Koło Wiedeńskie
Walka z metafizyką - Empiryzm
Koło Wiedeńskie dążyło do stworzenia współczesnej wersji empiryzmu.
Empiryzm - ludzka wiedza, czyli całe poznanie naukowe i codzienne, oparta jest na doświadczeniu.
Koło Wiedeńskie - nie psychologiczna teoria poznania - oddzielenie problematyki teoriopoznawczej od zagadnień psychologii.
Poznanie dla Kola Wiedeńskiego efekt procesów psychicznych, zasób posiadanej wiedzy, abstrahując od czynności dochodzenia do wiedzy.
Zadanie epistemologii - stworzenie metody uzasadniania wiedzy. Epistemologia zajmuje się wartościowaniem poznania.
Koło Wiedeńskie chciało znaleźć zdobywanie PRAWDZIWEJ wiedzy o świecie. Metoda ta miała oddzielić w sposób ostry naukę, (jako poznanie wartościowe) od wszelkiej innej wiedzy (metafizyki):
Tylko wiedza empiryczna jest wartościowym poznaniem świata
Wiedza empiryczna - taka, którą można doświadczalnie sprawdzić
Zdania empirycznie weryfikowalne - takie, które opisują jakiś konkretny stan rzeczy, gdyż mogą zostać z nim porównane, czyli określone, jako prawdziwe lub fałszywe.
Zdania protokolarne
ZDANIA PROTOKOLARNE - na początku - zdania, które bez żadnej zmiany lub dodatku wypowiadają FAKTY. Ma to związek z atomizmem logicznym (Russell, Wittgenstein, Whitehead) świat ma strukturę gramatyki doskonałego języka. W języku - podział na zdania proste i złożone. Prawdziwość zdania złożonego zależy od prawdziwości zdania prostego (atomowego) wartość logiczna zdania złożonego jest funkcją wartości logicznej zdań prostych składających się na to zdanie (zasada ekstensjonalności).
Badanie prawdziwości poznania wymaga rozkładania wszelkich twierdzeń na zdania atomowe. Koło Wiedeńskie - zdanie protokolarne to fundament wiedzy empirycznej.
Różne koncepcje zdań protokolarnych:
Carnap:
zdanie protokolarne to zdanie mówiące o najprostszych zmysłowych i uczuciowych jakościach, czyli zdanie dotyczące tego, co bezpośrednio dane. ma charakter empiryczny
zdania protokolarne są to zdania języka FIZYKALNEGO. Najprostsze zdania empiryczne powinny być formułowane w języku fizyki, czyli muszą stwierdzać fizykalny stan rzeczy. Zdania protokolarne - należą do języka protokolarnego, który jest równocześnie językiem fizykalnym - miało to zapewnić intersubiektywny charakter zdań protokolarnych.
zdania protokolarne uważano za pewne, nie wymagajace sprawdzania, ALE PRZECIEŻ - zdania protokolarne, jako że empiryczne, są zdaniami, których prawdziwość zależy od konkretnych warunków, a nie jest czymś absolutnym
Neurath:
Odrzucił tezę Carnapa o absolutnej pewności zdań protokolarnych. Zdania protokolarne nie są uprzywilejowane w stosunku do innych. Są przyjmowane na zasadzie konwencji. Zrezygnował
Z konsekwentnego empiryzmu.
Kwestia struktury logicznej zdań protokolarnych - czy różnią się one od innych zdań swymi własnościami logicznymi czy nie (i struktura log. zdań protokolarnych jest sprawą obojętną):
Carnap:
- zdania protokolarne nie muszą spełniać żadnych warunków formalnych.
- zdania protokolarne mają opisywać jakąś prostą treść empiryczną, są wypowiedziami typu „tu czerwono”.
Zdania protokolarne leżą poza systemem języka, dlatego ich forma jest obojętna. Nie wchodzą też do systemu nauki, ich zmienność nie powoduje zmian w systemie nauki.
Neurath:
- zdania protokolarne to zdania realne, mające pewną określoną formę logiczną. mają taką formę słowną, jak inne zdania, ale zawsze występuje w nich imię własne, powtarzające się wielokrotnie w określonym związku z innymi terminami.
- zdania protokolarne - zdania opisujące zaistnienie określonego wrażenia u danej osoby. Wchodzą one do systemu języka, ich forma jest związana ze składnią danego języka
Sprowadzalność = sprawdzalność = weryfikacja
Funkcjonowanie nauki polega na wysuwaniu hipotez i potwierdzaniu ich lub obalaniu. Najistotniejsze zdania - takie, którym przysługuje funkcja potwierdzania hipotez - KONSTATACJE. Są one na szczycie wiedzy.
Konstatacje - są to zdania stwierdzające pozytywny lub negatywny wynik naszego poznania, wynik naszych przewidywań naukowych. Są weryfikacją naszej wiedzy.
Koło Wiedeńskie :
- przezwyciężenie psychologizmu przez behawioryzm
- przezwyciężenie indywidualizmu przez fizykalizm
3. Konstrukcja wiedzy ludzkiej
Konstrukcja poznania - wiedzę o faktach można zdobyć jedynie drogą doświadczalną. Wiedza o faktach jest wiedzą realną, informującą o rzeczywistości. Oprócz tego elementem składowym poznania jest wiedza formalna (logika, matematyka) - niezależna od doświadczenia, a priori, ustalająca tylko pewne związki formalne między myślami:
prawda materialna - zdania empiryczne są prawdziwe, gdy są potwierdzane przez doświadczenia - wiedza materialna
prawda formalna - twierdzenia nauk formalnych są prawdziwe niezależnie od doświadczenia -wiedza formalna
Logika - nie jest pochodzenia empirycznego, nie ma tez związku z psychologią. Zdania logiki mają charakter zdań analitycznych a priori
Nauki realne -zdania syntetyczne a posteriori - wiedzę o świecie zawierają jedynie zdania empiryczne
Nauki formalne - zdania analityczne a priori - nie mają żadnej zawartości treściowej, a jedynie określają formalne związki
4. Zagadnienie treści i relacji w poznaniu
Poznanie może dotyczyć jedynie relacji między wrażeniami, a nie samych wrażeń. Tylko zdania o relacjach są sprawdzalne. Treści jakościowe określamy poprzez opis stosunków zachodzących między nimi. Jakości są nie komunikowalne. Elementarne doświadczenie wg Carnapa - jest natury ilościowej. To niejakości, lecz relacje. Zdania mogą komunikować jedynie logiczną strukturę, a nie treści (czyli jakości). Poznanie nie dotyczy treści, lecz relacji między nimi.
Relacja (struktura) - wyrażalna i komunikowalna, treść - niewyrażalna.
Wyrażenie - implikuje dwa fakty:
Stan rzeczy .
Zdanie opisujące ten stan rzeczy.
Mają one wspólną strukturę, wyrażać coś, to rezygnować z treści, podobieństwo i zgodność poznania ze światem empirycznym jest jedynie podobieństwem strukturalnym.
5. Immanentyzm teoriopoznawczy. (nie wiemy, czy świat istnieje na zewnątrz nas).
Niesprawdzalne są zdania, których nie można sprowadzić do zdań o wrażeniach. Znamy tylko świat naszego doświadczenia i tylko on dla nas istnieje. Zdania o czymś innym = metafizyka. Poznanie nie jest relacją ani procesem miedzy przedmiotem a podmiotem. Jest punktem wyjścia, tym, co dane.
6. Logiczna analiza języka.
Każde poznanie jest nim przez formę logiczną. Przez nią poznanie przedstawia poznany stan rzeczy, ale sama forma nie może być przedstawiona.
Poznanie - przedstawienie faktów empirycznych przy pomocy języka, czyli zbioru symboli, uszeregowanych w określony sposób.
Język - narzędzie myślenia i warunek myślenia. Ma dwa podstawowe elementy:
Słownik
Reguły łączenia - gramatyka
Zadaniem logicznej analizy nauki jest analiza twierdzeń naukowych, badanie ich rodzajów i stosunków miedzy nimi, analiza pojęć, które są elementami składowymi tych twierdzeń i teorii będących uporządkowanymi systemami tych twierdzeń.
Składnia logiczna - zajmuje się formalnymi stosunkami pomiędzy różnymi elementami języka: badanie sposobu definiowania pojęcia, budowanie logicznej zawartości teorii, budowanie logicznej zależności zdań itd. Ogranicza się ona do sposobu konstruowania wyrażeń ze składników elementarnych i wszelkich relacji formalnych między składnikami wyrażeń, jak i między poszczególnymi wyrażeniami. Składnia logiczna - teoria form zdaniowych i innych tworów językowych tego języka. Dotyczy reguł, które określają całokształt zależności formalnych w danym języku.
Typy reguł:
Reguły normujące sposób formowania zdań - reguły kształtowania - określają, w jaki sposób ze słów tworzy się zdania - mają charakter formalny.
Reguły wnioskowania, czyli przekształcania zdań - określające logiczne związki między zdaniami.
Semantyka - przekracza granice formalnych problemów języka i uwzględnia stosunek wyrażeń języka do przedmiotów spoza języka.
7. Zasada weryfikacji
Funkcją logicznej analizy języka jest analizowanie zdań w celu wyjaśnienia ich sensu. Trzeba umieć określić znaczenie zdań czy innych wyrażeń językowych - dopiero potem można zając się ich sprawdzaniem.
Znaczenie zdania - to najistotniejszy moment w analizie nauki. Carnap - Znaczenie słowa jest nam wtedy znane, gdy wiemy, jak i kiedy go używać, jak się nim posługiwać. Sposób posługiwania się słowem jest określany przez składniowe reguły języka.
Znaczenie słowa = sposób używania go
Znaczenie = weryfikowalność
Znajomość warunków prawdziwości zdania jest kryterium jego sensowności. Zdanie ma sens tylko wtedy, gdy jest sprawdzalne. Nie samo sprawdzenie decyduje o sensie, lecz logiczna możliwość sprawdzenia.
Weryfikacja - procedura, czynność natury doświadczalnej. Znaczenie zdania jest warunkiem możliwości dokonania procedury weryfikacji, gdyż, żeby zweryfikować zdanie, musimy wiedzieć, w jakich warunkach jest ono prawdziwe. A znamy znaczenie, gdy umiemy określić warunki jego prawdziwości.
Koło Wiedeńskie, gdy mówi o weryfikowalności, mają na myśli logiczną możliwość weryfikacji. Znaczenie zdania jest uzależnione od jego logicznej weryfikowalności.
Weryfikowalność empiryczna - jest względna, weryfikowalność logiczna - jest czymś stałym.
Logiczna weryfikowalność zdania - weryfikacja jest możliwa, jeśli struktura zdania nie przeczy regułom logiki, jeśli jest zgodna z logicznymi zasadami budowy zdania.
Weryfikowalność jest zależna od budowy zdania. Znaczenie jest funkcją struktury zdania. Zdanie zbudowane wg reguł składni logicznej jest zdaniem sensownym, zdaniem znaczącym.
Oprócz tego Buczyńska krytykuje rzekomą „bez założeniowość” Koła Wiedeńskiego, bo przecież widać, jak silne założenia METAFIZYCZNE są tu ukryte.