Naród jako społeczność ideologiczno kulturowa


Naród jako społeczność ideologiczno - kulturowa

Teoretyczne koncepcje pojmowania narodu i jego pojęcie w oparciu o koncepcję kulturową

  1. Koncepcja naturalistyczna

Naród traktowany jest jako twór społeczny uwarunkowany właściwościami środowiska geograficznego, w jakim pewna grupa rasowa przez wieki zamieszkiwała i przekazywała swe właściwości psychofizyczne następującym po sobie generacjom;

  1. Koncepcja politologiczna

Naród jest wspólnotą polityczną. Wedle tej orientacji wspólnoty plemienne w miarę swego tworzą instytucje państwowe odrębne od organizacji plemiennej (często obejmują kilka grup postplemiennych). Tak wytworzona państwo zabiega o ukształtowanie w swych ramach narodu. Dąży do integracji tych grup plemiennych czy etnicznych pod względem jednorodnego systemu wierzeń, obyczajów, wspólnych tradycji i jednoczy je gospodarczo. Organizuje wspólny system oświaty, popiera powstawanie wspólnych instytucji kulturalnych. Utrwala się w ten sposób poczucie wspólnoty kulturowej i politycznej, a zarazem odrębności w stosunku do innych państw - narodów;

  1. Koncepcja kulturowa

Naród jest wspólnotą kultury, czyli powstałą w toku rozwoju historycznego wspólnotą ludzi, którzy obiektywnie i w swej świadomości uznają dany język za swój język ojczysty, uznają określone terytorium za swoją ziemię ojczystą, są przekonani o wspólnocie swego pochodzenia, tworzą własną kulturę i posiadają lub dążą do posiadania uznawanej za swoją organizacji politycznej (państwa).

Czynniki narodowotwórcze:

Ojczyzna prywatna

Ojczyzna ideologiczna

oznacza wieś, miasto, miejscowość, z którą dana jednostka związana jest emocjonalnie

stanowi całe terytorium narodowe

obejmuje ograniczone otoczenie społeczne: rodzinę, sąsiadów, znajomych, z którymi dana jednostka obcuje

obejmuje wszystkich członków narodu - zarówno generacje obecne jak i generacje przodków

obcowanie społeczne opiera się na stycznościach bezpośrednich

obcowanie ma charakter pośredni, duchowy, intelektualny - brak bezpośredniego kontaktu

Pojęcie i cechy zbiorowości etnicznych

Istotą etniczności jest poczucie tożsamości grupowej i głębokie przekonanie o własnej odrębności, natomiast zbiorowości etniczne odznaczają się spójnością i są połączone silną więzią społeczną, co sprzyja określaniu ich mianem grup.

Anthony D. Smith wyróżnia następujące składniki etniczności:

Rodzaje grup etnicznych:

Geneza narodu - kształtowania się kultury i świadomości narodowej

Istnieją dwie drogi kształtowania się narodów w Europie:

  1. Przekształcenie się zbiorowości etnicznej w naród przez sformułowanie i realizowanie dążenia do suwerenności politycznej. Proces ten można podzielić na trzy etapy:

    1. pojawienie się poczucia etniczno - kulturowej tożsamości i wyodrębnienie się grupy etnicznej jako swoistej całości,

    2. rywalizacja zbiorowości etnicznej z innymi grupami, umacnianie swojej zwartości, wykształcenie własnych elit, które artykułują jej potrzeby
      i formułują żądania, a także mobilizują dla nich poparcie społeczne,

    3. przeciwstawienie się państwu i żądanie niepodległości - narodziny ruchu narodowowyzwoleńczego i rozwiniętej świadomości narodowej.

  2. Przekształcenie się samego państwa z państwa dynastycznego i terytorialnego
    w państwo narodowe, a jego poddanych w obywateli, które mają równe prawa.

Szczególną rolę w kształtowaniu świadomości narodowej odgrywali i odgrywają tzw. ideologowie narodowi. Tym terminem określa się działaczy społeczno - politycznych, organizatorów, publicystów, myślicieli, filozofów, którzy formułowali czy formułują ideały określające przyszłość, perspektywy, wizje do jakich powinien dążyć dany naród. Tworzą
i upowszechniają określone ideologie narodowe.

Elementy ideologii narodowej:

Ideologie narodowe tworzą symbole czci narodowej (sztandary znaki, opaski, stroje), które mają zewnętrznie uzmysłowić treści danej ideologii i oddziaływać na emocjonalne przeżywanie więzi z daną ideologią.

Role ideologii narodowych:

Postawy wobec narodu:

  1. patriotyzm - jego pojęcie występuje w dwojaki sposób:

    1. w ujęciu przedmiotowym - oznacza system postaw względem ojczyzny, zdeterminowanych przez komponent emocjonalny postawy, tj. uczucia miłości i przywiązania do ojczyzny, jedność i solidarność z własnym narodem,
      z szacunkiem dla innych narodów i poszanowaniem ich praw,

    2. w ujęciu normatywnym - jako zestaw norm, określających obowiązki członków społeczności narodowej, takie jak obowiązek miłości, ochrony, poświęcenia się w obronie ojczyzny;

  2. nacjonalizm jako system postaw i jako ruch społeczny - charakteryzuje nieufność, obcość czy nawet wrogość do innych narodów i narodowości, nietolerancja mniejszości narodowych i innych grup etnicznych, które motywowane są traktowaniem własnego narodu jako najwyższej wartości i swoiście rozumianym interesem narodu uznawanym za ostateczne kryterium i źródło polityki państwa. Idea jedności narodowej, występująca we wszystkich ideologiach narodowych
    w nacjonalistycznej wersji, polega na eliminowaniu różnic religijnych, społecznych, politycznych w narodzie przy użyciu siły i przemocy, a nie w drodze dialogu, porozumienia, kompromisu czy tolerancji. Najbardziej skrajną odmianę postawy nacjonalistycznej, wyrażającą się w bezkrytycznym stosunku do własnego narodu oraz w pogardzie i nienawiści do innych narodów, określa się mianem szowinizmu - najbardziej jaskrawy wyraz znajduje on w doktrynach faszystowskich;

  3. ksenofobia - strach przed obcymi narodowościami;

  4. kosmopolityzm - postawa oparta na założeniu, że „ojczyzną człowieka jest cały świat”, odznaczającą się biernym stosunkiem do tradycji, kultury i interesów własnego narodu. Realizator tej idei docenia dorobek i wkład innych narodów w rozwój kultury, a także uważa, że wszelkie podziały na organizacje państwowe są zbyteczne.

Pojęcie „nowoczesnego narodu”

Przez pojęcie „nowoczesny naród” rozumie się taki stan i stopień rozwoju społeczności narodowej, w którym:

  1. wszystkie - nawet najniższe - stany, warstwy czy klasy społeczne charakteryzują się poczuciem przynależności narodowej (a nie tylko pewne elity czy stany wyższe),

  2. podstawowe zręby kultury narodowej z różnych dziedzin (obyczajów, literatury, sztuki czy nauki) zostają upowszechnione w szerokich masach ludności - samowiedza o dziejach narodu i jego kulturze udziałem wszystkich warstw społeczeństwa,

  3. naród posiada własną organizację państwową lub też w drodze walki narodowowyzwoleńczej - o charakterze masowym i trwałym - dąży do uzyskania niepodległego państwa.

W oparciu o następujące pozycje wydawnicze: J. Turowski „Socjologia. Wielkie struktury społeczne”,
B. Szacka „Wprowadzenie do socjologii”, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.

Proces kształtowania społeczności narodowej był i jest długotrwały, obejmował stulecia - ma charakter dynamiczny. Ponadto określenie to oznacza, że narody powstają i kształtują się w wyniku rozległych przemian społecznych (cywilizacyjnych, społeczno - gospodarczych, kulturalnych, ustrojowo - politycznych), które odróżniają społeczeństwa o kulturze narodowej od społeczeństw plemiennych, cywilizację narodową od cywilizacji ludowej, naród od ludu.

Najłatwiej postrzegane i uzmysławiane kryterium odrębności i identyfikacji narodowej.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Animacja jako koncepcja upowszechniania kultury, Pedagogika, Studia stacjonarne I stopnia, Rok 2, P
8. Naród jako czynnik kulturotwórczy, UJ WPL wok
socjologia kultury Rozdział VI ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE A ZRÓŻNICOWANIE KULTUROWE, socjologia kultury
Społeczeństwo tworzy kulturę poprzez przedmioty
Ruchy społeczne,relatywizm kulturowy
Rehabilitacja ruchowa jako forma uczestnictwa w kulturze fizycznej
Społeczne aspekty kultury?zpieczeństwa na drodze(1)
Narkotyki jako element młodzieżowej kultury - racjonalista.pl, Studia pedagogika res
F Tönnies, Wspólnota i stowarzyszenie Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formac
filozofiakultury, Bóg jako pojęcie filozofii kultury, Bóg jako pojęcie filozofii kultury - wykład 30
filozofiakultury, Bóg jako pojęcie filozofii kultury, Bóg jako pojęcie filozofii kultury - wykład 30
Animacja jako nowy kod kulturowy
WYKŁAD 5 JĘZYK JAKO PRZEDMIOT ANTROPOLOGII KULTUROWEJ.
4. BAROK KOLOS + EGZAMIN - 4. Barok jako styl i formacja kulturowa, villari - człowiek baroku, czlow
Problemy badawcze, Pedagogika społeczna, Antropologia kulturowa
Populacje ludzkie jako systemy biologiczne, Kulturoznawstwo
stereotypy i wzorce społeczne, Antropologia kultury
GRUPA ROWIESNICZA JAKO SPOLECZNE SRODOWISKO WYCHOWANIA, pedagogika
Narkotyki jako element młodzieżowej kultury racjonalista pl

więcej podobnych podstron