1.Typ ekstrawertyczny
a) Ogólna postawa świadomości:
- podstawowe decyzje podejmowane przez ekstrawertyka są na podstawie zewnętrznych przedmiotów (danych obiektywnych),
nawet jeśli pozostają w sprzeczności do subiektywnych odczuć (stany zewnętrzne > stany wewnętrzne)
- ‘’Jeśli ktoś żyje tak, że bezpośrednio odpowiada to stosunkom obiektywnym i ich wymogom (…), to człowiek ów jest
ekstrawertyczny
- Człowiek taki nie spodziewa się znaleźć w swoim wnętrzu czynników absolutnych, bo ma on takowe tylko w świecie
zewnętrznym.
-Przedmiot jest czynnikiem determinującym (absolutnym)odgrywającym większą rolę niż subiektywny pogląd
-Jego wnętrze podporządkowuje się wymogom zewnętrznym, a także cała świadomość zwrócona jest na zewnątrz
-Pogląd ekstrawertyczny mówi, że wpasowanie się w to co dane obiektywnie jest pełnym przystosowaniem do warunków
życiowych. Zaznacza się jednak, że nie zawsze to co obiektywne jest normalne. Jeśli człowiek wpasuje się w nienormalny styl
życia to może czerpać z niego korzyści tak długo, dopóki nie przekroczy powszechnych praw życia (dopóki nie zginie).
-Ekstrawertyk zbyt mało uwagi poświęca swoim potrzebom fizycznym, zaniedbuje swoje ciało, uznając je za zbyt mało
zewnętrzne – to jego PIĘTA ACHILLESOWA. Zwróci uwage na swój stan dopiero gdy pojawią się problemy ze zdrowiem, które
będzie mógł samodzielnie dostrzec (uwagi innych odnośnie swojego marnego wyglądu uzna za urojenia)
-Niebezpieczeństwo na jakie narażony jest ekstrawertyk polega na tym, że zatraca się on w przedmiotach do tego stopnia, że
pojawiają się u niego zaburzenia nerwowe, które mają znaczenie kompensacyjne, bo zmuszają wkońcu ekstrawertyka do
samoograniczenia np. ktoś, kto nie dorósł do dźwigania brzemienia wysiłku, które sam sobie wziął na grzbiet, będzie cierpiał na
nerwicowe ataki pragnienia, w wyniku czego szybko popadnie w histeryczny alkoholizm
-najczęstsza nerwica dotykająca typ ekstrawertyczny to HISTERIA. Cechy natury histerycznej to stała tendencja do
wywoływania wrażenia na otoczeniu i wydawanie się interesującym dla otoczenia
-Gdy u ekstrawertyków następuje nadmierna ekstrawersja, nieświadomość (za sprawą zaburzeń cielesnych) zmusza energie
psychiczną do introwersji.
b) Postawa nieświadomości
-Postawa nieświadomości działa hamująco na nadmierną aktywność postawy świadomej tzn. ma charakter introwertyczny,
koncentruję energię psychiczną na stanach subiektywnych, czyli wszystkich tych roszczeniach, które są tłumione przez postawe
świadomą
-Jeśli świadome stanowisko ulegnie przesadnemu wyolbrzymieniu, na światło dzienne wyjdzie też nieświadomość, która wystąpi
jako opozycja wobec świadomej postawy. Takie wyolbrzymienie ma na celu stłumienie nieświadomości, choć zwykle kończy się
na załamaniu (reductio ad absurdum) czyli cele obiektywne zostają zafałszowane i przyjęte jako cele subiektywne
- ‘’Bo ostatecznie w każdej tłumionej tendencji pozostaje znaczny potencjał energii odpowiadający sile instynktu – pozostaje i
zachowuje swą skuteczność, mimo iż w wyniku odebrania energii stał się on nieświadomy’’ (czyli postawa świadoma nie zdaje
sobie sprawy z siły postawy nieświadomej i próbując ją tłumić doprowadza do własnej klęski)
-Zwycięstwo postawy nieświadomej objawia się w stanach subiektywnie odczuwanych: nie mamy na nic ochoty, nie wiemy czego
chcemy, a nawet podejmujemy próby samobójcze
-Najbardziej spektakularna osobliwość tendencji nieświadomych: tendencje nieświadome przybierają charakter destrukcyjny gdy
przestają oddziaływać kompensacyjnie. Przestają wywierać wpływ kompensacyjny gdy ich poziom opadnie do poziomu kultury,
który absolutnie nie da się pogodzić z naszym (czyli chyba chodzi o to, że jak za bardzo przegniemy to nieświadomość daje nam
ostrego kopniaka)
-Kompensacyjna postawa nieświadomości względem świadomości zapewnia równowage psychiczną
-Radzenie sobie z trudnością określenia jakie cechy osobowości zaliczyć do świadomych, a jakie do nieświadomych: OSĄD
ujmuje charakter świadomy, natomiast SPOSTRZEGANIE dotyczy charakteru nieświadomości. Ponieważ w równej mierze
używamy i osądu i spostrzeżeń, może się zdarzyć, że dana osoba wyda nam się na równi introwertyczna i ekstrawertyczna.
c) Osobliwości psychologicznych funkcji podstawowych w postawie ekstrawertycznej
MYŚLENIE
-Myślenie ekstrawertyczne określane jest przez czynniki zewnętrzne tzn. dotyczy przedmiotów
-Myślenie może być oparte również na ideach, ale tylko jeśli te idee wywodzą się z tradycji, kultury, czy wychowania (czyli
zostały zaczerpnięte z zewnątrz).
-Autor zwraca uwagę, że istnieje także myślenie introwertyczne, które uzupełnia myślenie ekstrawertyczne (spora część
podrozdziału dotyczy rozważań nad wyjaśnieniem istoty myślenia introwertycznego tzn. mowa jest o tym, że wydawać się może,
że nie ma miejsca na coś takiego jak myślenie introwertyczne, ponieważ każde myślenie naukowe czy filozoficzne opiera się na
przedmiotach zewnętrznych lub ideach; potem jeszcze jest napisane, że podczas myślenia o przedmiotach zewnętrznych nie
sposób wyeliminować myślenia subiektywnego – żadnych więcej konkretów w każdym razie nie ma)
Carl Jung „Typy psychologiczne” rozdział 10. ss. 387-401 [Ekstrawertyczny typ myślowy, Czucie, Ekstrawertyczny typ
czuciowy]
Ekstrawertyczny typ myślenia
Człowiek-ekstrawertyk (w czystej formie) dąży by całą swoją ekspresję życiową uzależnić od danych intelektualnych oraz
informacji obiektywnych: obiektywne fakty ora powszechnie obowiązujące idee
Ekstrawertyk ‘użycza decydującej siły’ sobie oraz swojemu otoczeniu, które jest faktyczne i zorientowane według formuły
intelektualnej. Według tych zasad mierzone jest dobro i zło, piękno i brzydota. Słuszne jest zatem wszystko, co zgodne
z tą formułą ponieważ odpowiada ona sensowi życia, staje się prawem(przestrzeganym zawsze i wobec wszystkiego).
Jeśli otoczenie ekstrawertyka nie podporządkuje się tej formule należy uznać, że popełniło błąd i sprzeciwiło się prawu świata –
dlatego zostaje uznane za nierozumne, niemoralne i pozbawione sumienia.
Moralność E. – zabrania mu tolerowania wyjątków.
Ekstrawertyk a ideał – ideał musi być urzeczywistniony niezależnie od okoliczności.
Ideał -> najczystsze ujęcie obiektywnej faktyczności; powszechnie obowiązująca prawda; niezbędny dla zbawienia ludzkości;
jego celem jest zadośćuczynienie sprawiedliwości i prawdzie.
Stosunek do chorych, cierpiących, nienormalnych (tu nazwane „tolerancja” ale myślę, że chodzi o coś na wzór empatii) –
przedsięwzięcie czegoś wobec nich: budowa szpitala, więzienia itd.
Rola w społeczeństwie: reformator publiczny oskarżyciel, głos sumienia, czy propagator doniosłych nowości. Zaś w przypadku
pojawienia się ograniczenia formuły ekstrawertyk będzie zrzędą, krytykiem dla samej krytyki.
Optymalny(korzystny) aspekt działania jest gdy E. znajduje się na peryferiach strefy działania. Im głębiej wnikamy, tym
wyraźniejsze są niekorzystne skutki na wzór tyranii – obumiera tu życie. Konsekwencje -> są najdotkliwsze dla
członków rodziny i oraz samego podmiotu
Z powodu, że nie istnieje taka forma intelektualna wg, której ma on żyć, dochodzi do wykluczenia innych ważnych forma życia i
aktywności życiowych. Tłumione są formy zależne od uczuć (zmysł artystyczny, smak, kultywowanie relacji
przyjacielskich itp.). Również formy irracjonalne (doświadczenie religijne, namiętności itp.) stłumione są do
nieświadomości.
Taki sposób życia jest niemożliwy na dłuższą metę więc wtedy dają o sobie znać poprzez zaburzenie świadomego
działania[przykładem rzadkiego i skrajnego zaburzenia jest nerwica].
I taka oto na przykład: świadomy altruizm przekreśla tajemny egoizm, który dąży do tego, by aktom altruistycznym nadać
piętno samolubności.
Ekstrawertyk-idealista dążący do zbawienia ludzkości nie wzdryga się przed kłamstwem i innymi nieetycznymi środkami.
Zatem widać, że każdy nawet wysoko ceniony naukowiec może fałszować badania. Przyjmują oni zasadę: cel uświęca
środki.
Postawa świadoma zgodna z wyznawaną formułą – tu pojawia się ignorowanie interesów osobistych jednostki (zaniedbywanie
zdrowia, porzucenie pozycji społecznej, odrzucenie rodziny) w służbie ideału[czyli wszystko, co jest sprzeczne z ideałem
jest niszczone]. Przykład: dzieci postrzegają ojca jako tyrana a dalsze otoczenie jako wspaniałego propagatora
humanizmu.
Formuła może stać się religią (choć nie ma nic wspólnego z religijnością) i określona mianem przesądu intelektualnego.
Wyżej wspomniane aspekty nieświadome tworzą biegun przeciwny do formuły [„Niekiedy aspekt nieświadomy w wypadku
mężczyzny ucieleśnia się w postaci kobiety” ].
Myślenie typu ekstrawertycznego – jest pozytywne, twórcze (powstają nowe fakty); charakterystyczną są dla niego osądy
syntetyczne(tworzą nowe ze starego wcześniej rozłożonego) ; m.t.e. jest energią witalną; przykład: osoba nie może
powstrzymać się od wypowiedzi na temat wrażenia czy doświadczenia („zrozumiałem to, zastanowiłem się Nad tym”).
Myślenie o charakterze negatywnym – uzależnione od funkcji dominującej; wydobywane przy użyciu metody projekcyjnej [„Jak
Pan/Pani sądzi, co ja myślę o tej sprawie?”]; myślenie przybiera tu postać banału i istotne jest jakie może osiągnąć
korzyści [„A ile on z tego ma?”]
Myślenie teozoficzne – forma myślenia negatywnego [sprowadzanie wszystkiego do pojęć metafizyki indyjskiej]; podnosi
wszystko do rangi transcendentalnej, np. marzenia senne będą przeżyciem na „innym planie” zaś zjawisko telepatii
wyjaśnione jest prosto jako „wibracja” przechodząca z jednej osoby na drugą.
Czucie
Czucie łączy się z właściwościami obiektywnymi.
Podmiot czuje, że coś nim powoduje, aby użył określenia „piękny” dlatego, że jest on odpowiedni do tego, aby określić
go tym mianem (brak tu subiektywnego uczucia).
Uczucia kierują się miara determinant, te zaś są wrodzone i reprezentują ogólną widoczną funkcję czucia.
Czucie ekstrawertyczne- czucia odpowiadają odpowiednim wartościom obiektywnym, co przejawia się chodzeniem do teatru czy
kościoła. Czucie to jest dobroczynne i oddziałowuje racjonalnie.
Przesadne czucie spełnia tylko oczekiwania estetyczne (w skrajnym wypadku prowadzi do histerii).
Ekstrawertyczny typ uczuciowy
Zdecydowane typy uczuciowe przeważają u kobiet [więc o kobietach będzie…]
Uczucie ma charakter osobisty; odpowiada obiektywnym sytuacjom i powszechnie obowiązującym wartościom.
Wybór przedmiotu miłości -> odpowiedni mężczyzna jest wybrany wtedy, gdy spełnia pewne wymagania (wiek, majątek,
wielkość i szacowność rodziny).
„Właściwie” czuje się, gdy nic nie zaburza czucia (np. myślenie może zaburzyć).
Tego, czego nie można poczuć, nie można świadomie pomyśleć.
Gdy przedmiot obdarzany uczuciem staje się ważniejszy dochodzi do asymilacji podmiotu z przedmiotem. Czucie traci tu
charakter osobisty i staje się czuciem samym w sobie.
Podstawa „ja” jest stała się, więc obserwator nie odbiera wystawionego na pokaz uczucia jako tego, kto czuje lecz ma
wrażenie, że ma do czynienia ze zmiennym nastrojem.
Mogą pojawić się stany nadmiernej ekspresji uczuć (jest to brak jedności z samym sobą), np. natrętne i głośne akty orzekania
jakościach uczuciowych.
Im bardziej akcentuje się uczuciowy stosunek do przedmiotu, tym bardziej uaktywnia się (wychodzi na powierzchnię)
nieświadoma opozycja.
Myślenie ekstrawertycznego typu czuciowego – jeśli jest samodzielne zostaje wyparte; nieświadome myślenie przyjmuje formę
myślenia infantylną, archaiczną, negatywną.
Podmiot jest nieświadomy do momentu aż osobowość nie zostanie pochłonięta przez pojedynczy stan czuciowy.
Im bardziej świadomy związek uczuciowy i im bardziej sprawia on uczucie bycia wyjałowionym z „ja”, tym silniejsza jest
nieświadoma opozycja.
Nieświadome myślenie skupia się wokół tego, co najwyżej cenione; u kobiet może przyjąć postać obsesji.
Kobiety ekstrawertycznego typu czuciowego myśli przywierają do tych przedmiotów, w których uczucie doszukuje się
największych wartości.
Główną formą nerwicy na jaką zapadają przedstawiciele tego typu jest histeria z jej charakterystycznym infantylno- seksualnym
światem wyobraźni.
Jung „Typy psychologiczne”, str. 401-416
Typy racjonalne – podsumowanie
Typy określone mianem racjonalnych lub osądzających, ponieważ charakteryzuje je prymat funkcji racjonalnie
osądzających,
ich ogólna charakterystyczna cecha polega na tym, że ich życie w znacznej mierze poddane jest racjonalnemu osądowi,
należy opierać swój osąd na tym, co w odczuciu indywiduum stanowi o jego świadomej psychologii – w innym wypadku,
człowiek obserwując jedynie to, co się wydarza, mógłby dojść do zgoła odmiennych wniosków i łatwo znaleźć się pod
wpływem pewnych irracjonalnych i przypadkowych przejawów nieświadomości tegoż indywiduum,
osąd pozostawiony samemu obserwatorowi (jak w przypadku Junga albo Adlera) jest zachwiany, ponieważ opiera się na
własnej psychologii obserwatora, który stara się ją narzucić przedmiotowi obserwacji – osąd powinien zatem opierać się
na bazie świadomej psychologii przedmiotu obserwacji, który jako jedyny zna swoje świadome motywy,
racjonalność świadomego trybu życia charakterystycznego dla typów racjonalnych oznacza świadome wykluczenie tego,
co przypadkowe i niezgodne z rozsądkiem.
Racjonalny osąd to siła, która nieuporządkowanym i przypadkowym faktom świata próbuje narzucić pewne formy,
wytwory doznawania i intuicji podlegają racjonalnemu osądowi. Absolutna siła doznania nie jest decydująca
motywacyjnie – decydujący jest osąd,
funkcje postrzegające są względnie wyparte, znajdują się w związku z tym, w stanie mniej zróżnicowanym, co odciska
się na nieświadomości omawianych typów (infantylno-pierwotne doznania i infantylno-pierwotne intuicje),
racjonalność tych typów jest zorientowana obiektywnie – odpowiada temu, co powszechnie uchodzi za racjonalne. Ale
nawet rozum jest w dużej mierze subiektywny i indywidualny. Ta część rozumu jest więc wyparta i to tym silniej, im
większe znaczenie posiada przedmiot,
podmiot i subiektywny rozum zagrożone są wyparciem i jeśli mu ulegną – trafiają do nieświadomości – która posiada
niemiłe cechy (np. doznania pierwotne przejawiające się w postaci natręctw – dochodzi do złamania reguł rozsądku
obowiązujących na płaszczyźnie świadomej).
Doznawanie
W postawie ekstrawertycznej doznawanie jest w znacznej mierze uwarunkowane przez przedmiot. W sposób naturalny
doznawanie zależy także od podmiotu, dlatego można wyróżnić doznawanie subiektywne i doznawanie subiektywne,
w postawie ekstrawertycznej subiektywny komponent doznawania jest zahamowany lub wyparty szczególnie, jeśli
prymat zależy od myślenia, czy od czucia; jeśli prymat nie należy do żadnej innej funkcji niż samo doznawanie, nie
zostaje jednak wyparty,
przedmioty, które wyzwalają najsilniejsze doznania są decydujące dla psychologii indywiduum. W ten sposób powstaje
ZMYSŁOWE PRZYWIĄZANIE do przedmiotów,
indywiduum orientuje się według faktyczności czysto zmysłowej (tylko konkretne, postrzegalne zmysłowo
przedmioty/procesy budzą doznania),
funkcje osądzające mają pozycję niższą i właściwości funkcji mniej wartościowych, więc cechuje je negatywność o
znamionach infantylno-archaicznych,
najsilniej wyparte jest nieświadome postrzeganie, czyli intuicja (funkcja przeciwna doznaniu).
Ekstrawertyczny typ doznaniowy
żaden inny tym nie dorównuje temu pod względem realizmu, a jego obiektywny zmysł faktyczny jest nadzwyczajnie
rozwinięty,
celem głównym jest doznanie i wszystkie nowości pojawiające się w kręgu jego zainteresowań służą temu celowi,
chwali się ludzi z tego typu, jako realistów, chociaż naprawdę wcale nie są racjonalni, ponieważ podlegają doznawaniu
irracjonalnego przypadku dokładnie w takim samym stopniu, w jakim podlegają doznawaniu wydarzenia racjonalnego,
ten typ, to w większości przypadków mężczyźni,
nie sądzi, że jest 'poddany' doznaniu, dla niego doznanie oznacza pełnię prawdziwego życia,
zmierza on (jak i jego moralność) do konkretnego używania, prawdziwe używanie charakteryzuje się specyficzną
moralnością, umiarem i prawidłowością, altruizmem i ofiarnością. Może tak zróżnicować swoje doznania, że wzbije się
na poziom najwyższej czystości estetycznej,
na najniższym szczeblu rozwoju typ ten, to człowiek hołdujący namacalnej rzeczywistości, nie przejawiający skłonności
do refleksji. Stale powoduje nim chęć do doznawania przedmiotu, sycenia się wrażeniami, a jeśli to tylko możliwe –
używania ich,
może być radosnym towarzyszem zabaw lub wysmakowanym estetą,
zawsze musi odczuwać coś nadchodzącego z zewnątrz, wewnętrzne odczucia jawią mu się jako chorobliwe i godne
odrzucenia,
im większą przewagę zdobywa doznanie – do tego stopnia, że doznający podmiot znika gdzieś za doznaniem – tym
bardziej niesympatyczny staje się ów typ. ;) Może stać się lubieżnym grubianinem albo wyrafinowanym estetą
pozbawionym wszelkich skrupułów,
gdy związek z przedmiotem osiągnie ekstremalną formę – nieświadomość zostaje wypchnięta z roli czynnika
kompensującego i osadzona w roli jawnej opozycji. Wyparte intuicje ujawniają się przede wszystkim w formie projekcji
na przedmiot, zaczynają powstawać najdziksze przypuszczenia – fantazje zazdrości, stany lękowe, fobie i przede
wszystkim objawy natrętne – posiadające charakter czegoś nierealnego, często zabarwione religijnie lub moralnie,
specyficzny charakter symptomów nerwicowych stanowi nieświadome przeciwieństwo świadomej niewymuszoności
moralnej charakteryzującej postawę czysto doznaniową,
związek łączący typ racjonalny z przedmiotem nigdy nie znaczy tak wiele, jak więź nieświadoma, jeśli postawa tego
człowieka osiągnie nienormalną jednostronność, to człowiek ów dostanie się w kleszcze nieświadomości w tej samej
mierze, w jakiej zależy od przedmiotu na płaszczyźnie świadomości.
Intuicja
Jako funkcja nieświadomego postrzegania w postawie ekstrawertycznej całkowicie zwraca się do przedmiotów
zewnętrznych,
zasadniczo stanowi proces nieświadomy, trudno ująć zatem jej istotę na płaszczyźnie świadomości,
jest procesem aktywnym, twórczym, który tyle samo przydaje przedmiotowi, ile z niego bierze,
przekazuje przede wszystkim obrazy, czy oglądy związków i stosunków, do których nie dałoby się dojść za pomocą
innych funkcji,
jeśli na intuicję kładziony jest punkt ciężkości – przystosowanie psychiczne ugruntowuje się prawie wyłącznie na
intuicjach, a myślenie, czucie i doznawanie są względnie wyparte, przy czym najbardziej – doznanie, jako świadoma
funkcja zmysłowa – żeby intuicja mogła funkcjonować, doznanie musi w znacznej mierze ulec stłumieniu,
intuicjonista miewa doznania, ale nie orientuje się według nich, są tylko punktami zaczepienia dla oglądu, a ich wybór
dokonano na podstawie przesłanki nieświadomej,
intuicja dąży do uchwycenia większych możliwości, ponieważ ogląd możliwości w największym stopniu zaspokaja
przeczucie,
intuicja dąży do odkrycia możliwości w tym, co obiektywnie dane, dlatego też jako zwykła funkcja przyporządkowana
(tzn. kiedy nie przysługuje jej pierwszeństwo) jest ona środkiem pomocniczym, który działa automatycznie, jeśli żadna
z funkcji nie może znaleźć drogi wyjścia z sytuacji,
dla postawy intuicyjnej każda sytuacja życiowa w krótkim czasie staje się jak więzienie – intuicja stale szuka dróg
wyjścia i nowych możliwości tkwiących w życiu zewnętrznym,
fakt obowiązuje o tyle, o ile otwiera nowe możliwości, które wykraczają poza sam fakt, które uwalniają indywiduum od
faktu.
Ekstrawertyczny typ intuicyjny
Intuicja orientuje się podług przedmiotu, dlatego daje się zauważyć silne uzależnienie tego typu od sytuacji
zewnętrznych,
człowiek intuicyjny nigdy nie znajdzie się tam, gdzie można znaleźć powszechnie uznane wartości realne – zawsze
przebywa tam, gdzie dane są nowe możliwości, nie umie odnaleźć się w stosunkach stabilnych,
Myślenie i czucie są w przypadku takiego indywiduum funkcjami mniej wartościowymi, które nie posiadają decydującego
znaczenia i nie mogą na dłuższą metę oprzeć się sile intuicji, ale są w stanie skutecznie skompensować przewagę intuicji
dając typowi OSĄD,
moralność tego typu jest swoista i polega na wierności poglądom i ochoczym poddaniu się ich mocy,
chętnie ima się zawodów, które stwarzają okazję do odpowiednio wszechstronnego rozwinięcia jego umiejętności, np.
kupiec, przedsiębiorca, spekulant, agent, polityk etc.,
wydaje się, że typ ten częściej występuje u kobiet – gdzie intuicja ujawnia się w życiu towarzyskim,
przedstawiciele tego typu są bardzo ważni dla gospodarki i kultury – inicjator, fundator, motywator,
nieświadomość wykazuje podobieństwo do typu doznaniowego: myślenie i czucie są względnie wyparte i tworzą w
psyche nieświadomej infantylno-archaiczne myśli i uczucia i także wychodzą na światło dzienne w formie intensywnych,
absurdalnych projekcji tyle, że nie mają cechy mistycznej, a raczej odnoszą się do rzeczy konkretnych – wynikające z
wypartych doznań realnych – nieświadome przymusowe przywiązanie do przedmiotu,
człowiek tego typu pożąda podobnej wolności i swobody, co typ doznaniowy, ponieważ nie poddaje swych rozstrzygnięć
władzy sądów, lecz tylko i wyłącznie postrzeżeniu przypadkowych możliwości. A więc próbuje ominąć ograniczenie
rozumu, a w ten sposób, gdy zapada na nerwicę – ulega nieświadomemu natręctwu, popada w mędrkowatość,
skłonność do węszenie i przymusowe przywiązanie do doznawania przedmiotu,
Typy irracjonalne – podsumowanie
typy irracjonalne, bo reprezentujący je ludzie nie osadzają swych czynów i aktów zaniechania na osądach racjonalnych,
lecz na absolutnej sile postrzeżenia,
ich postrzeganie orientuje się według tego, co się wydarza i nie podlega żadnemu wyborowi dokonywanemu przez osąd
– w tym względzie te dwa typy górują nad omawianymi poprzednio,
to, co się obiektywnie wydarza jest prawidłowe i przypadkowe, jeśli jest prawidłowe – jest też dostępne rozumowi,
można też powiedzieć, że w tym, co się wydarza – za prawidłowe uznajemy to, co wydaje się prawidłowe naszemu
rozumowi, zaś za przypadkowe uznajemy to, w czym nie możemy odkryć żadnej prawidłowości. Postulat prawidłowości
powszechnej pozostaje postulatem rozumu, nie jest to jednak postulat funkcji postrzeżeniowych,
typów tych nie należy rozumieć jako „nieracjonalne” - są one w dużej mierze empiryczne i do tego stopnia ugruntowane
na doświadczeniu, że wydawany osąd najczęściej nie może za nim nadążyć – ale istnieją funkcje sądzenia, chociaż w
dużej mierze nieświadome,
problem relacji między typami: w nowszej psychiatrii związek psychiczny określa się mianem rapport – który polega
przede wszystkim na uczuciu istnienie zgodności i mimo to uznanego zróżnicowania. Może się przedstawiać w formie
racjonalne, myślowej – obowiązuje w przypadku typu racjonalnego, oraz w formie wspólnego spostrzeżenia jakiegoś
doznania lub intuicji – w przypadku typów irracjonalnych,
mimo różnic w stanowiskach, między typami może powstać coś w rodzaju repport – jeden milcząco i na zasadzie
projekcji zakłada, że ten drugi zasadniczo uważa to samo, den drugi natomiast przeczuwa obiektywną wspólnotę lub
doznaje jej – tego rodzaju projekcja powstaje najczęściej i może być później źródłem nieporozumień,
dla naszej kultury z zasadzie miarodajna jest ekstrawertyczna postawa wobec problemu związku międzyludzkiego.
3. TYP INTROWERTYCZNY
a) ogólna postawa świadomości:
-orientuje się w przeważającej mierze podług czynników subiektywnych
- między postrzeżenie przedmiotu a działanie wsuwa się pogląd subiektywny- przeszkoda umożliwiająca działaniu
przybranie charakteru aktu, odpowiadającemu temu, co obiektywne.
- widzi warunki zewnętrzne, ale jako decydującą wybiera determinantę subiektywną.
- kieruje się owym czynnikiem postrzegania i poznania, który przedstawia dyspozycję subiektywną percypującą bodziec
zmysłowy.
„Świat istnieje nie tylko sam w sobie i dla siebie- jest on bowiem również taki, jakim się nam jaki. Ba, w gruncie rzeczy
nie dysponujemy nawet żadnym kryterium, które mogłoby być pomocne w akcie wydawania osądu co do świata, które
nie dałoby się zaś zasymilować z podmiotem”
Czynnik Subiektywny- owa akcja czy reakcja psychologiczna, która stapia się z oddziaływaniem przedmiotu, tworząc
nowy psychiczny stan faktyczny. *- „to drugie prawo świata, ten zaś kto się na nim opiera, opiera się na czymś tak
samo niezawodnym, trwałym i obowiązującym, jak ten, kto powołuje się na przedmiot”
Struktura psychiczna- „nieświadomość zbiorowa”
Jaźń indywidualna stanowi część/wycinek/jest reprezentantem odpowiednio stopniowanego procesu psychicznego
zachodzącego we wszystkich istotach żywych. Proces ten rodzi się na nowo z każdym żywym stworzeniem i jest mu
przyrodzony.
Od wieków przyrodzony typ działania- instynkt, Jung zaproponował jednak żeby rodzaj/formę psychicznego ujęcia
przedmiotu określić mianem „archetypu”
ARCHETYP- formuła symboliczna, która zaczyna funkcjonować wszędzie tam, gdzie albo nie występują żadne pojęcia
świadome albo w nie mogą one zaistnieć ze względu na powody natury zewnętrznej/wewnętrznej.
Treści nieświadomości zbiorowej reprezentowane są w świadomości przez wyraziste skłonności czy ujęcia. Pochodzą one
z nieświadomej struktury psyche, ale zostają wyzwolone przez oddziaływanie przedmiotu. Są silniejsze niż wpływ
przedmiotu, a ich wartość psychiczna jest wyższa ( narzucają się wszystkim wrażeniom)
b) Postawa nieświadoma:
jeśli „ja” przejęło roszczenia podmiotu-> nieświadome wzmocnienie wpływu przedmiotu.
W wyniku niedostatecznie silnego związku łączącego „ja” z przedmiotem- w nieświadomości powstaje kompensacyjny
stosunek do przedmiotu, który w świadomości dochodzi swego w formie absolutnego o nie dającego się stłumić
przywiązania do przedmiotu. Im bardziej „ja” próbuje zapewnić sobie wszelkie możliwe swobody, im bardziej pragnie
być niezależne, nadrzędne i wolne od zobowiązań, w tym większym stopniu staje się zniewolone przez to, co dane
obiektywnie.( „ Wolność ducha zostaje skuta łańcuchem haniebnego uzależnienia finansowego, beztroska kuli się pod
presją opinii publicznej, wyższość moralna grzęźnie w bagnie podrzędnych stosunków, pragnienie dominacji dobiega
kresu w żałosnej tęsknocie bycia kochanym”)
Typowa nerwica- psychastenia ( wielka wrażliwość, duża podatność na zmęczenie, chroniczne wyczerpanie)
c) osobliwości psychologicznych funkcji podstawowych w postawie introwertycznej
myślenie:
- orientuje się gł. podług czynnika subiektywnego ( reprezentowanego chociaż przez subiektywne poczucie orientacji),
za wytyczną służyćteż może gotowy obraz.
- może zajmować sięwielkościami konkretnymi lub abstrakcyjnymi, ale zawsze w decydującym miejscu orientuje się
podług tego co dane subiektywnie.
- wiedzie do subiektywnej treści
- zaczyna się w podmiocie i wiedzie z powrotem do podmiotu
- fakty są dobre jako ilustracje, nie mogą jednak dominować. Mają jedynie wtórne znaczenie. Przeważającą wartość ma
rozwój i przedstawienie subiektywnych idei.
- pojawia się niebezpieczna skłonność do wtłaczania faktów w formę myślenia introwertycznego czy wręcz ignorowania
ich. Wszystko to w celu zapewnienia sobie możliwości snucia obrazów fantazji.
INTROWERTYCZNY TYP MYŚLOWY (Np. Kant)
- jest poddany wpływowi idei, które wynikają z subiektywnego podłoża.
- dąży do pogłębienia
- negatywny stosunek do przedmiotu, obojętność aż do odrzucenia
- osąd wydaje się chłodny, nieugięty, dowolny, bezwzględny, ponieważ odnosi sięraczej do podmiotu niż do przedmiotu
- rozbudowując świat idei nie wzdryga się przed żadną śmiałością, nie odpiera od siebie żadnych myśli nawet
najbardziej groźnych czy heretyckich to ogarnie go lęk w chwili gdy jego zamiar będzie miała stać się ciałem.
- - brak umiejętności praktycznych + niechęćdo wszelkiej reklamy. (-> Nie będzie chodził i przekonywał protektorów do
swych idei a jeśli już to zrobi to przyniesie to raczej odwrotny skutek)
- w urzeczywistnianiu idei jest uparty, samolubny i nie poddaje się wpływom
- ciężko się z nim współpracuje (‘ albo jest milkliwy, albo z krzykiem rzuca się na ludzi, którzy go nie rozumieją; w ten
sposób zbiera dowody potwierdzające niezgłębioną głupotę ludzką)
W kręgu dalszych znajomych uchodzi za człowieka bezwzględnego i autorytarnego, im bliżej się go pozna tym
korzystniejsze robi wrażenie. Wydaje się szorstki, nie dopuszczający do zbliżenia i pyszny.
- im bardziej wyrazisty typ tym bardziej skostniałe jego przekonania, w tym mniejszym stopniu podatny jest na
argumenty innych
- im bardziej niemiły jest dla osób postronnych, tym bardziej uzależnia się od swych bliskich
-myślenie introwertyka jest pozytywne i syntetyczne
Strony 431-446
CZUCIE
Introwertyczne czucie jest zdeterminowane przez czynnik subiektywny. Czucie tego rodzaju podlega uwarunkowaniom
subiektywnym i zajmuje się przedmiotem jedynie wtórnie, przez to pojawia się w znacznie mniejszym stopniu, a jeżeli
się już pojawi to z reguły prowadzi do nieporozumień. Podejmuje próby podporzadkowania tego co obiektywne w taki
sposób, że na płaszczyźnienieświadomościpróbuje urzeczywistnić obrazy, które lezą u podstawy obiektywności. Dąży do
osiągniecia stanu pewnej intensywności wewn., do którego przedmioty mogą wnieść wkład w formie pobudzenia.
Czucie tego rodzaju jeśli pragnie powiadomić o sobie innych, musi znaleźć jakaśformę zewn.,która z jednej strony
nadawałaby się do tego, by odpowiednio je percypować, z drugiej zaś w ten sposób podawałaby je innym ludziom, że
wzbudziłoby to w nich odpowiedni proces. Jeżeli uczucie zostanie zafałszowane przez egocentryczność, stanie się
niesympatyczne, ponieważ będzie się przede wszystkim zajmować ‘ja’.
Etap mistyczno-ekstatyczny – przygotowuje chwile przejścia do funkcji ekstrawertycznych wypartych przez czucie.
Czucie stale wyzwala się z odniesienia do przedmiotu i zapewnia sobie swobodę działania i wolności sumienia,
ograniczone jedynie pod względem subiektywnym – wolność która w danym wypadku może polegać na wyzwoleniu od
wszystkiego co zostało wniesione przez tradycje. W tej sytuacji nieświadome myślenie tym bardziej ulega mocy tego co
obiektywne.
INTROWERTYCZNY TYP UCZUCIOWY
Osoby ciche, trudno znaleźć do nich dostęp, trudno je pojąc, często osoby o temperamencie melancholijnym.Dają się
nieść subiektywnie zorientowanemu uczuciu. Ich motywy pozostają skryte.
Harmonijne uczucie towarzyszy osobie dopóki podażą onawłaściwą sobie droga (wzbudza tylko pośrednie uczucia) i
dopóki jej droga nie próbujekrzyżować się z droga innego przedmiotu. Reprezentant tego typu nie podażą za
właściwymi emocjami przedmiotu - tłumi je i odpiera, chłodzi je za pomocą negatywnego osądu uczuciowego. Nie
wykazuje wobec przedmiotu oznak sympatii. Sprawia wrażenieobojętności. W obliczu euforii zachowuje pobłażliwą
neutralność. Związek z przedmiotem będzie utrzymywany w spokojnej i gwarantującej bezpieczeństwo formie
pośredniego stanu uczuciowego. Uczucia pomimo to są intensywne. – rozwijają się sięgając w głąb. W efekcie
pozostając w ukryciu i zamierają.
Dopóki ‘ja’ czuje się zdominowane przez nieświadomy podmiot typ ten jest normalny. Jeśli dojdzie do kompensacji,
nieświadome myślenie zajmuje stanowisko opozycyjne i projektuje się na przedmioty. Świadomość zaczyna ‘czuć co
myślą inni’ (oczywiście obmyślająjakieśpodłości i intrygi) – przez to typ sam zaczyna prowadzi taka same grę.
TYPY RACJONALNE - PODSUMOWANIE
To, który czynnik przeważy, zależy od dyspozycji psychicznej istniejącej już od wczesnej młodości. Osąd racjonalny
powinien móc się powołać na czynnik obiektywny i subiektywny. Jednak nie jest to możliwe - ekstrawersja i introwersja
wykluczają się wzajemni. Introwertyk z pełnym przekonaniem naśladuje powszechnie obowiązujący styl, który w
ostateczności zwraca się przeciwko jego zasadzie. Introwertyk musi zdeprecjonować czynnik subiektywny.
Niedocenianie własnej zasady sprawia ze introwertyk staje się egoistą i powoduje, że narzucona mu zostaje psychologia
uciskanego indywiduum. Im bardziej staje się egoistyczny tym bardziej wydaje mu się ze inni go gnębią.
DOZNAWANIE
Czynnik subiektywny. Obiekt wnosi do obiektywnego bodźca swą subiektywną dyspozycję. Jest to dyspozycja
nieświadoma, która zmienia percepcje zmysłowa już w chwili jej powstania. Podmiot postrzega te same rzeczy co
wszyscy, tyle ze zajmuje się postrzeżeniem subiektywnym, wyzwolonym przez obiektywny bodziec. Postrzeżenie
subiektywne mówi cos więcej niż czysty obraz przedmiotu, ale tylko temu któremu czynnik subiektywny wgl cokolwiek
mówi. Doznanie introwertyczne ogarnia raczej rzeczy ukryte w tle świata fizycznego a nie te które znajdują się na jego
powierzchni – czynnikiem decydującym jest doznawanie realności czynnika subiektywnego (obrazów pierwotnych,
którew swejcałkowitości przedstawiają świat psych.będący zwierciadlanym odbiciem świata fizycznego).
INTROWERTYCZNY TYP DOZNANIOWY
Typ irracjonalny – orientuje się wg tego, co właśnie się dzieje. Introwertyczny typ doznaniowy orientuje się wg
intensywności subiektywnego komponentu doznania, wyzwolonego obiektywnym bodźcem. Subiektywne spostrzeżenie
może wpływać na myślenie, czucie i działanie. Jeżeli oddziaływanie przedmiotu za sprawa szczególnych okoliczności
przenika aż do podmiotu, także normalny reprezentant tego typu musi działać wg swej nieświadomej dyspozycji. Jeśli
oddziaływanie nie w pełni przenika do podmiotu, wówczas spotyka się ze zdradzającaniewiele zaangażowania,
życzliwąneutralnością, która dąży do tego by koić i mediować.
W rozwoju typ ten odbiega od rzeczywistości przedmiotu wskutek czego musi się on zdać na jego subiektywne
spostrzeżenia, które orientują jego świadomość na modłę rzeczywistości archaicznej, mimo że nie zdaje sobie z tego
sprawy, ponieważ brak mu osądu porównawczego. Tak naprawdę on sam porusza się w świecie mitologicznym, ale sam
o tym nie wie. Przedstawiciel tego typu z reguły zadowala się własnym wnętrzem i banalnościąrzeczywistości, które
jednak, nie zdając sobie ztego sprawy, traktuje w sposób archaiczny. Jego nieświadomość zasadniczo znamionuje się
przemianą intuicji, która posiada charakter ekstrawertyczny i archaiczny. Dopóki indywiduum nie oddala się zbytnio od
przedmiotu, dopóty tez nieświadoma intuicja oddziałuje jako zbawczy czynnik kompensujący nieco fantastyczną i
skłonną do łatwowiernościpostawęświadomości. Jeśli jednak nieświadomość przeciwstawia się świadomości, wówczas
intuicje takie wpływają na powierzchnie i zaczynają wywieraćswój zgubny wpływ.
INTUICJA
Intuicja kieruje się ku przedmiotom wewn. (elementynieświadomości). Przedmioty wewn. zachowują się bowiem w
stosunku do świadomości analogicznie jak przedmioty zewn. Przedmioty wewn.jawią się postrzeżeniu intuicyjnemu jako
subiektywne obrazy rzeczy, których w doświadczeniach zewn. spotkać niepodobna, stanowią one treśćnieświadomości.
Intuicja posiada swój czynnik subiektywny, który w wypadku intuicji ekstrawertycznej jest w możliwie jak największym
stopniu stłumiony, natomiast w wypadku intuicji introwertycznej staje się miarodajna wielkością.
Podczas gdy doznanie introwertyczne ograniczasię do postrzeżenia przez nieświadomość osobliwych zjawisk inerwacji i
przy nich się zatrzymuje, intuicja tłumi ten aspekt czynnika subiektywnego i postrzega obraz, który był przyczyna
inerwacji. Dla intuicji nieświadome obrazy zyskują godność rzeczy czy przedmiotów. Intuicja wyklucza możliwość
działania z doznaniem dlatego nie może posiąśćpełnej wiedzy na temat zaburzeńinerwacji. Obrazy jawią jej się niczym
oderwane od przedmiotu, niczym istniejące same w sobie, nijak nie odnoszące się do osoby.
Osobliwa obojętność przedstawiciela introwertyka dotyczącaprzedmiotówwewn. Introwertyczna intuicja ujmuje te
obrazy zrodzone na podłożunieświadomego ducha pochodzące a priori, tzn dane na drodze dziedziczenia – archetypy.
Intuicja może mniej lub bardziej wyraźnie przewidywać nowe możliwości a także to co rzeczywiście się wydarzy.
Jung, C.G. Typy psychologiczne, rozdz. 10, s. 446-453
Introwertyczny typ intuicyjny
(jako drugi typ irracjonalny)
Specyficzny typ- z jednej strony marzyciel i wizjoner, z drugiej- fantasta i artysta
Dylemat moralny
powstaje, kiedy oprócz oglądu i wartościowania estetycznego pojawia się pytanie „co to oznacza i co z tego
wynika dla mnie i dla świata, jeśli chodzi o obowiązek i zadanie”
Przedstawiciel typu czysto intuicyjnego nigdy nie zada sobie tego pytania, jest on ograniczony do sposobu
postrzegania
Dylemat moralny jest dla niego niezrozumiały i absurdalny
Przeciwnie typ intuicyjny nastawiony moralnie– zajmuje się znaczeniem swej wizji i jej skutkami moralnymi
Swoje wizje traktuje jako coś co należy nie tylko osądzać, ale wcielać w życie
Opiera się on jednak na samej wizji a więc wszystko ma znaczenie symboliczne, przystosowane do
wewnętrznego sensu zdarzeń, lecz nie do aktualnej faktycznej rzeczywistości brak możliwości wpływu na
rzeczywistość
Charakterystyczna cecha nieświadomości przedstawiciela intr typu intuicyjnego:
wyparcie doznania
przedmiotu
Jego osobowość nieświadoma = ekstrawertyczny typ doznaniowy niższego, bardziej pierwotnego rodzaju.
Cechy charakterystyczne- popędliwość i nieumiarkowanie, przywiązanie do wrażenia zmysłowego
Cecha ta kompensuje postawę świadomą
Wymuszona przesada postawy świadomej całkowite podporządkowanie postrzeżeniu wewnętrznemu nieświadomość
przechodzi do opozycji powstanie natrętnych doznań (przesadne przywiązanie do przedmiotu) efekt:
nerwica natręctw
Symptomy: ½ hipochondryczne, ½ nadwrażliwość organów zmysłowych. Niekiedy natrętne przywiązanie do
osób lub przedmiotów
Typy irracjonalne- podsumowanie:
Są introwertyczne czyli ujawniają się w niewielkim stopniu, trudne do obserwacji
Zewnętrzne przejawy jedynie funkcji mało ważnych i głównie nieświadomych brak zrozumienia ze strony
otoczenia
Wydarzenia subiektywneludzie tego typu na nich się skupiają i o nich mówią
Są świadkami istnienia bogatego wielowymiarowego świata zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz człowieka
Są przykładem tego że słowa są zwodnicze, jedyną wartość ma to, w jaki sposób faktycznie człowiek żyje
Funkcja główna i funkcja pomocnicza
Wyżej wymienione typy rzadko występują w tak czystej postaci
W świadomości oprócz funkcji najbardziej zdeterminowanej, występuje często druga funkcja posiadająca wtórne
znaczenie, i jedynie względnie determinująca
Wytwory funkcji mogą zostać uświadomione, gdy niosą za sobą wniosek logiczny i praktyczne działanie
przysługuje to tylko jednej funkcji głównej, aby nie kolidowała z jakąś inną (musimy podążać za jasnymi i
jednoznacznymi celami)
dlatego pozostałe funkcje mają znaczenie pomocnicze, uzupełniające (o ile nie pozostają w opozycji do funkcji
głównej, np. myślenie koliduje z czuciem)
jeśli w hierarchii funkcji myślenie i czucie jest na jednakowym szczeblu, oznacza to że te funkcje są
niedorozwinięte
odpowiednio do świadomych relacji funkcji, pojawia się też zgrupowanie nieświadome, np. świadomy rozum praktyczny
+ nieświadoma postawa intuicyjno- czująca (czucie silnie zahamowane)
symboliczne przejawy funkcji nieświadomych występują w marzeniach sennych i fantazjach, często jako walka
dwóch zwierząt lub potworów.