Analiza wskaz
nikowa jako metoda analizy ekonomicznej
1. Istota analizy wskaz
nikowej
Rozwinięciem wstępnej analizy sprawozdań finansowych jest analiza
wskaz
nikowa. wachlarz wskaz
ników, jakie mogą być obliczone na podstawie
sprawozdań finansowych, jest szeroki. Można za ich pomocą syntetycznie
charakteryzować różne aspekty ekonomiczne działalności przedsiębiorstwa. W krajach o
gospodarce rynkowej stosuje się pewne zestawy, bardzo zbliżonych pod względem
treści, wskaz
ników ekonomicznych. dzięki ujednoliceniu treści tych wskaz
ników mogą
one być jednoznacznie interpretowane nie tylko przez menadżerów, ale również
kredytodawców i udziałowców firmy. W zależności od potrzeb i zainteresowań,
poszczególne grupy odbiorców analizy wskaz
nikowej ograniczajÄ… zakres wskaz
ników
wykorzystywanych w analizie.
Analiza wskaz
nikowa jest szybkÄ… i efektywnÄ… metodÄ… uzyskiwania wglÄ…du w
operacje gospodarcze i funkcjonowanie firmy. Niemniej sposób podejścia do tego
narzędzia musi być odpowiednio wyważony i uzupełniony innymi narzędziami
analitycznymi. wynika z tego, iż analiza wskaz
nikowa nie jest wolna od pewnych
ograniczeń. Najważniejszym z nich jest fakt, że bazuje wyłącznie na przeszłości firmy.
jednak wraz z analizą otoczenia może ona służyć do przewidywania warunków działania
przedsiębiorstwa w przyszłości.1[1]
Podmiotem analizy ekonomicznej sÄ… zjawiska oraz procesy gospodarcze we
wszystkich sferach działalności przedsiębiorstwa, występujące zarówno w jego obrębie,
jak i otoczeniu. Ujmowane są one w związkach i zależnościach ze zjawiskami oraz
procesami technicznymi, a także społecznymi istniejącymi w przedsiębiorstwie.
W szczegółowym, dziedzinowym ujęciu przedmiotem analizy ekonomicznej
przedsiębiorstwa mogą być:
1. wyniki finansowej działalności
2. wyniki materialne działalności (w przedsiębiorstwie produkcyjnym będzie to
produkcja, w handlowym  obrót, w usługowym  usługi w przekroju asortymentowym i
jakościowym w ujęciu dynamicznym i przestrzennym),
3. koszty własne,
4. gospodarka zasobami ludzkimi,
5. gospodarka zasobami materiałowymi,
6. gospodarka środkami trwałymi,
7. postęp techniczny i innowacje,
1[1]
M. Sierpińska T. Jachana; Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 78.
8. wartość przedsiębiorstwa,
9. sytuacja majÄ…tkowo-finansowa,
10. rozwój przedsiębiorstwa.
Zadania, środki ich realizacji, niezbędne nakłady i planowane wyniki
przedsiębiorstwa ujmuje się w jego planie działalności gospodarczo finansowej (biznes
planie), a następnie w odpowiednio skonstruowanych urządzeniach ewidencyjnych oraz
w sprawozdawczości w postaci wielkości liczbowych, zwanych wskaz
nikami. Wskaz
niki
stosowane w analizie ekonomicznej nazywa siÄ™ wskaz
nikami analitycznymi. Ze względu
na rodzaj reprezentowanych zjawisk dzieli się je na ilościowe i jakościowe. Wskaz
niki
ilościowe określają cechy zjawisk, np. wielkość zużycia materiału, liczbę zatrudnionych,
wielkość produkcji itp., jakościowe natomiast odzwierciedlają cechy jakościowe i są
relacją dwóch wielkości, np.: rentowność, płynność itp.
Ocena zaprezentowana na podstawie danych liczbowych zawartych w
sprawozdaniach finansowych, dostarcza ogólnych informacji o sytuacji majątkowej i
finansowej przedsiębiorstwa. Celem pogłębienia tego przeprowadza się dalsze,
szczegółowe analizy.
Jedną z form badania bilansu oraz rachunku zysków i strat jest właśnie analiza
wskaz
nikowa. Analiza wskaz
nikowa polega na wyrażaniu różnych sfer działalności firmy
za pomocÄ… wskaz
ników. Na podstawie zmian w wielkości wskaz
ników ocenia się
wybrane, węższe lub szersze, dziedziny tej działalności.2[2]
Analiza wskaz
nikowa w odniesieniu do badania sprawozdań finansowych
obejmuje obliczanie wskaz
ników finansowych, konstruowanych w oparciu o dane z
bilansu oraz rachunku zysków i strat i porównanie ich wielkości w czasie, z wielkością
wzorcową lub między różnymi jednostkami gospodarczymi. W przypadku oceniania
działalności przedsiębiorstwa za okres, dla którego nie sporządza się sprawozdania
finansowego, np.: za okres jednego miesiÄ…ca, podstawÄ™ ustalenia wskaz
ników
finansowych stanowić mogą zamknięcia kont syntetycznych, dokonywane co miesiąc,
zgodnie z wymogami sprawozdawczości statycznej i koniecznością składania
miesięcznych deklaracji podatkowych. Częstsze obliczanie wskaz
ników jest możliwe w
przypadku prowadzenia skomputeryzowanej księgowości.
O przydatności analizy wskaz
nikowej decydują możliwości porównania
wskaz
ników:
·ð w czasie,
·ð w przestrzeni,
·ð z danymi postulowanymi (z wzorcami).
Konstrukcja sprawozdań finansowych wynika z podstawowej zasady zwanej
kontynuacją działania, oznaczającej przyjęcie założenia, że przedsiębiorstwo prowadzi
działalność i będzie ją kontynuować w najbliższej przyszłości. W przypadku bilansu
2[2]
Por. L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, K. Kurtys, T. Waśniewski, B. Wersty: Analiza ekonomiczna
przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław 1996, s. 12.
oznacza to ustalenie wysokości aktywów i pasywów na początek i na koniec okresu
objętego sprawozdaniem, przy czym stan na koniec okresu poprzedniego jest zarazem
stanem na początek okresu następnego.
Zasada kontynuacji działania umożliwia zatem dokonywanie porównań
wskaz
ników w czasie. W najprostszej formie jest to porównanie wysokości wskaz
ników
obliczonych na poczÄ…tek i na koniec okresu sprawozdawczego, lub w przypadku danych
http://notatek.pl/analiza-wskaznikowa-jako-metoda-analizy-ekonomicznej?notatka
zawartych w rachunku zysków i strat  wskaz
ników za kolejne okresy badania.
Porównanie wskaz
ników w czasie pozwala również wyznaczyć trendy kształtowania się
określonych relacji finansowych. Pozwala ocenić, czy tendencje zmian we wskaz
nikach
są korzystne dla firmy, jakie jest natężenie zmian w stosunku do lat ubiegłych.
Pogorszenie wskaz
ników może być sygnałem występujących nieprawidłowości i
świadczyć o podejmowaniu błędnych decyzji gospodarczych w badanym okresie.
W gospodarce rynkowej szczególnego znaczenia nabierają porównania
wskaz
ników w przestrzeni, a więc pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami.
Porównania w przestrzeni pozwalają ocenić pozycje firmy na rynku: czy jest ona
najlepsza, najgorsza czy też przeciętna. Takie porównania są niezbędne w sytuacji
podejmowania decyzji o przyszłości przedsiębiorstwa: firma o najgorszej kondycji
finansowej ma najmniejszą szansę przetrwania na rynku, ma ona bowiem trudności w
uzyskiwaniu kapitałów dla dalszego funkcjonowania. Porównania w przestrzeni są
istotne dla pożyczkodawców i kredytodawców, potencjalnych inwestorów i odbiorców,
pracowników i całego społeczeństwa.
Porównania w przestrzeni wymagają publikowania danych o maksymalnej,
minimalnej i przeciętnej wielkości wskaz
ników finansowych w danej branży. niestety, w
Polsce od szeregu lat dane takie nie są publikowane. Istnieje jedynie możliwość
obliczania niektórych wskaz
ników w oparciu o bilanse publikacyjne (tzn. bilanse roczne
spółek akcyjnych, których akcje są przedmiotem obrotu rynkowego oraz publikowane
bilanse spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, charakteryzujących się dużą ilością
udziałowców), a także możliwość obliczania wskaz
ników przeciętnych dla wybranych
branż w oparciu o rocznik statystyczny.
Porównania z wzorcową wielkością wskaz
ników mają miejsce tylko w przypadku,
gdy ustala się ich wysokość:
·ð w planie, w kosztorysie, w zaÅ‚ożeniach projektowych,
·ð gry istnieje przyjÄ™ta umownie wysokość optymalna.3[3]
W analizie ekonomicznej istotnym zagadnieniem jest porównywalność danych.
Brak porównywalności może doprowadzić do błędnych wniosków. Stąd też przed
porównaniem wskaz
ników zachodzi konieczność ustalenia rodzajów i rozmiarów
ewentualnych zakłóceń w porównywalności, a następnie w miarę możliwości ich
eliminowanie bÄ…dz
odpowiednie uwzględnianie w dokonywanej ocenie. Wyróżnić można
następujące zakłócenia w porównywalności wskaz
ników:
3[3]
Por. B. Olzacka, R. Pałczyńska-Gościniak: Jak oceniać firmę, ODDK, Gdańsk 1995, s. 54.