Romeo i Julia" Szekspira - krótkie opracowanie.
1. Datowanie i źródło tragedii.
Dokładna data powstania Romeo i Julii nie jest poświadczona żadnym dokumentem z epoki. Tekst nie zawiera niemal aktualnych aluzji, jedynie słowa niani o trzęsieniu ziemi przed jedenastu laty - wskazywałoby to na rok 1591Przesłanka podstawową stała się analiza języka oraz jego stylu. Dziś zgodnie z klasyczną chronologią Edmunda Chamcersa przyjmuje się, że Romeo i Julia w ostatecznej redakcji napisana została w latach 1594 - 1595.
Źródłem, z którego korzystał Szekspir był poemat Artura Brooke`a "Tragiczna historia Romea i Julii" wydany po raz pierwszy w 1562 roku. Szekspir znał również "Pałac rozkoszy" Pointera i umieszczoną tam "Historię prawdziwej i wiernej miłości między Romeem a Julią". Z poematu zaczerpnął zasadnicze rysy fabuły przetwarzając źródło wedle własnego zamysłu, zmienając i wzbogacając opowieść.
2. Tragedia elżbietańska.
Romeo i Julia to dramat należący do gatunku określanego tragedią elżbietańską. Nie obowiązują w niej klasyczne reguły twórczości dramatycznej.
Trzy jedności: czasu, miejsca oraz wykluczająca wątki uboczne jedność akcji, ścisłe rozgraniczenie tragizmu i komizmu, wymóg jednoznacznej charakterystyki postaci oraz liczne normy pomniejsze nie kreowały wyobraźni Szekspira. Odrzucenie klasycznych reguł nie wynika z ich nieznajomości lecz z chęci spotęgowania dramatycznego napięcia.
3. Kompozycja, czas i przestrzeń.
Romeo i Julia jest tragedią, odpowiada kompozycyjne strukturze utworu.
Na początku umieszczony został prolog w formie sonetu, podobny poprzedza akt II. Funkcję ekspozycyjną w stosunku do wątku rodowej waśni, pełni jedynie otwierająca sztukę bajka służących. Kolejne zdarzenia aktu pierwszego przygotowują zawiązanie właściwej akcji w chwili spotkania z Julią. W przebiegu fabuły trudno byłoby wskazać jeden punkt kulminacyjny, rozgrywa się ona częściej wokół serii dramatycznych zdarzeń, powiązanych osobami głównych bohaterów niż wynika z związków przyczynowo skutkowych. Taka kompozycja charakterystyczna jest dla nieregularnego Szekspirowskiego dramatu.
Strukturę czasowo przestrzenną tragedii określają dane zawarte w samym tekście. Czas historyczny nie odgrywa u Szekspira żadnej roli.
Czas trwania akcji wyznaczony został jednoznacznie i dokładnie. Zdarzenia fabuły wypełniają pięć dni i nocy: od niedzielnego poranku do świtu w piątek. Wcześniej, w sobotnią noc, Romeo miał niespokojny sen, a w niedzielę, na godzinę przed wschodem słońca odbył wspomnianą przez Benwolia przechadzkę w gaju sykomorowym - mamy zatem umiejscowioną w czasie przedakcję. Dłuższa przerwa w czasowej ciągłości fabuły występuje między IV a V aktem, kiedy to, jak dowiadujemy się potem, w środę, w dzień, pochowano Julię, brat Jan został wyprawiony z listem, w nocy zaś Romeo w Matni śnił o ukochanej.
Pory doby podaje Szekspir bardzo precyzyjnie, nieraz co do godziny. Wynika to z teatralnego wymogu sygnalizowania wieczoru i nocy, przede wszystkim jednak uwydatnia dramaturgiczną funkcję czasu w sztuce, gdzie minuty decydują o tragicznych losach bohaterów.
Początek nowego dnia liczono wówczas nie od północy, lecz od świtu.
Rzecz dzieje się we Włoszech. Lokalizacja ta bywa równie umowna jak wszystko w szekspirowskim teatrze. Akcja przebiega głównie w Weronie, ale miejsce zmienia się nieustannie, dynamizując fabułę. Z ulic i placów miasta zdarzenia przenoszą się do domu, ogrodów Kapuletów i do celi ojca Laurentego a wreszcie na cmentarz i do grobowca. Tylko I scena V aktu dzieje się w Mantui, gdzie Romeo, jak wynika z tekstu, przebywał dwa dni, od wtorku do czwartku.
4. Problematyka - fabuła.
W ekspozycyjnej scenie pojawia się wątek rodowej nienawiści, wprowadzony w atmosferze rosnącego napięcia
zwada służących;
pojedynek szlachetnych krewniaków;
spotkanie Kapuleta z Montekim;
przybycie Księcia, który przerywa starcie pod groźbą ukarania śmiercią. Wejście Romea poprzedzono rozmową o nim.
wyznanie bohatera;
starania Parysa o rękę Julii podejmowane pod jej nieobecność;
Kapulet uważa, że córka jest za młoda;
matka zachwala przed Julią Parysa;
wieczorne przyjęcie;
przybycie na bal Romea;
wzajemna miłość od pierwszego wejrzenia;
przemiana Julii (z posłusznego dziecka staje się zakochaną, zdecydowaną i zdolną do taktycznych posunięć kobietą);
obrona Romea przed atakiem krewniaka;
podsłuchanie przez Romea wyznań Julii;
rozmowa zakochanych;
przekazanie niani dalszego planu działania;
przejście Julii do celi ojca Laurentego;
tajemny ślub;
śmierć Merkucja;
pomszczenie śmierci przyjaciela;
pomoc ojca Laurentego;
naleganie na ślub z Parysem;
rozmowa Julii z matką;
skrucha Julii;
zwątpienie Laurentego;
samobójstwo Julii (pozorne);
toast Romea (kielich z trucizną);
obudzenie się Julii;
ucieczka Laurentego;
śmierć Julii;
zgoda zwaśnionych rodów