Malarstwo miniaturowe wg. Nowickiej

Wergiliusz Watykański

rękopis z V w. , 50 il. , zawierał bukoliki, georgiki, Eneidę.

Pierwotnie w posiadaniu XV wiecznych włoskich humanistów, od 1600 w Biblio wat.

Il. W ramkach, po 3, 3 plany zaznaczone kolorami, brak światłocienia, kontur - różni wykonawcy.

Dwie teorie: jedna - od szablony, kalkowany

dwa- unikat, za Honoriusza, w ramach odrodzenia trad. Antycznych wykonany dla bogatej rzymskiej rodziny

Wergiliusz Rzymski

też w biblio wat, 3 księgi, 19 il., portrety autora.

Późniejszy i słabszy artystycznie-styl italsko-prowincjonalny, ostre kolory, nieudolny rysunek, brak cieniowania.

Iliada ambrozjańska

zachowały się tylko 58 il., w Ambrozjanie od 1608. , w ramkach, dopiski z IX-X i XI-XII w. -bizantyńskie objaśnienia?

Weitzmann: kopie dawnych rys, jeszcze na zwojach. Różne wzorce- niejednolitość stylu.

Kolory-dowolne np. zielone konie, efekt bizantyńskiego dekoracjonizmu, ale stroje bogów- zawsze konwencjonalne. Miejsce powstania- Aleksandria bądź (inni badacze) Konstantynopol-lepsze warunki ekonomiczne w V lub VI w.

Dioskurides Wiedeński z ded.dla Anicji Juliany, od mieszkańców jednej z dzielnic Konstantynopola, przed 518. 400 il. Zielnik i podręcznik farmakologii, zabrany z Konstantynopola w 1204, trafił w 1261 do greckiego klasztoru. Od 1569 w Wiedniu.

Oprócz wiz. Roślin i ptaków, Il. Przedst.. lekarzy starożytnych, scenę w pracowni malarskiej z personifikacją rozwagi , portret Dioskuridesa personifikacją Wynalazku i portret Anicji Juliany w medalionie z perso. Wielkoduszności i roztropności oraz scenami z amorkami przy pracy- el. bizantyńskie np. proskynesis ale i hellenistyczne (amorki i personifikacje) /wysoki poziom artystyczny.

[ST]

Zob. Weitzmann i Grabar i ich dwie tezy.

Itala Kwedlinburska

najstarsza biblia ilustrowana, po łacinie-przekład przed wulgatą. Znaleziona w oprawie akt miejskich i policyjnych, obecnie w berlińskiej bibliotece. Zachowało się 5 kart, 4 z Il. Po 4 na stronie, w wąskich ramkach, na odwrocie tekst.

Świetny styl, przestrzeń, jasne barwy, perspektywa. IV/v w.

Biblia Cottona

kupiona jako dar dla Henryka VIII, potem należała do Cottona. Przekazana dla rodzącego się muzeum Brytyjskiego, uległa spaleniu. Zachowały się szczątki i francuskie kopie 2 miniatur.

- 3 dzień stworzenia ( młodzieńczy bóg i 3 personifikacje dni)

-krąg aleksandryjski wzoru, powstanie koło VI w ?

Genesis Wiedeńska - ST w grece, kodeks purpurowy tzw. srebrny atrament, 48 il. Pierwszej księgi. Przeważnie bez ramek, pod tekstem, swobodnie.

Średnie wykonanie, ale żywość i dynamika.

Np. miasto z lotu ptaka, poklasyczny El. Ale i np. personifikacje źródła.

Powstał najpr. W VI w. we wschodnim skryptorium, produkcja raczej masowa, pewna niedbałość wykonania, kilku artystów.

[NT]

Morey : w ośrodkach w Azji Mn. W greckich ręk. Ewangelii

Zapewne jak w ręk. pogańskich, przed teksem umieszczano portret autora por. najstarszy zachowany Św. Marka w Ewangeliarzu z Rossano.

Najstarsze dopiero z VI w.

Ewangeliarz Rabbuli

syryjski kodeks, z klasztoru Św. Jana z Zagbie mnicha Rabbula, z data 586 r. od XV w. we Florencji. 28 il. , sceny nowotestamentowe, na marginesach, obramowania tablic kanonów.

Np. ukrzyżowanie ze zmartwychwstaniem. Oraz wniebowstąpienie z matką boską i Pantokratorem na świetlistym wozie.

- dobre wykonanie, swoboda, cieniowane twarze, szkic konturem, inspiracje wschodnimi mozaikami?

Ewangeliarz Synopski

kupiony w XIX w. na bazarze. 5 il. , datowany na VI w. n purpurowym pergaminie, grecki tekst złotym atramentem, Il. Na dole strony, bez ramek.

Ewangeliarz św. Augustyna

w Cambridge, łaciński tekst ewangelii. Il. Na 2 str. , powstał w prowincjonalnym warsztacie italskim w VI w.

Sceny z życia Ch. I wizerunek św. Łukasza , hellenistyczna ikonografia ale stylistycznie daleko od naturalizmu.

Ewangeliarz z Rossano

odkryty w XIX w. purpurowy pergamin, srebrny tekst, zachowały się dwie pierwsze ewangelie z 15 il. / I poł. VI w. ? Konstantynopol?

Il. na górze strony jak fryz, 2 całostronicowe : św. Marek z jakaś personifikacją (mądrością bożą?)

Ale już nie ma naturalizmu, wprawny artysta- nastrój, ale brak przestrzeni, płaskie postaci, dążenie do ornamentalizmu, dobra kolorystyka, pewna monumentalność, może wzory mal ściennego.

……………………………………………………………………………………………….......

[renesans macedoński]

Psałterz Chludowa (nazwa od właściciela, kupca moskiewskiego) ok. 830 , dziś w Moskwie

Wykonany w otoczeniu patriarchy Nicefora, il. na marginesach.

Zwój Jozuego

ob. W biblio. Wat. , poemat grecki o czynach Jozuego, nawiązanie do Iliady i Odysei, nawet w formie zwoju antycznego używanego do IV-V w. pne.

Jasny koloryt, kontury lekko pędzelkiem, dobre postaci oddane światłocieniowo w tle cechy pejzażu antycznego, El. Aleksandryjski - personifikacje np. miasta.

Weitzmann: teoria o bogato il. zwojach z poematami epickimi w starożytności.

Raczej X w.

Theriaké Nikandra z Kolofonu

o jadowitych wężach i odtrutkach ziołowych.

Ob. W Paryżu, 54 il. , swobodnie w tekście, bez ramek, być może oryginał bez postaci ludzkich, ale i tak dobrze rysowane oparte na wzorach antycznych, subtelny koloryt.

Psałterze

 Il. głównie scenami z życia ich twórców Dawida, rzadziej dokładną il. tekstu

Najprawdopodobniej il. od n.e.

Tu. Psałterz paryski IX-X w. oparty na dawniejszych wzorach, trad. Aleksandryjskiej

Pochodzi z biblioteki konstantynopolitańskiej, został zakupiony przez francuskiego ambasadora Heraulta de Boistallé w połowie XVI w. 14 całostronicowych ilustracji, ujętych w złote ramki. Pismo wskazuje na X w. powstania.

Morey uważa iż jest dokładną kopią rek. z początku naszej ery.

 swobodnie kształtowane postaci i pozy, często w ¾, miękkie sfałdowane szaty, silnie cieniowane, na tle bukolicznego pejzażu, architektury. Pojawiają się personifikacje.

 Kolory żywe, tło pastelowe

 Tematyka: życie Dawida np. grający na harfie (Orfeusz z melodią, pompejańska kolumna z wazą, nimfa echo, bóstwo gór w pozie bóstwa rzek ), namaszczany przez Samuela, walczący z goliatem, sławiące go kobiety, koronacja i apoteoza.

Inne ukazują epizody z ST np. przejście przez Morze Czerwone, Mojżesz na górze Synaj

……………………………………………………………………………………………….......

Rękopisy Karolińskie

 Ewangeliarz Koronacyjny - VIII w. obecnie w Wiedniu, skryptorium dworskie, gdzie działali artyści pochodzenia wschodniego, lub greckiego. Wpływ antyku.

Przedst. Ewangelistów: dobre proporcje, swobodny układ szat, modelunek światłocieniowy, hellenistyczny pejzaż. ]

 Ewangelistarz Godeskalka - (czyt. ewang. na niedziele i święta ) ok. 781 r. na zamówienie Karola Wlk., ob. W Paryżu.

Pisany złotem na purpurze.

 Biblia Karola Łysego - ze skryptorium w Tours ok. 846 r. całostronicowe il. np. tańczący Dawid w otoczeniu wojowników i personifikacji cnót.

 Psałterz Utrechcki - ze skryptorium w Reims ok. XII w. tekst przerywany rysunkami, jak w zwojach. Ruchliwe grupy postaci na tle pejzażowym lub arch. bez ramek.

---