Auspicje- obserwowanie ptaków. Dokonywali tego kapłani, których nazywano augurami. Oceniali oni, czy zachowanie ptaków pozwala rozpocząć przedsięwzięcie o charakt publicznym. Inauguracja to orzeczenie augurów o właściwych auspicjach
Urbs- określenie rzymu. Oznacza „Miasto”. rzymianie oznaczali daty ab urbe condita, czyli od założenia miasta.
Triumf- uroczysty wjazd do rzymu. Od II wpne zaczęto wznosić również łuki triumfalne.
Augustus- „dostojny, błogosławiony”. Taki tytuł wraz z przydomkiem Cezar przyjmowali wszyscy władcy rzymu.
Forum Romanum- centrum miasta rzymu. Środkiem budowli biegła Via Sacra, tzn święta droga, która wiodła na Kapitol. Po drodze zostały pobudowane świątynie, luki triumfalne, gmachy publ, sądowe i targowe.
Limes- granica; w hist granica cesarstwa
Arianizm- kapłan i kaznodzieja Ariusz zaczął głosić nową rel, która niedługo została potępiona przez kościół. Przyjęło ją plemię Gotów i kilka innych plemion germańskich
Pierwote ludy Italii: Etruskowie, Latynowie, Samniści, Umbrowie, Sabinowie, Halinowie, Japygowie, Wenetowie
Szczególna rola Etrusków w dziejach Rzymu: *urbanistyka *wytapianie i obrubka żelaza *uprawa winnej latorośli *posiadali własny alfabet *stworzyli wiele instytucji państwowych *rodowód i korzenie Etrusków pozostają zagadką *stworzyli państwo monarchiczna
Rzym powstał w połowie VIII.p.n.e(ok. 753r)
Podział dziejów Rzymu: *okres R królewskiego(monarchiczny) trwał od początku Państwa do 509r.p.n.e *okres R Republikańskiego od 509r-31r.p.n.e *okres cesarstwa(Imperium) od 31r.p.n.e(wczesne cesar.-prypcypat)- 476r.n.e(późne cesars. -Deminat)
Ustrój R Królewskiego: *istniało zgromadzenie Ludowe złożone z dorosłych mężczyzn obywateli R (Komicje) *R rządzili dwaj królowie jednocześnie
-wykształcenie się Senatu złożonego i najbogatszych przedstawicieli Rodów Rzymskich, dożywotni urząd Senatora.
Czynniki wpływające na kryzys upadek Republiki: *kłopoty militarne, wynikające z obniżenia liczby wolnych chłopów *bunty Italskich sprzymierzeńców *wojny domowe między konsulami *nadużycia finansowe urzędników wpływały na gospodarkę(zmniejszenie dochodów państwa) *płatne wojska zawodowe(pochłaniało duże sumy ze skarbu państwa) *zwiększenie podatku *wzrost politycznego znaczenia wodzów *konkurencja między wodzami *bunty niewolników *obniżenia roli senatu i komicji *utworzenie pierwszego komunikatu przez Marka Krasusa, Pompejusza , Cezara *śmierć Juliusza Cezara 15 marca 44r.n.e.(Idy Marcowe) *drugi triumwirat założony przez przyjaciół Cezara(Marek Antoniusz, Marek Lepidus, Gajusz Oktawiusz)
Ustrój Republiki Rzymskiej: *funkcjonują Zgromadzenia Ludowe(Komicje); Centralne Inbusowe ,Kurialne *obraduje Senat;arystokraci , patrycjusze
Główne urzędy republikańskie to: *Konsulowie(1rok) *Dyktatorzy(powoływani w sytuacjach wyjatkowych) *Westorzy(kwestor- odpowiedzialny za finanse R) *Pretorzy(retor- szeroka władza sądownicza) *Cenzor(sporządzał listy majątkowe obywateli i senatorów)
-Trybun Ludowy *Urząd Edyla(Edyl nadzorował porządek w mieście, organizował igrzyska) Podział społeczeństwa R na: Patrycjuszy(bogaci Rzymianie, pochodzącu z arystokratycznych Rodów, piastujących wysokie Urzędy) Plebejuszy(biedni. Średnio amożni i zamożni Rz)
Cesarstwo R- Okres Pryncypatu: *Przejecie władzy w R przez Oktawiana Augusta Cezara 31r.p.n.e pokonuje on swojego wroga. *Kumulacja urzedów republikańskich przez Oktawiana Augusta: - prosantula -władza trybuńska - urząd najwyższego kapłana - urząd Cenzora, pozwalający ustalić listę senatorów) -urząd rozdawcy darmowego zboża dla obywateli.
Podzia prowincji(nowy): *cesarski *senarski
Nowy urząd: prokuratorzy i prefekci
Dynastie cesarskie w R: *ulińsko-Klaudijuszka *Flamijska *Antonimów
Złoty wiek cesarstwa I i IIw.n.e.: *pokój Rzymski ”pax Romana” *Budowa umocnień na granicach zwanych Limesami i zahamowanie podbojów *rozwój gospodarczy w oparciu o niewolników
Czynniki kryzysu i upadek cesarstwa: * ataki plemion barbarzyńskich np. Wandalów, Gotów, ostrogów *kryzys gospodarczy *kryzys armi rzymskiej(przewaga barbarzyńców nad rzymianami) *wysokie podatki *rozwój chrześcijaństwa przyczynił się do osłabienia autorytetow cesarzy( odmawiali boskości) *trudności w zarządzaniu i administrowaniu państwem *cesarzami byli ludzie, którzy nie potrafili rządzć *częste zmiany cesarzy *różnorodność etniczna i różnice kulturowe. *bunty ludności w prowincjach i bunty niewolników
Upadek cesarstwa zachodnio rzymskiego -476r (koniec starożytności , początek średniowiecza. ANTYK)
Podział cesarstwa na wschodnie i zachodnie 395r