Istota zarządzania finansami przedsiębiorstwa.

Wykład I-II-III

Istota zarządzania przedsiębiorstwem:

■ w przedsiębiorstwie zachodzą procesy rzeczowe i finansowe;

■ występują one w 3 sferach - zaopatrzenie, produkcja, zbyt;

■ wyrazem procesów rzeczowych jest strumień dóbr, a wyrazem procesów finansowych - strumień pieniężny

■ ustalanie potrzeb kapitałowych przedsiębiorstwa musi wyprzedzać proces produkcji;

■ obie strony - rzeczowa i finansowa wzajemnie się warunkują.

Podstawowa zasada działania przedsiębiorstwa:

■ Skuteczne zarządzanie finansami, bo przesądza to w znacznym stopniu o sukcesie, bądź porażce przedsiębiorstwa na rynku.

Działalność przedsiębiorstwa:

■ działalność typowego przedsiębiorstwa produkcyjnego związana jest ze stałym przekształcaniem formy i wartości wykorzystywanych czynników wytwórczych;

■ każda z postaci przetworzonego czynnika wytwórczego może zostać sprowadzona do „wspólnego mianownika" - można ją wyrazić za pomocą pieniądza;

■ kluczową sprawą okazuje się określenie właściwej ceny poszczególnych wyrobów.

Cel główny przedsiębiorstwa:

(tak zapoczątkowanie, jak i rozwój działalności przedsiębiorstwa wymaga pewnej ilości środków. Część z nich jest zazwyczaj wnoszona przez właścicieli jako kapitał własny przedsiębiorstwa. Jest on dzielony na określoną ilość jednostkowych udziałów -akcji)

■ PODSTAWOWYM DŁUGOOKRESOWYM CELEM PRZEDSIĘBIORSTWA JEST MAKSYMALIZACJA FINANSOWYCH KORZYŚCI WSPÓŁWŁAŚCICIELI, OZNACZAJĄCA PRAKTYCZNIE MAKSYMALIZACJĘ ICH MAJĄTKU.

Wielość sformułowań celów przedsiębiorstwa - różne perspektywy:

■ maksymalizacja zysku;

■ maksymalizacja sprzedaży;

■ osiągnięcie zadawalającego poziomu zysku;

■ osiągnięcie zakładanego udziału w rynku;

■ przetrwanie firmy;

■ utrzymanie dotychczasowego poziomu zatrudnienia;

■ stabilizacja przychodów.

Praktyczny cel przedsiębiorstwa:

■ z punktu widzenia zarządzania finansami takie kategorie jak „wartość" czy „majątek" muszą być praktycznie osadzone w istniejącym systemie gospodarczym;

■ można zatem przyjąć, że maksymalizacja finansowych korzyści (majątku) współwłaścicieli przekłada się na maksymalizację rynkowej ceny akcji przedsiębiorstwa w dłuższym okresie czasu.

Główne kwestie zarządzania finansami:

■ wartość pieniądza jako funkcja czasu oraz znaczenie tej kategorii w decyzjach finansowych przedsiębiorstwa;

■ przepływy (strumienie) pieniężne jako źródła przychodów przedsiębiorstwa, ich wielkość rozkład w czasie;

■ ryzyko i zwrot nakładów w decyzjach przedsiębiorstwa, mających służyć maksymalizacji majątku jego współwłaścicieli.

Istota finansowania - różne ujęcia:

■ struktura kapitału przedsiębiorstwa - relacje między kapitałem własnym i obcym;

■ gwarancje prawne - zabezpieczenia przyznawane pożyczkodawcom;

■ pojęcie kapitału;

■ okres zaangażowania kapitału;

■ przekształcenia w strukturze kapitału.

Finansowanie - ujęcie wąskie i szerokie:

■ w węższym ujęciu finansowanie to uzyskiwanie kapitału krótko-

i długookresowego lub lokowanie kapitału w przedsiębiorstwie na określony czas

i na dany cel;

■ w ujęciu szerokim - poza powyższymi czynnościami obejmuje dyspozycje kapitałem prowadzące do utrzymania równowagi finansowej czy sporządzania sprawozdań finansowych;

Zarządzanie finansami, oprócz poszukiwania i wyboru środków finansujących obejmuje:

■ określenie spodziewanych kosztów i korzyści wynikających z różnych form zaangażowania środków finansowych przedsiębiorstwa, tak w wymiarze krótko-

jak i długookresowym;

■ alokację środków oraz określenie jej kosztów (wybór przedsięwzięcia inwestycyjnego);

■ szacowanie i ocenę przychodów oraz związanego z ich uzyskaniem ryzyka w działaniach przedsiębiorstwa.

Funkcje menedżera finansowego:

■ organizuje i nadzoruje obieg informacji wewnętrznej, umożliwiającej kontrolę przebiegu operacji finansowych;

■ przedkłada zarządowi informacje o sytuacji finansowej firmy i jej przewidywanym rozwoju;

■ podejmuje decyzje związane z zarządzaniem finansami, zmierzające do zapewnienia dopływu niezbędnych kapitałów z zewnątrz;

■ Utrzymuje kontakty z partnerami firmy, występującymi w charakterze wierzycieli

i dłużników, a także organami skarbowymi.

Decyzje podejmowane w firmie:

■ Bieżące - horyzont czasowy nie przekraczający w zasadzie jednego roku. Sprowadzają się do uzyskania jak najlepszych efektów przy istniejącym profilu działalności i nie zmieniających się zasobach kapitałowych firmy;

■ Strategiczne - polegają na podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, z decyzjami tymi wiążą się poważne koszty oraz duże ryzyko.

Główne narzędzia ekonomiczne stosowane przy podejmowaniu decyzji finansowych:

■ analiza sytuacji finansowej firmy -umożliwiająca ocenę zgodności przebiegu operacji finansowych w stosunku do założeń, a także stanowiącej punkt wyjściowy dla podejmowania decyzji przyszłościowych;

■ planowanie finansowe - które powinno być narzędziem świadomego, z góry zaprogramowanego sterowania procesami pieniężnymi.

Zewnętrzne uwarunkowania decyzji finansowych w firmie:

■ Koniunktura gospodarcza;

■ Inflacja;

■ Polityka fiskalna i monetarna;

■ Interwencjonizm państwowy.

Koniunktura gospodarcza:

■ W okresie ożywienia i rozkwitu przedsiębiorstwa może prowadzić bardziej ekspansywną politykę finansową; występuję również łatwość podwyższania kapitałów udziałowych;

■ Zbliżający się kryzys powinien być sygnałem, że możliwy jest spadek dochodów;

■ W czasie recesji uzasadniona jest wstrzemięźliwość lokowania środków finansowych w nowych inwestycjach.

Inflacja:

■ występowanie inflacji może prowadzić do spadku realnej wartości firmy;

■ w okresie wysokiej inflacji może pojawić się przejściowy wysoki popyt na produkty firmy;

■ w przypadku stagflacji (recesja + inflacja) pojawia się ryzyko utraty płynności finansowej przez firmy, które korzystały z poważniejszych kredytów bankowych.

Polityka finansowa i monetarna:

■ wywiera wpływ poprzez podatki, które przejmują część przychodów;

■ ważna jest orientacja w założeniach polityki budżetowej - dziura budżetowa, zapotrzebowanie fiskusa na pieniądz;

■ poprzez regulację popytu i podaży pieniądza wpływa na dostępność pieniądza kredytowego.

Formy interwencjonizmu państwowego:

■ ulgi podatkowe - uwarunkowane spełnieniem przez przedsiębiorstwo określonych wymogów (ochrona środowiska, tworzenie nowych miejsc pacy, zatrudnianie niepełnosprawnych);

■ subwencjonowanie kredytów udzielanych przez banki na preferencyjnych warunkach;

■ polityka celna wywierająca wpływ na finansowanie operacji towarowych z zagranicą, m.in. koszty importu i opłacalność eksportu.

Formy finansowania przedsiębiorstwa:

Przyjmując za kryterium źródło pochodzenia możemy wyróżnić:

■ Finansowanie zewnętrzne

Firma otrzymuje środki spoza przedsiębiorstwa:

- udziały, wkłady (własne);

- kredyty bankowe krótkoterminowe: kredyty wekslowe, kredyty na poręczenie osoby trzeciej;

- pożyczki długookresowe: obligacje, leasing, factoring.

■ Finansowanie wewnętrzne

Firma uzyskuje lub zwiększa środki w drodze przekształcenia dóbr rzeczowych w środki finansowe

- poprzez przekształcenia majątkowe -zmiana struktury majątku poprzez odpisy amortyzacyjne, przyspieszenie obrotu kapitału, sprzedaż zbędnych elementów przedsiębiorstwa;

- poprzez kształtowanie kapitału - tworzenie długookresowych rezerw i zatrzymanie zysku w przedsiębiorstwie.

Uwzględniając pozycję prawną dawcy kapitału można wyróżnić:

■ Finansowanie własne - obejmujące finansowanie z zysku,

z wkładów i z udziałów. We wszystkich tych wypadkach p. otrzymuje dodatkowy kapitał własny;

■ Finansowanie obce - do którego zalicza się finansowanie za pomocą kredytów oraz ze środków zgromadzonych na długookresowych rezerwach.

Proces inwestycyjny w przedsiębiorstwie:

■ podstawową działalnością stwarzającą możliwość wzmocnienia rynkowej pozycji czy perspektywy dalszego rozwoju jest inwestowanie;

■ inwestycją jest każde wykorzystanie kapitału w celu jego powiększenia - czy poprzez przedsięwzięcia generujące dodatkowy przychód (nowa linia produkcyjna), czy też instrumenty i sposoby pozwalające osiągnąć zyski kapitałowe (operacje giełdowe).

W przypadku planowania finansowego długookresowych przedsięwzięć inwestycyjnych uwzględnia się:

■ sformułowanie długofalowej strategii inwestycyjnej przedsiębiorstwa;

■ kreatywne poszukiwanie oraz identyfikacja nowych możliwości inwestycyjnych;

■ oszacowanie oraz prognoza bieżących i przyszłych strumieni przychodów;

■ zapewnienie przepływu niezbędnych informacji o możliwościach inwestycyjnych na szczebel decyzyjny;

■ prowadzenie stałej kontroli wydatków oraz uważne śledzenie realizacji danej inwestycji.

Podstawowe decyzje z zakresu finansowania działalności przedsiębiorstwa to:

■ pozyskiwanie funduszy ze środków własnych przedsiębiorstwa (emisja akcji);

■ finansowanie działalności przedsiębiorstwa poprzez zaciąganie długu (emisja obligacji, kredyt bankowy);

■ wybór form finansowania długookresowego, określanie kosztów uzyskania kapitału;

■ kształtowanie docelowej struktury kapitałowej przedsiębiorstwa, wykorzystanie różnych źródeł i mechanizmów finansowania jego rozwoju.

■ funkcją zarządzania finansami jest połączenie inwestowania i finansowania w procesie decyzyjnym o charakterze strategicznym, co pozwala w dłuższym okresie maksymalizować wartość akcjonariusz przedsiębiorstwa;

■ zarządzanie koncentruje się na wyborze takich rozwiązań, które minimalizują koszty przedsiębiorstwa, maksymalizują korzyści przy zredukowanym ryzyku,

a zarazem zapewniają zbieżność interesów właścicieli (udziałowców), kredytodawców oraz zarządzających przedsiębiorstwem.

Decyzje finansowe w bieżącej działalności przedsiębiorstwa:

■ bieżące decyzje finansowe składają się na proces zarządzania środkami obrotowymi przedsiębiorstwa;

■ stanowią one kapitał obrotowy obejmujący aktywa o wysokim stopniu płynności finansowej, tj. takie, które szybko mogą być zamienione na gotówkę

- gotówka i łatwozbywalne papiery wartościowe;

- bieżące należności przedsiębiorstwa;

- zapasy towarów, surowców, produkcja w toku.

Właściwości kapitału obrotowego:

■ w praktyce korzysta się z kapitału obrotowego netto- nadwyżki bieżących aktywów przedsiębiorstwa nad jego zobowiązaniami;

■ wielkość kapitału obrotowego zależy od stopnia zsynchronizowania procesów produkcji, sprzedaży i spływu należności przedsiębiorstwa;

■ podstawą zarządzania kapitałem obrotowym jest analiza zestawu wskaźników finansowych pozwalających określić najbardziej efektywne sposoby alokacji.

Skuteczne zarządzanie kapitałem obrotowym obejmuje następujące funkcje:

■ ustalenie pożądanych rozmiarów oraz struktury bieżących aktywów (gotówka, zapas, należności);

■ ustanowienie administracyjnych i organizacyjnych podstaw zarządzania kapitałem obrotowym w ramach przyjętych ustaleń;

■ finansowanie nakładów na środki obrotowe.

6

---