Orkan-Łęcka, M. (1997). Diagnoza funkcjonalna i konstruowanie programów dla dzieci w wieku 0-3 ze złożoną niepełnosprawnością. Rewalidacja, nr 2, s.41-50.

Diagnoza psycho-pedagogiczna jest próbą znalezienia odpowiedzi na dwa pytania:

1. na jakim etapie rozwoju w poszczególnych dziedzinach znajduje się badane dziecko

2. jakie sytuacje występujące rutynowo w codziennym funkcjonowaniu dziecka możemy wykorzystać dla wspomagania jego rozwoju'

Etapy postępowania diagnostycznego

1. wywiad z rodzicami - prowadzi do uzyskania spójnego obrazu funkcjonowania dziecka w domu rodzinnym, dzięki temu zyskujemy na początku postępowania diagnostycznego dwie rzeczy:

• rodzice zdobywają cenne dla nich doświadczenie bycia specjalistami na temat swojego dziecka

• zyskuje się pewien całościowy obraz funkcjonowania dzieci, który staje się punktem odniesienia dla wszystkich ocen szczegółowych w poszczególnych dziedzinach jego rozwoju

2. obserwacja sytuacji naturalnych dokonywana przy użyciu kamery video - w domu dziecka się odbywa, zebrany materiał pozwala na dokonanie wstępnej oceny etapów funkcjonowania dziecka w zakresie funkcji poznawczych, biernej i czynnej komunikacji, rozwoju społeczno-emocjonalnego oraz małej motoryki

3. obserwacja zachowań dziecka w sytuacjach standaryzowanych - prowokujemy określone sytuacje dziecka przez stwarzanie określonych warunków, jeśli możliwe nagrywamy to

4. użycie skal rozwojowych - posługiwanie się wybranymi ich elementami, skale są przeznaczone do badania dzieci ze złożoną N

Przy omawianiu Indywidualnego Programu wydają się istotne trzy zagadnienia:

1. jakie założenia leżą u podstaw każdego programu

2. jakie treści powinny znaleźć się w każdym Programie

3. jakie czynniki musimy wziąć pod uwagę, aby powstał program dostosowany do konkretnego dziecka

Każde dziecko ze złożoną N potrzebuje długotrwałych, systematycznych i ugruntowanych doświadczeń w zakresie uczenia interaktywnego, zanim będzie gotowe do przejścia w fazę uczenia aktywnego

Uczenie interaktywne - doświadczanie przez dziecko wielozmysłowej stymulacji, w kontekście pełnej znaczenia interakcji, dialogu i współdziałania z opiekunem

W ramach uczenia interaktywnego:

* opiekun obserwuje uważnie zachowania dziecka i reaguje na nie tak, jakby były komunikatami

* analizuje subtelne, niewerbalne sygnały, jakie wysyła dziecko, odpowiada na nie w sposób wzmacniający komunikację dziecka

Przeciwieństwem nauczania interaktywnego jest bierna stymulacja. Polega na wyizolowanej ze społecznego kontekstu stymulacji poszczególnych kanałów zmysłowych, które są stymulowane pojedynczo lub równolegle.

Bierna stymulacja może powodować, że dziecko nie będzie używać informacji dochodzących ze zmysłów w sposób znaczący, czyli mający dla niego sens, i w konsekwencji będzie coraz bardziej bierne

Elementy, które powinny być wspólne we wszystkich programach domowych:

1. zabawy ruchowe w bliskim kontakcie opiekuna z dzieckiem

2. zabawy z ciałem, wykorzystujące proste formy masażu wykonywanego zarówno rękami, jak i z użyciem przedmiotów o zróżnicowanej dotykowo powierzchni

3. zabawy paluszkowe i proste zabawy słowno-kontaktowe, o wzrastającej stopniowo dynamice i wyraźnym momencie kulminacyjnym

4. proste dialogi dźwiękowo-ruchowe z zastosowaniem metody natychmiastowego naśladownictwa

5. wspólne oglądanie, badanie i manipulowanie przedmiotami codziennego użytku

Czynniki, które należy uwzględnić podczas konstruowania Indywidualnego Programu Domowego:

• sytuację całej rodziny

• ustalenie jakie sytuacje dnia codziennego możemy wykorzystać w programie

• ustalenie jakie dziedziny rozwoju dziecka wymagają najbardziej intensywnej pracy

• wybór konkretnych celów programu, które powinny być zgodne z najbliższa sfera rozwoju dziecka

---