POZNAWCZA PYTANIA (oto co ja dostalam jak pytalam o nie rok temu):
Zagadnienia:
-Pamięć robocza (i wśród wymienionych podpunktów są jej cechy bądz nie i składniki bądz nie)
-Model Johnstona: - jaki ma wydziwęk: jeden czy dwa filtry? - chodzi o to że dwa. sensoryczny i semantyczny
-Na czym polega efekt coctail party
-Jakimi cechami charakteryzuje się jezyk pszczół a jakimi nie (wymienione jedna która tak i jedna która nie)
-Badanie Rosh na prototypowość - pojęcie poziomu podstawowego (jak przebiegały
-Zajwisko torowania semantycznego kiedy czas reakcji jest szybszy/wolniejszy
-W latach 70 80 jaki byl główne pojecie ktorym się zajmowali psych.poznawczy
-Co oznacza intencjonalność - odpowiedz cyt. z notatek "jako klasa stanów umysłu są ukierunkowane na przedmioty.."
-Czym się różnią eksperci od początkujących
-Pytanie o system grzbietowy i brzuszny: ważne rozróżnienie egocentryczny /allocentryczny
-Za pomocą czego sie bada jak dziala nasz system poznawczy: chodziło tu o podwójne dysocjacje<chyba:)>
-Czym najlepiej bada się szybkie zmiany w mózgu- reakcje<jakoś tak i 4 metody do wyboru PET,CAT, Rezonans magnetyczny, rejestracja potencjałow wywołanych
-W której z par najlepiej wyjasniona złudzenia : były pary do wyboru wktorych to były holizm atomizm, gibsonizm, konstruktywizm
-Czym jest czas reakcji w badaniach lub W badaniach jakie są zmienne zależne.
- Pytanie co neisser uważa <na podstawie artykulu>
-Kto kogo krytykował
-Noam chomsky - paradygmat naturalnego języka
-Czy obecnie wzrasata zainteresowanie metaforą komputerową czy nie i dlaczego. (zalety/wady)
-O czym świadczy/ czego jest dowodem zjawisko phi
-Teoria Marra
-Jakie wskazówki są potrzebne by wykryć krawędzie? (dynamicznie, statyczne..
-Co zakłada klasyczna koncepcja pojęć
-Relatywizm językowy co oznacza
-Kiedy nie mamy całkowitego dostępu do informacji jak co się dzieje? - adresowanie przez treść
-Co zakłada derywacyjna teoria złożoności
-Co się zkłada na funkcje wykonawcze
-Co można zbadać za pomocą kart wsona
-która para opisuje to co jest badane przez metodę w parze : np badanie a nie b
-Kiedy dzieci mają opanowane i reagują na to.. <znaczy sie nei pamietam co:)>
1 rok /habituacja
4 rok /habituacja
7 rok / studium operacji formalnych
i cos jeszcze
-Rozumowanie warunkowe a sylogizm jakie to typy dedukcji pierwsze to dedukcyjne dtugie to dedukcyjny
POZNAWCZA PYTANIA (jeszcze to znalazlam)
Funkcjonalizm w naukach o poznawaniu to pogląd, zgodnie z którym:
a. poznając przedmiot człowiek zwraca uwagę na jego funkcję, a nie cechy zewnętrzne
b. wartość teorii jest określana przez możliwości zastosowania jej w praktyce
c. procesy poznawcze mogą być wyjaśniane przez analizę celów, których realizacji służą
d. procesy poznawcze są funkcjonalnie zależne od struktury osobowości
Metoda eksperymentalna w psychologii poznawczej wymaga
a. obserwacji przebiegu procesów poznawczych w warunkach naturalnych
b. użycia metod obrazowania pracy mózgu
c. kontroli warunków badania głównego czynnika (zmiennej niezależnej)
d. posłużenia się symulacją komputerową
Teorie rozpoznawania wzorca
a. nie potrafią wyjaśnić efektów kontekstu w rozpoznawaniu
b. zakładają tożsamość bodźca dystalnego i proksymalnego
c. odwołują się wyłącznie do procesów „góra-dół”
d. dobrze wyjaśniają łatwość rozpoznawania wyraźnie różniących obiektów jako przynależących do tej samej kategorii
Reprezentacja poznawcza
a. może odwzorowywać tylko te elementy rzeczywistości, które są bezpośrednio dostępne percepcji
b. jest podstawowym pojęciem behawiorystycznej koncepcji procesów poznawczych
c. występuje wyłącznie w pamięci roboczej
d. posiada właściwości semantyczne
Kategorie z poziomu podstawowego
a. To kategorie reprezentujące abstrakcyjne byty, takie jak miłość, piękno itp.
b. To kategorie, których egzemplarze są do siebie maksymalnie podobne i jednocześnie maksymalnie różnią się od egzemplarzy innych kategorii
c. Ustanawiają podstawowe relacje składające się na naiwną teorię
d. Są nabywane w rozwoju później, niż kategorie z poziomu nadrzędnego (bardziej ogólne)
Wspólna uwaga
a. To inaczej podzielność uwagi
b. To forma reprezentacji liczby
c. To dostrzeganie, na co ukierunkowana jest uwaga innego człowieka---Tomasello
d. To zdolność naśladowania prostych grymasów twarzy przez noworodki
Zjawisko umysłowego skalowanie obrazu (zbliżanie i oddalanie)
a. Zaobserwowane zostało u dzieci już w pierwszym miesiącu życia
b. świadczy o „twierdzeniowych” (czy pojęciowych) podstawach procesów wyobrażeniowych
c. Polega na zależności czasu odpowiedzi na pytanie o właściwości obiektu od „skali obrazu” (np. pytanie o ogon królika siedzącego na grzbiecie słonia vs. ogon królika, na którego grzbiecie siedzi mrówka)
d. Polega na umiejętności określania odległości pomiędzy obiektami w dużej odległości od patrzącego
W pierwszym miesiącu życia dziecko
a. potrafi rozpoznać głos matki, ale nie różnicuje języków
b. potrafi rozróżniać języki, ale nie rozpoznaje głosu matki
c. reaguje identycznie na dźwięki mowy i inne dźwięki o podobnym natężeniu i częstotliwości
d. odróżnia głos matki oraz różnie reaguje na ojczysty i obcy język, nawet gdy są one nagrane przez ten sam, nieznany dziecku głos
6. Psychologia Gestalt, a także modele dynamiczne (np. sieci neuropodobne) postulują, że:
a. figura posiada naturalną organizację, a jej wyodrębnienie można przyrównać do osiągnięcia stabilnego stanu
b. całość doświadczenia percepcyjnego jest dynamiczną sumą elementów składowych
c. figura składana jest z prostych elementów pierwotnych, których detektory znajdują się w korze wzrokowej
obrazy są całościami, które kolejno dopasowujemy do wzorców przechowywanych w pamięci
PROCESY POZNAWCZE
Jezeli chodzi o rozdzialy w Sternbergu to zanotowalam sobie mniej wiecej cos takiego:
1,2 - pomocnicze ale nieobowiazkowe
3,4 - obowiazkowe
5,6 - malo wazne
9,10 - uzupelnienie do wykladu
11,12 - obowiazkowe
zgadza sie? czyli jezeli Haman stwierdzil ze jakis rozdzial jest 'uzupelnieniem wykladu' albo jest 'malo wazny' tzn ze nie trzeba go czytac i mozna go potraktowac tylo jako literature dodatkowa?
Poznawcza- Dębek-lata ubiegłe
Pytania z : EGZAMIN Z PSYCHOLOGII OGÓLNEJ
1. Prawo efektu - częstość zachowania zależy od jego efektów. Jeśli dane
zachowanie przynosi satysfakcję, to zostaje skojarzone z sytuacją i wzrasta
prawdopodobieństwo powtórzenia zachowania w podobnej sytuacji w przyszłości.
Jeżeli powoduje dyskomfort, prawdopodobieństwo powtórzenia maleje.
2. Mechanizmy pośredniczące gotowości:
§ Grupowanie, integracja
§ Regulowanie dostępności
§ Sygnalizowanie zgodności i niezgodności
§ Blokowanie
3. Czynniki podmiotowe wpływające na spostrzeganie:
§ Właściwości narządów zmysłów i układu nerwowego
§ Względnie trwałe właściwości jednostki - cechy osobowości
§ Możliwości pamięci, uwagi
§ Potrzeby, zainteresowania
§ Chwilowe nastawienie, oczekiwania
4. Myśli intruzywne - myśli lub obrazy o charakterze natrętnym. Pojawiają
się niezależnie od woli jednostki, dotyczą spraw nieprzyjemnych. Próby
pozbycia się mogą prowadzić do pojawiania się ich częściej i z większą siłą
(tzw. efekt rykoszetu).
5. Interferencja proaktywna - wpływ opanowanego wcześniej zadania A na
uczenie się i przechowywanie nowego zadania B. Wpływ wyuczonego wcześniej
materiału na uczenie się nowych treści.
6. Rodzaje uczenia się:
§ Warunkowanie klasyczne
§ Warunkowanie instrumentalne
§ Uczenie się społeczne
§ Uczenie przez rozwiązywanie problemów
7. Im wyższa dostępność kategorii, tym:
§ Mniej informacji na wejściu potrzeba, by zakwalifikować obiekt do danej
kategorii (łatwiejsza kwalifikacja obiektu do tej kat.)
§ Więcej informacjii na wejściu zostanie uznanych za potwierdzające
przynależność obiektu do tej kategorii
§ Większe prawdopodobieństwo, że inne kategorie (może bardziej odpowiednie
dla tego obiektu) ulegną zamaskowaniu
8. Właściwości pamięci autobiograficznej:
§ Dane o charakterze epizodycznym i semantycznym
§ Informacje o wydarzeniach z życia jednostki, odnoszone do "ja"
(uczestnik
lub obserwator)
§ Informacje oznakowane emocjonalnie
§ Dane uporządkowane sekwencyjnie, datowane (mają lokalizację na osi czasu)
§ Informacje w trzech rodzajach kodów - obrazowym, werbalnym, abstrakcyjnym
§ Przechowywanie zależy od "wieku" informacji - nowsze głównie
obrazowo
§ Zwykle świadoma, ale dostęp do niektórych informacji może być utrudniony
lub niemożliwy
9. Rodzaje selekcji:
§ Pierwotna - na poziomie zmysłowym
§ Wtórna - związana z szybkością procesów pamięciowych
§ Trzeciego rzędu - gdy przygotowujemy plan działania
10. Wskazówki ruchu:
§ System krótkiego zasięgu - widać czarno-biało, odzielenie figury od tła,
nie widać, co się porusza, zachodzi nieświadomie
§ System długiego zasięgu - Swiadomy, rozróżnia kolory, widać, co się rusza
11. Izomorfizm - to główny problem ...Strukturalistów (psychologia postaci).
12. Można doskonalić pamięć jako ... Proces.
13. Insight to: abc, uczenie się przez wgląd.
14. Transfer pozytywny to: abc, przeniesienie (ułatwienie).
15. Pandemonium to: abc, synteza przez analizę.
16. Krytycy Tulvinga uważają, że u człowieka najpierw jest ... znajomość
wydarzeń z własnego życia, a potem wiedza o świecie.
Pytania z zeszłego roku:
- efekt wieżoci
- prawo efektu
- właciwoci ruchu
- funkcje uwagi
- wyuczona bezradnoć
- ciało kolankowate boczne
- zmysły-neurologia
- kody
- transfer bilateralny, pozytywny
- generalizacja, różnicowanie
- pandemonium
- kary i nagrody
- gotowoć percepcyjna
- cechy podmiotowego spostrzegania
- reminescencja
- interferencja retroaktyna i produktywna
- korelaty pamięci STM i LTM
- figura i tło
- mechanizm redukcji inf.
- aktywacja negatywna prowadzi do przejcia na kody konkretne
- wskazówki postrzeganej głębi, rodzaje receptorów
- teoria bramkowania
- prawo Josty
1 funkcje uwagi
> > 2 mechanizmy porednicz±ce gotowoci perepcyjnej
> > 3 wrażenia s± pierwotne a spostrzeżennia wtórne- co to
oznacza
> > 4 protopamięć
> > 5 wzrost aktywacji powoduje przejcie na kody konkretne
> > 6 właciwoci pamięci autobiograficznej
> > 7 generalizaacja
> > 8 rykoszet
> > 9 ef. wieżoci
> > 10 im większy dostęp kategorii tym...
> >
> >> > Efekt swiezosci.
> > . Właciwoci ruchu.
> > . Funkcje uwagi.
> > . Generalizacja.
> > . Pandemonium/ kategoryzacja.
> > . Mech gotowosci percepcyjnej.
> > . Cechy podmiotu w postrzeganiu.
> > . Interferencja retroaktywna.
> > . Aktywacja negatywna - prowadzi do przejscia na kody.
> > . Ruminacje
> > . Akt kategoryzacji prowadzi do.(decyzji).
> > . Wystepowanie faz pamieci odnosi się do pamieci jako.(procesu).
> > . Reakcje orientacyjne. Jakie sa?
> > . Asocjacjonizm.
> > . Prawo efektu.
Janda - Dębek 2004
Maruszewski- "Psychologia poznania"
Specyficzne właściwości procesów poznawczych podczas interakcji społecznych.
Czy nasze procesy poznawcze zmieniają się, gdy zmienia się ich przedmiot?
-główne pytanie nurtu psychologii społecznej, social cognition.
Jego twórcy poszukiwali uniwersalnych właściwości procesów poznawczych.
Ostrom jest zwolennikiem tezy, że można wyodrębnić uniwersalne cechy
wszystkich procesów poznawczych, bez względu na ich przedmiot. Jednak kiedy
mamy do czynienia ze złożonym materiałem, takim jak np. podczas interakcji
społecznych, procesy poznawcze dostosowują się do tego materiału.
Lista zmian ( podczas spostrzegania złożonego materiału) Fiske i Taylor
1. Ludzie zmieniają swoje otoczenie starając się je kontrolować, próby te
obejmują głównie otoczenie społeczne, nie da się bowiem kontrolować wiatru,
burzy itp. Procesy poznawcze bardziej więc odnoszą się do rzeczy
przynajmniej częściowo stworzonych przez jednostkę.
2. Przy poznaniu społecznych obowiązuje zasada wzajemności, czyli to że
pewien sposób poznawania innych, będzie warunkował to jak inni będą
spostrzegali Ciebie.
3. P.S. zawsze obejmuje "Ja", jest to nie tylko poznawanie drugiego
człowieka przez pryzmat własnych wartości i potrzeb, ale także tego że druga
osoba może dostarczyć informacji na temat nas samych ( przez swoje reakcje
na nasze zachowanie)
4. Podczas P.S. druga osoba stosuje strategie autoprezentacji, dążą one
zawsze do tego, żeby przedstawić się lepszym niż w rzeczywistości.
5. Ważne przy P.S. jest wnioskowanie o ukrytych właściwościach i zamiarach
osób. . Rzadko zdarza się sytuacja czystego odbioru danych.
6. Ludzie jako obiekty spostrzegania zmieniają się szybciej niż przedmioty
nieożywione (zachowania, intencje, stany emocjonalne), mniejsza jest więc
też stałość ich postrzegania.
7. Dokładność naszych spostrzeżeń i wniosków łatwiej sprawdzić przy
przedmiotach nieożywionych, niż w wypadku ludzi. Zawsze można obalić
stworzoną przez nas hipotezę na rzecz innej interpretacji.
8. Poznanie zawsze obejmuję schematyzację i upraszczanie docierających
informacji (zmniejszanie wysiłku poznawczego), jest też tak w wypadku
informacji na temat ludzi. Im bardziej obiekt jest skomplikowany, tym te
procesy są intensywniejsze. Jednak jeśli uznamy np. danego człowieka za
ważnego, wtedy elastyczność umysłu pozwala na przejście od procesów
schematyzowania do postrzegania analitycznego biorącego pod uwagę wszystkie
szczegóły ( przy dużym wysiłku poznawczym). Treść i złożoność analizowanych
danych zmienia sposób i jakość ich analizy.
Spostrzeganie
Nie jest to proces ani prosty, ani do końca automatyczny, nie dostarcza on
również dokładnego i wiernego obrazu środowiska. Spostrzegamy w zależności
od osobistej itp. perspektywy.
Proces spostrzegania- jest to proces tworzenia reprezentacji przedmiotu na
podstawie informacji otrzymanych z narządów zmysłowych i w pewnych
przypadkach, także z informacji zawartych w pamięci.
Rodzaje bodźców:
1. Bodziec Dystalny- czyli bodziec odziaływujący z pewnej odległości,
dowolny bodziec występujący poza organizmem.
2. Bodziec Proksymalny- to bodziec, który pojawia się w bezpośrednim
kontakcie bodźca dystalnego z narządem zmysłowym. Prezentuje on obraz
pomniejszony i odwrócony. (Kartka papieru, pisak -tworzą obraz siatkówkowy)
3. Wrażenie- czyli odzwierciedlenie elementarnej cechy zmysłowej
zarejestrowanej w wyniku odbioru danych sensorycznych.
Hebb: wrażenie to aktywność dróg zmysłowych, biegnących od narządów
zmysłowych.
Poszczególne wrażenia są od siebie izolowane( wrażenie barwy niezależne od
wrażenia wielkości)
4. Spostrzeżenie- obraz przedmiotu - czyli obraz wszystkich dostępnych cech
rejestrowanych za pośrednictwem różnych zmysłów.
Wg Hebba - spostrzeżenie to efekt aktywności pól czuciowych kory mózgowej,
które odebrały informacje ze wszystkich zmysłów i połączyły je w całość.
Łączenie się różnych wrażeń w całość (spostrzeżenie) jest wynikiem
percepcyjnego uczenia się. Podczas tego procesu dowiadujemy się, że różne
cechy współwystępują ze sobą i zmiana w zakresie jednej cechy jest
skoordynowana ze zmianą innych cech (kształt tęczówki).
Proste przetwarzanie danych percepcyjnych obejmuje:
1. Kodowanie percepcyjne.
2. Przesyłanie zakodowanych informacji
3. Dekodowanie informacji.
Dzięki kodowaniu informacje uzyskują postać, która umożliwia ich obróbkę na
wyższych poziomach układu nerwowego.
Powstawanie spostrzeżenia:
Bodziec dystalny----bodziec proksymalny---wrażenie(zakodowane impulsy
nerwowe)------spostrzeżenie ( odkodowane impulsy nerwowe)
Informacje zakodowane przesyłane są do kory czuciowej, gdzie następuje ich
dekodowanie, dzięki niemu odtwarzany jest rzeczywisty obraz bodźca (
odtworzenie nie jest idealne).
W spostrzeganiu dostępnym świadomości obraz jest trójwymiarowy, natomiast
obraz siatkówkowy jest dwuwymiarowy. Świadomie widzimy obrazy we właściwym
położeniu, obraz siatkówkowy jest odwrócony.
Obraz powinien być uzupełniony o dodatkowe drogi nerwowe, odpowiadające za
kodowanie emocjonalne. Od dróg czuciowych odgałęziają się drogi boczne zwane
kolateralami. Drogi te kierują się w stronę struktur podkorowych- czyli
wzgórza i ciała migdałowatego-stąd biegną bezpośrednie połączenia do kory. W
tych strukturach występuje wczesna interpretacja emocjonalnego znaczenia
bodźca, jeśli ma on duże znaczenie uaktywniają się proste programy
behawioralne ( Cannon- fight or flight response ) Pobudzenie powyższych
okolic podkorowych zwiększa wrażliwość na pewne bodźce. Bodźce są już
oznakowane zanim dotrą do okolicy podkorowej ( zapewnia to szybkie
reagowanie)
Spostrzeżenie nie jest wyłącznie rezultatem analizy percepcyjnej lecz także
stanowi wynik analizy znaczenia emocjonalnego. Znaczenie emocjonalne może
być połączone z odbiorem bodźców, których treść jest zdeterminowana przez
ich właściwości sensoryczne ( Pająki, węże) Reakcje emocjonalne mogą również
powstać w wyniku procesu uczenia się. W tym przypadku bodźce emocjonalne
"podczepiają" się do bodźców obojętnych ( jeśli raz podczas mycia
garów
pojawiła się myśl wywołująca silne emocje, może być tak że następnym razem
sam widok garów wywoła tą emocję).
Przetwarzanie informacji nie ma więc wyłącznie charakteru poznawczego, a
efekt spostrzegania jest złożoną strukturą (właściwości percepcyjne plus
znaczenie dla jednostki).
Zjawisko stałości spostrzegania.
Polega na tym, że spostrzeganie nie ulega zmianą, albo ulega mniejszym
zmianą niż zmiany bodźców proksymalnych. ( drzwi, siatkówka- trapez,
spostrzeganie faktyczne - prostokąt). Stałość spostrzegania dotyczy nie
tylko kształtu lecz także:
1. Stałość jasności (węgiel w słońcu, biała kartka w piwnicy), wynika z
tego, ze oko ludzkie rejestruje nie tylko pojedyncze cechy lecz także ich
konfigurację, czyli że reaguje na stosunki jasności w pewnym środowisku, nie
na jasność bezwzględną.
2. Stałość wielkości ( osoba 170 ze stu metrów i dwóch metrów taka sama)
wielkość obiektu wydaje się taka sama pomimo zmian wielkości obrazu na
siatkówce.
3. Stałość barwy barwa przedmiotu wydaje się nam taka sama, mimo że barwa
przedmiotu na siatkówce taka nie jest ( pomidor w ultrafiolecie wciąż
czerwony, dlatego że sam pomidor jest spostrzegany przez tzw. widzenie
centralne, a ultrafiolet przez widzenie peryferyczne, to zjawisko ma swoje
granice).
W spostrzeganiu biorą udział. dwa procesy:
1. Procesy dół- góra ( Bottom - up), które są zapoczątkowywane przez odbiór
informacji zmysłowych przez narządy zmysłowe, informacje te podlegają
następnie analizie na wyższych piętrach ukł. nerwowego, łącznie z analizą na
poziomie kory mózgowej tym najwyższym poziomie powstaje spostrzeżenie- jego
warunkiem jest możliwość zinterpretowania spostrzeżenia jakiegoś obiektu za
pomocą informacji zakodowanej wcześniej w pamięci.
2. Procesy góra - dół (top-down), pojawiają się wtedy, kiedy większą rolę w
postrzeganiu pełnią procesy pamięciowe, które kierują poszukiwaniem i
interpretacją danych zmysłowych. Uruchamianie tych procesów jest konieczne,
kiedy informacja sensoryczna jest niepełna ( twarz w złej gazecie, figury w
tle, zjawisko stałości w zakresie stałości, węgiel, papier)
Fazy procesu spostrzegania.
Proces kodowania fizjologicznego jest procesem skomplikowanym i
wielofazowym.
Od strony psychologicznej możemy wyróżnić następujące fazy:
1.Rejestracja sensoryczna
W tej fazie następuje zamiana bodźca zewnętrznego na impuls nerwowy. W wielu
przypadkach impulsy zawierają już informację na temat specyficznych cech
przedmiotów, dzieje się tak wtedy gdy pobudzone są detektory cech, czyli
komórki lub całe zespoły komórek odpowiedzialnych za wyodrębnienie
specyficznej cechy lub cech przedmiotu. Detektory cech są wrażliwe na
konkretną cechę przedmiotu, inne cechy nie powodują reakcji. Z informacji ą
sensoryczną ściśle związane jest przechowywanie prostych informacji w
buforze sensorycznym, albo w magazynie informacji sensorycznej (Sperlinga)
Pamięć sensoryczna pozwala na utrzymywanie informacji w pamięci tak długo,
aż nie zostaną niej wykonane inne operacje ( pamięć emocjonalna,
kategoryzacja itp.)
3. Faza oceny emocjonalnej.
Od dróg czuciowych odgałęziają się kolaterale, które zdążają do struktur
podkorowych, w których następuje pierwotna ocena emocjonalna. Bodźce są
oceniane jako pozytywne lub negatywne zanim jeszcze jednostka zdąży sobie je
do końca uświadomić (sympatyczna v niesympatyczna osoba).
Zjawisko obronności percepcyjnej- słowo kurwa jest trudniej rozpoznawane niż
słowo fiołek.
4. Faza rozpoznawania treści bodźca.
Czyli faza oceny semantycznej, pojawia się określenie kategorii do której
należy dany bodziec. W fazie tej następuje porównanie danych sensorycznych z
kategoriami już istniejącymi w pamięci, poszukiwanie kategorii do której
najlepiej pasowałby dany bodziec.
Dane sensoryczne (dynamiczne, zmienne)--------proces dopasowania----schematy
pamięciowe (uporządkowane i względnie stabilne)
Powyższy proces ma charakter sekwencyjny.
Występuje pojęcie zwane efektem wielkości zbioru - im więcej bodźców należy
wziąć pod uwagę w procesie porównywania, tym więcej czasu to zajmuje.
5. Faza oceny znaczenia metaforycznego.
Poznanie nie zawsze kończy się na prostym rozpoznaniu, że np. stół to
właśnie stół, ludzie (nie wszyscy) potrafią odbierać także inny sens
dostrzeganych bodźców, sens metaforyczny. Metafory pozwalają komunikować
pewną informację nie wprost i dają bezpośredni dostęp do intencji twórczej
twórcy danej metafory.
Istnienie tej fazy dowodzi, że spostrzeganie nie jest jedynie procesem
zmysłowym, w jego skład mogą wchodzić także procesy wnioskowania, odwołujące
się do indywidualnego systemu znaczeń danej osoby.
Spór o charakter spostrzegania w psychologii klasycznej.
Co jest ważniejsze część, czy całość? Czy całość jest pierwotna, czy też
pierwotne są części z których jest zbudowana?
Dwie teorie:
1. Atomizm -uznający prymat części nad całością (Wundt, Tichener XIX wiek)
2. Psychologia postaci (psychologia gestalt), strukturalizm, psychologia
całości), przedstawiciele: Wertheimer, Koffka, Kohler i później także Kurt
Lewin.
Atomiści 1.Prymat części nad całością 2.Wrażenia są pierwotne, a
spostrzeżenia wtórne. 3.Łączenie wrażeń w spostrzeżenia następuję w wyniku
procesów kojarzenia 4.Wszystkie części w polu percepcyjnym są jednakowo
ważne5.Nie są znane fizjologiczne podstawy wrażeń subiektywnie
pierwotnych.6. Główny problem: jakie wrażenia stanowią konstytutywną część
spostrzeżenia Psychologia postaci1.Prymat całości nad
częściami2.Spostrzeżenia są pierwotne, wrażenia można poznać dopiero po
analizie spostrzeżeń.3. Wyodrębnianie całości ma występuje na podstawie
zasad Wertheimera i ma charakter wrodzony4. W polu percepcyjnym można
wyodrębnić figurę oraz tło.5. Nieznane są fizjologiczne podstawy
spostrzeżeń, ani ich spoiwa.6. Główny problem: izomorfizm, czyli powstawanie
obrazów nerwowych w mózgu.
Ważne zagadnienia:
-Wpływ kontekstu na spostrzeganie poszczególnych elementów
-wpływ kontekstu "historycznego" na spostrzeganie
-psychologowie postaci skonstruowali cały szereg figur wieloznacznych, w
których można wyodrębnić dwa niezależne elementy (sześcian Neckera, schodki
Schrodera).
- Sekwencja fazowa- to seria ruchów pojawiająca się w określonej kolejności
i przerywanych w specyficznych miejscach spostrzeganego obiektu gdzie
pobierana jest informacja o specyficznych cechach.
- Łączenie elementów w całość odbywa się na zasadzie styczności w czasie, a
nie przestrzeni- szereg faz w procesie spostrzegania występuje w określonej
kolejności i zajmują określony czas.
Wertheimera sformułował pewne zasady wyodrębniania całości, nie są one
związane z procesem uczenia się.
Zasady Wertheimera:
1. Bliskość spostrzegania lub sąsiedztwo w polu widzenia, jeśli elementy są
blisko siebie, to spostrzega się jej jako grupę (całość)
2. Jednakowy wygląd lub podobieństwo.
Elementy podobne spostrzega się jako całość.
3. "Wspólna droga" -elementy poruszające się w jednym kierunku
spostrzega
się jako jedną grupę.
4. Dobra kontynuacja lub dobra figura. Gdy grupa jest zbudowana według
jednej zasady, łatwiej ją wyodrębnić, niż wówczas gdy te zasady są różne.
5. Niewielkie rozmiary- łatwiej wyodrębnimy te elementy, które mają
niewielkie rozmiary.
6. Symetria- łatwiej wyodrębnić figury symetryczne niż nie symetryczne.
7. Zgodność z chwilowym nastawieniem. Czynnik ten powoduje, ze oczekiwanie
człowieka na pojawienie się danego bodźca lub układu bodźców znacznie
ułatwia jego spostrzeganie.
8. Ubiegłe doświadczenia i przyzwyczajenia.
Psychologia postaci przeciwstawia się asocjacjonizmowi, podkreślającemu, że
podstawową rolę w spostrzeganiu pełnią procesy uczenia się.
-atomiści przyjmowali, że w polu percepcyjnym trudno jest wyodrębnić
elementy, które byłyby ważniejsze od pozostałych.
-Psychologowie postaci założyli istnienie tła i figury.
Różnice między tłem, a figurą wg Rubina:
1. Figura ma pewien kształt, tło zaś jest bezkształtne.
2. Tło wygląda jakby rozprzestrzeniało się za figurą jako coś ciągłego, nie
przerywanego przez figurę.
3. Figura wydaje się być wyciągnięta ku przodowi, tło zaś wygląda jakby było
z tyłu.
4. Figura ma charakter rzeczy, tło jest nieukształtowanym materiałem.
5. Figura silniej się narzuca, jest łatwiej zapamiętywana i wydaje się
bardziej sensowna.
6. Figura wydaje się być jaśniejsza od tła.
Podział pola percepcyjnego występuję także w spostrzeganiu słuchowym
(tło-akompaniament, melodia-figura).
Problem z wyodrębnieniem mechanizmów odpowiedzialnych za spoiwo
spostrzeżenia. Co powoduje, że różne właściwości są przypisywane jednemu
przedmiotowi? Pewnym rozwiązaniem jest teoria sekwencji fazowych Hebba- za
spostrzeganie całości przedmiotu odpowiada opanowana w trakcie uczenia się
sekwencja aktywności zespołów komórkowych, które były pobudzane w określonej
kolejności.
Jednak znaczna część naszych spostrzeżenia polisensoryczne, w których
zawarte są informacje pochodzące z różnych narządów zmysłowych.
Współcześnie- relacje między częścią a całością są postrzegane w inny trochę
sposób. Stwierdzono, że w różnych fazach spostrzegania relacje te
przedstawiają się odmiennie.
W fazie sensorycznej poszczególne wrażenia są rejestrowane równolegle i
niezależnie od siebie (czyli w tej wczesnej fazie wygrywa teoria
atomistyczna)
W fazie wstępnej oceny emocjonalnej sytuacja się zmienia. Wykrycie pewnych
właściwości przedmiotu ważnych emocjonalnie, zmienia jego percepcje ( tu
wygrywa psychologia postaci)
Faza oceny semantycznej może zawierać elementy zarówno jednej jak i drugiej
teorii.
Spostrzeganie jako proces kategoryzacji percepcyjnej.
A więcJ: w trakcie spostrzegania następuje interpretacja danych pochodzących
ze środowiska, nadchodzących od narządów zmysłowych, przy użyciu kategorii
pojęciowych.
Kolejne fazy procesu:
Kategoryzacja sensoryczna -detektory cech i ich gatunkowe zróżnicowanie.
Specyficzność detektorów twarzy i ich roli w funkcjonowaniu społecznym i
emocjonalnym.
Informacje ze środowiska są kodowane przez detektory cech, czyli zespoły
komórek, które są wyspecjalizowane w odbiorze pewnych cech takich jak np.
barwa, kształt, sposób poruszania się itp. Detektory te mogą być
zlokalizowane w narządach zmysłowych bądź na wyższych piętrach ukł
nerwowego, z korą mózgową włącznie.
(żaba z detektorem bociana i owada, pająk z detektorem drgania sieci, sowa z
detektorem dźwięku)
Wg Selfridga i jego modelu spostrzegania, czyli tzw. pandemonium, do
wykrywania kształtów wystarczają detektory linii pionowych, poziomych i
ukośnych, detektory kątów prostych i ostrych i detektory krzywych otwartych
i zamkniętych. Postrzeganie kształtów ma dla człowieka wartość adaptacyjną
(np. nauka czytania).
-jeszcze większe znaczenie ma możliwość odbierania informacji na temat
innych ludzi, szczególnie na temat ich twarzy, które obrazują stany
emocjonalne.
Czy u człowieka wykształciły się detektory twarzy?
Badania wskazują na to, że twarz jest ważnym bodźcem adaptacyjnym (dla
noworodka).
Twarze są traktowane jako całość, postać, pewna konfiguracja.
Sergent twierdzi, że mechanizmy rozpoznawania twarzy kształtują się w
pierwszych tygodniach życia, osiągając później taki poziom doskonałości, że
stają się niewrażliwe na trening.
Przewagę w zakresie spostrzegania i różnicowania twarzy wykazuje prawa
półkula, w niej też włókna nerwowe ulegają mielinizacji.
Podsumowanie:
Detektory:
1. Wyodrębniają ze środowiska informacje ważne adaptacyjnie.
2. Kodują je w oszczędny sposób, tak by mogły zostać wykorzystane przy
dalszym przetwarzaniu, kodowanie to już na wstępie redukuje ilość dostępnych
informacji, ponieważ detektory są wrażliwe tylko na pewne informacje.
Kategoryzacja w obrębie pamięci-schematy.
Pierwsze rozwiązanie:
Bartlett wprowadził pojecie schematu jako uogólnionej wiedzy na temat
pewnego wycinka środowiska, będącą wynikiem wielokrotnych kontaktów z tym
wycinkiem.
Neisser - uważa że schemat jest ta częścią cyklu percepcyjnego, która daje
się modyfikować przez doświadczenie i które jest w jakiś sposób specyficzna
do tego, co postrzegamy. Schemat przyjmuje informacje przyjmowane przez
powierzchnie sensoryczne i jest zmieniany przez te informacje.
Schemat- jest poznawczym punktem odniesienia dla informacji odbieranych
przez narządy zmysłowe. Prawdopodobnie nie wykorzystuje on języka narządów
zmysłowych lecz jest zdolny do rozumienia informacji sensorycznych.
Noworodek, przy odbieraniu pierwszych informacji ze środowiska musi
dysponować jakimś schematem, do którego mógłby te informacje odnieść, żeby
móc kształtować swoją bazę danych na temat świata itp. Schematami tymi mogą
być np. reakcja orientacyjna na nowe bodźce i poczucie stałości przedmiotu
(przedmiot pod pieluszką, dalej jest)
Drugie rozwiązanie odnośnie schematów:
Teoria kategoryzacji percepcyjnej ( Keele, Posner) Zjawisko odnoszenia
spostrzeganego układu do tzw. układu pierwotnego, czyli prototypu- czyli
średniej arytmetycznej eksponowanych podczas eksperymentu egzemplarzy lub do
obiektu modalnego, czyli występującego najczęściej. Badania Straussa,
Neumana, Homę i Goldmana wykazują kiedy człowiek odnosi się do tzw.
prototypów.
Badania te wykazują, że schematy mogą mieć pochodzenie czysto empiryczne,
nie trzeba zakładać, że ludzie mają jakiekolwiek schematy wrodzone. Schematy
powstają w wyniku złożonych układów bodźców, które następnie są uśredniane,
albo określane jako najczęstsze. Wynik tego uśredniania, albo znajdowanie
obiektu najbardziej popularnego stanowi reprezentację schematową.
Dwie interpretację połączone:
Obok postulowanych przez Neissera schematów związanych z reakcjami
orientacyjnymi, oraz schematów stałości obiektu istnieją jeszcze schematy
uogólniania (czyli znajdowania wartości najczęstszej w danym zbiorze).
U ludzi dorosłych, te schematy już istnieją i ulegają dalszej modyfikacji.
Mechanizmy konfrontacji danych pamięciowych i sensorycznych. Zjawisko
obronności i gotowości percepcyjnej.
Dane sensoryczne to dane pochodzące z narządów zmysłowych. Nie są one
dokładnym odzwierciedleniem stymulacji, mają formę zakodowanych komunikatów.
Kodowanie to zachodzi głównie w detektorach.
Do interpretacji danych sensorycznych wykorzystywane są dane pamięciowe.
Bruner -idea traktowania spostrzeżenia jako rezultatu konfrontacji danych
sensorycznych z danymi pamięciowymi.
W wypadku spostrzegania danych istotnych występuje proces poszukiwania
kategorii do których, najlepiej pasowałyby napływające dane sensoryczne.
- wg Brunera istotą procesu spostrzegania jest rozpoznawanie tzn. określenie
do jakiej kategorii należy konkretny obiekt (kategoria ta nie musi mieć
nazwy, choć zazwyczaj ją ma) Znajomość takich nazw ułatwia ludziom
komunikowanie się na temat różnych kategorii.
Dane sensoryczne(dynamiczne, zmienne)-----------proces dopasowania
(standaryzacja danych przez detektory cech; wyszukiwanie przez schematy
pamięciowe cech lub zbiorów cech, które najlepiej pasują do już istniejących
struktur-----------schematy pamięciowe (uporządkowane i względnie stabilne)
Dane pamięciowe i sensoryczne występują w różnych kodach i być może różnych
językach, aby można je było porównać musimy przetłumaczyć je na jeden język
(sensoryczny lub pamięciowy).
Wg Brunera proces rozpoznawania polega na poszukiwaniu kategorii, która
najlepiej pasowałaby do napływającej stymulacji. Gdy dane sensoryczne nie
pokrywają się z wyszukaną kategorią wtedy głosikJ mówi "to nie to",
jeżeli
pokrywają się w znacznym stopniu, obiekt rozpoznawany jest jako należący do
danej kategorii. Jeżeli dane i kategoria pokrywają się tylko częściowo, to
pojawia się proces zwany:
"sprawdzaniem dla potwierdzenia" -polega on na poszukiwaniu danych,
które są
charakterystyczne tylko dla jednej kategorii, a nie opisują innych
kategorii.
Spostrzeganie i rozpoznawanie zależą nie tylko od obiektywnych danych danego
przedmiotu, lecz także od aktualnego stanu organizmu.
Gotowość percepcyjna- to łatwość wykorzystania określonej kategorii do
pamięciowej do danego materiału percepcyjnego.
Uzależniona jest od czynników:
1. Zewnętrznych, odpowiedzialnych za uczenie się prawdopodobieństwa
wystąpienia określonego obiektu w danej kategorii. Jeśli człowiek spodziewa
się danego obiektu, łatwiej będzie go rozpoznawał.
Priming- torowanie - polega ono na tym, że jeśli człowiek został wcześniej
świadomie lub nieświadomie uprzedzony o rodzaju bodźców, jakie wystąpią,
rozpoznanie ich będzie dla niego łatwiejsze.
Czynniki zewnętrzne:
1. Częstość uprzednich doświadczeń, wyższą gotowością percepcyjną
charakteryzują się te kategorie, których przedstawiciele byli uprzednio
często spotykani w otoczeniu jednostki.
2. Konsekwencje społeczne-wyższa gotowość percepcyjna a występuje w tych
kategoriach, które są wykorzystywane przez innych np. spostrzeganie
społeczne, gdzie uwydatnia się konformizm i stereotypizacja.
Efekt rozproszenia odpowiedzialności
Czynniki wewnętrzne warunkujące gotowość percepcyjną.
1. Monopol.
Im mniejsza liczba kategorii jest wykorzystywana przez jednostkę, tym
monopol jest silniejszy (dogmatycy, ludzie postrzegający czarno-biało)
2. Integracja poznawcza systemu kategorii.
Im silniej są ze sobą powiązane poszczególne kategorie, tym wyższa ich
gotowość, łatwiej można wykorzystać kategorie występujące w zintegrowanym
systemie wiedzy niż teorie występujące w izolacji (jabłko -kosmita)
3. Konsekwencje motywacyjne.
Kategorie, które są związane z realizowanymi przez człowieka celami,
wykazują większą gotowość niż kategorie obojętne.
Sygnały zagrażające powodują obniżenie gotowości percepcyjnej.
Obronność percepcyjna - obniżenie progu rozpoznania materiału zagrażającego
jednostce.
Mc. Ginnies (kurwa i fiołek), przy kurwie wyższe pobudzenie układu
autonomicznego.
Przy sylabach z pobudzeniem elektrycznym występowało wyższe pobudzenie ukł
autonomicznego, co świadczy o zjawisku subcepcji,
Czyli różnicowania bodźców na poziomie reakcji autonomicznych, bez udziału
świadomości.
Niezależnie od rozpoznawania bodźca (oceny semantycznej)
Występuje rozpoznanie emocjonalne objawiające się wzmożonym pobudzeniem
fizjologicznym.
Zatem zjawisko subcepcji i obronności percepcyjnej poświadczają to, że
proces spostrzegania składa się z niezależnych od siebie faz.
Jakie funkcje adaptacyjne pełni obronność percepcyjna.
Funkcje te polegają na tym, że uruchamiane są procesy emocjonalne, które
zaciemniają sytuacje, lecz przygotowują organizm do energicznej reakcji,
działania, które nie jest sterowane przez semantyczne znaczenie bodźca lecz
jego znaczenie emocjonalne.
Cykl percepcyjny Neissera.
Wg niego gdyby spostrzeganie było reakcją na zmiany w otoczeniu, to nasze
reakcje byłby zawsze spóźnione w stosunku do tego co się dzieje.
Tak więc spostrzeganie ma charakter cykliczny, a równoprawnymi częściami
tego cyklu jest poszukiwanie informacji w otoczeniu i ich pobieranie z
otoczenia.
Proces poszukiwania jest formowany przez pewne oczekiwania, hipotezy, które
powstają na podstawie schematów poznawczych, są również programami
pozyskiwania informacji z otoczenia.
Spostrzeganie nie jest więc samoistnym procesem, lecz stanowi jeden z
procesów odpowiedzialnych za sterowanie naszym zachowaniem.
Spostrzeganie jest czynnością ciągłą, która nie ma wyraźnie zaznaczonego
początku ani końca. Są takie sytuacje, kiedy cykl zapoczątkowuje coś co jest
w otoczeniu, są też takie które zapoczątkowuje schemat (np. szukanie
borowika).
Spostrzeganie ma charakter wielozmysłowy, proces poznawania przedmiotu przez
małe dzieci realizowany jest w ramach określonej sekwencji: najpierw
telereceptory (wzrok, słuch), potem kontaktoreceptory (dotyk, smak) jest to
prosty schemat eksploracyjny opisany przez Neissera i Szumana.
Schematy eksploracyjne mogą mieć bardziej skomplikowany charakter. Schematy
te nie tylko pozwalają na wielozmysłowe poznanie przedmiotu, lecz także
ukierunkowują proces spostrzegania.
Dzięki nim jednostka uczy się specyficznych sposobów pobierania informacji z
otoczenia. Do takich schematów należą np. techniki przeszukiwania wzrokowego
(kluczowe znaczenie dla czytania).
Schematy eksploracyjne dla tekstu:
Np. czytanie od lewej do prawej (Polacy), oko zatrzymuje się w prawym,
górnym rogu stronicy, reguła ruchu- oko zazwyczaj porusza się w kierunku
wskazywanym przez palec, albo przez kierunek wzroku osób przedstawionych w
reklamie.
Schematy eksploracyjne nie mają charakteru wyłącznie percepcyjnego, ludzie
poszukują także cech niedostępnych zmysłowo (abstrakcyjne cechy obiektu).
Koncepcja ekologiczna spostrzegania
Czy świat poznajemy bezpośrednio, czy też za pośrednictwem stworzonych przez
siebie reprezentacji?
Za poznawaniem świata za pomocą stworzonych reprezentacji opowiada się
teoria przetwarzania informacji zwana również konstruktywistycznym
podejściem do spostrzegania (Brunner, Gregory, Rock) lub inteligentnego
spostrzegania.
Przyjmuje ona że:
- w spostrzeganie zaangażowane są wyższe procesy poznawcze
- podmiot ma dostęp tylko do tworzonych przez siebie reprezentacji, przez
nie uzyskuje dostęp do świata
- podmiot nie zdaje sobie sprawy, że poznaje świat pośrednio przez
reprezentacje.
- Nie można określić na ile poznanie jest trafne, trafność dotyczy relacji
między tym jak przedstawia się świat reprezentowany, a tym jak przedstawia
się świat rzeczywisty ( relacja między światem wewnętrznym lub zewnętrznym,
a schematem, który go przedstawia)
- Jeśli schematy są bardzo sztywne i ogólne, to może wystąpić duża różnica
między światem, a schematem (i na odwrót)
- Człowiek przy poznawaniu świata posługuje się eksploracją, która wygląda
inaczej w świecie obiektów nieożywionych (niezmiennych) i ożywionych
(zmiennych)
- Jeszcze inaczej, gdy w grę wchodzi spostrzeganie samego siebie -trudno
oddzielić rzeczywiste właściwości siebie, od właściwości które zostały
wyzwolone przez nasze schematy eksploracyjne
- Strukturę spostrzeżenia cechuje homomorfizm w stosunku do rzeczywistości,
może się zdarzyć że różne bodźce są zaliczane do tej samej kategorii
- Odzwierciedlenie homomorficzne jest bardziej oszczędne, lecz traci pewną
ilość szczegółów
Drugą koncepcją na temat spostrzegania jest koncepcja percepcji
bezpośredniej. Przyjmuje ona, że:
-informacja odbierana z otoczenia jest informacją specyficzną, w związku z
tym nie ma potrzeby do odwoływania się do ogniwa pośredniego, czyli
reprezentacji
-percepcja nie musi angażować wyższych procesów psychicznych
-spostrzeżenie cechuje izomorfizm, każdy bodziec tworzy odrębne
spostrzeżenie
Dyskusja między dwoma stanowiskami sprowadza się do odpowiedzi na pytanie,
czy możliwe jest poprawne spostrzeganie i poprawna adaptacja przy redukcji
liczby dostępnych szczegółów
Percepcja bezpośrednia świata zewnętrznego.
James Gibson sformułował koncepcję percepcji bezpośredniej, uważał on, że:
-do organizmu dociera bogata informacja uporządkowana w postaci tzw. szyku
optycznego (optic array)
-szyk optyczny to światło o różnych intensywnościach, padające z różnych
kierunków, dzięki tej informacji możemy stworzyć wierny obraz świata, nie
musimy przy tym sięgać do danych pamięciowych jako podstawy kategoryzowania
napływających bodźców (wahadło zegara)
Jednak analiza spostrzegania odwołująca się jedynie do danych dostarczanych
przez narządy zmysłowe, jest niewystarczająca.
Docierające do nas informacje mają charakter kontekstowy, a my jesteśmy
zaprogramowani do odbierania i interpretacji takiej informacji kontekstowej.
Informacja taka nie występuje w warunkach laboratoryjnych, stąd też teorie
percepcji bezpośredniej nazywa się teoriami ekologicznymi.
Koncepcja ta zakłada, że nie tylko spostrzegamy całe obiekty, ale ujmujemy
je jako coś, co umożliwia pewne działania (affordances), są to akty lub
zachowania, których wykonanie umożliwiają nam pewne obiekty, miejsca lub
zdarzenia.
Spostrzeganie bezpośrednie opiera się nie tyle na wyodrębnianiu pojedynczych
cech, co na wyodrębnianiu niezmienników, czyli układów cech które pozostają
stałe w zmieniających się warunkach spostrzegania.
Gibson podkreślał znaczenie aktywności eksploracyjnej w spostrzeganiu, wg
niego spostrzeganie ma charakter nie tylko sensoryczny, lecz także
motoryczny (spacer korytarzem)
Spostrzeganie jest tutaj traktowane jako pewna zdolność, czy też
umiejętność, która nie zawsze ma charakter wrodzony, może mieć także
charakter wyuczony dlatego ten sam układ bodźców może być różnie postrzegany
w różnych okresach życia.
Percepcja bezpośrednia świata wewnętrznego
Analiza postrzegania stanów wewnętrznych (Maruszewski, Falkowski, Ścigała)
-spostrzeganie emocji własnych:
-ma charakter wielozmysłowy, jednak rola jaką odgrywają w nim różne zmysły
różni się od tej jaką mają one w spostrzeganiu przedmiotów
-spostrzeganie emocji obejmuje zarówno odbieranie danych pochodzących z
wnętrza organizmu, jak i bodźców zewnętrznych
-S.E. to także uzyskiwanie dostępu do własnych uczuć, dostęp ten może mieć
charakter bezpośredni (człowiek wie jakie uczucie pojawiło się w danym
momencie) lub pośredni (człowiek wnioskuje o uczuciu, jakie się pojawiło na
podstawie różnych przesłanek np. własnego pobudzenia fizjologicznego lub
mimiki)
Koncepcja psychicznej reprezentacji emocji (Maruszewski)
Wskaźniki wykorzystywane przy odbieraniu emocji (Buck)
1. Dane odbierane za pośrednictwem introreceptorów- czyli receptorów
rejestrujących stan naszych narządów wewnętrznych, zmiany w tych narządach
pojawiają się w sposób automatyczny, jednak często możemy je świadomie
zauważyć (szybsze bicie serca) Te informacje zwykle są niedostępne dla
człowieka.
2. Dane odbierane za pomocą prio-prioreceptorów- czyli receptorów związanych
z czuciem mięśniowym, dane te mówią o przebiegu działań wykonywanych w
czasie przeżywania emocji, a także o reakcjach ekspresyjnych (zmiany
mimiczne i pantomimiczne) Te informacje są bardziej dostępne innym ludziom,
niż samej jednostce.
3. Dane introspekcyjne- mówiące o subiektywnym obrazie emocji (uczucie),
dane te są dostępne tylko danej jednostce.
Możliwa jest sytuacja, gdzie dane z trzech powyższych grup będą od siebie
niezależne, mogą też być ze sobą ściśle związane.
Człowiek przechodzi przez tzw. edukacje emocjonalną, w wyniku której uczy
się o swoich uczuciach i pragnieniach.
-spostrzeganie emocji wygląda inaczej u dorosłego i dziecka
U dziecka:
-dominuje spostrzeganie tzw. emocji pierwotnych, czyli emocji które wg
Damasio stanowią naturalną i z góry zorganizowaną odpowiedź na zdefiniowaną
grupę bodźców (np. szybko zbliżający się duży obiekt), mają one charakter
wrodzony i są uruchamiane automatycznie
U człowieka dorosłego:
-pojawia się uczucie względem występującego obiektu, który wywołał emocję
pierwotną, czyli uświadomienie sobie związku między obiektem i stanem
organizmu (obiekt jest duży i dlatego wywołał taką moją emocję, czyli
strach), to jest właśnie emocja wtórna
-przy emocjach wtórnych proces spostrzegania jest bardziej skomplikowany L,
bo bodźce emotogenne nie aktywizują bezpośrednio struktur podkorowych lecz
powodują aktywizację odpowiednich struktur w korze mózgowej. Proces
generowania wyobrażeń wymaga refleksji (niekoniecznie świadomej), odwołania
się do doświadczenia, które nie jest już doświadczeniem gatunku(jak w
przypadku e. pierwotnych) a konkretnej jednostki i nie może być używane do
określania emocji innych jednostek. Powstanie wyobrażenia wymaga od
jednostki zaangażowania większych obszarów mózgu i obejmuje więcej stadiów.
Jednostka może generować sama emocje wtórne.
Czyli, żeJ:
Emocje pierwotne mogą być postrzegane w wyniku "aferencji
wstecznej", czyli
na podstawie rejestrowania zmian w organizmie, które pojawiły się w wyniku
bodźca emotogennego
Emocje wtórne wymagają dodatkowego źródła informacji. Są to wyobrażenia
(psychiczna reprezentacja emocji) za pomocą których jednostka aktywizuje
struktury podkorowe. Wyobrażenie te są dostępne introspekcyjnie, a
oddziaływanie wrażeń na struktury podkorowe występuje w sposób autom
automatyczny i nieświadomy.
W wypadku E.W. nie zawsze treść emocji doświadczana na poziomie świadomym,
odpowiada zmianom fizjologicznym odpowiednim dla danej emocji.
Wyjaśnianie powstawania emocji można odnieść do ogólnych teorii
postrzegania.
Spostrzeganie emocji wtórnych- do koncepcji percepcji pośredniej.
-II- pierwotnych -do koncepcji percepcji bezpośredniej.
UWAGA
Funkcje uwagi.
-technika dwuusznego słuchania
Dystraktory- wszystkie dodatkowe bodźce, które odrywają uwagę od zadania
podstawowego, realizowanego w danym momencie.
- w obrębie pola uwagi można wyróżnić część centralną i część peryferyczną
(bodźce trudniej dostępne)
Funkcje uwagi:
1. Selekcjonowanie bodźców docierających do jednostki
2. Ukierunkowanie procesów poznawczych
3. Określanie wielkości wykorzystywanych zasobów poznawczych na realizację
różnych zadań
Ad1. Funkcja selekcjonująca
-rozwiązanie, jakie pojawiło się podczas ewolucji
-olbrzymia liczba bodźców, z których część nie ma znaczenia i reagowanie na
nie byłoby stratą energii, albo powodowałoby pominięcie ważnego sygnału
-Bodźców jest zbyt wiele, więc konieczna jest ich selekcja
Trzy rodzaje selekcji:
1. Pierwotna- czyli selekcja bodźców odbieranych przez narządy zmysłowe, nie
jesteśmy zanalizować wszystkich bodźców jakie do nas docierają (oko- 126
milionów receptorów "odbierających" wrażenia i tylko 1 milion
włókien w
nerwie wzrokowym "wyprowadzających" wrażenia do mózgu)
2. Wtórna- występuje w procesach pamięciowych, zachodzi między pamięcią
krótkotrwałą i trwałą. Pamięć trwała nie jest w stanie odebrać wszystkich
bodźców przesyłanych przez pamięć krótkotrwałą. Ograniczenie- szybkość
kodowania informacji w pamięci trwałej. Informacje są kodowane w postaci
semantycznej (jednostka rejestruje ich znaczenie), wymaga to umieszczenia
informacji w sieci poznawczej do której pasują napływające dane. Jeśli dane
pokrywają się tymi, które już istnieją w p. Trwałej, jednostka nie
rejestruje ich ponownie. Mniejsza szybkość podczas kodowania informacji
nowych, skrajnym przypadkiem jest zjawisko amnezji funkcjonalnej, dotyczące
ofiar traumatycznych przeżyć. Świadczą o tym także badania Wagenaara
(pamiętniki).
Mechanizmy selekcji wtórnej są opisywane przez Linsday i Norman.
Jest ona również przedmiotem zainteresowania tzw. Teorii wczesnej selekcji
(Bradbent, Treisman)
3. Trzeciego rzędu
Pojawia się ona wtedy, gdy jednostka korzystając z informacji zawartych w
pamięci trwałej, przygotowuje plan działania. Wybrane informacje przesuwane
są do pamięci operacyjnej, która bezpośrednio steruje jakimś zachowaniem.
Ad2. Funkcja ukierunkowująca
-uwaga poszukuje informacji mogących się przydać przy rozwiązywaniu różnych
problemów
-oddzielenie od pewnego rodzaju rzeczy, po to by efektywnie radzić sobie z
innymi
-podział uwagi na centralną i peryferyczną (metafora snopa światła)
-koncepcja uwagi intensywnej i ekstensywnej (Kolańczyk)
-uwaga intensywna -mały zasięg, duża dokładność
-uwaga ekstensywna- duży zasięg, mała dokładność
Uwaga ekstensywna + paracelowa motywacja= twórczość, kreatywność
Ad 3. Funkcja określająca ilość zasobów
-decyduje ile energii przeznaczyć na wykonanie zadania
-duże zaangażowanie przy zadaniach ważnych (czyli wywołujących duże napięcie
emocjonalne)
O tym ile zasobów decyduje:
1. wymagania zadania
2. wielość zasobów jakimi dysponuje dana jednostka
3. stopień przeuczenia zadania, czyli na ile czynności podczas wykonywania
zadania są zautomatyzowane
Zjawisko przydzielania zasobów poznawczych, w pewnych sytuacjach wszystkie
zasoby poznawcze można skoncentrować na wykonaniu jednego zadania.
Dwa mechanizmy wykorzystywane przy zwiększaniu zasobów poświęcanych danemu
zadaniu.
1. Przejście od uwagi ekstensywnej do intensywnej (koszt- zmniejszenie puli
danych możliwych do wykorzystania do rozwiązania zadania)
2. Zwiększenie zaangażowania bez zmiany rozmiarów puli danych (koszt-
ograniczenie możliwości zaangażowania)
Fizjologiczne mechanizmy uwagi.
Działaniem uwagi kierują mechanizmy psychologiczne i fizjologiczne.
Jeden z głównych mechanizmów fizjologicznych to tzw. Odruch orientacyjny--
polega on na skierowaniu receptorów na źródło stymulacji, przy czym
towarzyszy temu aktywność motoryczna ułatwiająca odbieranie tych bodźców.
Jednocześnie pojawia się wzrost wrażliwości receptorów nie tylko aktualnie
działających lecz także innych. Organizm otwiera się na dopływ nowej
stymulacji, pojawia się wzrost poziomu aktywacji organizmu.
Berlyne uznawał, że odruch orientacyjny uzależniony jest od wystąpienia
bodźców sygnałowych, które obejmują niespodziewaność, złożoność, niepewność,
niespójność i konflikt.
Odruch orientacyjny ulega wygaszeniu po kilku wystąpieniach danego bodźca,
wygaszenie jest tym szybsze im prostszy jest bodziec, czyli że odruch
orientacyjny jest związany z odbieraniem nowych informacji.
Sokołow uważał, że w skład odruchu orientacyjnego wchodzą dwa mechanizmy:
Mechanizm modelujący z komparatorem odpowiedzialny za stworzenie
reprezentacji odebranych bodźców, a następnie porównanie jej z istniejącymi
zasobami wiedzy. Jeśli zostanie wykryta niezgodność, włączany drugi
mechanizm- mechanizm wzmacniający, odblokowane zostaje wejście dla bodźców i
uruchamia się reakcja orientacyjna, która jest przeciwstawna do reakcji
obronnej (ograniczeniu dostępu nieprzyjemnej stymulacji lub ucieczka)
Lacey twierdzi, że u ludzi występują dwa przeciwstawne mechanizmy pobierania
i odrzucania informacji. Pobieranie występuje np. przy wykonywaniu zadań
percepcyjnych (jest przy tym zwolniona akcja serca). Przy odrzucaniu
stymulacji zewnętrznej i koncentrowaniu się na sytuacji wewnętrznej
występuje przyspieszenie akcji serca.
Inny mechanizm fizjologiczny uwagi opisywany przez Pawłowa to mechanizm
indukcji ujemnej. Polega on na tym, że podczas pobudzenia jednej okolicy
kory mózgowej wywołuje hamowanie w okolicach sąsiednich. Dzięki niej
pobudzenie w korze mózgowej ma charakter zogniskowany, a nie rozlany. W
początkowej fazie tworzenia odruchu warunkowego reakcje są rozlane
(jednostka reaguje nie tylko na właściwy bodziec lecz także na bodźce
podobne), dopiero po wykształceniu odruchu warunkowego występuje indukcja
ujemna. Podobny mechanizm został opisany przez Uchtomskiego -nosił on nazwę
dominanty. Wskutek pojawienia się dominanty nerwowej, reszta alternatywnych
reakcji była wygaszana. Odruch orientacyjny jest mechanizmem uwagi
niespecyficznej pojawiającym się przy nowych bodźcach, indukcja ujemna
uruchamia uwagę specyficzną (zogniskowaną)
Trzeci mechanizm fizjologiczny uwagi jest związany z aktywnością tzw. układu
siatkowatego. Układ ten zbudowany z sieci włókien nerwowych oplatających
okolice korowe jest odpowiedzialny za "zasilanie". Zawiera on różne
rodzaje
włókien: dopaminoergiczne , noradreenergiczne itp., czyli włókna pobudzające
i hamujące. Impulsy z nich pochodzące wywierają różny wpływ na korę mózgową.
Zdążają one nie tylko do pól asocjacyjnych kory mózgowej lecz także do
pierwotnych pól sensorycznych (np. pól wzrokowych lub słuchowych)
Część wstępująca tego układu zlokalizowana w okolicach wzgórza, decyduję o
wybiórczym pobudzeniu różnych okolic kory, a tym samym na uwrażliwienie
ośrodków poszczególnych zmysłów.
La berge uważa, że od strony psychologicznej uwaga pojawia się wtedy, kiedy
reprezentacja jakiegoś obiektu zostanie połączona z "ja". Od strony
mózgu
odpowiadają za to trzy okolice, tworzące trójkąt aktywności uwagowej.
Funkcje te są odpowiedzialne są za trzy aspekty uwagi:
1.ekspresje - aktywność sieci neuronalnych w przednich i tylnych częściach
kory mózgowej, neurony te są odpowiedzialne za spostrzeganie przedmiotów i
ich właściwości, a także za organizowanie i przeprowadzanie planów
działania, dzięki tej funkcji uwagi kontaktujemy się ze światem zewnętrznym.
2.mechanizm wzmacniający - obejmuje neurony wzgórza, odpowiedzialne za
wybiórcze aktywizowanie różnych okolic.
3. mechanizm kontroli- związany jest z pobudzaniem sieci neuronalnej w korze
czołowej
Trójkąt uwagowy może być aktywizowany przez bodźce pochodzące ze środowiska
i z wnętrza organizmu. Bodźce wewnętrzne pobudzają część układu
zlokalizowaną w płatach czołowych i dotyczą informacji na temat aktualnego
stanu motywacyjnego organizmu.
Bodźce zewnętrzne docierają do okolic sensorycznych kory. Dopiero, gdy
pobudzenie docierające z płatów czołowych i okolic sensorycznych osiągnie
odpowiednią moc, uruchamiany jest mechanizm ekspresji uwagi za pośrednictwem
wzgórza. Trudno wytłumaczyć dlaczego jedne bodźce przyciągają naszą uwagę
bardziej, inne mniej. Jednym z analizowanych wymiarów, był wymiar nowości
(nowe bodźce przyciągają uwagę).
Podstawowe rodzaje zjawisk analizowane w badaniach nad uwagą.
Dwa sposoby ujmowania uwagi:
1. Jako proces selekcji (teoria selekcji)
2. Jako proces odpowiedzialny za gospodarowanie zasobami poznawczymi (teorie
zasobów uwagi)
Inne zjawiska:
Czujność i detekcja sygnałów
Czujność
Zdolność lub stan dzięki któremu jednostka potrafi w dłuższym okresie
wykrywać bodźce specyficzne wśród innych bodźców pojawiających się w
środowisku, związana jest z pewnym poziomem aktywacji, umożliwiającym
reagowanie na bodźce. Aktywacja to warunek konieczny, ale niewystarczający.
Możemy być pobudzeni, ale będziemy mieli problem z wykryciem bodźca
krytycznego, jeśli np. działają na nas jakieś monotonne bodźce
rozpraszające.
Przeprowadzono badania empiryczne na temat detekcji (wykrywanie bodźców),
Mackworth ( badania z sekundnikiem, efektywność spada wraz z upływem czasu).
W procesach uwagi może występować pewien krytyczny bodziec, albo może go nie
być. Mogą w związku z tym występować dwa rodzaje reakcji - 1. Reakcja na
sygnał 2. Reakcje negatywne, takie które są adekwatne w sytuacji w której
nie ma sygnału.
Przedmiotem zainteresowania teorii detekcji sygnałów jest związek między
częstością występowania poprawnych detekcji i fałszywych alarmów. Krzywa
opisująca tą zależność to krzywa charakterystyki funkcjonowania obserwatora
(wyst. W pracy Falkowskiego)
Na związek między proporcjami poprawnych detekcji i fałszywych alarmów
wpływają trzy grupy czynników:
1. Stosunek siły sygnału do siły szumu. Im jest on większy, tym łatwiej
odróżnić sygnał występujący na tle szumu, od szumu
2. Macierz wypłat. Techniczne określenie czynników wpływające na motywacyjne
konsekwencje podjęcia określonych decyzji (lekarz v czerniak)
3. Oczekiwania - są one uzależnione od częstości występowania sygnałów w
pewnych sytuacjach (lekarz v czerniak + promieniowanie uv)
Przeszukiwanie (Treisman)
Czyli detekcja- jest to proces wykrywania bodźców w określonym miejscu
(ekran radaru, ciało pacjenta) Bodźce krytyczne mogą pojawiać się co jakiś
czas i nigdy nie wiadomo kiedy. Przeszukiwanie jest procesem aktywnym, bo
nie wiadomo kiedy i gdzie bodziec może wystąpić (grzybobranie)
Ważny czynnik- obecność dystraktorów.
Proces przeszukiwania:
1. W najprostszym przypadku może być oparty na poszukiwaniu pojedynczych
cech, wtedy dystraktory nie są wielkim utrudnieniem, chyba że są bardzo
podobne do bodźca właściwego
2. Jeśli jest oparty na poszukiwaniu koniunkcji cech, wtedy jest tym
bardziej skomplikowany, im większa liczba cech wchodzi w koniunkcje. Pojawia
się także efekt wielkości zbioru.
Badania Nakayama pokazują jednak, że niektóre cechy łączymy ze sobą łatwiej
niż inne. Pewne zbiory cech, stanowiące podstawę poszukiwania są zbiorami
naturalnymi i powstają one bez zwiększonego wysiłku, który występuje w
przypadku łączenia cech dowolnych.
Badania McLeoda wskazują na to, że istnieją pewne specyficzne cechy, których
dołączenie do cech stanowiących cel poszukiwania, w jednej sytuacji będą
powodowały ułatwienie poszukiwania, w innej zaś utrudnienie, taką cechą jest
np. ruch ( jeśli np. poszukiwane litery o i x jako jedyne poruszają się w
zbiorze, wtedy wykrycie ich jest ułatwione)
Procesy selekcji -teorie selekcji uwagowej
W związku z koniecznością oszczędzania energii, pewne informacje docierające
do jednostki są z góry skazane na wygaszenie. O tym jakie informacje są
wygaszane decydują ich właściwości fizyczne.
Teoria filtru uwagowego Broadbenta
Traktuje uwagę jak pewien rodzaj filtra, który działa jak zwrotnica, która
przetwarzając jedną grupę bodźców jednocześnie blokuje dostęp do drugiej
grupy.
Do wysnucia takiej teorii posłużyła technika cieniowania, której specyficzną
odmianę stanowi technika słuchania dwuusznego.
Polega ona na tym, że badany ma równocześnie odbierać dwa komunikaty, przy
czym zwraca on uwagę tylko na jeden z nich.
Z badań wynikają dwie rzeczy:
1. Informacje na które nie zwracamy uwagi są przechowywane w naszym systemie
poznawczym przez około 20 sekund (tyle wynosi czas przechowywania w pamięci
krótkotrwałej)
2. Informacje na które nie zwracamy uwagi podlegają wstępnej analizie ze
względu na cechy fizyczne.
Selekcja bodźców następuje dopiero po kodowaniu zmysłowym i po przejściu
informacji przez magazyn pamięci krótkotrwałej. Model ten nie dostrzega
konieczności wprowadzenia selekcji pierwotnej (tj. ze względu na pewne cechy
zmysłowe). Ograniczenie i konieczność selekcji informacji wynika z istnienia
kanału o ograniczonej przepustowości między pamięcią trwałą i krótkotrwałą.
Niektórzy badani byli w stanie określić cechy zmysłowe komunikatu podawanego
do ucha "nieuważającego", bo cechy te zgodnie z modelem Broadbenta nie
podlegają selekcji.
Występuje pętla sprzężenia zwrotnego łącząca magazyn przechowujący
dotychczasowe doświadczenia z filtrem, który kieruje procesem selekcji.
- występuje także zjawisko zwane "cocktail party" z którego wynika, że
zjawisko znajdujące się na peryferiach uwagi, może zostać przeanalizowane
bardzo dokładnie, co więcej komunikat, na który nie zwracamy uwagi
analizowany jest pod względem jego znaczenia.
Teoria wielu filtrów uwagowych Treisman
Dowody na przetwarzanie presemantyczne
-eksperyment "obiecanki cacanki, póki ucho się nie urwie" jedno
ucho, "póty
dzban wodę nosi, a głupiemu radość" drugie ucho, po prośbie by badany
powtórzył tylko to, co jest przekazywane do jednego ucha, powtarza on
logiczną całość (całe przysłowie), nie mając świadomości, że uwaga
"przeskoczyła" z jednego ucha do drugiego i podaje treść łączącą się w
całość. W przypadku nadawania komunikatu w różnych językach, badani
odbierali je jako identyczne.
-eksperyment Johnstona i Heinza, stwierdzili oni, że komunikat nieśledzony
wywierał różny wpływ na komunikat śledzony, w zależności od tego, czy były w
nim nowe informacje (jeśli zawierał nowe informacje, był trudniejszy do
zignorowania), czy też był dobrze znany. Jednostka reaguje za tym nie tylko
na właściwości percepcyjne, lecz także na pierwotne treści semantyczne.
Treisman wprowadziła kolejne fazy przetwarzania , do faz wyszczególnionych
przez Broadbenta. Filtrowanie informacji może nastąpić na różnych poziomach,
przy czym kryteria różnią się na każdym z poziomów. Treisman pisze o
priorytetach występujących na danym poziomie.
W wypadku silnych bodźców sensorycznych (ktoś głośno krzyczy) jednostka
podejmuje działanie. Jeśli właściwości sensoryczne nie skłaniają do
działania, rozpoczyna się proces poszukiwania jak najlepszego dopasowania
danych percepcyjnych do danych pamięciowych.
-Występują priorytety chwilowe i ogólne
- w tej koncepcji podkreślona jest wieloetapowość procesów uwagi
- w specyficznych warunkach człowiek może błyskawicznie przejść do analizy
semantycznej, jeśli dana informacja jest ważna adaptacyjnie
- w początkowych fazach przetwarzanie ma charakter automatyczny, natomiast w
późniejszych etapach funkcjonowanie uwagi jest w coraz większym stopniu
uzależnione od świadomości i analizy znaczenia bodźców
- różne bodźce mają różny próg dostępu do uwagi
- niektóre ze względu na duże znaczenie mają niski próg uwagi
- efekt torowania
Alokacja zasobów uwagi- teoria zasobów uwagi
Teoria Kahnemana
-powstawała w ramach nurtu teorii przetwarzania informacji
- w większym stopniu kładzie nacisk na całokształt psychiki jednostki, nie
tylko na jej procesy poznawcze
- Neisser krytykuje teorie filtrów, bo wedle jej założeń filtry są czymś co
powoduje, że info docierające do wejścia danego układu (narządy zmysłowe)
nie ma wpływu na wyjście, czyli zachowanie
- Neisser twierdzi, że uwaga zachowuje się inaczej, nie odfiltrowujemy
docierających do nas informacji, ale pobieramy takie bodźce z otoczenia,
które są nam potrzebne
- Uwaga więc ma charakter aktywny, nie pasywny jak w teorii filtrów
- Procesem pobierania info sterują schematy, jeśli nie dysponujemy jakimś
schematem, nie odbierzemy pewnych informacji
- Kahneman uważa, że uwaga jest mechanizmem wybierającym bodźce, na które
należy zareagować
- Dlatego też nasze zachowanie nie jest uzależnione jedynie od docierających
bodźców, sami możemy decydować, na jakie bodźce reagujemy (oczywiście do
pewnego stopnia)
- Neisser i Becklen, eksperyment zabawa w "łapki", w przypadku
epizodu na
którym koncentrowali się badani występował pełen cykl percepcyjny, jeśli
badani mieli się skupić jednocześnie na dwóch epizodach ich funkcjonowanie
ulegało znacznemu pogorszeniu
- Pojęcie pojemności uwagi
- Wg Kahenmana pojemność uwagi to ilość zasobów poznawczych, które możemy
poświęcić na wykonanie danego zadania.]
- Kierowanie zasobów do wykonywania konkretnych zadań zależy od wielu
czynników:
1. Trudność zadania
2. Poziom pobudzenia, przy wyższym poziomie pobudzenia dostępna jest większa
ilość zasobów
3. Polityka alokacyjna lub polityka inwestycyjna systemu poznawczego,
człowiek wybiera to co będzie przedmiotem jego aktywności poznawczej
Na politykę inwestycyjną wpływają:
a. chwilowe intencje, stany i motywacje
b. trwałe dyspozycje (np. nasze zainteresowania)
c. ocena zapotrzebowania na zasoby umysłowe, zanim podejmiemy się czynności
poznawczej decydujemy ile będziemy potrzebowali zasobów poznawczych do jej
wykonania
Głównym czynnikiem, który wpływa na nasze funkcjonowanie jest ilość zasobów
poznawczych jakie jesteśmy w stanie zainwestować
-Jeżeli angażujemy uwagę podzielną wykonując dwa zadania na raz, nasza
skuteczność zmniejszy się, chyba że są to zadania wytrenowane, czyli
wymagające mniejszych zasobów poznawczych
-przy niektórych czynnościach wykonywanych jednocześnie, nie spada
efektywność (np. prasowanie i słuchanie wiadomości na raz)
-wyjaśnia to teoria zasobów uwagi specyficznych dla modalności
-Prasowanie- modalność wzrokowa i dotykowa
-słuchanie wiadomości- modalność słuchowa
-koncepcja Kahnemana traktuje uwagę jako procesy, który jest pod kontrolą
jednostki, człowiek sam decyduje gdzie chce angażować swoje zasoby poznawcze
-koncepcja filtrów twierdziła, że to właściwości bodźców decydują o tym ,
czy jednostka angażuje uwagę
Dystraktory
Mogą być bodźcami pochodzącymi z zewnątrz lub wewnątrz organizmu
-dystraktory wewnętrzne są wynikiem działań głównie nieintencjonalnych
Klasyfikacja form aktywności wykonywanej pod kontrolą uwagi.
-aktywność ta może mieć charakter zewnętrzny np. w postaci pewnych działań
(charakter motoryczny)
- może też mieć charakter wewnętrzny np. planowanie działań, przemyślenia
itp.
- są sytuacje, kiedy procesy wewnętrzne są zakłócane przez dystraktory
wewnętrzne
- mogą pojawiać się nieprzyjemne myśli, usunięcie których może wywoływać
tzw. efekt rykoszetu, czyli nasilenia się objawów
- występują myśli intruzywne lub ruminacje
- myśli intruzywne -to nieprzyjemne myśli mające charakter przymusowy
- ruminacje- polegają na "przeżuwaniu" pewnych sytuacji, nie mają one
charakteru przymusowego
- funkcją adaptacyjną powyższych zjawisk może być wg Tallisa to, że
poszerzają one repertuar czynności psychicznych oraz zachowań organizmu
- Barlow uznaje zjawiska intruzywne za prymitywny system alarmowy, który ma
przygotować jednostkę do bardziej specyficznego działania zaradczego
- Myśli intruzywne pojawiają się zwykle wieczorem, gdy odcięty jest dopływ
innych stymulacji
- Różnica między sytuacją "ja myślę", a "pomyślało mi się"
Mam nadzieje że się przydadzą pozdrawiam
Marta