Dollard&Miller „Osobowość i psychoterapia” - rozdz.1-3

Część I - Orientacja.

Rozdz.1 - Główne zagadnienia

A)Psychoterapia:

-Nie tylko sposób na leczenie osób nerwicowych, lecz także na wgląd w wyższe formy życia psychicznego.

-Życie psychiczne jest widziane w sposób całościowy - jako jednolity system.

-Niezbędna jest silna motywacja i trudna sytuacja życiowa aby pacjent chciał się obnażyć przed terapeutą.

- Zmienne, które występują w skrajnym nasileniu u osób psychicznie chorych, występują też u ludzi zdrowych.

-Psychoterapia jako proces tworzenia normalności, po terapii pacjent nerwicowy staje się osobą normalną.

-W psychoterapii kształtuje się osobowość podobnie jak w okresie dzieciństwa.

B)Korzyści wynikające z teorii naukowych:

- Zachowanie nerwicowe jest WYUCZONE, można go zatem ODUCZYC zgodnie z tymi samymi zasadami, które obowiązywały przy uczeniu się tego zachowania. Oduczenie nawyków nerwicowych i nauczenie nienerwicowych możliwe jest dzięki psychoterapii. Terapeuta pełni tu rolę nauczyciela a pacjent rolę ucznia.

- Zgodnie z teorią uczenia się istnienie nerwic stanowi krytykę metod wychowawczych, bowiem stwarzające cierpienie nawyki nerwicowe zostały wyuczone w konfliktowych sytuacjach dzieciństwa. Prawa uczenia się mogą i powinny by uwzględniane przy wychowywaniu dzieci.

C)Podstawowe założenie: NERWICE I PSYCHOTERAPIA PODLEGAJĄ PRAWOM UCZENIA SI Ę.

- Nerwica jest wyuczona, ma charakter funkcjonalny tzn. jest raczej wynikiem przeżytych doświadczeń a nie uszkodzeń organicznych czy działania pierwotnego popędu

D)Zasadnicze konsekwencje naszego stanowiska:

-Zasada wzmocnienia zastępuje freudowską zasadę przyjemności. Natychmiastowe wzmocnienie daje większy efekt niż wzmocnienie po upływie czasu.

- Koncepcja siły Ego została rozwinięta w dwóch kierunkach: rozważenia przebiegu wyższych procesów psychicznych i opisu ważnych kulturowo wyuczonych popędów i umiejętności. Te dwa czynniki są bardzo ważne dla zachowania ludzi.

- Wyparcie/represja to zahamowanie reakcji sygnałotwórczych, które pośredniczą w myśleniu.

- Przeniesienie jest szczególnym przypadkiem generalizacji - nawyki ułatwiające terapię zostają przeniesione wraz z tymi, które terapię utrudniają.

- Podstawowy dla nerwicy konflikt zostaje powiązany z ogólną teorią uczenia.

- Tylko cześć terapii odbywa się w gabinecie, dalsza cześć w realnym życiu.

- Aby przewidzieć zachowanie, trzeba znać warunki, w jakich ono zachodzi oraz prawa psychologiczne.

- Koncepcja wypierania i tłumienia(represji i supresji) jest uzupełniona równoległymi koncepcjami zahamowania i opanowania.

Rozdz.2 - Co to jest nerwica?

Nerwicowiec nie potrafi wykorzystać oczywistych możliwości osiągania zadowolenia, jakie przynosi mu życie.

A)Wyjaśnienie terminów: cierpienie, „ogłupienie”, symptomy:

•Ogłupienie: niemożność posługiwania się wyższymi procesami myślowymi dla rozwiązania trudności emocjonalnych; myślenie poniżej swoich możliwości intelektualnych w dziedzinach związanych z konfliktem emocjonalnym. Przez to nerwicowiec nie potrafi opisać popędów wywołujących konflikt i tym samym nie może opisać swoich własnych konfliktów. Przyczynia się do niego wyparcie, które powoduje umysłowe luki i zniekształcenia.

•Cierpienie nerwicowe:

- Prawdziwe, świadczą o nim symptomy, czasami prawdziwe cierpienie kryje się pod symptomami. Nerwicowiec cierpi, gdy zaryzykuje normalny tryb życia, dlatego cierpienie jest często maskowane przez chroniące go warunki życiowe.

- Cierpienie wywodzi się z sytuacji KONFLIKTOWEJ- działają na jednostkę dwa silne popędy wytwarzające niezgodne reakcje, nie potrafi on działać w kierunku zredukowania któregokolwiek z nich. Przez to popędy te się nasilają i są ciągle aktywne.

•Symptomy:

- Najczęstsze to: bezsenność, niepokój, drażliwość, zahamowania seksualne, niechęć do życia, brak wyraźnych celów osobistych, fobie, bóle głowy, irracjonalne lęki, unikanie, czynności przymusowe, racjonalizacje.

- Są powierzchowne w stosunku do ukrytego konfliktu, to od nich pacjent czuje, że powinien się uwolnić, bo tylko one są przez pacjenta znane i są dla pacjenta przykre.

- W pewnym stopniu redukują konflikt, nie rozwiązują go lecz tylko go łagodzą. Redukują cierpienie i tym samym zostają wzmocnione - stają się wyuczonym nawykiem.

- Ich funkcją jest często utrzymanie nerwicowca z dala od wpływu bodźców, które mogłyby uaktywnić i zaostrzy jego konflikt.

B) Konflikt, represja i symptomy są ściśle ze sobą powiązane.

Konflikt -> nasilenie popędów -> cierpienie -> represja -> ogłupienie -> konflikt jest nieświadomy i nierozwiązywalny -> cierpienie -> symptomy -> redukcja siły popędu(wzmocnienie)

Częśc II - Podstawowe prawa uczenia się.

Rozdz.3 - Cztery podstawowe czynniki uczenia się.

* zachowanie jest w większym stopniu wyuczone niż wrodzone

*uczymy się społecznie nabywanych motywacji, symptomów, racjonalizacji

•POPĘD/motywacja

- Każdy wystarczająco silny bodziec, który popycha do działania.

- Wzmaga tendencję do wykonania nawykowej czynności.

- Popędy pierwotne/wrodzone, np. głód, ból, pragnienie, zmęczenie, zimno, podniecenie seksualne - ich siła zależy od warunków deprywacji; ich znaczenie jest często zacierane przez zakazy społeczne - w pewnych przypadkach tabu rozszerza się z wypowiedzi na myśli, tak że popęd uświadamiany jest coraz słabiej, a w skrajnych przypadkach zostaje całkowicie usunięty do nieświadomości.

- Wtórne/wyuczone popędy są nabywane na podłożu popędów pierwotnych, są wynikiem ich przetworzenia i stanowią fasadę, poza którą ukryte są właściwe funkcje popędów wrodzonych; warunki społeczne mogą sprzyjać ich uwydatnianiu.

•REAKCJA/działanie/myślenie

- Dla uczącej się osoby ważne jest wykonanie poprawnej reakcji po raz pierwszy aby mogła zostać nagrodzona i wyuczona. W jej wywołaniu najmniej skuteczna jest metoda prób i błędów, pomocne są za to instrukcje słowne, naśladowanie, warunkowanie i wgląd.

- Hierarchia reakcji - uporządkowanie reakcji wg prawdopodobieństwa ich występowania, od niej zależy łatwość wyuczenia danej reakcji.

- Istnieje silny związek (następstwo przyczynowe) między bodźcem a dominującą reakcją i słaby związek między bodźcem a najsłabszą reakcją. Uczenie zmienia porządek reakcji w hierarchii (hierarchia wrodzona lub początkowa wyuczona zostaje zastąpiona nową hierarchią wyuczoną).

•SYGNAŁ/bodziec

- Bodziec decydujący o tym, kiedy, gdzie i jak jednostka zareaguje.

- Wartość sygnału jest zależna od jego odrębności; jest bodźcem niedostatecznie silnym, aby mógł działać jako popęd, ale różnicującym bardziej specyficznie niż popęd.

- Bodźce mogą działa jednocześnie jako sygnały i jako popędy(jeżeli mają wystarczające duże nasilenie).

- Mogą być wytwarzane przez wewnętrzne stany organizmu.

- Różne natężenia stymulacji mogą służyć jako sygnały.

- Zmiany, różnice, kierunek różnic, wielkość różnic mogą służyć za sygnały.

- Reakcja może by uzależniona od specyficznej kombinacji wielu bodźców. Uczenie się reakcji na związki i układy bodźców to STRUKTURALIZACJA.

- Zauważenie sygnałów może by reakcją wyuczoną - jest to uczenie się zwracania uwagi.

•WZMOCNIENIE/nagroda

- Każde zdarzenie, które zwiększa siłę tendencji do powtórzenia reakcji.

- Niezbędne do podtrzymania nawyku/reakcji.

-Wzmacnia związek między sygnałem a reakcją.

- Jest uzależnione od obecności popędu i wywołuje redukcję siły popędu - nagła redukcja silnego popędu działa jako wzmocnienie, lecz nie wszystkie wzmocnienia musza być wytwarzane w ten sposób.

- Wzmocnienia mogą być wrodzone oraz wyuczone, np. pieniądze, te drugi e są także związane z popędem.

- Chociaż wiele skutków wzmocnienia może być wywołanych za pośrednictwem myśli, to inne skutki mogą być bezpośrednie, niezależne od myśli i automatyczne(nieświadome uczenie się).

- Dopóki jednostka jest nagradzana za to co robi, będzie uczyła się coraz dokładniej określonych reakcji, ale nie zacznie uczyć się niczego nowego metodą prób i błędów, gdyż siła popędu utrzymywana jest na niskim poziomie. Aby nauczyła się czegoś nowego trzeba ją umieści w sytuacji, w której poprzednie reakcje nie będą nagradzane (dylemat skłaniający do uczenia się).

POPĘD -> REAKCJA UKIERUNKOWANA PRZEZ SYGNAŁY -> WZMOCNIENIE(REDUKCJA SIŁY POPĘDU) -> GDY WYSTĄPI TEN SAM POPĘD, A INNE SYGNAŁY SĄ OBECNE, WYSTĄPIENIE TEJ SAMEJ REAKCJI JEST BARDZIEJ PRAWDOPODOBNE

---