W każdym z trzech państw panował system monopartyjny czyli rządził jeden przywódca i jedna partia. We Włoszech partią rządzącą była Narodowa Partia Faszystowska, której założycielem był Mussolini. W Niemczech natomiast Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza (NSDAP) pod dowództwem Hitlera. W ZSRR Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików) WKP(b), na której czele stał Stalin. Były to partie wodzowskie czyli przywódca nie podlegał procedurze wyborów, panowało tam ślepe posłuszeństwo i dyscyplina, wódz miał nieograniczoną władzę.

Narodowa Partia Faszystowska (wł. Partito Nazionale Fascista, PNF) - utworzona w listopadzie 1921 roku przez Benito Mussoliniego włoska partia faszystowska. Partia zaprzestała działalności wraz ze śmiercią Mussoliniego i upadkiem Włoskiej Republiki Socjalnej

Założona w Rzymie 7 listopada 1921, była efektem transformacji, jaką przeszły paramilitarne formacje Fasci Italiani di Combattimento, w kierunku struktur bardziej koherentnych (Fasci zostało założone przez Mussoliniego w Mediolanie, na Piazza San Sepolcro 23 marca 1919 roku). PNF była instrumentem popularyzacji ideologii Mussoliniego. Była też głównym uczestnikiem zamachu stanu z 28 października 1922 roku, znanego jako Marsz na Rzym, który zakończył się porozumieniem pomiędzy królem Wiktorem Emanuelem III a Mussolinim (który został premierem). Po drastycznej modyfikacji prawa wyborczego (tzw. prawo Acerbo), PNF zwyciężyła w bardzo kontrowersyjnych wyborach z kwietnia 1924 roku. Ustawa przegłosowana w 1928 r. sprawiła natomiast, iż PNF stała się jedyną legalnie działającą partią polityczną we Włoszech. Sytuacja taka miała miejsce do 1943 roku.

Partia ta została rozwiązana po aresztowaniu Mussoliniego po wewnętrznym przewrocie w łonie Wielkiej Rady Faszystowskiej (pod przywództwem Dino Grandiego), który miał miejsce 24 lipca 1943 roku. Działalność PNF została oficjalnie zakazana przez rząd Pietro Badoglio 27 lipca tegoż roku. Po uwolnieniu przez nazistów Mussoliniego we wrześniu 1943 r., partia została ponownie utworzona, tym razem pod nazwą Republikańska Partia Faszystowska (Partito Fascista Repubblicano - PFR, powstała 13 września). Była to jedyna legalnie działająca partia w marionetkowej Włoskiej Republice Socjalnej. Jej sekretarzem był Alessandro Pavolini.

PFR nie przetrwała egzekucji Mussoliniego i zlikwidowania Włoskiej Republiki Socjalnej w kwietniu 1945 r. Obecnie jest jedyną partią polityczną, której działalność jest oficjalnie zabroniona w konstytucji Włoch.

NSDAP (niem. Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei —Narodowosocjalistyczna Partia Robotnicza Niemiec) — niemiecka partia polityczna, zwana powszechnie nazistowską, sprawująca niepodzielną władzę w latach 1933-1945 z Adolfem Hitlerem jako Führerem. Podczas procesów norymberskich NSDAP została uznana za organizację zbrodniczą odpowiedzialną za szereg zbrodni przeciwko ludzkości.

Partia została założona 5 stycznia 1919 przez ślusarza Antona Drexlera i dziennikarza Karla Harrera jako lokalna partia bawarska o nacjonalistycznej ideologii. Nazwa NSDAP została użyta po raz pierwszy w kwietniu 1920, wcześniej istniała pod nazwą DAP (niem. Deutsche Arbeiterpartei), będąc jedną z wielu działających w Niemczech partii folkistowskich. Za patrona NSDAP Hitler obrał Albrechta Niedźwiedzia, który na ziemiach podbitych Słowian połabskich utworzył Brandenburgię. Partia została zdelegalizowana w 1923 po nieudanej próbie przejęcia przez Hitlera władzy w Bawarii (tzw. pucz monachijski). Po wyjściu Hitlera z więzienia w 1924 partia została odbudowana najpierw jako partia nielegalna, a potem w 1925, po zmianach statutu, jako legalna partia startująca na równych prawach w wyborach do Reichstagu.

Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego (KPZR, ros. Коммунистическая партия Советского Союза - КПСС) - ostatnia nazwa partii komunistycznej, rządzącej w Rosji i ZSRR od 1917 do 1991 roku. Partia powstała - pod nazwą Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (bolszewików) SDPRR(b) - jako odłam socjaldemokracji rosyjskiej SDPRR na jej II Zjeździe w 1903, na którym zwolennicy Lenina uzyskali większość; pozostali delegaci dali początek partii mienszewików. Bolszewicy głosili hasła rewolucji socjalnej oraz obalenia caratu i wprowadzenia demokratycznej republiki. Wzięli udział w rewolucji 1905 roku, której upadek osłabił działalność partii i zmusił najwybitniejszych działaczy (Lenin, Grigorij Zinowjew) do emigracji. Podczas I wojny światowej zajęli stanowisko antywojenne, szukając poparcia u pacyfistycznie nastawionych socjaldemokratów europejskich (Konferencja Zimmerwaldzka).

Partia po rewolucji lutowej w Rosji uzyskała możliwość legalnego działania. Nie rezygnując z propagandy antywojennej umacniała wpływy wśród robotników oraz żołnierzy frontowych (korzystając z wsparcia niemieckiego). Była organizatorem i główną siłą sprawczą rewolucji październikowej. Po krótkim okresie koalicji z partią lewicowych socjalistów-rewolucjonistów (eserów) zaprowadziła w Rosji rządy dyktatorskie i terrorystyczne (ustrój ten określano jako dyktatura proletariatu). W 1918 roku zmieniła nazwę na Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików) RKP(b), co symbolizowało zerwanie z socjaldemokracją i realizację radykalnego programu rewolucyjnych przekształceń - zbudowania bezklasowego (komunistycznego) społeczeństwa. RKP(b) i partie o podobnym programie utworzyły w 1919 roku Międzynarodówkę Komunistyczną, która istniała do 1943 roku.

---