1. Nerwica
Zaburzenia nerwicowe zwane potocznie nerwicami (albo: neurozami) to grupa zaburzeń psychicznych o bardzo rozmaitej symptomatyce, definiowana jako zespoły dysfunkcji narządów, psychogennych zaburzeń emocjonalnych, zakłóceń procesów psychicznych i patologicznych form zachowania występujących w tym samym czasie i powiązanych ze sobą wzajemnie.

* Dollard i Miller twierdzą, że podłożem każdej nerwicy jest silny nieświadomy konflikt, którego źródła znajdują się w dzieciństwie;
Warunki dla powstania tego konfliktu często stwarzają sami rodzice - przez sprzeczne czy niekonsekwentne wymagania dotyczące dzieci.
Ponadto dziecko jest skrajne bezradne - narażone na różne frustracje których nie potrafi samo redukować. Dlatego rodzice na wczesnym etapie rozwoju ich dziecka powinni utrzymywać jego popędy na niskim poziomie i być stosunkowo pobłażliwi.

D i M wymieniają 4 sytuacje, które mogą mieć szczególnie fatalne konsekwencje dla normalnego rozwoju dziecka :
- karmienie w niemowlęctwie
- trening czystości
- wczesny trening seksualny
- ćwiczenie w opanowaniu gniewu i agresji
Np. sytuacja karmienia jest swego rodzaju miniaturowym modelem, który po części determinuje późniejsze przystosowanie się u osoby dorosłej. Dziecko które płacze gdy jest głodne i dostaje to jedzenie - uczy się aktywnego podejścia do problemów. Dziecko które nie dostanie tego jedzenia od razu, mimo płaczu, może wytworzyć bierną i apatyczną postawę. Dziecko może też np. wytworzyć lęk przed samotnością, poprzez skojarzenie - jeśli jest narażone na głód kiedy jest same, a gdy pojawiają się rodzice, jest karmione.

Konflikty neurotyczne są nieświadome, a więc człowiek nie może użyć swoich normalnych umiejętności aby je rozwiązać. Nie może też uświadomić sobie, że przestały już istnieć warunki, które wywoływały konflikt (np. nie mieszka już z rodzicami, przy których nie mógł okazywać gniewu, ale jednak dalej tego nie robi)
Człowiek u którego konflikt został wytworzony, stara się uciec od uczuć lęku i poczucia winy. Może np. nie myśleć o problemach, wypierać przykre wspomnienia.

Konflikty te prowadzą do wystąpienia symptomów nerwicowych, które służą redukcji lęku. Symptomy te, w przeciwieństwie do nieświadomych konfliktów, są bezpośrednio widoczne. Są to np. fobie, zahamowania, unikanie, czynności przymusowe, racjonalizacje.

Charakterystycznym elementem psychoterapii nerwic D i M jest procedura wygaszania - pacjenta zachęca się, aby wyrażał zabronione myśli i emocje, doświadczał wzbudzanego przez nie lęku i poczucia winy. Ponieważ ujawnienie tych myśli i emocji nie pociąga za sobą przykrych następstw, następuje wygaszenie.

* Karen Horney także twierdzi, że przyczyną nerwicy są nierozwiązywalne wewnętrzne konflikty. Ich źródłem są neurotyczne potrzeby.

Horney stworzyła pojęcie lęku podstawowego, czyli poczucia doznawanego przez dziecko, że jest osamotnione i bezradne we wrogim świecie.
Dziecko pozbawione poczucia bezpieczeństwa rozwija różnorodne strategie radzenia sobie z tym : może wytworzyć sobie wyidealizowany obraz siebie, może użalać się nad sobą, może starać się uzyskać władze, może też skierować swą agresję do wewnątrz i pomniejszać swoją wartość.
Te strategie mogą stać się stałe i przybrać formę neurotycznej potrzeby.

Horney stworzyła listę 10 neurotycznych potrzeb :
- neurotyczna potrzeba uczucia i uznania : nieustanne pragnienie podobania się innym i spełniania ich oczekiwań
- neurotyczna potrzeba partnera, który weźmie w swe ręce życie danej osoby
- neurotyczna potrzeba zamykania swego życia w wąskich granicach
- neurotyczna potrzeba władzy
- neurotyczna potrzeba wykorzystywania innych
- neurotyczna potrzeba prestiżu
- neurotyczna potrzeba podziwu własnej osoby
- neurotyczna potrzeba samowystarczalności i niezależności (bycie samotnikiem)
- neurotyczna potrzeba perfekcji i nienaruszalności

Da się je sklasyfikować na 3 grupy :
1 - dążenie ku ludziom (np. uczucia)
2 - odsuwanie się od ludzi (np. niezależności)
3 - występowanie przeciw ludziom (np. władzy)

Owe potrzeby stanowią właśnie źródła wewnętrznych konfliktów prowadzących do nerwic.
Wszystkie konflikty da się jednak rozwiązać, jeśli dziecko wychowuje się w domu, w którym znajduje poczucie bezpieczeństwa, zaufanie, miłość, szacunek, tolerancję i serdeczność.



2. Struktury osobowości wg Junga

Na całość osobowości wg Junga składają się liczne zróżnicowane, ale współdziałające ze sobą struktury :

Ego : to świadoma psychika, uświadomione spostrzeżenia, wspomnienia, myśli, uczucia; odpowiedzialne za poczucie tożsamości, jednostka traktuje je jako centrum świadomości.

Nieświadomość osobowa : te doświadczenia, które kiedyś były świadome, lecz zostały wyparte, stłumione, zapomniane, zlekceważone, a także z doznań, które od początku były zbyt słabe żeby zostać uświadomione; jej treści mogą być dostępne świadomości

Kompleks to strukturalizowana konstelacja uczuć, myśli, spostrzeżeń i wspomnień w nieświadomości osobowej; ma on swoje jądro, w którym może znajdować się archetyp

Nieświadomość zbiorowa : magazyn, w którym są ukryte ślady pamięciowe będące spuścizną przeszłych doświadczeń przodków; sięga aż do wspomnień zwierzęcych; ma charakter uniwersalny; wspomnienia te nie są do końca wrodzone, mają charakter predyspozycji - np. mamy predyspozycję do spostrzegania matki w pewien określony sposób.
Wyjaśnia to też predyspozycje do lęku przed niektórymi zwierzętami (takimi, które były niebezpieczne dla naszych przodków) albo do tworzenia takich pojęć jak Bóg.
Nieświadomość zbiorowa ma bardzo duży wpływ na człowieka, już od urodzenia ukierunkowuje jego zachowanie;


Archetyp to strukturalny składnik nieświadomości zbiorowej - uniwersalna forma pojęciowa, idea, zawierająca ładunek emocjonalny; jest utrwalonym przez wiele pokoleń wytworem doświadczeń zebranych przez ludzkość w kontakcie ze światem zewnętrznym.
Przykładowe archetypy : narodzin, odrodzenia, śmierci, mocy, magii, jedności, bohatera, dziecka, boga, demona, starego mędrca, matki Ziemi, zwierzęcia.
Archetypy mogą przenikać do rzeczywistości w postaci skojarzonych z nimi doświadczeń, np. w mitach, snach, wizjach, religii, dziełach sztuki.

Istnieją też na tyle ważne archetypy, że należy je traktować jako składniki osobowości. Są to persona, anima, animus i cień.

Persona - maska, jaką przyjmuje człowiek w kontaktach z innymi, rola przypisana mu przez społeczeństwo; swoista osobowość publiczna
Anima - kobiecy aspekt osobowości u mężczyzn
Animus - męski aspekt osobowości u kobiet
Cień - zwierzęce popędy, odpowiednik Id.

Jaźń - centrum całej osobowości, zapewnia jedność, równowagę i stabilność; punkt równowagi między ego i nieświadomością.
Jest idealnym celem, wypośrodkowaniem, do którego ludzie dążą. Zanim rozwinie się muszą być ukształtowane inne elementy.

Oprócz tych składników osobowości, Jung wyróżnia też postawy : ekstrawersji vs introwersji i funkcje : myślenie vs uczucie i percepcja vs intuicja.
Zazwyczaj jedna z funkcji dominuje, jest to funkcja wyższa, jedna zaś, najmniej rozwinięta, funkcja niższa jest zepchnięta do nieświadomości i przejawia się w snach i fantazjach.

Jung twierdzi, że zaburzenia osobowości i irracjonalne zachowanie jest powodowane nierównomiernym rozwojem osobowości,. który często pomija jej nieświadome aspekty. W podejmowaniu decyzji trzeba uwzględniać zarówno czynniki świadome jak i nieświadome.

1

---