|
|
Sejm Walny składał się trzech stanów sejmujących: z króla, Senatu i Izby Poselskiej. W skład Senatu, wywodzącego się z dawnej rady królewskiej, wchodzili najwyżsi dostojnicy Kościoła rzymsko-katolickiego, urzędnicy wojewódzcy i ziemscy oraz urzędnicy zawiadujący królewską kancelaria i skarbem. Byli to więc:
arcybiskupi
biskupi diecezjalni
wojewodowie
kasztelanowie
tzw. ministrowie: kanclerz, podkanclerzy, marszałek wielki, marszałek nadworny i podskarbi.
W późniejszym okresie wytworzyły się następujące rodzaje sejmików:
- przedsejmowy (wybierały posłów do sejmów),
- generalne (na nich posłowie i senatorowie z danej dzielnicy uzgadniali swe stanowisko w sejmie),
- kapturowe (od 1572 roku, w czasie bezkrólewia obejmowały najwyższą władzę w województwie),
- deputackie (na nich wybierano deputatów do utworzonego w 1578 roku Trybunału Koronnego),
- elekcyjne (zwoływane przez króla, na nich wysuwano propozycje kandydatów na dożywotnie urzędy sądowe ziemskie, z pośród których panujący dokonywał wyboru ),
- relacyjne (zwoływane po zakończeniu obrad sejmu, także przez posłów. Na nich zastanawiano się nad wykonaniem uchwał sejmu ).
- Sejm zwoływany był przez króla, a w czasie bezkrólewia przez prymasa.
- Sejm walny rozpoczynał się od nabożeństwa lub mszy,
-Senatorowie zbierali się wokół króla, a posłowie - pod przewodnictwem najstarszego - wybierali marszałka.
-Następnie przystępowano do skontrolowania ważności mandatów poselskich i udawano się do senatu na tzw. witanie poselskie. Na powitanie odpowiadał w imieniu króla kanclerz, poczym posłowie całowali rękę królewską.
- Rozpoczynały się wspólne obrady senatu i izby poselskiej, podczas których kanclerz przedstawiał powody zwołania sejmu, po czym senatorowie wypowiadali swoje zdanie.
- Po wotach senatorów izby rozdzielały się. Izba poselska rozważała projekty wzniesione przez króla, przedstawiała własne postulaty i skargi.
- Każdy poseł mógł przedstawić swój własny projekt ustawy, składając go marszałkowi, co zwano wnoszeniem do laski ( symbol władzy marszałka izby ). Ostatecznie król decydował, czy sprawa ma się dostać pod obrady sejmu. On też mógł zarządzić tajność obrad.
Izby, by informować się o przebiegu debat, wysyłały do siebie delegatów, lub schodziły się na wspólne posiedzenia.
- Senat w sejmie występował w podwójnej roli. Był radą królewską udzielając panującemu opinii i wskazówek, a jednocześnie stanowił samodzielny składnik sejmu - izbę senatorską.
-Podczas zakończenia sejmu, marszałek z izbą poselską żegnał się z królem, następowało ponowne ucałowanie ręki królewskiej i jeśli obrady sejmu potoczyły się pomyślnie, odprawiano uroczyste Te Deum.