Świątynie w Abu Simbel
Świątynie nubijskie tworzą wielką grupę budowli sakralnych Nowego Państwa. Duża ich część została wykuta w skale, reszta była konstruowana z ciosów kamiennych. Prawdziwego rozmachu nabrało wykuwanie świątyń skalnych dopiero za Ramzesa II. Powstały wtedy liczne świątynie nubijskie, a wśród nich słynne sanktuaria w Abu Simbel - wielka i mała świątynia.
Wielka świątynia skalna Ramzesa II w Abu Simbel w Nubii jest prawdopodobnie najciekawszym zabytkiem architektury sakralnej okresu Nowego Państwa. Wykuta ona została w skale różowego piaskowca na polecenie tegoż władcy dla uświetnienia jubileuszu trzydziestolecia jego panowania.
Wielka świątynia w Abu Simbel nie miała pylonów, sama fasada, częściowo wkuta w lico skały, uformowana była w formie pylonu z wspartymi o niego czterema gigantycznymi (blisko 20 m wysokości) posągami władcy siedzącego na tronie przy którego nogach widnieją małe statuy członków jego rodziny, a przede wszystkim pięknej żony Nefertari. Wejście umieszczono w centralnym punkcie, pomiędzy posągami. U góry skalnej fasady znajdują się fryzy dekoracyjne, z których najwyższy wyobraża rząd małp. Świątynia wnika w głąb skały na 63 m. Plan samej świątyni jest niemal symetryczny i składa się z dwóch sal o nawach centralnych oddzielonych filarami od bocznych, z sanktuarium poprzedzonego westybulem, i pomieszczeń pomocniczych umieszczonych poprzecznie do osi założenia.
Pierwsza sala (16,46x17,68 m) ma podwójny rząd filarów ozyriackich (o wysokości 10 m), po cztery w rzędzie. Wykuto je w skale macierzystej. Sala ta odpowiada dziedzińcowi zewnętrznemu w świątyniach typowych i dekorowana jest scenami obrazującymi militarne sukcesy władcy (m.in. relief przedstawiający bitwę pod Kadesz, którą Ramzes II stoczył z Hetytami. Nikt jej nie zwyciężył).
Druga sala jest mniejsza (10,97 x 7,62 m), ma tylko dwie pary kwadratowych filarów, i odpowiada hipostylowej sali, za którą znajduje się poprzeczny, wąski westybul - sala stołu ofiarnego. Dalej na osi umieszczono głębokie sanktuarium, stanowiące jednocześnie salę na barkę. Znajduje się tam występ skalny, będący pierwotnie piedestałem dla barki, a za nim, wykute w skale, cztery posągi bóstw: Ptah, Amon, ubóstwiony już Ramzes II i Ra - Harachte. Świątynia była dokładnie orientowana na wschód, tak aby w dniu powtarzającego się jubileuszu władcy pierwsze promienie słońca padały na twarz Ramzesa - boga (dwukrotnie w ciągu roku - 20 października i 20 lutego, promienie wschodzącego słońca sięgały w głąb sanktuarium, oświetlając posągi.
Położona w sąsiedztwie mniejsza świątynia, którą Ramzes II kazał wykuć dla swojej małżonki Nefertari i bogini Hatior, fasadę ma ozdobioną sześcioma niszami z posągami króla, królowej i stojących u ich stóp małych posążków książąt. Korytarz prowadzi do sali z 6 kolumnami. Poprzez westybul droga wiedzie do sanktuarium, gdzie posąg bogini Hathor ochrania Ramzesa II
Dziś nie ma już świątyni na jej dawnym miejscu. Z wielu projektów - wśród których nie brak było i polskiego - ochrony tego zabytku przed zalewem wodami zbiornika powstającego w Nubii, UNESCO patronujące akcji ocalenia Abu Simbel oraz rząd Zjednoczonej Republiki Arabskiej zatwierdziły do realizacji projekt szwedzki, przewidujący kosztem około 40 milionów dolarów wycięcie obu świątyń Ramzesa i Nefertari w bryłach trzydziestotonowych. Bloki te przetransportowano następnie o 60 m wyżej, na szczyt skały, gdzie świątynie zostały odbudowane z oryginalnych elementów.
Świątynie Ramzesa II i Nefertari mieszczą się dzisiaj w dwóch sztucznych pagórkach na rozległym płaskowyżu pustynnym, co odbiega całkowicie od ich pierwotnego położenia.
Bibliografia:
Jadwiga Lipińska, Sztuka egipska
Kazimierz Michałowski, Nie tylko piramidy…
K. Michałowski, Od Edfu do Faras
Świątynie w Abu Simbel
2