Angielski ruch robotniczy (do I Międzynarodówki)
sytuacja robotników pod koniec XVIII i na przełomie XVIII / XIX w
ruch robotniczy jeszcze nie zorganizowany
rola i znaczenie starych korporacji rzemieślniczych prawie żadna
1799-1800 - wychodzą ustawy zabraniające wszelkich związków robotniczych
Epoka napoleońska to wstrząs dla przemysłu brytyjskiego (blokada kontynentalna, zamknięcie rynków zbytu) - zwolnienia, strajki, protesty głodowe robotników
szerzy się luddyzm (szczególnie silny 1811-1812)
okres 1815 - pierwsza połowa '30
trudny okres dla gospodarki angielskiej, odbija się to mocno na robotnikach
zaczynają wysuwać się na czoło najbardziej uciskanych mas liderzy radykalni, m.in. Henry Hunt i William Cobbett
1819 - Hunt zwołuje wielki wiec na St.Peter's Field w Manchesterze, władze pacyfikują zebranie, padają zabici, wydarzenie przechodzi do historii jako „masakra w Peterloo” (nawiązanie do Waterloo, premierem jest wszak Wellington)
1824 - zniesienie ustawy zakazującej zrzeszanie się robotników
od 1825 do 1832 - związki zawodowe zaczęły się łączyć (nawoływania Johna Dohertego)
Johnemu Dohertemu udało się stworzyć ogólnobrytyjski związek robotników przędzalniczych
1830 - 1832 - krótkie, ale ważne, trwanie ogólnobrytyjskiego związku robotników różnych zawodów
1832 - reforma Greya (dot. wyborów) : posunięcie trafione, ale z perspektywy robotników za mało radykalne. Dla przywódców robotniczych stało się jasne, że mogą oni liczyć tylko na siebie.
poł. lat '30 - największe wpływy w środowisku robotniczym zyskuje:
Londyńskie Stowarzyszenie Robotnicze (umiarkowani, William Lovett)
Londyńskie Towarzystwo Demokratyczne (radykałowie, Julian Harney, Feargus O'Connor)
RUCH CZARTYSTÓW
1837 - publikacja przez Lovetta „People's Charter” (sześciopunktowy program) [od tego nazwa
masowego ruchu robotniczego, czartyzmu]
prawo wyborcze dla wszystkich dorosłych mężczyzn
proporcjonalne okręgi wyborcze
coroczne wybory do Izby Gmin
diety dla posłów
tajność głosowania
zniesienie klauzuli majątkowej w stosunku do kandydatów na posłów
Ruch czartystów szybko się rozrasta (1,2 mln podpisów pod „People's Charter” do 1839). Najwięcej zwolenników w północnych okręgach (szczególnie Birmingham).
Strajki, manifestacje, rozruchy => m.in. krwawe zgładzenie powstania górników w Walii
niepowodzenia czartystów wykorzystują radykałowie O'Connora, przejmując na ruchem dowodzenie > tworzy się Narodowe Stowarzyszenie Czartystów (1840).
1842 - petycja do Izby Gmin (3,3 mln podpisów), ale bez reakcji rządu.
Znów strajk, protesty, po czym ich załamanie. Nagły upadek NSC.
1848 - odżycie idei czartyzmu; O'Connor znów szykuje petycje, zbiera podpisy, nowe idee republikańskie. Ma odbyć się duża manifestacja (która miała ruszyć na Westminster). Rząd obawiał się, wysłał policję, która zakazała manifestacji. O'Connor nie zdecydował się przeciwstawić, rozproszył zebranych. Początek końca czartystów (ruch oficjalnie zakończył się w 1854 rozwiązaniem NSC).
1849 - załamanie się wielkiego strajku blacharzy
Podsumowanie czartyzmu:
pozorne niepowodzenie i upadek, bo kolejne rządy zauważyły, że problem robotniczy istnieje i narasta, trzeba zaradzić
przyczynienie się do kolejnych ustępstw ze strony rządu m.in.
zakaz pracy dzieci i kobiet pod ziemią (1842)
ustalenie max. 10h dnia pracy dla kobiet i młodzieży w przemyśle tekstylnym (1847)
utworzenie komisji zdrowia, pierwszy krok dla polepszenia sytuacji (1848)
lata ‚'60 i '70 XIX w.
jeszcze lata '50 - fale strajków, niekiedy zakończone sukcesami (podwyżkami).
ale lata '60 - aktywizacja życia politycznego robotników
Miejsce czartystów zajmuje ruch związkowy trade-unionizm.
Najważniejsze stają się organizacje ściśle zawodowe (członkowie, którzy są w stanie opłacić stawki członkowskie). Ale wciąż zdecydowana większość robotników była biedna, nie było jej stać na związki i to ona stanowiła podstawę wystąpień w II poł. XIX w.
1860 - powstaje komisja porozumiewawcza związków : Londyńska Rada Związków Zawodowych (przeciwnicy nazywali ją „kliką”, później sama LRZZ nazywana była popularnie Juntą).
Junta okazywała uległość, kompromisy, rząd legalizuje Juntę, ale pod warunkiem wyrzeknięcia się strajków i zaakceptowania dotąd ustalonych praw.
1864 - wizyta Garibaldiego, robotnicy w Hyde Parku organizują wiece. Żywe poparcie generalnie w tym okresie dla Włochów czy Polaków.
1865 - powstaje Liga Reformy (walka o powszechne prawo wyborcze, 3-letnią kadencję Parlamentu, tajne głosowanie, zmniejszenie dnia pracy do 9h - główna postać adwokat Beales)
1866 - opracowany i wysunięty przez Gladstone'a projekt reformy wyborczej (umiarkowany). Powszechna krytyka tego projektu wywołuje u konserwatystów opowiedzenie się za reformą (wykorzystanie przewagi, przyciągnięcie do siebie robotników).
1867 - reforma wyborcza!!! (patrz > parlamentaryzm angielski)
1868 - powstaje Kongres Brytyjskich Związków Zawodowych, rozłam, Kongres zostaje podporządkowany Juncie.
Czynny udział robotników angielskich w I Międzynarodówce. Warto pamiętać, że i Marks, i Engels dużą część swego życia spędzili właśnie w Anglii.
2