Zespół Szkół Specjalnych im UNICEF

w Rzeszowie

Opracowała: mgr Irena Wołoszyn

mgr Jadwiga Greszta

Figury płaskie i przestrzenne inaczej -zajęcia warsztatowe.

Nauczanie matematyki dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim to problem wymagający trudnych i złożonych działań:

• rozważań psychologicznych,

• analiz empirycznych,

• ustaleń programowo - metodycznych

Jak wykazały badania J. Kostrzewskiego, osoby z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim mimo jednakowego wieku inteligencji różnią się na niekorzyść od osób w normie intelektualnej w zakresie:

• percepcji wzrokowej,

• percepcji kształtów geometrycznych,

• zdolności syntezy i analizy wzrokowej,

• ustanawiania powiązań logicznych,

• poziomem ustanawiania podobieństw i różnic między przedmiotami,

• określeniem stosunków przestrzennych oraz zdolności wyobrażenia zmian pozycji lub przekształceń.

S. C. Zamskij natomiast zwraca uwagę na fakt, iż dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim wykazują się ograniczoną pojemnością pamięci, dlatego też:

• z trudem przyswajają sobie nowy materiał,

• szybko zapominają,

• niedokładnie odtwarzają,

• nie potrafią wykorzystać zdobytych wiadomości i umiejętności w praktyce.

Trudności towarzyszące uczniom z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim w nauczaniu matematyki uzasadniają konieczność uwzględniania w postępowaniu metodycznym następujących dezyderatów:

• nauczanie matematyki w szkole specjalnej musi być wzmacniane obserwacją, doświadczeniem i działaniem samych uczniów;

• w kształtowaniu wiedzy matematycznej należy wyeksponować praktyczne znaczenie opanowanych wiadomości i umiejętności;

• podstawowe pojęcia matematyczne u dzieci upośledzonych umysłowo dojrzewają powoli, należy dostarczać dzieciom możliwie dużo różnorodnych doświadczeń wprowadzających w przestrzeń, czas, wielkość, kształty, pojęcia liczbowe;

• skuteczną metodą nauczania matematyki jest organizowanie aktywności dziecka w trzech płaszczyznach: konkret, wyobraźnia, myśl;

• na zajęciach matematyki należy stosować metody wzmacniające aktywność umysłową uczniów - celem nauczania tego przedmiotu nie powinno być uzyskanie wyników, ale rozumienie problemu matematycznego;

• w początkowym, jak również w późniejszym okresie nauczania matematyki najskuteczniejszą metodą jest zabawa, którą należy wplatać w aktualne doświadczenia życiowe dzieci.

„Figury płaskie inaczej”

Nauczyciele nie mogą być tylko nosicielami wiedzy, ale też twórcami. Powinni przeprowadzać pracę ucznia ciekawymi, aktywnymi metodami, różnymi formami, aby dzieci były zadowolone z pracy na lekcjach, ciekawe następnych zajęć i aby polubiły trudny, szczególnie dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, przedmiot jaki jest matematyka.

Celem warsztatów pt.: „Figury płaskie i przestrzenne inaczej” jest przedstawienie w jaki sposób naukę możemy połączyć z zabawą. Jest to propozycja lekcji, na których uczniowie nie tylko poznają wiadomości, ale także ćwiczą sprawność manualną rąk.

Sposoby składania figur płaskich:

1. Trójkąt równoboczny:

1. kartkę składamy wzdłuż dłuższego boku prostokąta (na zagięciu kartki wpisujemy cyfrę 1),

2. kartkę zaginamy tak, aby jeden z wierzchołków pokrył się z punktem na wyznaczonej linii (nr 2),

3. zaginamy narożnik dolny wzdłuż linii (nr 3),

4. zaginamy ostatni wierzchołek prostokąta wzdłuż jednego z boków trójkąta (nr 4),

5. chowamy trójkącik prostokątny do środka.

2. Trójkąt równoramienny:

1. kartkę składamy w ten sposób, aby krótszy bok prostokąta pokrywał się z dłuższym (w miejscu zagięcia wpisujemy 1),

2. następnie krótszą podstawę trapezu zaginamy w ten sposób, aby pokrywała się ona z powstałym wcześniej bokiem trójkąta równoramiennego (nr 2).

3. Sześciokąt foremny:

1. kartkę składamy dwukrotnie na pół tak, aby powstały linie (wpisujemy nr 1, 2, 3),

2. zaginamy narożniki tak, aby zagięte elementy kartki utworzyły trójkąty prostokątne, których wierzchołki będą leżały na wyznaczonych liniach (nr 4, 5),

3. następnie zaginamy narożnik dolny wzdłuż powstałej wcześniej linii (nr 6),

4. podobnie zaginamy pozostały narożnik dolny wzdłuż jednego z boków trójkąta prostokątnego (nr 7), otrzymaliśmy romb,

5. wierzchołki rombu zaginamy do środka i otrzymujemy sześciokąt foremny.

4. Deltoid:

1. krótszy bok prostokąta zaginamy wzdłuż dłuższego boku (nr 1),

2. krótszą podstawę trapezu dopełniamy do krótszego boku prostokąta (nr 2), otrzymujemy deltoid zwany przez dzieci „latawcem”.

Poprzez składanie możemy również otrzymać pięciokąt foremny, romb, kwadrat.

Tak otrzymane figury możemy wykorzystać do realizacji innych jednostek lekcyjnych, przykładowo: miara stopniowa kąta, własności figur płaskich, własności wielokątów foremnych czy wprowadzając pojęcie figur osiowo symetrycznych, osi symetrii.

5. Sześcian

Dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych mają bardzo często obniżoną sprawność manualną rąk i szczególną trudność sprawia im rysowanie siatek brył, wycinanie ich czy też klejenie. Polecam wykonanie modelu sześcianu bez wycinania i klejenia. Sześcian powstaje w wyniku składania sześciu najlepiej kolorowych kwadratów.

Kolejność czynności:

• z sześciu kolorowych kartek papieru formatu A4 wycinamy największe kwadraty

• jeden brzeg kwadratu składamy do środka (dowolną długość), następnie zaprasowujemy

• drugi przeciwległy brzeg również składamy jako uzupełnienie do pierwszego, zaprasowujemy

• zaznaczamy oś symetrii powstałego prostokąta dłuższych boków (lekko składając na pół i rozłożyć)

• składamy dwa przeciwległe brzegi prostokąta do wcześniej zaznaczonej osi symetrii, zaprasowujemy

• tak samo postępujemy z pozostałymi pięcioma kwadratami. Powstały środkowy kwadrat to ściana sześcianu, a dwa boczne prostokąty to języczki

• z powstałych kartek składamy sześcian. Pamiętamy, że języczki mają być włożone do środka i nie mogą nakładać się na siebie.

Dzięki zabawie dzieci poznają własności bryły. Są one kolorowe, przyjemne, czyste. Te sześciany można wykorzystać przy obliczaniu pola czy też objętości. Uczniowie w grupie z otrzymanych sześcianów budują przeróżne bryły i bez trudu obliczają objętość powstałych brył

Osobiście przeprowadziłyśmy podobne lekcję w klasach. Uczniowie składali wielokąty foremne, sześcian. Te zajęcia wymagają precyzyjnych czynności palców i dłoni, niektórym uczniom sprawiało to trudność, jednak w większości starali się wykonać to zadanie samodzielnie. Taka „inna” lekcja zaciekawiła ich.

1

---