|
Zag.1. Historyczne znaczenie konstytucji .
|
konstytucja - prawo , ustawa zasadnicza określająca zasady ustroju politycznego i społecznego państwa , organizację naczelnych organów państwowych oraz podstawowe prawa i obowiązki obywateli ;
Konstytucja 3 Maja -pierwsza w Europie nowoczesna ustawa zasadnicza uchwalona w 1791 na Sejmie Czteroletnim ; pozostawiła ustrój stanowy , osłabiając pozycję magnaterii ; zmniejszyła rolę senatu , zniosła liberum veto , wolną elekcję , zakazała tworzenia konfederacji , wzmocniła władzę wykonawczą , wprowadziła odpowiedzialność rządu przed sejmem ; rozszerzyła prawa mieszczan ; chłopom zapowiadała „opiekę prawa i rządu” ;
Konstytucja Marcowa - uchwalona 17.03.1921 ; pierwsza konstytucja po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ; przyjęła republikańską formę państwa i ustrój parlamentarno - gabinetowy ; władza ustawodawcza - sejm , senat , wykonawcza - Prezydent RP wraz z rządem , odpowiedzialnym przed parlamentem , wymiar sprawiedliwości - niezawisłe sądy , szeroki katalog praw i wolności obywatelskich ; 1926 znowelizowana - zwiększenie uprawnień prezyddenta kosztem parlamentu ;
Konstytucja Kwietniowa - uchwalona 23.04.1935 przyjęła system prezydencki z tendencjami autorytarnymi ; ograniczała zakres działania sejmu i senatu , zmniejszyła ich skład liczbowy ; prezydent powoływał rząd , mógł rozwiązaćsejm i senat , powoływał 1/3 senatu , wydawał dekrety , miał prawo weta zawieszającego w stosunku do ustaw; wyznaczał swego następcę na czas wojny ; stanowiła podstawę działania rządu RP na emigracji ; 1944 władze komunistyczne ogłosiły w Manifeście PKWN jej nieważność ;
Konstytucja lipcowa - uchwalona 22.07.1952 , przekształcona 19.12.1989 w Konstytucję RP , opracowana w pierwszej postaci wg. wzoru stalinowskiej konstytucji ZSRR z 1936 , legalizowała komunistyczne ustawodawstwo i praktykę sprawowania władzy po 1944 ; nowelizowana 24 razy ; nowelizacje od 1989 stworzyły podstawy systemu demokracji parlamentarnej : 1.04.1989 utworzenie dwuizbowego parlamentu , instytucji prezydenta jako głowy państwa , wprowadzenie nieusuwalności sędziów ; 29.12.1989 przywrócenie dawnej nazwy państwa ( RP ) i jego godła , przyjęcie , że Polska jest demokratycznym państwem prawnym , w którym władza należy do narodu , wprowadzenie swobody tworzenia partii politycznych i działalności gospodarczej , usunięcie zapisu o przewodniej roli PZPR; 08.03.1990 wprowadzenie samorządu terytorialnego w gminach , a 27.09.1990 powszechnych wyborów prezydenta na 5-letnią kadencję ;
potoczna nazwa uchwały Sejmu Ustawodawczego z 20.02.1919 , ustalającej zasady i organizację działania władz do czasu uchwalenia Konstytucji 1921 ;
potoczna nazwa ustawy konstytucyjnej z 19.02.1947 , formalnie opartej na Konstytucji , faktycznie na Manifeście PKWN , ustawie o radach narodowych oraz komunistycznych reformach ustrojowych i społecznych , zastąpiona Konstytucją z 1952 ;
potoczna nazwa ustawy konstytucyjnej z 17.10.1992 , wprowadzającej zasadę trójpodziału władzy i wzmacniającej władzę wykonawczą ; utrzymała w mocy ( wprowadzoną 1989 ) 2 - izbowość parlamentu ; sejm i senat tworzą wspólnie Zgromadzenie Narodowe ;
|