Wskaz
nik finansowy oznacza zwykle relację dwóch wielkości ekonomicznych w ujęciu
wartościowym. A zatem ogólną formułę na wskaz
nik finansowy (WF) przedstawić można
następująco:
WE1[PLN]
WF =
WE2[PLN]
gdzie:
WE1, WE2 - wielkość ekonomiczna 1, wielkość ekonomiczna 2
Wskaz
niki pozwalają na uchwycenie zależności i relacji pomiędzy różnymi składnikami
bilansu, rachunku zysków i strat, przepływami pieniężnymi, co pozwala na sformułowanie
sądów wartościujących i zaobserwowanie ewentualnych zagrożeń. Wskaz
niki finansowe
pozwalają również na analizę porównawczą między różnymi firmami, jak również na
analizÄ™ przyczynowÄ….
- 1 -
Wyróżnia się cztery podstawowe grupy wskaz
ników, a mianowicie:
a) wskaz
niki rentowności (zyskowności),
b) wskaz
niki płynności (zdolności regulowania zobowiązań bieżących),
c) wskaz
niki finansowania działalności (zadłużenia, wspomagania finansowego),
d) wskaz
niki sprawności zarządzania (rotacji i cyklów).
- 2 -
Wskaz
niki rentowności (zyskowności).
Wskaz
niki rentowności (zyskowności)  obrazują relacje zysków osiąganych przez firmę
do różnych kategorii ekonomicznych. Ogólną formułę na wskaz
niki rentowności
przedstawić można zatem następująco:
Z
RO(WE) = Å"100[%]
WE
gdzie:
Z - zysk,
WE - wielkość ekonomiczna.
Wskaz
niki rentowności są podstawowymi miernikami informującymi o zyskowności
sprzedaży, szybkości zwrotu majątku i kapitału własnego. Tendencja rosnąca tych
wskaz
ników w kolejnych okresach oznacza poprawę efektywności funkcjonowania
jednostki.
- 3 -
Najczęściej wskaz
niki rentowności wyznacza się ujmując w kategorii zysk (Z) zysk netto
(ZN) natomiast w wielkościach ekonomicznych następujące kategorie:
1) przychodów ze sprzedaży  S,
2) majątku (aktywów)  A,
3) kapitału własnego  KW.
Zatem poszczególne wskaz
niki rentowności przyjmują następujące postacie:
ZN
ROS = Å"100[%]
1) wskaz
nik rentowności sprzedaży:
S
ZN
ROA = Å"100[%]
2) wskaz
nik rentowności majątku (aktywów):
A
ZN
ROE = Å"100[%]
3) wskaz
nik rentowności kapitału własnego:
KW
Możliwe jest również wyznaczenie wskaz
ników rentowności dla innej niż zysk netto
kategorii zysku. Przykładowo często wyznaczany jest wskaz
nik rentowności sprzedaży w
ZzS
ROSZzS = Å"100[%]
oparciu o kategorię zysku ze sprzedaży wg następującej formuły:
S
- 4 -
Przykład
Na podstawie poniższych danych oblicz wskaz
niki rentowności:
kapitał własny  2.000.000;
aktywa ogółem  2.800.000;
przychody ze sprzedaży  4.400.000 PLN;
koszty działalności operacyjnej  4.000.000 PLN;
pozostałe przychody operacyjne  250.000 PLN;
pozostałe koszty operacyjne  13.200 PLN;
przychody finansowe  9.000 PLN;
koszty finansowe  150.000 PLN;
zyski nadzwyczajne  1.000 PLN;
podatek dochodowy od osób prawnych  19%.
RozwiÄ…zanie:
1. Przychody ze sprzedaży 4.400.000
2. Koszty działalności operacyjnej 4.000.000
3. Zysk / Strata ze sprzedaży 400.000
4. Pozostałe przychody operacyjne 250.000
5. Pozostałe koszty operacyjne 13.200
6. Zysk / Strata na działalności operacyjnej 636.800
7. Przychody finansowe 9.000
8. Koszty finansowe 150.000
9. Zysk / Strata brutto na działalności gospodarczej 495.800
10. Zyski nadzwyczajne 1000
11. Straty nadzwyczajne 0,0
12. Zysk / Strata brutto 496.800
13. Podatek dochodowy od osób prawnych 94.392
14. Zysk / Strata netto 402.408
- 5 -
- ROS = 402.408/ 4.400.000 = 0,079 = 7,9%
- ROE = 402.408/ 2.000.000 = 0,174 = 17,4%
- ROA = 402.408/ 2.800.000 = 0,124 = 12,4%
1. W badanym okresie średnio każda złotówka przychodów ze sprzedaży przyniosła przedsiębiorstwu zysk netto w
wysokości 7,9 grosza.
2. Przeciętnie każda złotówka zaangażowana w majątek przedsiębiorstwa przyniosła 12,4 grosza zysku netto. Przy
zachowaniu takiej efektywności wykorzystania aktywów, majątek przedsiębiorstwa zwróci się po nieco ponad 8
latach.
3. Przeciętnie każda złotówka kapitału własnego przyczyniła się do uzyskania 17,4 groszy zysku netto. Przy
zachowaniu takiej efektywności wykorzystania kapitału własnego, kapitał ten zwróci się po prawie 6 latach.
- 6 -
Wskaz
niki płynności (zdolności regulowania zobowiązań bieżących).
Wskaz
niki płynności  służą do oceny bieżącej działalności przedsiębiorstwa (tj. oceny
gospodarowania zapasami, należnościami, środkami pieniężnymi, zobowiązaniami
bieżącymi) w tym w szczególności do oceny zdolności przedsiębiorstwa do terminowego
regulowania zobowiązań krótkoterminowych.
Wskaz
niki płynności podzielić można na statyczne (wyznaczane na podstawie bilansu) oraz
dynamiczne  wyznaczane na podstawie rachunku przepływów pieniężnych.
Statyczne wskaz
niki płynności
Ogólna formuła statycznych wskaz
ników płynności przyjmuje następującą postać:
sMO
P =
ZK
gdzie:
P  płynność finansowa,
SMO  składniki majątku obrotowego,
ZK  zobowiązania krótkoterminowe.
- 7 -
Do podstawowych statycznych wskaz
ników płynności zalicza się:
a) wskaz
nik natychmiastowej płynności (PN)  wskaz
nik oceny natychmiastowej zdolności
przedsiębiorstwa do uregulowania zobowiązań krótkoterminowych:
SP
PN =
ZK
gdzie: SP  środki pieniężne; pozostałe oznaczenia j.w.
b) wskaz
nik szybkiej płynności (PS)  wskaz
nik oceny zdolności przedsiębiorstwa do
uregulowania zobowiązań krótkoterminowych w terminie około1-3 tygodni:
SP + N
PS =
ZK
gdzie: N  należności; pozostałe oznaczenia j.w.
c) wskaz
nik bieżącej płynności (PB)  wskaz
nik oceny zdolności przedsiębiorstwa do
uregulowania zobowiązań krótkoterminowych w terminie około1-3 miesięcy:
SP + N + Zs
PB =
ZK
gdzie: Zs  zapasy; pozostałe oznaczenia j.w.
- 8 -
Za optymalny poziom przyjmuje się najczęściej w praktyce następujące wielkości:
dla wskaz
nika szybkiej płynności  ok. 1,0  1,5
dla wskaz
nika bieżącej płynności  ok. 1,5  2,0.
Dokładne szacunki zalecanych wielkości wskaz
ników płynności zależą od branży w jakiej
działa firma, jak i samych warunków działania firmy.
Jeżeli poziom wskaz
ników obniża się znacznie poniżej zalecanego, występuje ryzyko utraty
przez przedsiębiorstwo zdolności do terminowego regulowania zobowiązań
krótkoterminowych.
Jeżeli wskaz
niki są zbyt wysokie, świadczy to o zamrożeniu w aktywach obrotowych
nadmiernych środków, które obniżają stopę zwrotu uzyskiwaną przez przedsiębiorstwo, a
zatem wskazują na nieefektywne zarządzanie bieżącą działalnością.
- 9 -
Przykład
W przedsiębiorstwie ALFA niżej wymienione wielkości kształtują się następująco:
a) środki pieniężne: 50.000 PLN,
b) należności: 200.000 PLN
c) zapasy: 110.000 PLN
d) zobowiązania bieżące: 120.000 PLN.
Oblicz wskaz
niki płynności. Zinterpretuj wyniki.
RozwiÄ…zanie:
PN = 50.000 / 120.000 = 0,4
PS = (50.000 + 200.000) / 120.000 = 2,08
PB = (50.000 + 200.000 + 110.000) / 120.000 = 3
Wskaz
niki płynności szybkiej i bieżącej osiągnęły wartości przekraczające zalecane poziomy. Można zatem
przypuszczać, iż przedsiębiorstwo nie ma problemów z terminowym regulowaniem zobowiązań krótkoterminowych,
jednakże w majątku obrotowym zostało zamrożonych zbyt dużo środków, które powodują zmniejszenie stopy
zwrotu z prowadzonej działalności oraz wskazują na nieefektywne zarządzanie bieżącą działalnością. W
szczególności na uwagę zwraca zbyt wysoki poziom należności mogący wskazywać na trudności przedsiębiorstwa
w ściągnięciu należności od odbiorców.
- 10 -
Dynamiczne wskaz
niki płynności
Ogólna formuła dynamicznych wskaz
ników płynności przyjmuje następującą postać:
OCF
W =
WE
gdzie:
W  wydajność (wystarczalność),
OCF  operacyjny przepływ pieniężny (operacyjny cash flow),
WE  wielkość ekonomiczna.
Dynamiczne wskaz
niki płynności podzielić można na:
1) wskaz
niki wydajności,
2) wskaz
niki wystarczalności.
Wskaz
niki wydajności informują o wysokości uzyskanej nadwyżki gotówki z działalności
operacyjnej będącej efektem sprzedaży, zaangażowania majątku, kapitału własnego, natomiast
wskaz
niki wystarczalności informują o wysokości wygenerowanej nadwyżki z działalności
operacyjnej przeznaczonej na spłatę zobowiązań, wypłatę dywidend, zakup majątku trwałego.
- 11 -
Do podstawowych wskaz
ników wydajności zalicza się:
OCF
WS =
a) wskaz
nik wydajności gotówkowej sprzedaży (WS): ;
S
OCF
WA =
b) wskaz
nik wydajności gotówkowej majątku  aktywów (WA): ;
A
OCF
WE =
c) wskaz
nik wydajności gotówkowej kapitału własnego (WE): .
KW
Do podstawowych wskaz
ników wystarczalności gotówkowej zalicza się:
OCF
WZob =
a) wskaz
nik wystarczalności gotówki na spłatę zobowiązań (WZob): ;
Zob
OCF
WO =
b) wskaz
nik ogólnej wystarczalności gotówki (WO): .
RK + O + D + NI
gdzie: RK  raty kapitałowe zobowiązań, O  odsetki, D  dywidendy, NI  nakłady inwestycyjne;
pozostałe oznaczenia j.w.
- 12 -
Wskaz
niki finansowania działalności (zadłużenia, wspomagania finansowego)
Wskaz
niki finansowania działalności  wskaz
niki te mają na celu ocenę stopnia zadłużenia
i możliwości jego obsługi przez jednostkę oraz ocenę skali ryzyka związanego ze strukturą
pasywów.
Zbyt mały udział długu oznacza nieefektywne finansowanie (zbyt dużo majątku finansuje
droższy kapitał własny). Z kolei zbyt duży udział długu powoduje nadmierne ryzyko
niewypłacalności przedsiębiorstwa.
W ramach wskaz
ników zadłużenia wyróżnia się:
c) wskaz
niki struktury kapitału,
d) wskaz
niki zdolności do obsługi zadłużenia.
- 13 -
Do podstawowych wskaz
ników struktury finansowania działalności zalicza się:
a) Wskaz
nik zadłużenia ogólnego (Zo) wyznaczany wg wzoru:
Zob
Zo = Å"100[%]
KW + Zob
gdzie: Zob  zobowiązania; KW  kapitał własny
Wskaz
nik ten określa udział wszystkich kapitałów obcych w kapitale całkowitym;
dopuszczalne zadłużenie firmy jest uzależnione od charakteru i typu działalności; jako
prawidłowy zwykle uznaje się wskaz
nik oscylujący wokół 33% - 50%;
b) Pokrycie zobowiązań kapitałami własnymi (PZobKW) obliczany wg wzoru:
KW
PZobKW =
Zob
gdzie: oznaczenia j.w.
Wskaz
nik ten stanowi inne ujęcie wskaz
nika zadłużenia ogólnego. Wskaz
nik ten powinien
kształtować się w przedziale od 1 do 2.
- 14 -
c) Wskaz
nik zadłużenia długoterminowego (ZD) obliczany wg wzoru:
ZobD
ZD =
KW
gdzie: ZobD  zobowiązania długoterminowe; pozostałe oznaczenia j.w.
Wskaz
nik ten określa relację zobowiązań długoterminowych w stosunku do kapitału
własnego. Zalecany poziom tego wskaz
nika mieści się w przedziale między 0,5 a 1.
- 15 -
Dokonując analizy zadłużenia należy nadmienić o podstawowej zasadzie finansowania.
Zasada ta określana jest jako  złota reguła bilansowa , która stanowi, iż majątek trwały
powinien być w pełni sfinansowany tzw. kapitałem stałym.
Kapitał stały (KS) określany jest jako kapitał, który przedsiębiorstwo ma do dyspozycji na
dłużej niż 1 rok. A zatem kapitał stały stanowi łączna wartość kapitału własnego (KW) 
który ze swej istoty jest kapitałem powierzonym przedsiębiorstwu na czas nieokreślony
oraz zobowiązań długoterminowych (ZD)  czyli zobowiązań o okresie wymagalności
ponad 1 rok. A zatem: KS = KW + ZD
Sprawdzeniu spełnienia przez przedsiębiorstwo złotej reguły bilansowej służy wskaz
nik
pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym (PMTKS):
KS
PMTKS =
MT
gdzie: oznaczenia j.w
Złota reguła bilansowa zostaje spełniona, gdy powyższy wskaz
nik jest większy lub równy jeden.
- 16 -
Przykład
Na podstawie poniższych danych oblicz oraz oceń wskaz
niki finansowania działalności w przedsiębiorstwie abc:
d) kapitał własny: 60 000 PLN
e) zobowiązania długoterminowe: 50 000 PLN
f) zobowiązania krótkoterminowe: 30 000 PLN
g) majątek trwały = 120.000.
RozwiÄ…zanie:
ZO = [(50 000 + 30 000) / 140 000] *100 = 57%
PZobKW = 60 000/ 80.000 = 0,75
ZD = 50 000/60 000 = 0,83
PMTKS = (60 000+50 000) /120.000= 0,91
Na podstawie analizy powyższych wskaz
ników należy stwierdzić, iż przedsiębiorstwo posiada zbyt duży udział
zobowiązań w kapitałach (57%). W konsekwencji dług przedsiębiorstwa nie znajduje pokrycia w kapitałach
własnych. W przedsiębiorstwie tym nie została spełniona również tzw.  złota reguła bilansowa , czyli majątek
trwały nie w pełni został sfinansowany kapitałem stałym (wskaz
nik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym
ukształtował się poniżej jedności). Obrazu firmy zasadniczo nie poprawia wskaz
nik zadłużenia długoterminowego.
Mimo, iż ukształtował się on w przedziale wartości uznawanych za właściwe, ogólny poziom zadłużenia w
przedsiębiorstwie jest zbyt wysoki, co w konsekwencji powoduje nadmierne ryzyko niewypłacalności.
- 17 -
Wśród wskaz
ników zdolności do obsługi zadłużenia wyróżnia się:
a) wskaz
nik pokrycia odsetek zyskiem (Poz) obliczany wg wzoru:
ZB + O
Poz =
O
gdzie: ZB  zysk brutto, O  odsetki.
Formuła ukazuje w jakim stopniu maksymalne możliwości firmy do spłaty odsetek bez
konsekwencji poniesienia straty przewyższają jej rzeczywiste obciążenia z tytułu odsetek.
b) wskaz
nik zdolności do spłaty obciążeń kredytowych (ZSOK) obliczany wg wzoru:
ZB + O + Am
ZSOK =
O + RK
gdzie: Am  amortyzacja, RK  rata kapitałowa kredytów i pożyczek, pozostałe oznaczenia j.w.
Formuła ukazuje w jakim stopniu maksymalne możliwości firmy do spłaty odsetek i rat
kapitałowych przewyższają jej rzeczywiste obciążenia z tych tytułów. Minimalna zalecana
wielkość tego wskaz
nika wynosi 1,5.
- 18 -
Wskaz
niki sprawności zarządzania.
Wskaz
niki sprawności zarządzania  wskazują na efektywność zarządzania zasobami
majątkowymi przedsiębiorstwa jak i na sprawność zarządzania zobowiązaniami
krótkoterminowymi.
W ramach wskaz
ników sprawności zarządzania wyróżnia się wskaz
niki: rotacji i cyklów.
Wskaz
niki rotacji pokazują, ile razy w trakcie analizowanego okresu dokonał się  obrót
poszczególnymi składnikami jednostki. Czym więcej razy dokonano wymiany
poszczególnych składników majątku w roku obrotowym, tym było sprawniejsze
zarządzanie przedsiębiorstwem.
Wskaz
niki cyklów pokazują, ile przeciętnie dni utrzymywano analizowany składnik w
przedsiębiorstwie. Czym krócej utrzymywano poszczególne składniki majątku w
przedsiębiorstwie tym sprawniejsze było zarządzanie nimi.
- 19 -
Ogólną formułę na wskaz
niki rotacji przedstawić można zatem następująco:
S lub KO
RWE =
śWE
gdzie:
S - przychody ze sprzedaży,
KO - koszty operacyjne,
WE - średnia wartość wielkości ekonomicznej.
W zasadzie w liczniku ujmuje się wielkość przychodów ze sprzedaży. Koszty podstawowej
działalności operacyjnej występują w przypadku wyznaczania wskaz
nika rotacji zapasów
oraz wskaz
nika rotacji zobowiązań krótkoterminowych.
- 20 -
Do podstawowych wskaz
ników rotacji zaliczyć należy:
S
RA =
a) wskaz
nik rotacji aktywów: gdzie: śA  średnia wartość aktywów;
śA
S
RMT =
b) wskaz
nik rotacji majątku trwałego:
gdzie: śMT  średnia wartość majątku trwałego;
śMT
S
RMO =
c) wskaz
nik rotacji majątku obrotowego: gdzie: śMO  średnia wartość majątku
śMO
obrotowego;
S
RN =
d) wskaz
nik rotacji należności: gdzie: śN  średnia wartość należności;
śN
KO
RZs =
e) wskaz
nik rotacji zapasów: gdzie: śZs  średnia wartość zapasów;
śZs
KO
RZK =
f) wskaz
nik rotacji zobowiązań krótkoterminowych:
gdzie: śZK  średnia wartość
śZK
zobowiązań krótkoterminowych; (uwaga: zalecana wielkość minimalna !);
- 21 -
Ogólną formułę na wskaz
niki cyklów przedstawić można następująco:
śWE
CWE = Å" 365
S lub KO
gdzie: oznaczenia j.w.;
Zasady stosowania wielkości S i KO są identyczne jak w przypadku wskaz
ników rotacji.
Do podstawowych wskaz
ników cykli zaliczyć należy:
śN
CN = Å"365
a) wskaz
nik cyklu należności: ; gdzie oznaczenia j.w.
S
śZs
CZs = Å"365
b) wskaz
nik cyklu zapasów: ; gdzie oznaczenia j.w.
KO
śZK
CZK = Å"365
c) wskaz
nik cyklu zobowiązań krótkoterminowych: ; gdzie oznaczenia j.w.
KO
(uwaga: zalecana wielkość maksymalna!)
- 22 -
Przykład
Na podstawie poniższych danych obliczyć wskaz
niki rotacji i cyklów w okresie t2
31.12.t1 31.12.t2
Majątek trwały w tym: 100.000 150.000
Rzeczowy majątek trwały 80.000 110.000
MajÄ…tek obrotowy 70.000 90.000
W tym:
Zapasy 40.000 50.000
Należności 20.000 30.000
RAZEM AKTYWA 170.000 200.000
Kapitał własny 120.000 160.000
ZobowiÄ…zania w tym: 50.000 40.000
Zobowiązania krótkoterminowe 18.000 12.000
RAZEM PASYWA 170.000 200.000
Przychody ze sprzedaży 250.000 280.000
Koszty operacyjne 220.000 240.000
- 23 -
RozwiÄ…zanie:
1. Obliczenie wartości średnich ze wzoru: (stan na koniec okresu t1 + stan na koniec okresu t2)/ 2
średni stan majątku trwałego = (100.000 + 150.000)/ 2 = 125.000
średni stan rzeczowego majątku trwałego = (80.000 + 110.000)/ 2 = 95.000
średni stan majątku obrotowego = (70.000 + 90.000)/ 2 = 80.000
średni stan zapasów = (40.000 + 50.000)/ 2 =45.000
średni stan należności = (20.000 + 30.000)/ 2 =25.000
średni stan aktywów (pasywów) = (170.000 + 200.000)/ 2 = 185.000
średni stan zobowiązań krótkoterminowych = (18.000 + 12.000)/ 2 =15.000
2. Obliczenie wskaz
ników rotacji:
Wskaz
nik rotacji aktywów = 280.000/ 185.000 = 1,51
Wskaz
nik rotacji majątku trwałego = 280.000/ 125.000 = 2,24
Wskaz
nik rotacji rzeczowego majątku trwałego = 280.000/ 95.000 = 2,95
Wskaz
nik rotacji majÄ…tku obrotowego = 280.000/ 80.000 = 3,5
Wskaz
nik rotacji zapasów = 240.000/ 45.000 = 5,33
Wskaz
nik rotacji należności = 280.000/ 25.000 = 11,2
Wskaz
nik rotacji zobowiązań krótkoterminowych = 240.000/ 15.000 = 16
3. Obliczenie wskaz
ników cykli:
Cykl należnoÅ›ci = 25.000/ 280.000 Å" 365 = 32,6 dni
Cykl zapasów = 45.000/ 240.000 Å" 365 = 68,4 dni
Cykl zobowiÄ…zaÅ„ krótkoterminowych = 15.000/ 240.000 Å" 365 = 22,8 dni
- 24 -
W badanym okresie średnio każda złotówka zaangażowana w majątek przedsiębiorstwa wygenerowała 1,51 PLN
przychodu ze sprzedaży. W odniesieniu do rzeczowego majątku trwałego otrzymano wartość 2,95, co oznacza, że 1
PLN zaangażowana w rzeczowy majątek trwały przyczyniła się przeciętnie do uzyskania 2,95 PLN przychodów ze
sprzedaży. Średnio w badanym okresie odnowiono majątek obrotowy 3,5 razy uzyskując z jednostkowej wartości
majątku obrotowego przychód w wysokości 3,5 PLN. Dokładniejsza analiza wskazuje, że na średnią rotację majątku
obrotowego wpłynęło gospodarowanie zapasami, które to w badanym okresie odnawiano ponad 5 razy. Wynika
więc z tego, że średni okres utrzymywania zapasów w przedsiębiorstwie wynosił 68,4 dni. Oprócz gospodarowania
zapasami ważną rolę odgrywa zarządzanie należnościami. W analizowanym okresie całkowite odnowienie
należności dokonało się ponad 11 razy, a więc średni okres spływu należności wyniósł 32,6 dni. W przypadku
zobowiązań odpowiednie wielkości kształtują się następująco: krotność obrotu  16, przeciętny okres regulowania
zobowiązań 22,8 dni. Jakkolwiek ogólnie można stwierdzić, że przedsiębiorstwo prawidłowo gospodaruje swoim
majątkiem, to jednak niekorzystny wydaje się zbyt krótki okres regulowania zobowiązań  znacznie krótszy aniżeli
spływu należności. Dokładniejsza ocena gospodarowania wymaga porównania tych wskaz
ników do przedsiębiorstw
konkurencyjnych.
- 25 -