Polityka Społeczna - 13.11.2009 r.

System Sądowniczy

Sąd Najwyższy - ostateczna instancja wymiaru sprawiedliwości. Cztery Izby:

• Cywilna (28 sędziów)

• Karna (25 sędziów)

• Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych (19 sędziów)

• Wojskowa (10 sędziów)

Skład osobowy Sądu Najwyższego w roku 2009 wynosił 82 sędziów. Pracami każdej z izb kierują Prezesi Sądu Najwyższego, a izby dzielą się dalej na wydziały. Każda z izb nadzoruje orzecznictwo sądowe w sprawach należących do jej kompetencji.

Najważniejsze cele Sądu Najwyższego:

• zapewnienie zgodności z prawem i jedności orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych (nadzór w zakresie orzekania- tzw. nadzór judykacyjny)

• rozpoznawanie kasacji oraz innych środków odwoławczych

• podejmowanie uchwał regulujących sprawy prawne

• rozpoznawanie protestów wyborczych, stwierdzanie ważności wyborów (do Sejmu, Senatu, Prezydenta RP), referendum (ogólnokrajowych i konstytucyjnych)

• opiniowanie ustaw i aktów normatywnych

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) - sąd drugiej instancji dla spraw rozpatrywanych przez sądy wojewódzkie, nad którymi sprawuje kontrolę. Trzy Izby:

• Gospodarcza

• Finansowa

• Ogólnoadministracyjna.

Cele:

• kontrola nad działalnością administracji publicznej

• kontrola zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego

• rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych

Trybunał Konstytucyjny - organ sądownictwa konstytucyjnego. Cele:

• orzekanie zgodności z Konstytucją ustaw i umów międzynarodowych

• rozpatrywanie skarg konstytucyjnych

• rozstrzyganie sporów kompetencyjnych

• orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych

Orzeczenia Trybunału mają charakter ostateczny!

Trybunał Stanu - konstytucyjnym organem władzy sądowniczej. Cele:

• egzekwowanie odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy

• egzekwowanie odpowiedzialności za przestępstwa pospolite i skarbowe w przypadku Prezydenta RP

• przed Trybunałem Stanu mogą zostać postawieni jedynie przedstawiciele najwyższych władz państwowych: Prezydent, Premier, ministrowie, prezes NBP, prezes NIK, członkowie KRRiT, posłowie i senatorowie

O postawieniu przed Trybunałem Stanu decydują Zgromadzenie Narodowe, Sejm lub Senat.

NIK - instytucja państwowa, podlegająca bezpośrednio Sejmowi i prowadząca kontrole w państwie. Cele:

• kontrola działalności organów państwa (administracji rządowej), NBP, osób prawnych działających na rzecz państwa, organizacji państwowych

• dostarczanie Sejmowi i opinii publicznej informacji o działaniach państwa, które są oceniane pod kątem: legalności, gospodarności, celowości oraz rzetelności.

Dzieli się na departamenty. Jednym z nich jest Departament Pracy, Spraw Socjalnych i Zdrowia, który podejmuje działania w zakresie:

• kontroli odnośnie świadczeń socjalnych, rehabilitacji

• ochrony zdrowia

• kontroli z zakresu pomocy społecznej i innych

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) - jednoosobowy organ władzy państwowej, urząd ten powstał w Polsce w 1987 r.. Obecnie RPO jest Janusz Kochanowski (5-letnia kadencja). Zadania:

• stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela

• interwencja w przypadku naruszenia prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej

• przyjmowanie skarg na bezprawne i niesprawiedliwe działania administracji

Jest niezależny od innych organów i odpowiada tylko przed Sejmem!

Rzecznik Praw Dziecka - konstytucyjny organ władzy państwowej, powołany w Polsce w 2000 r. Obecnie funkcję tę pełni Marek Michalak (5-letnia kadencja). Zadania:

• stoi na straży praw dziecka określonych w Konstytucji RP i Konwencji o Prawach Dziecka

• zajmuje się ochroną takich praw jak: prawo do życia, ochrony zdrowia, prawo do wychowania w rodzinie, prawo do nauki

• ochrona dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, złym traktowaniem

• kieruje się dobrem dziecka oraz bierze pod uwagę, że naturalnym środowiskiem jego rozwoju jest rodzina

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) - polski organ nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Cele:

• kontrola nad przestrzeganiem prawa pracy

• kontrola legalności zatrudnienia

• kontrolowanie zakładów pracy

• działania eliminujące zagrożenia w środowisku pracy

• współdziałanie w zakresie ochrony środowiska

• opiniowanie w tworzeniu ustaw dot. prawa pracy

• stosowanie przepisów prawa i zasad BHP

W przypadku stwierdzenia łamania praw pracowniczych, inspektorzy pracy mogą prowadzić postępowanie mandatowe lub kierować do Sądów Grodzkich wnioski o ukaranie. W przypadku rażącego łamania prawa pracy inspektorzy mogą zamknąć dany zakład pracy. PIP podlega Sejmowi. Jednostki: Główny Inspektorat Pracy i Okręgowe Inspektoraty Pracy.

NIK, Rzecznik Praw Obywatela i Dziecka oraz PIP to organy kontroli.

Władza wykonawcza

Samorząd terytorialny

Rola samorządu określona jest przez podmiot i przedmiot.

Podmiot - społeczność lokalna zamieszkała na danym terenie.

Terytorialny Związek Zawodowy: ma osobowość prawną (publiczno-prawną i cywilno-prawną)

Przedmiot - wykonywanie określonych zadań publicznych. 3 zasady:

• zasada pomocniczości (subsydiarności):

• zaspokajanie potrzeb

• wykonywanie zadań z zakresu administracji rządowej, o ile wynika to z uzasadnionych przyczyn

• zasada samodzielności:

• samodzielność jednostek samorządu podlega ochronie sądowej

• są niezależne wobec siebie (np. gmina nie podlega innej gminie)

• ich samodzielność podlega ochronie sądowej

• zasada unitarności - państwo stanowi całość, a gminy, powiaty i województwa nie są autonomiczne w stanowieniu prawa

Art. 16, I Rozdziału Konstytucji RP - dot. samorządności i zakresu samodzielności samorządu terytorialnego. Trójstopniowy podział samorządu terytorialnego:

• gmina (na czele prezydent/burmistrz/wójt)

• powiat (na czele starosta)

• województwo (na czele marszałek województwa).

Gmina:

• najmniejsza i podstawowa jednostka podziału terytorialnego

• wykonuje wszystkie zadania tego samorządu

• podlega ochronie sądowej

• ma osobowość prawną

• zadania, jakie spełnia służą zaspokojeniu potrzeb wspólnoty

• zapewnienie udziału w dochodach publicznych

• dochodami są: dochody własne, subwencja ogólna i dotacje celowe z budżetu państwa.

• prawo ustalenia podatków (w ramach ustawy)

Zadania gminy w zakresie polityki społecznej, obejmują sprawy:

• ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej

• gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego

• wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymaniu czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadków komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz

• lokalnego transportu zbiorowego

• ochrony zdrowia

• pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych

• gminnego budownictwa mieszkaniowego

• edukacji publicznej

• kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami

• kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych

• targowisk i hal targowych

• zieleni gminnej i nadrzewnej

• cmentarzy gminnych

• porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego

• utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych

• polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej

• wspierana i upowszechnianie idei samorządowej

• promocji gminy

• współpracy z organizacjami pozarządowymi

• współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw

NBP - Narodowy Bank Polski

NIK - Najwyższa Izba Kontroli

KRRiT - Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji Pa, pa, pa, całusy sto dwa :-)

---