipt Starego Państwa był tak silnie scentralizowany, że bardzo szybko nastąpiła zmiana z państwa patriarchalnego w państwo despotyczne. Bezpieczeństwo i pomyślność państwa zależała od utrzymania „boskiego ładu”. Jego gwarantem był monarcha - faraon w Egipcie, Jego władza miała charakter teokratyczny. W starym państwie egipskim faraon był bogiem, później synem boga, wreszcie tylko pośrednikiem między bogami a ludem. Faraon sprawował w Egipcie władzę absolutną nie tylko świecką, ale także religijną. Cała władza skoncentrowana była w jego rękach. Przez ludność uważany był za boga. Według wierzeń jego ojcem był bóg słońca Ra.
Na początku władca wraz z rodziną sprawował władzę nad państwem. Głównym urzędem w państwie Egipskim był urząd Wezyra (jego zastępca, główny dostojnik państwa). Był on wybierany spośród członków rodziny faraona. Wezyr był pomocnikiem, pełniącym funkcję szefa władzy wykonawczej. W Egipcie wezyrowi podlegali kanclerz i główny skarbnik. Dopiero, gdy stopniowo do władzy zaczęto dopuszczać także arystokrację funkcję tą mógł otrzymać ktoś z rodziny arystokratycznej. (Wezyrowie nie pochodzący z rodziny faraońskiej za swe usługi otrzymywali ziemię, co później spowodowało, że w państwie zaczęły powstawać wielkie majątki ziemskie.)
W okresie Nowego państwa urząd wezyra jeszcze bardziej nabrał swojej mocy. Był on odpowiedzialny za sprawy administracyjne oraz sądownicze. W obawach przed zbyt dużą władzą skupioną w rękach jednej osoby stworzono urząd dwóch wezyrów. Północny rezydującego w Memfis zajmował się sprawami Dolnego i Środkowego Egiptu, natomiast Południowy w Tebach kontrolował administrację Górnego Egiptu. Zajmowali się oni także nadzorem ziemi. W Egipcie można odnaleźć odmiany samorządowe miast. Adm. Terytorialna - Egipt terytorialnie podzielony był na nomy. Na ich czele stali naczelnicy zwani monarchami. Mieli władzę administracyjną, sądową i skarbową nadzorowali zarząd gospodarczy.
W sprawach sądowniczych faraon wypowiadał się na szczeblu lokalnym przy pomocy nomarchów. Do wyroku można było się odwołać do trybunału Sześciu Izb. W sprawach skarbowych w państwie działała administracja skarbowa, którą zajmował się naczelny skarbnik. Jako pomoc miał pod sobą dwóch podskarbich.
W systemie wojskowym na początku istnienia państwa nie utrzymywano stałej armii. Podstawą było pospolite ruszenie. Do rozwoju doszło w późniejszym okresie tworząc armię zawodową, w której skład wchodziła często ludności państw podbitych.
W Mezopotamii władca był w trzecim tysiącleciu inkarnacją samego boga. KRÓL był traktowany jako bóstwo. Władza monarchy miała też charakter despotyczny, koncentrował całą władzę.
Najwyższym urzędnikiem na szczeblu centralnym był RZĄDCA DWORU - NUBANDA - pełnił funkcje nadworne, do jego zadań należało wspieranie monarchy w prowadzeniu całości polityki państwowej, gospodarczej państwa, kierował w imieniu króla skarbem państwa, sprawował najwyższe sądownictwo w imieniu władcy oraz naczelne dowództwo wojskowe, zarządzał dworem
Mezopotamia dzieliła się na prowincje z gubernatorami- urzędy te przydzielano władcom podbitych lub przyłączonych obszarów. Te dzieliły się na okręgi z naczelnikami. Najniższą jednostką administracyjną była gmina na czele z wójtem.