Typy współczesnych rodzin,

1) mamizm - rodzina jest kierowana przez dominującą, pełną energii matkę, która podporządkowała sobie swego partnera - męża, który sprowadzony do roli jej echa, wykonawcy poleceń, często jest wyłączony z podejmowania najważniejszych decyzji. Matka kreuje styl życia codziennego członków rodziny, podział ról, postawy wobec siebie, płci, a także społeczne. Ona określa, co jest najważniejsze dla rodziny: w wychowywaniu dzieci, podziale budżetu, spędzaniu wolnego czasu. Reprezentując mocny wzorzec osobowy, ułatwia identyfikację z rolą kobiecą córkom, a w przypadku synów -“przygotowuje ich do przejścia pod opiekę przyszłej partnerki - żony, która z konieczności lub z własnej potrzeby będzie kontynuować pozycję dominującej kobiety.

Mamizm oznacza prymat kobiecej koncepcji życia i przez córki sprzyja przechodzeniu na następne pokolenia, a w przypadku synów - grozi ich zniewieścieniem, biernością,

2) autokratyzm ojców - w kręgu tradycji patriarchalnych autokratyzm ojcowski był i jest często spotykanym typem rodziny. Ojciec jest przysłowiową głową, sędzią, prokuratorem, uosobieniem władzy, norm i obowiązków. Zdecydowanie oddziela świat kobiecy od męskiego, przypisując im odmienne role, kobiety traktuje jako niedojrzałe i mało odpowiedzialne. Autorytet ojca nie podlega dyskusji.

Ten typ rodzin występował najczęściej w społecznościach patriarchalnych, szczególnie wówczas, gdy ojciec był jedynym żywicielem rodziny. Obecnie model ten jest rzadziej spotykany,

3) rodzina “atomowa” - każdy z członków rodziny żyje własnym życiem, trudno w niej osiągnąć jedność czy współdziałanie. W rodzinie przeważają relacje pozadomowe (zawodowe, towarzyskie, przyjacielskie z innymi osobami). Potrzeby więzi uczuciowej zaspokajane są poza domem, dzieci pragną możliwie szybko założyć własne gniazda rodzinne, a wobec rodziców ujawniają dystans i chłód emocjonalny.

Ten typ rodzin szczególnie szybko upowszechnia się w cywilizacji Zachodu, również w Polsce, aczkolwiek w mniejszym wymiarze,

4) rodzina kumplowska - relacje między członkami rodziny mają charakter koleżeński, często wręcz na pograniczu infantylizmu. Między pokoleniem rodziców i dzieci nie ma bariery wieku, pozycji, autorytetu. Dzieci dość wcześnie wchodzą w relacje koleżeńskie z rodzicami, którzy nie stanowią dla nich źródła autorytetu, norm i zasad, te bowiem zdobywa się gdzie indziej.

Ten typ rodzin spotyka się najczęściej w przypadku małej różnicy wieku między rodzicami a dziećmi, a także wówczas, gdy rodzice nie są przygotowani do pełnienia ról rodzicielskich. Relacja kumplowska daje im poczucie rzekomego partnerstwa, ułatwia zmniejszenie poczucia odpowiedzialności,

5) rodzina “króla Maciusia” - typ rodziny zogniskowany na dziecku, które jest postacią centralną, jemu wszystko jest podporządkowane, spełnia się jego zachcianki, usuwa z drogi wszelkie trudności i przeszkody. Rodzice służą dziecku, nastawiają się na realizację jego potrzeb, ułatwienie mu życia, uwolnienie od obowiązków przez przejmowanie ich na siebie. Dziecko jest zatem “króle”, zajmuje pozycje centralną, wszystko obraca się wokół niego.

Taki model wychowania niekorzystnie odbija się na socjalizacji dziecka, czyni je bowiem egocentrykiem z przewagą nastawienia “biorę” nad “daję”,

6) rodzina labilna emocjonalnie - osobowości niedojrzałe, infantylne, przenoszą na swoje dzieci własną chwiejność emocjonalną, zmienność nastrojów, co prowadzi do rozwoju postaw neurotycznych, niedojrzałości osobowościowej i krańcowo zmieniających się więzi uczuciowych. Konflikty wewnątrz rodziny są rozwiązywane w sposób irracjonalny, tworzą się wśród jej członków podgrupy i obozy

7) rodzina z mitami - typ rodzin, w których z różnych przyczyn jedno z rodziców przez długi czas pozostaje poza kręgiem życia rodzinnego. Drugie z rodziców konstruuje wówczas na użytek własny i dzieci pewne mity o tej osobie,

8) rodzina z sojuszami - w relacjach uczuciowych powstawanie jawnych lub ukrytych sojuszy (np. matki z córkami przeciw ojcu, ojca z synami przeciw matce, dzieci przeciw ojcu itp.),

9) rodzina partnerska - współpraca, współdziałanie członków rodziny z demokratycznym podziałem ról i obowiązków. Autorytet rodziców opiera się na dojrzałości ich osobowości oraz kompetencji. działania wychowawcze rodziców są świadomie planowane i sterowane, mają na celu formowanie dojrzałej i odpowiedzialnej osobowości dzieci przystosowanych do życia w realnych warunkach społecznych.

Ten typ rodzin w kulturze Zachodu wyraźnie zaczyna się upowszechniać, co wynika z przemian obyczajowych, poznania prawidłowości życia rodzinnego, koedukacyjnego systemu oświatowego, zmian w rolach społecznych. W przypadku zaistnienia konfliktów, wybierane są najbardziej optymalne, racjonalne sposoby ich rozwiązywania. W razie potrzeby sięga się po pomoc z zewnątrz, ufając kompetencjom i doświadczeniu specjalistów z tej dziedziny.

Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Miłość i Seks” Wydawnictwa Europa. Autor - Lew Starowicz. ISBN 83-87977-17-9. Rok wydania 1999.

Otóż rodzina rozwija się bardzo dynamicznie, biegiem lat zmieniają się jej zadania, funkcje oraz kształt. Wszelkie zmiany zachodzące na świecie kulturowe, społeczne czy gospodarcze zmieniają też charakter każdej rodziny. Jeden z najwybitniejszych autorytetów w dziedzinie socjologii rodziny Prof. Zbigniew Tyszka, wyróżnił 3 typy rodzin, w zależności od tego, w której epoce się rozwijały:

1) rodzina w epoce preindustrialnej,

2) rodzina w epoce industrialnej,

3) rodzina w epoce postindustrialnej

W okresie preindustrialnym praca zarobkowa wykonywana była na terenie domu rodzinnego bądź w ścisłym z nim powiązaniu (rzemiosło, handel, praca na roli). W okresie industrialnym mąż wykonywał pracę najemną w pozarodzinnych instytucjach zarobkowych, w drugiej kolejności czyni to żona, dzieci zaś w wyniku rozwoju szkolnictwa uczęszczają do szkoły. Epoka postindustrialna wymienione procesy zwielokrotniła i zintensyfikowała. Ukształtowała się przy tym nowa hierarchia dóbr rodzinnych.

W każdej epoce istniały różne prawa, zwyczaje, obyczaje, poglądy, priorytety i wartości. Dlatego rodzina każdej epoki różniła się od siebie diametralnie nie pozostając w tyle za posuwającymi się z niesamowitą szybkością zmianami. Dzisiejsze rodziny żyją w epoce postindustrialnej, gdzie powstają coraz to nowsze kategorie rodzin: rodziny, w których jest nieobecny jeden z rodziców (sytuacja materialna zmusza często do wyjazdu za granice w celach zarobkowych), nuklearne, poszerzone i te, najbardziej kontrowersyjne, a mianowicie związki homoseksualne. Nie zważając na to, jak bardzo różnią się od siebie wyżej wymienione typy rodzin zadania względem potomstwa dla każdej rodziny powinny być tak samo ważne. Każda rodzina chce, aby ich potomstwo było mądre, uczciwe i sprawiedliwe.

Z. Tyszka: Socjologia rodziny, op., cit., s. 84. warszawa 1974

---