36. Najazdy tatarskie na Polskę i ich skutki.
Napad Tatarów w 1241 roku. Tatarzy, którzy od kilkudziesięciu lat zbliżali się do środkowej Europy, a od momentu bitwy pod Kauką i zhołdowania Rusi w 1224 roku zagrozili jej bezpośrednio, najechali na Polskę w 1241 roku. Oddział tatarski, wysłany na Polskę, szedł przez Sandomierz, Wiślicę i Kraków na Śląsk. Rycerstwo małopolskie, które próbowało stawiać opór, zostało rozbite przez Tatarów pod Chmielnikiem. Tatarzy palili i niszczyli osady, a ludność wycinali. Najsilniejszy opór spotkali na Śląsku, ale i tu wszystkie walki, jak pod Opolem i Raciborzem skończyły się również klęską chrześcijan, którzy ulegli z powodu liczebnej przewagi Tatarów, jak i własnej taktyki wojowania, nie nadającej się do walki z poganami. Rycerstwo śląskie zaczęło łączyć się z napływającymi z zagranicy na pomoc członkami z rycerskich zakonów Joannitów, Templariuszy i Krzyżaków. 9 kwietnia 1241 roku stoczono walną bitwę pod Legnicą, w której Tatarzy zwyciężyli, ale nie poszli dalej na Zachód, lecz przez Karpaty cofnęli się do głównych sił, które najechały Węgry.
Skutki napaści Tatarów:
Wielką stratą dla Polski była śmierć Henryka Pobożnego, podczas bitwy legnickiej, która spowodowała koniec istnienia Monarchii Henryków śląskich i przekreśliła szanse na zjednoczenie Królestwa Polskiego. Tatarzy nie narzucili książętom polskim swego zwierzchnictwa. Pozostawili po sobie jedynie zgliszcza, ruiny i trupy wymordowanych mieszkańców. Napad tatarski przeszedł tylko do południowej połaci Małopolski, nie dotknął żadnej innej dzielnicy. Co najwyżej mniejsze oddziały dotarły do ziemi łęczyckiej.
Drugi napad Tatarów w 1259 roku.
W czasie panowania Bolesława Wstydliwego Małopolskę dotknął napada Tatarów pod wodzą Burondy. Wojskom tatarskim towarzyszyły posiłki ruskie pod rozkazami Wasylka, brata Daniela, i Lwa, syna Daniela. W grudniu 1259 roku Buronda zniszczył ziemię lubelską i spalił Lublin z wszystkimi kościołami, potem ruszył w kierunku Sandomierza, który stawił opór Tatarom, ale ostatecznie został zdobyty przez podstęp, jaki doradzili książęta ruscy. Wówczas oddział tatarski ruszył dalej w głąb ziem małopolskich, po drodze spalił opactwa w Koprzywnicy, Jędrzejowie i Miechowie, aż dotarł do Krakowa, którego zamek oparł się napadowi pogan. Drugi oddział spalił opactwa cysterskie w Wąchocku i Sulejowie, oraz zniszczył kraj, przez który przechodził. Drobniejszy oddział spalił klasztor na Łysej Górze. Następnie wszystkie oddziały zebrały się pod Krakowem, doszły do Bytomia i rozpoczęły odwrót drogą podkarpacką. Szybkie przemieszczanie się oddziałów tatarskich, ich dzikie i barbarzyńskie prowadzenie wojny powodowało, iż przerażona ludność nie myślała nawet o oporze. W 1241 roku nie podjęto żadnej próby zmierzenia się z najezdnikami. Bolesław Wstydliwy znalazł schronienie poza granicami swojej ziemi, w Sieradzu, którym władał Leszek Czarny. Napad z 1259 roku jeszcze bardziej niż pierwszy dotknął, pozostawił się w niej zgliszcza i ruiny, ludność w części wymordowaną, w części na w pół oszalałą ze strachu.
Trzeci napad Tatarów w 1287 roku.
Tatarzy szli dwoma szlakami. Jeden oddział pod wodzą Telebugi, chana Tatarów kipczackich, posuwał się przez Lubelskie i Sandomierz, którego nie zdobył, i zmierzał w kierunku Krakowa, ale na wieść, że drugi oddział stanął już pod tym miastem, cofnął się po krótkotrwałych rabunkach na Ruś. Natomiast Nogaj, chan Tatarów czarnomorskich, prowadził swój oddział wzdłuż Karpat na Kraków, który jednak zdołał się obronić. W drodze powrotnej Nogaj oblegał Sącz, ale poniósł tam klęskę od śpieszących z pomocą Leszkowi Czarnemu oddziałów węgierskich. Sam Leszek udał się na Węgry. Tylko miasta, korzystające z posiadanych murów, stawiały opór, po raz pierwszy skuteczny. Po tym dwumiesięcznym najeździe (grudzień 1287 i styczeń 1288), pozostało jednak wiele ruin i znów musiano rozpocząć ciężką pracę od budowania z popiołów nowego dobrobytu.