Pomiar stożków i kątów
Do zwymiarowania kątów lub stożków potrzebne są takie narzędzia jak :
- suwmiarka uniwersalna
- płyta pomiarowa
- mikrometry zewnętrzne o różnych zakresach pomiarowych
- głębokościomierz mikrometryczny
- liniał sinusowy
- kątomierz uniwersalny
- kątomierz optyczny
- komplet płytek wzorcowych klasy
- czujnik zegarowy
- wałeczki łożyskowe
- kulki łożyskowe
Jak obliczyć dany kat :
Pomiar kątomierzem polega na przyłożeniu bez szczelin, obu ramion kątomierza do boków
mierzonego kata. Wskazania kątomierzów optycznych odczytuje się z podziałki kreskowej,
przez wbudowaną w przyrząd lupę, natomiast w kątomierzach uniwersalnych bezpośrednio
z podziałki. Zarówno jedno jak i drugie kątomierze mają noniusze zwiększające dokładność
odczytywania wskazań. Noniusz kątomierza uniwersalnego jest dwukierunkowy. Przy
odczytywaniu wskazania należy posługiwać się tą częścią noniusza, którego kierunek
rosnących wartości podziałki jest zgodny z kierunkiem podziałki głównej.
rys. 1.0
Pomiar kątomierzem uniwersalnym
1 - ramię stałe
2 - uchwyt
3 - tarcza z podziałką kątową
4 - trzpień
5 - noniusz
6 - uchwyt
7 - ramię przesuwne
Przykłady zastosowań kątomierza uniwersalnego do pomiaru różnych kątów :
Pomiar kątów za pomocą liniału sinusowego
.Liniał sinusowy składa się z liniału opartego na dwóch wałkach, jednakowej średnicy,
których osie są równoległe do siebie i leżą w płaszczyźnie równoległej do górnej
płaszczyzny liniału. Odległość między osiami wałków wynosi zazwyczaj 100 lub 200 mm.
sin h/l
Liniał ustawia się na kąt , mierzony uprzednio kątomierzem. Pod jeden wałek liniału
ustawia się stos płytek wzorcowych o wysokości obliczonej w/g wzoru h= 100 x sin (
przy czym 100 jest wartością L liniału, a sin wyznacza się z tablic trygonometrycznych ).
Po ustawieniu liniału sinusowego należy na nim umieścić przedmiot sprawdzany, a następnie
za pomocą czujnika sprawdzić równoległość górnej krawędzi przedmiotu do płaszczyzny.
Różnicę δ między kątem ustawienia liniału, a rzeczywistym kątem przedmiotu oblicza się
wg. wzoru :
δa=( δn/L ) x 3438
δn - odchyłka czujnika w ( mm )
L - odległości między skrajnymi położeniami czujnika w mm
3438 - współczynnika wynikający z przeliczenia radiana na minuty ( δa jest wyrażona w
minutach kątowych )
Pomiar kąta stożka zewnętrznego parą wałeczków i mikrometrem.
Podczas pomiaru kąta stożka zewnętrznego stożek ustawia się pionowo na podstawce z zaciskiem. Po obu stronach jego pobocznicy układa się wałeczki o równych średnicach dw , a następnie taką samą parę wałeczków opiera się na dwóch stosach płytek wzorcowych o równych wysokościach. Odległość wałeczków M1i M2 mierzy się mikrometrem zewnętrznym.
rys. 1.3
Kąt oblicza się w/g wzoru :
tg (/2)= ( M1- M2 )/( 2ls)
M1- mniejsza odległość wałeczków
M2- większa odległość wałeczków
ls - długość płytek wzorcowych
Pomiar kąta stożka wewnętrznego kulkami i głębokościomierzem.
Pomiar wykonuje się metodą pośrednią dwiema, różnymi metodami, odpowiednio
dobranymi kulkami pomiarowymi oraz głębokościomierzem mikrometrycznym.
rys. 1.4
Kąt stożka oblicza się w/g wzoru :
sin ( /2 )= [ (d2 - d1 )/2( ( M1- M2 )- (d2 - d1 )]
gdzie :
d2 i d1 - średnice kulek pomiarowych
M1i M2 - wielkości zmierzone głębokościomierzem mikrometrycznym