HISTORIA USTROJU POLSKI
Pytania od zaocznych:
1. Konstytucja marcowa - procedury wyborcze etc.
2. Generalne Gubernatorstwo / okupacja sowiecka - organizacja GG...
3. Najwyższa Izba Kontroli w PRL - nowelizacje, zwierzchnictwo etc.
4. Konstytucja Kwietniowa - sposób wyboru Prezydenta
5. Akt 5 listopada - TRS, RR, RS
6. Aparat bezpieczeństwa PRL - SB, wywiad wojskowy, MO...
Mała konstytucja z 1919
konstytucja kwietniowa na emigracji i PPP,
sadownictwo w II RP,
Kościół od II RP do PRL,
struktura PZPR
Konstytucja kwietniowa - naczelne zasady: elitaryzm, jednolita władza prezydenta, prymat państwa nad jednostką i społeczeństwem, solidaryzm państwowy
- jaką organizacje wprowadzała poprawka z 1983 roku a jaką kasowała
-co jeszcze wprowadzała ta poprawka(stan wojenny) kto zarządzał normalnie i kto w wypadkach szczególnych
-kto na mocy konst. marcowej odraczał otwierał itp sejm na wniosek ilu posłów i ile miał na to dni
-organy wykonawcze KC i jakie organy na szczeblu województwa im odpowiadały, jaka była tendencja (chodzi o ilość) członków KC w miarę upływu czasu
-system nomenklatury
-podział administracji terenowej i komu podlegała publiczna adm terenowa
-przed jakim org prezydent odpowiadał i ilu członków jakiej izby mogło go oskarżyć na mocy konst. Marcowej
Konstytucja Marcowa :
kadencja Sejmu: 5 lat, cenzus wieku: 21 czynne / 25 bierne, kto miał inicjatywę ustawodawczą: Rada Ministrów i posłowie, 5 przymiotnikowe wybory: powszechne, równe, tajne, bezpośrednie, stosunkowe, ile rząd miał czasu na to by odpowiedzieć na interpelacje 6 tygodni czyli 42 dni, uprawnienia wojskowych w głosowaniu: mogli startować a nie mogli głosować
Konstytucja Kwietniowa:
Kadencja: 5 lat, cenzus wieku: 30 czynne / 40 bierne, ile rząd miał czasu na to by odpowiedzieć na interpelacje 45 dni, jaką większością Sejm przełamywał weto senackie: 3/5
Sadownictwo w II RP,
Trybunał Kompetencyjny (skład, kto powoływał): skład Przewodniczący i 14 członków, powoływał Prezydent,
Najwyższy Trybunał Administracyjny,
jakie sady powstały w 1928: sądy pracy
Statut Tymczasowy KRN z 1 I 1944 r., prezydium KRN, PKWN
Konstytucja PRL :
do jakich organów zaliczano Sejm, Rząd, Rade Państwa i rady narodowe, oraz jakie były rady narodowe, nowelizacje (kiedy zwiększono liczbę posłów i o ile, kiedy zwiększono ilość członków Rady Państwa, kiedy zmieniono kadencje rad narodowych i o ile zmieniono), czas na odpowiedz na interpelacje poselska przez rząd: 7 dni
Umowa paryska i Rada Narodowa w czasie II wojny światowej
1. Konstytucja kwietniowa:
Prezydent RP według konstytucji kwietniowej mógł powoływać i odwoływać: 1) Premiera., 2) Pierwszego Prezesa SN, 3) Prezesa NIK,4) GISZ, który w czasie wojny stawał się Naczelnym Wodzem. Prezydent w czasie wojny mógł powołać na swoje miejsce następcę, którego czas urzędowania trwał do 3 miesięcy od zawarcia pokoju. Prezydenta normalnie zastępował marszałek Senatu . Akty urzędowe Prezydenta wymagają kontrasygnaty premiera i właściwego ministra . Akty Prezydenta, które tego nie wymagają nazywają się prerogatywami.
2. Nowelizacje konstytucji z 1989 roku
Według nowelizacji konstytcuji 1989 utworzono urząd prezydenta, który został wcześniej zlikwidowany w 1952 i jego uprawnienia w większości przejęła Rada Państwa.
Prezydent w po nowelizacji z 1989 był wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na kadencję 6-letnią. Powszechne wybory prezydenckie zostały wprowadzone w nowelizacji w 1990 r. Weto Prezydenta mogło zostać przełamane przez Sejm większością 2/3 głosów przy połowie ilości posłów, natomiast poprawki Senatu Sejm przegłosowywał większością bezwzględną głosów.
3. Instytucje państwowe w czasie IWW:
Akt 15 listopada został uchwalony w 1916 r. przez władze niemieckie i austro-węgierskie Na jego podstawie utworzono organ Tymczasową Radę Stanu. W 1917 powstała 3-osobowa Radę Regencyjną, która pełniła funkcje (wykonawcze) oraz ustawodawcze razem z Radą Stanu. W 1918 oddała władzę na ręce Piłsudskiego jako Tymczasowego Naczelnika Państwa. Stanowisko to zostało mu ponownie powierzone przez Sejm Ustawodawczy akt ten nazywamy małą konstytucja
4. Kościół Katolicki
W okresie IIRP państwo polskie podpisało ze Stolicą Apostolską konkordat w 1925 r. który obowiązywał do 1945 r. Decyzję o jego podpisaniu podjęto w 1921 r. W czasie IIRP kraj był podzielony na 5 części określanych metropoliami i na 16 zwanych diecezjami. Po wojnie stała administracja kościelna na teranach Ziem Zachodnich została przwrócona dopiero w 1972 r. przez papieża Pawła VI .
5. Mała Konstytucja z 1947 roku
Według Małej Konstytucji w skład Rady Panstwa wchodzili: 1) prezydent 2) marszałek Sejmu 3) wicemarszałkowie i 4) Naczelny Dowódca Wojska Polskiego powoływany tylko w czasie wojny. Prezydenta wybierał Sejm Ustawodawczy na kadencję 7 letnią większością .................... przy obecności 2/3 posłów. Urząd ten zlikwidowano po 1952.r. . w 1982 powołano Radę Społeczno-Gospodarczą jako organ doradczy Sejmu. Rada Panstwa sprawowała przede wszystkim nadzór nad radami narodowymi
6. Sejm w PRL
Według regulaminu Sejmu z 1957 roku obradami sejmu kierowało Prezydium Sejmu Wjego skład wchodzili marszałek i wicemarszałkowie , którzy razem z przewodniczącymi klubów poselskich stanowili organ sejmu o nazwie konwent seniorów Ilośc wicemarszałkow zmieniala sie z 2 do 8 . W Sejmie funkcjonowała platforma porozumiewawcza o nazwie Front Jedności Narodu w której skład oprócz PZPR wchodzilo ZSL i SD . W sejmie zasiadali też posłowie z koła ZNAK, PAX (?)
1. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego powstał w PRL w roku 1945
Funkcję żandarmerii i ruch drogowy to zadania Milicji Obywatelskiej Tajna policja polityczna powstała w 1944 i nazywała się Urząd Bezpieczeństwa Kontrwywiadem zajmowała się Informacja Wojskowa a później Wojskowa Słuzba Wewnętrzna
Wywiadem wojskowym zajmował się Zarząd II Sztabu Generalnego. Z kolei funkcję wojskową podległą MBP był Korpus Bezpieczeństwa Publicznego którego miejsce w 1965 zajęły Jednostki Nadwiślańskie MSW
2. Terenowe organy administracji w Polsce międzywojennej dzieliły się na dwa piony: administracji specjalnej oraz administracji ogólnej zwanej też polityczną. Ta ostatnia realizował zadania znajdujące się w gestii Ministerstwa................................... Wyjątek stanowiły lata 1919-22 kiedy część administracji terenowej podlegała Ministerstwu... ................................ z siedzibą w................................... W II RP istniało 16 województw wśród, których szczególny stan uzyskało ustawą z roku 1920 województwo śląskie istniał w nim kolegialny organ współdziałający z wojewodą w sprawowaniu administracji i nazywany Śląska Rada Wojewódzka a składający się z 1) wojewoda 2) wicewojewoda i 3) 5 członków wybieranych przez. Sejm Śląski Jako ostatnie w II RP powstało województwo wileńskie
3. Konstytucja marcowa przewidywała, że obrady Sejmu zwołuje, otwiera i zamyka Prezydent Powinien on także zwołać Sejm na żądanie ogółu posłów w ciągu 14 dni Wedle konstytucji prezydent mógł być za złamanie prawa postawiony przed Trybunał Stanu Uchwałę w tej sprawie podejmował Sejm większością 3/5 głosów. Konstytucja przewidywała czasowe zawieszenie praw obywatelskich. Decyzję w tej sprawie podejmowała Rada Ministrów za zezwoleniem Prezydentem Zarządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego miało być zatwierdzone przez Sejm Konstytucja marcowa przewidywała, że Trybunał Kompetencyjny będzie rozstrzygał spory między organami administracji państwowej a sędziami
4. W Komitecie Centralnym PRL, a później KC PZPR najważniejszymi kolegialnymi organami wykonawczymi były Biuro KC oraz Sekretariat KC Ich odpowiednik na szczeblu Komitetu Wojewódzkiego stanowiły Egzekutywa KW i Sekretariat KW. W miarę upływu czasu liczba członków KC ulegała wzrostowi. Aparat KC dzielił się na kilkanaście wydziałów, na których czele stali kierownicy Ich struktura częściowo odpowiadała strukturze Rady Ministrów Postępowaniem dyscyplinarnym wobec członków PZPR naruszających statut zajmowała się Centralna Komisja Kontroli Partyjnej posiadająca swoje odpowiedniki na szczeblu każdego województwa i powiatu. Do najważniejszych środków sprawowania władzy przez partie komunistyczna należał system nomenklatury, który polegał na zatwierdzaniu obsady wszystkich ważniejszych stanowisk w państwie przez komitety partyjne.
5.Na części ziem polskich zajętych w 1939 przez Niemcy utworzony został twór pod nazwą Generalne Gubernatorstwo ze stolicą w Krakowie Obszar ten dzielił się początkowo na 4 mniejsze jednostki zwane dystryktami Na ich czele stali szefowie dystryktu których od 1941 nazywano gubernatorami. Inną część terytorium Polski zajętą przez Werhmacht włączono do Rzeszy i podzielono na dwa, kierowane przez namiestników okręgi 1) Gdańsk-Prusy Zachodnie oraz 2) Kraj Warty. Tereny II RP zajęte przez Armię Czerwoną zostały włączone decyzją Rady Najwyższej ZSRR z 2 listopada 1939 r w skład Ukraińskiej i Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej stanowiących części składowe ZSRR.
6. O powołaniu w PRL Trybunału Stanu zadecydowała nowelizacja konstytucji z roku 1982 Członkowie Trybunału mieli być wybierani przez Sejm na okres kadencji Sejmu Przewodniczącym Rady Stanu był z urzędu I Sekretarz Sądu Najwyższego W wyniku nowelizacji konstytucji PRL z 20 VII 1983 r w miejsce rozwiązanego Frontu Jedności Narodu wprowadzono Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego który m.in. firmował jedyną listę w wyborach do rad narodowych oraz Sejmu. Ta sama nowelizacja wprowadziła też do konstytucji pojęcie stanu wyjątkowego Wprowadzić go mogła Rada Państwa a "w wypadkach nie cierpiących zwłoki" Przewodniczący Rady Państwa Z kolei zmiana konstytucji z 1987 wprowadziła na nowo instytucję referendum. Po raz pierwszy komuniści posłużyli się tą formą demokracji bezpośredniej w roku 1946 kiedy m.in. przesądzono o likwidacji Senatu