Wolfgang Amadeusz Mozart

Mozart przyszedł na świat 27 stycznia 1756 r. w Salzburgu. Już wkrótce okazał się cudownym dzieckiem. W wieku trzech lat potrafił wystukać na klawikordzie prostą melodię, rok później opanował grę na skrzypcach, a własne kompozycje zaczął tworzyć jeszcze przed pierwszym publicznym występem w wieku pięciu lat. Muzyka niepodzielnie panowała w życiu młodego Wolfganga Amadeusza. Nawet kiedy roznosił po domu ulubione zabawki, robił to w rytm żywego marsza. Zanim skończył 12 lat, skomponował trzy opery, sześć symfonii i setki innych utworów.

Podróże po Europie

Jego ojciec Leopold, znakomity skrzypek, był kapelmistrzem na dworze arcybiskupa Salzburga. Wcześnie docenił niezwykłe zdolności syna i postanowił pokazać światu ów niepowtarzalny talent, wierząc, że dzięki temu zapewni mu w przyszłości niezależność finansową i artystyczną. Mozart wyruszył w swoją pierwszą podróż po Europie w szóstym roku życia i spędził w niej 11 lat. Towarzyszyła mu o cztery lata starsza siostra, Anna Maria, utalentowana klawikordzistka. Wspólnie występowali w największych miastach i najlepszych domach zachodniego świata. Mozart grał przed większością koronowanych głów ówczesnej Europy. W Londynie tłum płacił 2 szylingi i 6 pensów (dzisiaj równowartość 6,80 funta), żeby go zobaczyć, a on zabawiał gawiedź swoimi sztuczkami. Do najpopularniejszych należała- wykonana wspólnie z Anna Maria- gra na klawikordzie na cztery ręce z klawiatura zasłoniętą kawałkiem sukna. Ten nienaturalny tryb życia odbił się niekorzystnie na zdrowiu i osobowości Mozarta. Wolfgang był mniejszy i szczuplejszy niż inni chłopcy w jego wieku, i często nękały go choroby; niektóre, jak dur brzuszny, dręczyły go już do końca życia. Jego pogodne usposobienie przysporzyło mu popularności i ułatwiło kontakty z ludźmi poznanymi w podróżach. Ale ciągła wędrówka nie pozwalała na nawiązanie bliższych znajomości, dlatego Mozart w tym okresie nie miał przyjaciół. Do domu powrócił w 1773 r. i ponownie opuścił go dopiero po czterech latach, wyruszając w trasę koncertową po Niemczech. Na prośbę ojca towarzyszyła mu matka. To dzięki niej młodzieniec nie porzucił swych planów koncertowych i nie zrezygnował z kariery dla pięknych oczu Aloysii Weber, szesnastoletniej sopranistki z Mannheim. Przeprowadzka do Paryża okazała się złym posunięciem. Mozart stracił już urok cudownego dziecka, a uwaga paryskiej publiczności skupiła się na rywalizacji dwóch innych kompozytorów, Glucka i Piccinniego. Kiedy więc w lipcu 1777 r. zmarła jego matka, Wolfgang przyjął stałą posadę organisty na dworze arcybiskupa Salzburga i wrócił do domu.

Ślub w Wiedniu

Długo w nim jednak nie zabawił. Nie mógł się pogodzić z ograniczeniami narzuconymi przez dworskie obowiązki i zrezygnował z posady. Urażony tym arcybiskup, świadom ogromnej straty jaką ponosi wraz z odejściem takiego muzyka, kazał służącym brutalnie wyrzucić go z pałacu. Mozart udał się do Wiednia i zamieszkał z rodziną Aloysii Weber. A ponieważ młoda śpiewaczka była już zamężna, skierował uwagę na jej siostrę Konstancję. Mimo sprzeciwów ojca Wolfganga pobrali się w 1782 r. i żyli względnie szczęśliwie. Ich związek nie był porywający, ale obydwoje potrafili korzystać z życia i dobrze się bawili w swoim towarzystwie. Gdy po Wiedniu zaczęły krążyć pogłoski o miłosnych przygodach Mozarta, Konstancja nie pozostała mu dłużna, dając solidne podstawy do podejrzeń, że ostatnie z sześciorga dzieci nie było jego. Jednak listy Wolfganga do żony, pisywane w chwilach rozłąki, świadczyły o głębokim uczuciu i szczerej tęsknocie. Jak na swoje czasy Mozart zarabiał bardzo dobrze. Otrzymywał wynagrodzenie za zamawiane kompozycje, za koncerty i lekcje muzyki. Sami tylko trzej najbogatsi uczniowie przynosili mu roczny dochód w wysokości 700 guldenów (dzisiaj równowartość 10000 funtów). Ale ani on, ani Konstancja nie mieli pojęcia jak zarządzać finansami i całe życie narzekali na ich brak. Innym problemem Mozarta była niespokojna natura. Nie potrafił długo usiedzieć w jednym miejscu i wciąż poszukiwał nowego otoczenia i nowych wrażeń. Któregoś roku zmieniał mieszkanie dziewięć razy. Lekarstwem, którego potrzebował, była stała posada przy dworze, zapewniająca protekcję i stabilizację. Okazja nadarzyła się w 1787 r., gdy cesarz Józef II z wielkim entuzjazmem odniósł się do jego twórczości. Okazało się jednak, że dwór cesarski popiera innego kompozytora, Włocha Antonio Salieriego. Mozart poczuł się głęboko rozczarowany, gdy ostatecznie Salieri został mianowany cesarskim kapelmistrzem, a on sam musiał zadowolić się posadą nadwornego muzyka komponującego lekkie utwory taneczne na zamówienie.

Nędza

Mozart, wobec braku stałej posady, skwapliwie przyjmował każde nadarzające się zamówienie. Ostatnie cztery lata życia spędził w skrajnym ubóstwie, tonąc w długach, ale to właśnie wtedy powstały znakomite dzieła: "Don Giovanni" i "Czarodziejski flet". Jesienią 1791 r. stan jego zdrowia pogorszył się znacznie, a od 20 listopada nie wstawał z łóżka. 1 grudnia został mianowany dyrektorem muzycznym katedry św. Stefana w Wiedniu, co wreszcie mogło położyć kres jego problemom finansowym. Niestety zmarł cztery dni później. Kiedy Mozart był dzieckiem, mówiono o nim jak o dorosłym; gdy dorósł, traktowano go jak dziecko. Nie potrafił rozwinąć osobowości zdolnej do osiągnięcia szczęścia i pełni życia, a mimo to najpiekniejsza muzyka wypływała z niego w sposób zupełnie naturalny. Był jednym z najbardziej kreatywnych geniuszy wszechczasów.

KALENDARIUM
1756: 27 stycznia - narodziny w Salzburgu w Austrii
1762: Początek pierwszej z wielu podróży po Europie (Polonez g-moll)
1764: Pierwszy kontakt z muzyką Händla: "Mesjasz"; pierwsza publikacja utworów Mozarta w Paryżu
1770: Zakończenie pracy nad pierwszym kwartetem smyczkowym w czasie podróży do Włoch
1773: Powrót do Salzburga
1780: Pierwsze zamówienie na dużą operę - "Idomeneo re di Creta"
1782: Ślub z Konstancją Weber
1786: 1 maja-prawykonanie "Wesela Figara" w Wiedniu.
1787: Nominacja na stanowisko nadwornego muzyka na dworze cesarza Austrii, Józefa II
1791: Powstanie ostatniej z oper Mozarta, "Czarodziejskiego fletu"
1791: 5 grudnia-śmierć w Wiedniu; 7 grudnia-pogrzeb; Mozart zostaje pochowany w nieoznakowanej mogile dla ubogich

Największe dzieła

Opery
Don Giovanni, KV527
Wesele Figara, KV492
Czarodziejski flet, KV620
Cosi fan tutte, KV588

Dzieła chóralne
Requiem d-moll , KV588

Symfonie
Nr 35, D-dur, KV385, Haffnerowska
Nr 36, C-dur, KV425, Linzka
Nr 38, D-dur, KV504, Praska
Nr 40, g-moll, KV550
Nr 41, C-dur, KV551, Jowiszowa

Koncerty fortepianowe
Nr 20, d-moll, KV466
Nr 21, C-dur, KV467
Nr 23, A-dur, KV488
Nr 26, D-dur, KV537, Koronacyjny

Koncerty skrzypcowe
Nr 3, G-dur, KV216
Nr 4, D-dur, KV218
Nr 5, A-dur, KV219, Turecki

Koncerty na róg
Nr 2, Es-dur, KV417
Nr 3, Es-dur, KV447
Nr 4, Es-dur, KV495

Koncerty na inne instrumenty
Na flet i harfę, C-dur, KV299
Na klarnet, A-dur, KV622

Muzyka kameralna
Kwartet smyczkowy nr 17, B-dur, KV458
Kwartet smyczkowy nr 18, A-dur, KV464
Kwartet smyczkowy nr 19,C-dur, KV465
Kwintet na klarnet, A-dur, KV581

Opis wybranych dzieł

Symfonia nr 41 zw. Jowiszową C-dur, KV 551
Latem 1788r., podczas okresu względnego dobrobytu, Mozart skomponował w Wiedniu trzy symfonie. Najbardziej znana, zw. Jowiszową, została ukończona w zadziwiająco krótkim czasie, w ciągu zaledwie sześciu tygodni na przełomie lipca i sierpnia. Jej wyjątkowość polega na zakresie i różnorodności tematów melodycznych. Zakończenie symfonii, przypominające w formie fugę, interpretowano często jako przepowiednię własnej śmierci kompozytora. Należy jednak w to wątpić, ponieważ muzyka Mozarta, w odróżnieniu od muzyki Czajkowskiego, nie zawiera wątków autobiograficznych. I chociaż była to ostatnia z jego symfonii, od śmierci dzieliło go wówczas jeszcze trzy i pół roku życia.

Mała nocna muzyka G-dur, KV 525
Eine kleine Nachtmusik - serenada na kwartet smyczkowy i kontrabas została ukończona 10 sierpnia 1787 r., tuż po objęciu przez Mozarta stanowiska muzyka na dworze cesarskim. Zgodnie z tytułem jest to muzyka lekka, przeznaczona do słuchania w godzinach wieczornych. Pierwotnie składała się z pięciu części, ale jedna z nich usunął prawdopodobnie sam Mozart przed publikacją utworu.

Koncert na róg i orkiestrę Es-dur, KV 417
Pierwszy koncert na róg powstał w Wiedniu we wczesnych latach osiemdziesiątych XVIII wieku, kiedy Mozart - nie związany na stałe z żadnym protektorem - w sposób niezależny realizował muzyczne zamówienia. Umiejętnie wykorzystał właściwości instrumentu wyróżniając go na tle całej orkiestry, przez co utorował drogę innym kompozytorom, stosującym takie samo instrumentarium

---