Potop szwedzki cz. II
podręcznik, str. 243-245
Wojna podjazdowa ( partyzancka, szarpana) Stefana Czarnieckiego z wojskami szwedzkimi- unikanie bitwy, ataki na małe siły szwedzkie, niszczenie zapasów żywności i broni, nękanie agresora na terenie całego kraju
Zwycięstwo Stefana Czarnieckiego pod Warką- 1656 i wyzwolenie Warszawy
Rozejm polsko-rosyjski w Niemieży ( pod Wilnem) 3 XI 1656- zawieszenie broni- Rosja atakuje Szwedów w Inflantach
Układ w Radnot 6 XII 1656 - plan rozbioru Rzeczypospolitej - Karol X Gustaw, gdy siły szwedzkie rozpoczęły odwrót z Polski znalazł sojuszników chętnych do rozbioru Polski- elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm, hetman kozacki Bohdan Chmielnicki, książę Siedmiogrodu Jerzy II Rakoczy
Klęska wyprawy księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego ( wspólnie ze Szwedami zdobył nawet na krótko Warszawę, pozbawiony wsparcia szwedzkiego zarządził odwrót, pokonany musiał zwrócić wszystkie łupy, stracił armię i musiał zapłacić 3 mln kontrybucji- odszkodowania wojennego) i Kozaków na Polskę - 1657 ( Stefan Czarniecki, Jerzy Lubomirski, Paweł Sapieha)
Dania wypowiada wojnę Szwecji ( następnie także Holandia) - walki Stefana Czarnieckiego w Danii, wojska Jana Kazimierza wspierają siły Habsburgów- 4 IX 1657 Jana Kazimierz zajmuje Kraków
Traktaty welawsko-bydgoskie 19 IX i 6 XI 1657 - elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm porzucił sojusz ze Szwecją za cenę zniesienia zależności lennej od Rzeczpospolitej nad Prusami Książęcymi, wojska elektora mogły swobodnie maszerować przez polskie Prusy Królewskie, elektor brandenburski otrzymał także lenno lęborsko-bytowskie, wieczyste przymierze polsko-brandenburskie.
Siły polsko-cesarsko-brandenburskie wypierają Szwedów z Pomorza i Prus- 1658-1659
Pokój w Oliwie 3 V 1660, warunki pokoju : mediacja Francji, która obawiała się wzmocnienia Habsburgów
Jan Kazimierz zrzekł się pretensji do tronu szwedzkiego
Szwedzi zobowiązali się do wycofania z terenu Rzeczpospolitej
Szwecja zatrzymała większą część Inflant, Rzeczpospolitej pozostały Inflanty Polskie ( część południowo-wschodnia)
Karol X Gustaw zobowiązał się zwrócić zagrabione dzieła sztuki ( nigdy tego nie zrobiła)
gwarantem pokoju był król Francji Ludwik XIV
9. Skutki Potopu szwedzkiego:
upadek znaczenia pozycji Rzeczypospolitej
strata Prus Książęcych i Inflant
ogromne straty demograficzna ( około 30 % ludności, epidemie, głód), nieoszacowane straty materialne ( grabieże wojsk szwedzkich)
upadek gospodarczy kraju
ksenofobia- niechęć wobec obcokrajowców, nietolerancja religijna- wygnanie arian ( za sprzyjanie Szwedom) 1658, zakaz porzucania katolicyzmu 1668 ( kara śmierci)
f. Ciekawostka regionalna- do potopu szwedzkiego Luboń przeżywa złoty okres — w 1547 liczył 14 gospodarstw na 120 ha gruntów ornych. Po okresie wojen szwedzkich (1655/57) we wsi istniało tylko 5 gospodarstw.
Michał Motała ® 2011