Odkrycia geograficzne
na początku XV w. świat i jego geografię postrzegano zgodnie z poglądami Ptolemeusza II (II w.): Azja i Afryka to jeden ląd; wyobrażano sobie złote miasta i królestwa na „krańcach” świata; handel ze Wschodem odbywał się drogą lądową (drogą morską jedynie w obrzeżach Morza Śródziemnego)
przyczyny inicjatyw wypraw:
uniezależnienie od arabskich pośredników
chęć zdobycia bogactw
ciekawość świata i chęć przeżycia przygody
czynniki polityczne: rozszerzanie imperiów
chęć szerzenia wiary chrześcijańskiej
pionierami byli Portugalczycy (dobre położeni, przy Oceanie Atlantyckim); Hiszpania blokowała im handel lądowy
pierwsza ekspedycja wzdłuż wybrzeży Afryki, na południe; na wybrzeżach zakładano faktoria; 1488 r. - B. Diaz opłynął południowy kraniec Afryki, nazywając najbardziej wysunięty cypel Przylądkiem Burz (dziś Przylądek Dobrej Nadziei); Diaz z powodu buntu załogi nie dotarł do Indii; dopiero w 1498 r. dopłynął do nich Vasco da Gama
F. Magellan - jako pierwszy opłynął świat dookoła
Kolumb - wyprawa hiszpańska; Kolumb zgłosił chęć wyprawy parze królewskiej, która sfinansowała podróż; popłynął na zachód, zgodnie z poglądem o kulistości Ziemi; do końca życia wierzył, że dopłynął do Indii, podczas gdy w rzeczywistości odkrył jedynie wysepki Ameryki: Wyspy Bahama, Kubę i Haiti
konsekwencje kulturowe odkryć:
poszerzanie się informacji geograficznych, upowszechnienie przekonania o kulistości Ziemi
Martin Behaim [Behem] (Norymberga) - pierwszy globus, bez Nowego Świata, ale ze wskazaniem Chin i Japonii
rozwój kartografii, dzięki udoskonaleniu kompasów; przyłożenie uwagi do wierności kartograficznej
Ameryka pierwszy raz na mapie Martina Waldseemullera, który nazwał ją na cześć Vespucciego, który jako pierwszy dotarł do stałego kontynentu Ameryki
Mercator - autor mapy świata dla żeglarzy, wykorzystujący długości i szerokości geograficzne (siatka wzorowana na ścianach walca, tzw. rzut Mercatora); twórca pierwszego atlasu, jako części „Kosmologii” (chciał przedstawić cały wszechświat)
narodziny kolonializmu - Europa coraz bogatsza, armie wysyłane do kolonii; samoświadomość potęgi europejskiej
misja cywilizacyjna jako zalegalizowanie zaborczych tendencji, argument do nowych podbojów
nowe spojrzenie na świat, sposób myślenia: opowieści żeglarzy o innych ludziach, roślinach, zwierzętach - szok kulturowy; nowe lądy wyobrażane jako raj na ziemi, rajski ogród; Indianin jako szlachetny, głupi dzikus
„Przypadki Robinsona Cruzoe” - sposób postrzegania siebie u Europejczyków
podróże i migracje ludności
integracja kulturowa, z narzucaniem własnej kultury
wymiana językowa wnosząca nowe słowa i idee (w wyniku dominacji jakiejś kultury lub na zasadzie dyfuzji, jak Anglia od Francji, Hiszpania od Arabów)
powiększanie wiedzy o świeci i obcych kulturach
kultura kosmopolityczna - początek homogenizacji i jednorodnej kultury europejskiej
wynalazki techniczne
przewrót kopernikański w nauce