PARAZYTOLOGIA Wykład 18 09.11.2004.

Inwazje nicieni z rodziny Trichostrongylidae u świń

HYOSTRONGYUS RUBIDUS

- samiec 3,5-5mm; samica 5,4-7,2 mm

- lokalizacja: żołądek świni i dzika

Cykl: L3 na pastwisku w ciągu 7 dni, zarażenie p.o. , L3 penetruje do gruczołów żołądka

Faza histotropowa 13-14 dni ( 2 linki), okres pp: 17-21 dni

Hyostrongyloza

- niektóre dorosłe oraz części larw pozostają w gruczołach tworząc guzki o śr. 2-7mm, większość na powierzchni śluzowej. Larwy wstrzymane ulegają aktywacji w okresie okołoporodowym, wzmożone wydalanie jaj nicienia przez maciorę sprzyja zarażeniu prosiąt!

Patologia

- są krwiopijne

Objawy kliniczne (tylko u osłabionych świń)

- zapalenie żołądka, owrzodzenie, utrata kondycji, niezborność ruchów, pokładanie się, wzmożone pragnienie, biegunka o ciemnym zabarwieniu

Post-mortem: zmiany zapalne żołądka, śluzówka obrzmiała, pokryta włóknistym żółtym nalotem, widoczne nicienie

Rozpoznanie

- jaja podobne do jaj O. dentatum więc diagnoza na podstawie L3!!!

Inwazje u królików i zajęcy

Graphidium strigosum

- 0,8-2mm długości

- nicień żyjący w żołądku zajęcy

Trichostrongylus retortaeformis

- żywiciel: królik, zając

- samiec 5,6mm, samica 6,9mm

- lokalizacja: j. cienkie (pierwsze 30 cm)

- zarażenie L3 z pokarmem (L3 po 5 dniach w środowisku zewnętrznym)

- okres pp: 7-9 dni

Patologia

- przewlekły stan zapalny j. cienkiego, atrofia kosmyków, upośledzenie wchłaniania

Obeliscoides cuniculi

- 1-2cm długości

- lokalizacja w żołądku królików (USA)

Przy silnych inwazjach: zapalenie żołądka i jelit, biegunki, utrata masy ciała, anemia i śmierć

Leczenie:

- febantel 10mg/kg

- febendazol 6mg/kg

- mebendazol 20mg/kg

- flubendazol 80ppm w paszy przez 10 dni

Inwazje u mięsożernych

Ollulanus tricuspis

- do 0,1cm

- zanurzone przednim końcem w śluzówce i kryptach żołądkowych

Żywiciele: koty domowe i dzikie, inne kotowate, czasem pies, lis, świnia

- występuje endemicznie: w Europie, śr. Wschodzie, obie Ameryki, Australia, Nowa Zelandia

Cykl: żyworodne (jajo rozwija się do L3 w macicy, często autoinwazja, gdyż L3 zagnieżdżają się w śluzówce i osiągają dojrzałość płciową do 5 tygodnia.

Diagnoza

- wykrycie L3, L4 lub dorosłych nicieni w wymiocinach

Ollulanoza kotów: masowa inwazja może wywołać przewlekły stan zapalny żołądka z częstymi wymiotami, prowadzącymi do wycieńczenia

Diagnoza nie jest możliwa przez badanie koproskopowe, w badaniach post mortem mikroskopowie badanie zeskrobin śluzówki żołądka

Leczenie:

- lewamizol 5mg/kg

- oksfendazol 10mg/kg 2x przez 10 dni

Inwazje u ptaków

Trichostrongylus tenis

- jelito ślepe i cienkie ptaków (kurowate i blaszkodziobe)

- samiec 5-6,5 mm, samica 7,3-9mm

- okres pp 7 dni

Objawy:

- utrata apetytu

- biegunka krwawa

- wycieńczenie, anemia

- nieżytowe zapalenie jelit ślepych

Diagnoza metodą flotacji (jaja w kale)

Ornithostrongylus quadriradiatus

- u gołębi, 1-2,5 cm

- krwiopijne, lokalizują się w żołądku trawiącym i j. cienkim

Patologia:

- stan zapalny jelita i anemia

- krwotoki do jelita

- przy silnych inwazjach wysoka śmiertelność

Objawy

- osowiałość i osłabienie

- zielonkawa śluzowata biegunka

- utrata apetytu

- przyspieszenie oddechu

Diagnoza: jaja w kale

Libyostrongylus douglasi

- pasożyt żołądka strusi

- krwiopijcy

- dorosłe pL3 i L4 przebywają w gruczołach żołądka trawiącego wywołując stan zapalny prowadzący do wyniszczenia, anemii, zaniku mięśni i w ciężkich inwazjach nawet do śmierci.

Diagnoza: jaja w kale

Sekcja: nicienie w żołądku podobne do Haemonchus

Leczenie:

- febendazol 15mg/kg

- lewamizol 30mg/kg

- iwermektyna 0,2mg/kg

Inwazje nicieni w drogach oddechowych ssaków i ptaków

- robaczyce układu oddechowego ssaków i ptaków wywoływane są przez nicienie należące do kilku rodzin z podrzędu Strongylus (gr. Secernentea)

► Syngamidae

► Dictyocaulidae

► Metastrongylidea

► Protostrongylidea

► niektóre gatunki z podrzędu Filaria, a także niektórzy przedstawiciele z rodziny Capillaridae (gromada Adenophorea)

PRZEŻUWACZE

Dictyocaulus viviparus

- samce i samice bytują w oskrzelach i tchawicy

- L4 i L5 w pęcherzykach płucnych

- L1 z kałem na zewnątrz

- L3 zachowuje pochewki z I i II linienia

- L3 pobierane z paszą

- L3 zrzucają pochewki w żwaczu- przedostają się do węzłów chłonnych krezkowych gdzie linieją do L4. L4 z limfą do tt. płucnych i do pęcherzyków płucnych gdzie w ciągu 2 tyg. linieją do stadium przeddorosłego. Młodociane dorosłe wędrują do oskrzeli.

- okres pp 22-24 dni lub wstrzymane przez zimę (na etapie niedojrzałych płciowo dorosłych), przyczyną wstrzymania jest niska temp. na pastwisku.

Patologia i immunopatologia

- 1-7 dpz- brak zmian patologicznych lub klinicznych

- 7-8 dzień- duszności z powodu wysięku, pojawia się wyciek z nosa, początkowo śluzowy, następnie śluzowo-ropny i wreszcie ropny, utrata apetytu, nastroszenie sierści, osiwienie i odstawanie od stada, biegunka

- 8-25 dpz- obecność larw w pęcherzykach powoduję infiltrację eozynofilów, neutrofilów, makrofagów, kom. Olbrzymich

- podobne zmiany w ścianach oskrzelików

- nacieki komórek zapalnych blokują powierzchnię wymiany gazowej i wywołują zapadanie się dystalnych pęcherzyków (niedodmę)

- wszystkie te zmiany powodują trudności w oddychaniu i objawy kliniczne takie jka kaszel, zwiększona liczba oddechów, hiperwentylacja

- 8-25 dpz: przy osłuchiwaniu 2-3 tpz w górnych partiach płuc zaostrzony szmer pęcherzykowy, czasem słabe i suche rzężenie. Po kilku dniach rzężenia wilgotne, ogniska stłumienia, w ciężkich inwazjach śmierć następuje po 3 tyg.

- 26-60dpz, aktywność samców i samic powoduję pasożytnicze zapalenie płuc z dużym wysiękiem i zablokowanie przepływu powietrza. Reakcje te są wynikiem zasysania jaj i L1, które wywołują hiperplazję nabłonka pęcherzyków. Makrofagi i kom. olbrzymie próbują sfagocytować pasożyty. Duże ilości śluzu zawierającego dużo eozynofilów zalega w drzewie oskrzelowym

- 61-90 dpz- faza post-patentna, większość zwierząt zdrowieje, częstość oddechów słabnie, wraca apetyt, zanika kaszel

- komplikacje które mogą wystąpić w czasie ciężkich inwazji to obrzęk, niedodma, rozedma, wtórne inwazje bakteryjne, zwłóknienia płuc

Immunoprofilaktyka

- DICTIOL 40- szczepionka, może być użyta do immunizacji cieląt w wieku 3-7 tyg, ale rutynowo 1 dawkę podaję się w wieku 8 tyg drugą 4 tyg później.

Epizootiologia

- L3 są wrażliwe na suszę, rozwijają się na podmokłych i wilgotnych łąkach (Żuławy)

- mocz żywiciela jest zabójczy więc nie rozwija się w oborach, w sianie też nie. Część larw zimuje u nas.

Rozprzestrzenianie:

- duże znaczenie mają owocniki grzyba z rodzaju Pilobolus (3metry)

- pastwiska i wodopoje są głównymi źródłami inwazji

- źródła skażenia pastwisk: chore cielęta i jałówki (do 2 lat)

- 2 szczyty nasilenie inwazji u cieląt w Polsce

► jesienny (wrzesień-grudzień) występuje choroba z objawami klinicznymi u cieląt w 1 roku życia

► wiosenny (kwiecień-maj) cielęta jednoroczne i starsze

Diagnozowanie: larwoskopowe (met. Baermana) lub ELISA

PŁUCNIAKI OWIEC

- Dictyocaulus filaria

- Meullerius capillaris

- Protostrongylus rufescens

- Cystocaulus ocreatus

- Neostrongylus linearis

! protostrongylidae wymagają ż. pośredniego (śłimaki, dżdżownica)

Dictyocaulus filaria

- okres pp 4 tyg

- u owiec wrażliwych larwy penetrują ścianę j. cienkiego cienkiego dostają się do płuc poprzez MLN, przewód piersiowy, serce

- linienie do L4 zachodzi ok. 70 dpz już w pęcherzykach płucnych, potem larwy przedostają się do oskrzelików i oskrzeli

Patologia

- obecność larw w pęcherzykach stymuluję infiltrację komóre zapalnych

- owce uodparniają się na inwazje ale:

▪ w okresie okołoporodowym (4 tyg przed i do 8 tyg po) występuje obniżenie odporności i dlatego wiele owiec wydala larwy w tym czasie

▪ w nie sprzyjających warunkach temperatury lub wilgotności następuje wstrzymanie rozwoju na etapie wczesnego L5 a dojrzewanie zachodzi gdy warunki będą bardziej korzystne

Immunoprofilaktyka

- szczepionka ( larwy atenuowane promieniami X) zapewnie 90% protekcji jeśli pierwsza dawka zawierała 1000 L3 a druga 2000 a jagnięta były w wieku 16-18tyg

- szczepionkę stosuje się na Bałkanach i na Bliskim Wschodzie

Mechanizm odporności:

- u owiec zarażonych larwami napromieniowanymi prawie 100% larw było niszczonych do 5 dpz we wczesnej fazie migracji larw przez płuca

Muellerius capillaris (tylko Podhale, ekstensywność inwazji 42%)

Protostrongylus rufescens (od 5% na pn. Polski do 32% na pd.)

Neostrongylus linearis (7%)

Cysticaulus ocreatus (głównie pn. Polski , 72%)

Cykle życiowe tych nicieni są złożone, występuje żywiciel pośredni (ślimaki), zarażenie przez zjedzenie ślimaka.

- uważane za mniej patogenne niż D. filaria

- najczęściej zarażone są owce starsze

Zmiany patologiczne

- są ograniczone, szybka reakcja lokalna żywiciela ogranicza rozprzestrzenianie się uszkodzeń.

Muellerius i Cystocalus wywołują:

- sferyczne, guzkowate zmiany tzw guzki lęgowe a nicienie obydwu gatunków mogą zasiedlać ten sam guzek. Tuż po dotarciu do płuc larwy tych 2 gatunków są szybko otoczone przez eozynofile. W miarę wzrostu larw guzki powiększają się aby objąć dorosłego robaka (2-3mm). Wrażliwość na inwazję M. capillaris jest uzależniona od rasy. Owce rasy Gorset Horn są b. wrażliwe i duży odsetek nie przeżywa inwazji. Z kolei Mutton Merino są mało wrażliwe na inwazje M. capillaris. Krzyżówka tych ras również nie jest podatna na inwazję.

Protostrongylus oraz Neostrongylus

- zapychanie oskrzelików

- nacieki makrofagów, limf., eozynofilów

- rozedma czasem

- pasożyty te są dosyć dobrze tolerowane

- objawy płucne są rzadkie

Inwazje płucniaków u świń i dzików

Metastrongylus apri (M. elongatus) 2,2-7,2% świń

M. pudendotectus (do 39% w Polsce pn-wsch)

Inwazje zwykle bezobjawoww, czasem przy silnej inwazji kaszel

Dziki: - Metastrongylus salmi: samiec 14-18mm, samica 22-48mm

- M. elongatus: samiec 12-23mm, samica 23-50mm

- M. pudendotectus: smaiec 11-23mm, samica 22-48mm

Ekstensywność inwazji 50-89% (na terenach wilgotnych nawet 100%)

- w organizmie świni rozwój podobny do rozwoju D. filaria u owcy lub D. viviparus u bydła.

- larwy z jelita przedostają się do MLN gdzie linieją a następnie wędrują do płuc gdzie rozwijają się w pęcherzykach i oskrzelach osiągając postać dorosłą w 24 dpz.

Patologia

- do 4-5 dpz gdy robaki osiągają 5mm obserwuje się blokowanie oskrzelików, co wywoływało rozedmę pęcherzyków w odpowiednich płatach płucnych

- w 6-8 dpz kiedy zaczyna się okres patenty zaczyna się zwłóknienie

- ż. pośrednim są dżdżownice

- larww wykluwają się z jaj w ciele dżdżownicy

- gromadzą się w ścianie przełyku i naczyniach krwionośnych, do niego przyległych, rzadziej w wolu lub jelicie

- larwy linieją dwa razy do L3. pierwsza linka zachodzi 8-15dpz dżdżownicy a druga następnego dnia

- stadium L3 może się wykształcić najkrócej w 10 dni ale zwykle trwa to ok. 3 tyg.

- L3 mogą przetrwać w dżdżownicy kilkanaście lat

Objawy kliniczne

- u zwierząt dorosłych nawet przy ok. 3000 dorosłych robaków jedynym objawem bywa kaszel, czasem gwałtowny

- słabsze przyrosty masy ciała

- u młodych dzików- znaczne osłabienie kondycji co uniemożliwia przezimowanie

- sugeruje się ze przenoszą pewne wirusowe schorzenia świń a inwazje pogarsza przebieg zakażeń wirusowych!

Zmiany mikroskopowe

- wyraźne w 4-5 tpz

- głównie przerost śluzówki w oskrzelach i oskrzelikach

- pomiędzy przerośniętymi wiązkami włókien mięśniowych pojawiają się małe workowate wtręty zawierające śluz

- między 12-18 dpz liczna guzków się nasila

- rozedma występująca w robaczycach płucnych świń jest przypisywana pasożytom działającym jak swoisty rodzaj zastawki, powietrze może przedostać się w czasie wdechu natomiast blokowany jest wydech. Może być wynikiem spazmatycznych skurczów mięśni oskrzelików. Przerost m. oskrzelików zaczyna się 4 tpz.

Rozpoznanie

- jaja cytrynowatego kształtu z czopami na biegunach, 73x40um.

Leczenie

- lewamizol 7,5mg/kg s.c. przez 2 dni

NEMATODOZY DRÓG ODDECHOWYCH U MIĘSOŻERNYCH

Thominks aerophilus ( rodzina Capillariidae)

- samiec 15-25 mm, samica 18,4 mm

- lokalizacja: płuca, oskrzela, tchawica, j. nosowa, zatoki głowy

- występuje u lisów hodowlanych i dzikich

- ż. pośredni to dżdżownica, zarażenie p.o.

- okres pp 25-29 dni

Obraz kliniczny

- zapalenie nieżytowe oskrzeli i tchawicy

Objawy:

- kaszel, wypływ śluzowy z nosa, wychudzenie, anemia,

- wrażliwe lisy 3-4 miesięczne

Crenosoma vulpis

- samiec 3,5-5mm, samica 15mm

- lis, psowate

- larwożyworodne

- ż. pośredni- ślimaki lądowe, po zjedzeniu ślimaka z L3 larwa wędruje do płuc drogą krwionośną przez żyłę wrotną, wątrobę, serce, płuca.

Rozpoznanie: badanie kału na obecność larw.

Aelurostrongylus abstrusus

- płuca kotów

- samiec 7,5mm, samica 9,9mm

- żyją w końcowych oskrzelach i przewodach pęcherzykowych. Jaja zatrzymywane są w pęcherzykach i oskrzelikach (guzki), gdzie wykluwają się larwy, które wyksztuszone i połknięte dostają się do kału, ogon z przydatkiem falującym. Larwy w środowisku żyją ok. 2 tyg. Do dalszego rozwoju potrzebują ż. pośredniego: ślimaka (2 linienia). Może wystąpić ż. paratemiczny (mysz, ptak, żaba).

Objawy kliniczne:

- niewielkie inwazje bezobjawowo

- umiarkowana inwazja: kaszel i brak apetytu

- silna inwazja: chroniczny kaszel, zaburzenia w oddychaniu, biegunka, wycieńczenie, zejście śmiertelne na tle zapalenie płuc

Diagnoza: L1 w kale

Filaroides hirthi

- L1 wydalane z kałem psa. Wykryto po raz pierwszy u rasy beagle (w niektórych hodowlach ekstensywność wynosi 98%)

- dorosłe nicienie mają ok. 1cm długości. Lokalizują się w rozwidleniu tchawicy, wokół nich tworzą się guzki

- zarażone psy silnie kaszlą

- inwazja najczęściej spotykana u młodych psów

Oslerus osleri

- nicień tchawicy i oskrzeli psowatych (guzki w śluzówce)

- L1 wykasłane mogą być źródłem inwazji, są również wydalane z kałem

- chroniczny kaszel, niezdolność do wysiłku, przy silnej inwazji śmierć

PTAKI

Syngamus trachea

- samiec 2-6mm, samica 5-20mm

- tworzą trwałe połączenia (pary)

- ponad 30 gatunków żywicieli wśród kurowatych

- lokalizacja: tchawica

Rozwój: jaja(z czopami) są wykasływane lub wydalane z kałem, larwy linieją w ciągu 8-14 dni w jaju a część pozostaje w osłonkach jaja i też jest inwazyjna ( może bardzo długo przetrwać w osłonkach jaja w środowisku). Jaja mogą być też zjadane przez dżdżownice, ślimaki, owady, które są ż. paratemicznymi

- zarażenie per os

- z p.pokarmowego larwy wędrują przez wątrobę do płuc ( u kur mogą czynnie penetrować przez jamę ciała), w płucach linieją 2x po czym osiedlają się w tchawicy

- okres pp 14-19 dni, długość inwazji 46-61 dni- potem usunięcie

- należy do nicieni krwiopijnych

- często blokują światło tchawicy uniemożliwiając oddychanie

Obraz kliniczny

- krwiopijne, uszkodzenie tchawicy, zwężenie światła tchawicy, bardzo wrażliwe są pisklęta na wybiegach, szczególnie bażanty i indyki

Objawy:

- stroszenie piór, niechęć do ruchu, osłabienie apetytu

- „ziewanie”- wyciągnięcie szyi i otwieranie dzioba

- zapalenie tchawicy, zrazikowe zapalenie płuc

Rozpoznanie:

- jaja w wydzielinie z dzioba i wola, prześwietlenie tchawicy

Epizootiologia

- główną rolę odgrywają dżdżownice, w których larwy przeżywają do 4 lat

- rezerwuar: ptaki wolnożyjące- gawrony i szpaki

Prewencja:

- wybiegi kryte siatką (ochrona przed ptakami wolnożyjącymi)

- suche utwardzane podłożę (ochrona przed dżdżownicami)

- izolowanie kurcząt w pomieszczeniach przez 6-8tyg.

Cyathostoma bronchialis

- samiec 4-6 mm, samica 16-31mm

- pasożyty gąsiąt (blaszkodziobe)

- rozwój i chorobotwórczość podobnie jak S. trachea

4

---