PRAWO KONSTYTUCYJNE
dr Stanisław Bułajewski
ĆWICZENIA I; 08.10.2013
1. ObowiÄ…zki  zakaz albo nakaz zachowania bÄ…dz
zaniechania.
2. Wolność  wszystko to, co nie jest zakazane. Państwo może ingerować wtedy, gdy prawo na to dozwala.
3. Prawo  wymaga od państwa działań normatywnych.
4. Człowiek  wszyscy na terenie RP; obywatel  obywatel RP.
5. Jakie prawa gwarantuje Konstytucja?
a. Zasady ogólne:
vðGodność  niezbywalna, przyrodzona, nienaruszalna. Koncepcja prawa natury. Wszyscy
są równi. Aspekty negatywny: poszanowanie innych.
vðWolność  nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
vðKonieczność w paÅ„stwie demokratycznym  ograniczenia czasowe, nie można caÅ‚kowicie
ich zabrać, środki muszą być proporcjonalne, adekwatne (bezpieczeństwo, publiczne,
środowisko, zdrowie, moralność.
vðRówność w stosowaniu prawa oraz w tworzeniu go.
vðRównouprawnienie wedÅ‚ug pÅ‚ci  powtórzenie i skonkretyzowanie; nowy zapis.
b. Prawa i wolności osobiste:
vðOpieka zdrowotna,
vðPrawo do życia,
vðZakaz tortur,
vðOchrona prywatnoÅ›ci,
vðWolność sumienia i wyznania.
c. Prawa i wolności polityczne:
vðWolność zrzeszania siÄ™,
vðDostÄ™p do informacji publicznej,
vðPrawo do gÅ‚osowania,
vðGÅ‚osowanie w referendum,
vðWstÄ™p na posiedzenia.
d. Wolności ekonomiczne, socjalne, kulturalne:
vðPrawo do wÅ‚asnoÅ›ci.
vðDziedziczenie, zachowek.
vðWolność zawodu, miejsca pracy.
vðPrawo do nauki.
vðWolność nauczania.
e. ObowiÄ…zki:
vðObywatel:
żð Wierność,
żð Troska,
żð Obrona RP,
żð SÅ‚użba wojskowa.
vðCzÅ‚owiek:
żð Przestrzeganie prawa,
żð Podatki,
żð DbaÅ‚ość o Å›rodowisko.
f. Ograniczenia:
vðUstawa,
vðKonieczność,
vðCzasowość,
vðOgraniczać  nie uchylać!
g. Środki ochrony praw i wolności:
vðProste  droga sÄ…dowa.
vðSzczególne  skarga do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego; skarga do Rzecznika Praw
Obywatelskich.
żð Wynagrodzenie szkody przez organ (podatek, niesÅ‚uszne pozbawienie wolnoÅ›ci,
przewlekłe prowadzenie sprawy, bezczynność).
żð PostÄ™powanie administracyjne.
ĆWICZENIA II; 22.10.2013
1. Wykonywanie mandatu posła i senatora dla dobra narodu.
2. Dwa mandaty:
a. Wolny,
b. Imperatywny.
3. W Polsce istnieje mandat wolny  posłowie nie są związani instrukcjami wyborców. Są oni nieodwołalni
przed upływem kadencji.
ĆWICZENIA III; 19.11.2013
1. Zasada proporcjonalności:
(liczba mandatów proporcjonalna do liczby mieszkańców)
Metoda d Hondta:
PO PIS RP
1 100 20 2
2 1000 30 1
3 5 80 70
4 3 10 2
5 2 5 2
6 2 5 2
7 3 10 1
1025 160 80
Minimalna liczba mandatów  7
Maksymalna liczba mandatów  14
OBLICZENIA:
1025:1 = 1025
:2 = 512,5
:3 = 341,6
:4 = 256,3
:5 = 205
:6 = 170,8
:7 = 146,4
160:1 = 160
}}} Siedem największych wyników ---> osoby z największą liczbą głosów wchodzą do Sejmu.
2. Sprawdzenie przekroczenia progu wyborczego:
PARTIA  5% / 3%
KOALICJA  8% / 5%
3. Komitet wyborczy zakłada:
a. Partia polityczna,
b. Kilka partii (koalicja),
c. Wyborcy.
TRYB ZGA
ASZANIA KANDYDATÓW DO SEJMU:
1. Komitet wyborczy.
2. Wymogi kandydatów:
a. Posiadanie prawa wybieralności,
b. Pisemna zgoda kandydatów,
c. Urodzeni przed 01.08.1972  oświadczenie o (nie)współpracy z SB.
3. 5000 podpisów poparcia pod listą kandydatów.
4. Zgłoszenie do okręgowej komisji wyborczej najpóz
niej do 40 dnia od dnia wyborów.
a. Lista bez jednego podpisu:
Art. 210 ż2. Komitet wyborczy, który z zachowaniem wymogów określonych w ż 1
zarejestrował listy kandydatów co najmniej w połowie okręgów wyborczych, uprawniony jest do
zgłoszenia dalszych list bez poparcia zgłoszenia podpisami wyborców.
b. Gdy osoba z listy zmarła:
Art. 222 ż2. Jeżeli skreślenie nazwiska kandydata z zarejestrowanej listy kandydatów na-
stąpiło wskutek śmierci kandydata i powoduje, że na liście tej pozostaje mniej kandydatów niż
liczba posłów wybieranych w okręgu wyborczym, komisja zawiadamia osobę zgłaszającą listę o
możliwości zgłoszenia nowego kandydata. Uzupełnienia listy dokonuje się najpóz
niej w 15 dniu
przed dniem wyborów; w takim przypadku przepisu art. 210 ż 1 nie stosuje się.
5. Mniejszości narodowe nie muszą przekroczyć progu:
Art. 197. ż 1. Komitety wyborcze utworzone przez wyborców zrzeszonych w zarejestrowanych
organizacjach mniejszości narodowych mogą korzystać ze zwolnienia list tych komitetów z warunku, o
którym mowa w art. 196 ż 1, jeżeli złożą Państwowej Komisji Wyborczej oświadczenie w tej sprawie
najpóz
niej w 5 dniu przed dniem wyborów. Wraz z oświadczeniem, o którym mowa w zdaniu pierwszym,
komitet jest obowiązany przedłożyć dokument właściwego organu statutowego organizacji mniejszości
narodowej potwierdzający utworzenie komitetu przez wyborców będących członkami tej organizacji.
ż 2. Państwowa Komisja Wyborcza potwierdza niezwłocznie otrzymanie oświadczenia, o którym mowa w ż
1. Potwierdzenie oświadczenia jest wiążące.
6. Zaświadczenia o wyborze na posła udziela Państwowa Komisja Wyborcza.
7. Wygaśnięcie mandatu  jeśli kandydat nie chce  art. 251ż6  mandat nieobsadzony.
SENATOR:
·ð Wybory uzupeÅ‚niajÄ…ce,
·ð Jedna lista,
·ð Kolejność alfabetyczna,
·ð OkrÄ™gi jednomandatowe,
·ð 2000 podpisów poparcia dla kandydata,
·ð Te same wymogi.
KAMPANIA WYBORCZA:
1. ZarzÄ…dzone wybory.
2. 24h przed dniem wyborów.
3. Nieodpłatna w mediach:
a. Rozpoczęcie  15 dni przed dniem wyborów.
b. Zakończenie  24h przed dniem wyborów.
4. Losowanie numerów komitetów:
a. 30 dni  w kilku okręgach.
b. 25 dni  w jednym okręgu.
5. Finansowanie:
a. 15krotność najniższego wynagrodzenia.
b. 45krotność najniższego wynagrodzenia.
6. Niewykorzystane fundusze:
a. Partia Ä…ð fundusz wyborczy.
b. Koalicja Ä…ð fundusze wyborcze partii / organizacja pożytku publicznego.
c. Wyborcy Ä…ð organizacja pożytku publicznego.
GA
OSOWANIE PRZEZ PEA
NOMOCNIKA:
1. Głosować przez pełnomocnika mogą wyborcy, którzy:
a. Najpóz
niej w dniu głosowania ukończą 75 lat,
b. Posiadają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
c. PosiadajÄ… orzeczenie organu rentownego o:
·ð CaÅ‚kowitej niezdolnoÅ›ci do pracy,
·ð NiezdolnoÅ›ci do samodzielnej egzystencji,
·ð Orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidów,
·ð Orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidów,
d. Osoby o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, którym
przysługuje zasiłek pielęgnacyjny.
2. Nie mogą głosować przez pełnomocnika wyborcy przebywający w:
a. Zakładach opieki zdrowotnej,
b. Domach pomocy społecznej,
c. Zakładach karnych i aresztach śledczych oraz ich oddziałach zewnętrznych,
d. Domach studenckich i ich zespołach,
Jeśli na ich terenie zostały utworzone obwody głosowania, a także wyborcy głosujący
korespondencyjnie.
3. Pełnomocnikiem może być osoba wpisana do rejestru wyborców w tej samej gminie, co udzielający
pełnomocnictwa do głosowania lub posiadająca zaświadczenie o prawie do głosowania.
4. Pełnomocnikiem nie może być osoba wchodząca w skład komisji obwodowej właściwej dla obwodu
głosowania osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania, a także mężowie zaufania, jak również
kandydaci na posła lub senatora.
5. Pełnomocnikiem można być maksymalnie dwóch osób:
a. Osoba bliska,
b. Osoba obca.
6. Wniosek do wójta gminy, w której jest wpisany do rejestru wyborców:
a. 10 dni przed dniem wyborów,
b. Za pomocą poczty lub pośrednika,
c. Akt sporzÄ…dzany jest w miejscu zamieszkania wyborcy.
7. Wyborca może cofnąć pełnomocnictwo przez głosowanie osobiste bądz
przez stosowne oświadczenie.
GA
OSOWANIE KORESPONDENCYJNE:
1. Za granicÄ…:
a. Zamiar głosowania korespondencyjnego należy zgłosić właściwemu konsulowi na 15 dni przed
dniem wyborów.
b. Zgłoszenie może być dokonane ustnie, pisemnie, telegraficznie, faksem lub w formie
elektronicznej.
c. Pakiet wyborczy, który wyśle konsul, najpóz
niej 10 dni przed rozpoczęciem wyborów.
2. Głosowanie korespondencyjne w kraju dla osób niepełnosprawnych:
a. Głosować korespondencyjnie mogą wyborcy posiadający orzeczenie o znacznym lub
umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w tym także wyborcy posiadający orzeczenie
organu rentowego.
b. Zamiar głosowania należy zgłosić wójtowi gminy najpóz
niej na 21 dni przed głosowaniem.
c. Zgłoszenie może być dokonane ustnie, pisemnie, telegraficznie, telefaksem lub w formie
elektronicznej.
d. Pakiet zostanie wysłany najpóz
niej 7 dni przed dniem wyborów.
e. Po rozpatrzeniu zgłoszenia wyborca zostaje dopisany do spisu wyborców głosowania
wyznaczonego do głosowania korespondencyjnego na terenie gminy.
f. Wyborca niepełnosprawny może osobiście dostarczyć kopertę zwrotną.
REJESTR:
Jest cały czas prowadzony, aktualizowany.
SPIS:
SporzÄ…dzany przed wyborami na podstawie rejestru.
ORGANY WYBORCZE:
1. Państwowa Komisja Wyborcza,
2. Komisarze wyborczy.
3. ***Komisje Okręgowe, Rejonowe, Terytorialne i Obwodowe.
PAC
STWOWA KOMISJA WYBORCZA:
1. Do zadań Państwowej Komisji Wyborczej w sprawach związanych z przeprowadzaniem wyborów należy:
1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego;
2) sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców oraz sporządzaniem
spisów wyborców;
3) powoływanie okręgowych i rejonowych komisji wyborczych oraz rozwiązywanie okręgowych,
rejonowych i obwodowych komisji wyborczych po wykonaniu ich ustawowych zadań;
4) powoływanie i odwoływanie komisarzy wyborczych;
5) rozpatrywanie skarg na działalność okręgowych komisji wyborczych oraz komisarzy wyborczych;
6) ustalanie wzorów urzędowych formularzy oraz druków wyborczych, a także wzorów pieczęci organów
wyborczych niższego stopnia;
7) ustalanie i ogłaszanie wyników głosowania i wyników wyborów w zakresie określonym przepisami
szczególnymi kodeksu;
8) przedstawianie po każdych wyborach Prezydentowi Rzeczypospolitej, Marszałkowi Sejmu, Marszałkowi
Senatu oraz Prezesowi Rady Ministrów informacji o realizacji przepisów kodeksu i ewentualnych propozycji
ich zmian;
9) prowadzenie i wspieranie działań informacyjnych zwiększających wiedzę obywateli na temat prawa
wyborczego, w szczególności zasad głosowania;
10) wykonywanie innych zadań określonych w ustawach.
KOMISARZ WYBORCZY:
1. Komisarzy wyborczych powołuje w każdym województwie, w liczbie od 2 do 6, spośród sędziów, na okres 5
lat, Państwowa Komisja Wyborcza, na wniosek Ministra Sprawiedliwości.
2. Komisarzem wyborczym może być także sędzia w stanie spoczynku, nie dłużej jednak niż do ukończenia 70
lat.
3. Do zadań komisarza wyborczego należy:
1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego;
2) zapewnianie, we współdziałaniu z organami jednostek samorządu terytorialnego, organizacji wyborów
do rad na obszarze województwa;
3) powoływanie terytorialnych komisji wyborczych oraz rozwiązywanie terytorialnych i obwodowych
komisji wyborczych w wyborach organów jednostek samorządu terytorialnego po wykonaniu ich
ustawowych zadań;
4) rozpatrywanie skarg na działalność terytorialnych komisji wyborczych;
5) kontrolowanie, w zakresie ustalonym przez Państwową Komisję Wyborczą, prawidłowości sporządzania
spisów wyborców;
6) podawanie do publicznej wiadomości informacji o składach terytorialnych komisji wyborczych
powołanych na obszarze województwa;
7) udzielanie, w miarę potrzeby, terytorialnym i obwodowym komisjom wyborczym wyjaśnień;
8) ustalanie zbiorczych wyników wyborów do rad oraz wyborów wójtów przeprowadzonych na obszarze
województwa i ogłaszanie ich w trybie określonym w kodeksie;
9) przedkładanie sprawozdania z przebiegu wyborów na obszarze województwa, wraz z ich wynikami,
Państwowej Komisji Wyborczej;
10) wykonywanie innych czynności przewidzianych w ustawach lub zleconych przez Państwową Komisję
WyborczÄ….
OKR
GOWA KOMISJA WYBORCZA:
1. W skład okręgowej komisji wyborczej wchodzi od 5 do 11 sędziów, w tym z urzędu, jako jej
przewodniczący, komisarz wyborczy. W skład komisji może być także powołany sędzia w stanie spoczynku,
który nie ukończył 70 lat.
2. Sędziów do składu komisji zgłasza Minister Sprawiedliwości, w liczbie uzgodnionej z Państwową Komisją
Wyborczą, najpóz
niej w 52 dniu przed dniem wyborów.
3. Komisja na pierwszym posiedzeniu wybiera spośród siebie dwóch zastępców przewodniczącego komisji.
Funkcję sekretarza okręgowej komisji wyborczej pełni dyrektor właściwej miejscowo delegatury Krajowego
Biura Wyborczego albo osoba przez niego wskazana. Sekretarz uczestniczy w pracach komisji z głosem
doradczym.
4. Do zadań okręgowej komisji wyborczej należy:
1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego przez odpowiednio rejonowe lub
obwodowe komisje wyborcze;
2) rejestrowanie okręgowych list kandydatów na posłów i kandydatów na senatora oraz list kandydatów na
posłów do Parlamentu Europejskiego;
3) zarządzanie drukowania kart do głosowania w wyborach do Sejmu i do Senatu oraz w wyborach do
Parlamentu Europejskiego;
4) ustalanie i ogłaszanie wyników głosowania i wyników wyborów w okręgu wyborczym w zakresie
określonym przepisami szczególnymi kodeksu;
5) rozpatrywanie skarg na działalność odpowiednio rejonowych lub obwodowych komisji wyborczych;
6) zapewnienie wykonania zadań wyborczych we współdziałaniu z wojewodą i organami jednostek
samorzÄ…du terytorialnego;
7) wykonywanie innych zadań przewidzianych w kodeksie lub zleconych przez Państwową Komisję
WyborczÄ….
OBWODOWA KOMISJA WYBORCZA:
1. Obwodową komisję wyborczą powołuje spośród wyborców najpóz
niej w 21 dniu przed dniem wyborów:
a. Wójt,
b. Terytorialna komisja wyborcza (wybory do organów i wójtów).
c. Od 6 do 8 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub
upoważnione przez nich osoby,
d. Jedną osobę wskazaną przez wójta spośród pracowników samorządowych gminy lub
gminnych jednostek organizacyjnych.
2. W skład obwodowych komisji wyborczych powołuje się:
a. Od 4 do 6 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub
upoważnione przez nich osoby,
b. Jedną osobę wskazaną przez wójta spośród pracowników jednostki, w której utworzony jest
obwód.
3. Kandydatami mogą być tylko osoby ujęte w stałym rejestrze wyborców danej gminy.
4. Pełnomocnik wyborczy lub upoważniona przez niego osoba może zgłosić tylko po jednym kandydacie do
każdej obwodowej komisji wyborczej na obszarze okręgu wyborczego, w którym została zarejestrowana
zgłoszona przez niego lista kandydatów na posłów, posłów do Parlamentu Europejskiego, radnych lub
zarejestrowany został kandydat na Prezydenta Rzeczypospolitej, senatora lub wójta. Zgłoszenia w
wyborach do Sejmu i do Senatu, w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej oraz w wyborach do Parlamentu
Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje się najpóz
niej w 23 dniu przed dniem wyborów.
Zgłoszenia w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz w wyborach
wójtów dokonuje się najpóz
niej w 30 dniu przed dniem wyborów.
5. W przypadku zgłoszenia do składu obwodowej komisji wyborczej liczby kandydatów przekraczającej
dopuszczalny skład komisji, skład komisji ustala się w drodze publicznego losowania przeprowadzonego
przez wójta.
6. Do zadań obwodowej komisji wyborczej należy:
1) przeprowadzenie głosowania w obwodzie;
2) czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania;
3) ustalenie wyników głosowania w obwodzie i podanie ich do publicznej wiadomości;
4) przesłanie wyników głosowania do właściwej komisji wyborczej.
PROTESTY:
1. Przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi określonej osoby może być
wniesiony protest z powodu:
2. 1) dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego,
mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów lub
3. 2) naruszenia przepisów kodeksu dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników
wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów.
4. Może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym
z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego.
5. Prawo wniesienia protestu przysługuje również przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej i
pełnomocnikowi wyborczemu.
6. Protest wyborczy wnosi się do sądu wskazanego w przepisach szczególnych kodeksu.
Øð SÄ…d Najwyższy; Izba Cywilna
7. Termin  7 dni od dnia ogłoszenia wyników prze P.K.W.
ORGANY SEJMU:
1. Marszałek Sejmu,
2. Prezydium Sejmu,
3. Konwent Seniorów,
4. komisje sejmowe.
KOMPETENCJE MARSZAA
KA SEJMU:
·ð stoi na straży praw i godnoÅ›ci Sejmu,
·ð reprezentuje Sejm,
·ð zwoÅ‚uje posiedzenia Sejmu,
·ð przewodniczy obradom Sejmu,
·ð czuwa nad tokiem i terminowoÅ›ciÄ… prac Sejmu i jego organów,
·ð kieruje pracami Prezydium Sejmu i przewodniczy jego obradom,
·ð zwoÅ‚uje Konwent Seniorów i przewodniczy jego obradom,
·ð nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwaÅ‚odawczym oraz wnioskom organów paÅ„stwa
skierowanym do Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu,
·ð udziela posÅ‚om niezbÄ™dnej pomocy w ich pracy, w tym czuwa nad wykonaniem wobec posłów przez organy
administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz inne jednostki organizacyjne obowiązków
określonych w ustawie o wykonywaniu mandatu posła i senatora,
·ð sprawuje pieczÄ™ nad spokojem i porzÄ…dkiem na caÅ‚ym obszarze należącym do Sejmu oraz wydaje stosowne
zarządzenia porządkowe, w tym o użyciu w razie konieczności Straży Marszałkowskiej,
·ð nadaje, w drodze zarzÄ…dzenia, statut Kancelarii Sejmu,
·ð ustala projekt budżetu Kancelarii Sejmu, po zasiÄ™gniÄ™ciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i
Prezydium Sejmu, oraz nadzoruje jego wykonanie,
·ð powoÅ‚uje i odwoÅ‚uje Szefa Kancelarii Sejmu, po zasiÄ™gniÄ™ciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw
Poselskich,
·ð powoÅ‚uje i odwoÅ‚uje zastÄ™pców Szefa Kancelarii Sejmu, po zasiÄ™gniÄ™ciu opinii Szefa Kancelarii Sejmu,
·ð podejmuje inne czynnoÅ›ci wynikajÄ…ce z Regulaminu Sejmu.
PREZYDIUM SEJMU:
1. Prezydium Sejmu tworzą Marszałek i wicemarszałkowie.
2. Prezydium Sejmu:
a. ustala plan prac Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów,
b. ustala tak zwane tygodnie posiedzeń z wyprzedzeniem co najmniej 3-miesięcznym,
c. dokonuje wykładni Regulaminu Sejmu, po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw
Poselskich,
d. opiniuje sprawy wniesione przez Marszałka Sejmu,
e. organizuje współpracę między komisjami sejmowymi i koordynuje ich działania,
f. ustala zasady organizowania doradztwa naukowego na rzecz Sejmu i jego organów,
powoływania doradców sejmowych oraz korzystania z opinii i ekspertyz,
g. podejmuje inne czynności wynikające z Regulaminu Sejmu.
KONWENT SENIORÓW:
1. Konwent Seniorów jest organem zapewniającym współdziałanie klubów w sprawach związanych z
działalnością i tokiem prac Sejmu.
2. W skład Konwentu Seniorów wchodzą: Marszałek, wicemarszałkowie, przewodniczący lub
wiceprzewodniczący klubów oraz przedstawiciele porozumień, o których mowa w art. 8 ust. 5, a także
klubów parlamentarnych, jeśli reprezentują co najmniej 15 posłów oraz kół parlamentarnych
reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu osobną listę wyborczą.
3. Konwent Seniorów opiniuje w szczególności:
a. projekty planów prac Sejmu,
b. projekty porządku dziennego poszczególnych posiedzeń Sejmu i ich terminy,
c. wnioski co do trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku dziennego posiedzenia
Sejmu,
d. wnioski co do wyboru przez Sejm jego organów,
e. zadania i przebieg pracy Kancelarii Sejmu,
f. inne sprawy przekazane przez Marszałka lub Prezydium Sejmu.
Konwent Seniorów zwołuje Marszałek Sejmu z własnej inicjatywy, z inicjatywy Prezydium Sejmu, na wniosek
klubu reprezentowanego w Konwencie Seniorów lub grupy co najmniej 15 posłów.
Z posiedzeń Konwentu Seniorów sporządza się zapis ustaleń.
SPOSÓB WYBORU MARSZAA
KA I WICEMARSZAA
KA
1. Wybierany jest spośród posłów na pierwszym posiedzeniu Sejmu.
2. Po złożeniu przez posłów ślubowania marszałek senior przeprowadza wybór marszałka Sejmu.
3. Kandydaturę zgłosić może grupa 15 posłów, a wyboru dokonuje się większością bezwzględną w
głosowaniu imiennym.
4. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, wówczas przeprowadza się kolejną turę
głosowania, skreślając z listy kandydatów tego, który otrzymał najmniejszą liczbę głosów.
5. Po wyborze marszałka dokonuje się wyboru jego zastępców  wicemarszałków.
6. W przypadku śmierci albo rezygnacji z funkcji marszałka Sejmu jego obowiązki wynikające z regulaminu
Sejmu sprawuje najstarszy wiekiem wicemarszałek Sejmu aż do chwili wyboru nowego marszałka.
7. Marszałek senior  w polskim parlamencie jeden z najstarszych wiekiem posłów na Sejm oraz najstarszy
wiekiem senator, powołany przez Prezydenta do otwarcia obrad izby nowej kadencji i prowadzenia obrad
do czasu wybrania marszałka Sejmu i marszałka Senatu.
KOMISJE SEJMOWA
1. Komisje sejmowe są organami powołanymi do:
a. rozpatrywania i przygotowywania spraw stanowiÄ…cych przedmiot prac Sejmu,
b. wyrażania opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, Marszałka Sejmu lub
Prezydium Sejmu.
2. Komisje sejmowe są organami kontroli sejmowej w zakresie określonym Konstytucją i ustawami.
3. Sejm może powoływać i odwoływać komisje nadzwyczajne; powołując takie komisje, Sejm określa cel,
zasady i tryb ich działania.
4. Sejm może powołać komisję śledczą, o której mowa w art. 111 Konstytucji.
5. Sejm, na wniosek Prezydium Sejmu po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, w drodze uchwały, wybiera
skład osobowy poszczególnych komisji.
6. Pierwsze posiedzenie komisji zwołuje i prowadzi Marszałek Sejmu; na posiedzeniu tym komisja wybiera ze
swego grona prezydium komisji w składzie: przewodniczący oraz zastępcy przewodniczącego.
7. Komisja powołuje i odwołuje członków prezydium w głosowaniu jawnym większością głosów.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA:
1. Zwrócenie uwagi,
2. Upomnienie,
3. Nagana.
UPRAWNIENIA KREACYJNE SEJMU:
1. Sejm wybiera zastępców przewodniczącego i członków Trybunału Stanu, sędziów Trybunału
Konstytucyjnego, członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu, członków Rady Polityki Pieniężnej, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, a
także posłów - członków Krajowej Rady Sądownictwa.
2. Sejm, na wniosek Prezydenta, powołuje Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
3. Sejm powołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka
i Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.
POST
POWANIE USTAWODAWCZE W SEJMIE
TRYB ZWYKA
Y:
1. Ustawa to akt prawny uchwalany wyłącznie przez parlament stanowiący władzę ustawodawczą. W
hierarchii aktów prawnych zajmuje drugie miejsce po Konstytucji  oznacza to, że parlament może w
drodze ustawowej regulować wszystkie sprawy zgodnie ze swoją wolą, jednak uregulowania te nie mogą
być sprzeczne z Konstytucją.
2. Ustawy po uchwaleniu i opublikowaniu stają się obowiązującym prawem, którego wykonanie jest
powinnością przede wszystkim rządu i całej administracji publicznej.
3. Prawo wniesienia projektu ustawy do Sejmu maja zgodnie z KonstytucjÄ…:
a. Grupa co najmniej 15 posłów,
b. Senat jako cała Izba,
c. RzÄ…d,
d. Prezydent,
e. 100 000 obywateli.
4. Projekt ustaw składany jest do laski marszałkowskiej, czyli do marszałka Sejmu. Oprócz propozycji
konkretnych zapisów legislacyjnych musi zawierać on wyjaśnienie powodów, dla których wnioskodawca
podejmuje inicjatywę ustawodawczą i opis spodziewanych skutków prawnych, gospodarczych
społecznych, jakie powstaną w wyniku jej wprowadzenia. Często wymagane jest dołączenie także
sprawozdanie konsultanta.
5. Sejm pracuje nad ustawÄ… w 3 czytaniach.  Czytania oznaczajÄ… w zasadzie rozpatrywanie projektu na
posiedzeniach plenarnych, jednak dopuszcza się, by pierwsze czytanie odbyło się od razu w odpowiedniej
komisji sejmowej.
6. W trakcie pierwszego czytania przed Sejmem występuje wnioskodawca, który przedstawia uzasadnienie
projektu i odpowiada na pytania posłów.
7. Obowiązuje termin 7 dni na zapoznanie się z projektem ustawy (choć może to być krótszy czas).
8. Póz
niej następuje debata nad jej założeniami. Może ją zakończyć głosowanie, w którym rozstrzyga się, czy
projekt zostaje odrzucony, czy tez skierowany do dalszych prac komisji.
9. Komisja (lub powołana w tym celu specjalna podkomisja) analizuje tekst projekt i po dyskusji sporządza
sprawozdanie, w którym zaleca przyjęcie projektu, wprowadzenie doń  SPÓJNYCH poprawek (to zdarza
się najczęściej), lub jego odrzucenie. Regulamin Sejmu nie przewiduje maksymalnej ilości dni
przeznaczonych na pracę komisji. Zgłoszone wnioski i poprawki, które nie znalazły uznania większości
członków komisji, są także umieszczane w sprawozdaniu jako tak zwane wnioski mniejszości.
10. Sprawozdanie komisji prezentowane jest posłom w czasie drugiego czytania. Póz
niej odbywa siÄ™ debata, w
czasie której wszyscy posłowie mogą zgłaszać dodatkowe wnioski i poprawki. Jeżeli tak uczynią, projekt
wraca do komisji, by ta mogła się do nich ustosunkować.
11. Projekt można wycofać do końca drugiego czytania. Cały czas musi go popierać CO NAJMNIEJ 15 posłów,
którzy podpisali się pod wnioskiem o uchwalenie ustawy.
12. W trakcie trzeciego czytania (jeśli projektu nie skierowano powtórnie do komisji, trzecie czytanie może
nastąpić bezpośrednio po zakończeniu drugiego) znów przedstawiane jest stanowisko komisji, póz
niej zaÅ›
dochodzi do głosowania nad projektem ustawy. Najczęściej nie jest to zresztą jedno glosowanie - najpierw
głosuje się wniosek (o ile taki został złożony) o odrzucenie całego projektu, potem decyduje się o przyjęciu
poszczególnych poprawek, wreszcie - po uwzględnieniu wyniku głosowań nad poprawkami - głosuje się
nad całością projektu. Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby posłów.
13. Po uchwaleniu ustawy przez Sejm, marszałek kieruje ją do Senatu. Marszałek Senatu kieruje ustawę do
odpowiedniej komisji senackiej, która w ciągu 2 tygodni przestawia swoje sprawozdanie na posiedzeniu
plenarnym izby. Senatorowie mogą podjąć uchwałę (zwykłą większością głosów) o przyjęciu ustawy, jej
odrzuceniu albo o wprowadzeniu poprawek do jej tekstu - ma to nastąpić nie póz
niej niż po 30 dniach od
otrzymania projektu. W swoich poprawkach nie może on wykraczać poza ramy projektu pod groz
ba
naruszenia konstytucji.
14. Ustawa jest powtórnie rozpatrywana przez Sejm wtedy, gdy Senat zaproponował jej odrzucenie albo
wprowadził do niej swoje poprawki. Najpierw uchwała Senatu trafia do komisji sejmowej, gdzie jest
analizowana. Potem na posiedzeniu plenarnym komisja przedstawia sprawozdanie ze swoich prac,
proponując przyjęcie bądz
odrzucenie propozycji Senatu. Sejm odrzuca wnioski Senatu bezwzględną
większością głosów - jeśli takiej większości nie uda się zebrać, poprawki Senatu uznaje się za przyjęte.
15. Ostateczny tekst ustawy marszałek Sejmu przesyła prezydentowi. Prezydent może:
a. podpisać ustawę i zarządzić jej opublikowanie w Dzienniku Ustaw,
b. skierować ją do T. K., jeśli sądzi, że nie jest ona zgodna z konstytucją - jeśli T. uzna ustawę za
niezgodną nie wchodzi ona w życie, natomiast gdy potwierdzi jej zgodność, prezydent musi ją
podpisać (nie może już wtedy zgłosić swojego weta),
c. zgłosić weto prezydenckie (zawieszające).
Ma na to 21 dni.
16. Weto prezydenta rozpatrywane jest przez Sejm, który może je odrzucić większością 3/5 głosów. Jeżeli
zwolennikom ustawy nie uda się zebrać takiej większości, weto uznaje się za przyjęte.
TRYB PILNY
Art. 123.
1. Rada Ministrów może uznać uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny, z wyjątkiem projektów ustaw
podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejmu, Senatu oraz organów
samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów.
2. Regulamin Sejmu oraz regulamin Senatu określają odrębności w postępowaniu ustawodawczym w sprawie
projektu pilnego.
3. W postępowaniu w sprawie ustawy, której projekt został uznany za pilny, termin jej rozpatrzenia przez
Senat wynosi 14 dni, a termin podpisania ustawy przez Prezydenta Rzeczypospolitej wynosi 7 dni.
DO KOLOKWIUM:
TRYB ZWYKA
Y:
1. Podmioty inicjatywy ustawodawczej:
a. Senatowi (jako całej izbie),
b. Prezydentowi RP,
c. Radzie Ministrów (rządowi),
d. posłom, przy czym Regulamin Sejmu wymaga, by projekt był zgłoszony przez grupę 15 posłów lub
poselskÄ… komisjÄ™ sejmowÄ…,
e. grupie co najmniej 100 tysięcy obywateli  obywatelska inicjatywa ustawodawcza.
2. Pierwsze czytanie:
a. Pierwsze czytanie przeprowadza się na posiedzeniu właściwej przedmiotowo komisji sejmowej,
Z wyjątkiem projektów ustaw dotyczących m.in.:
·ð konstytucji,
·ð praw i wolnoÅ›ci obywatelskich,
·ð prawa wyborczego,
·ð ustaw budżetowych i podatkowych
których czytanie odbywa się na plenarnym posiedzeniu Sejmu.
b. Wraz z projektem składa się uzasadnienie bądz
projekty podstawowych aktów wykonawczych
(Rada Ministrów).
c. Posłowie mają 7 dni za zapoznanie się z projektem ustawy,
3. Wycofanie projektu ustawy:
a. Projekt ustawy wycofać można do końca drugiego czytania.
b. Rezygnacja z klauzuli pilności może mieć miejsce przed rozpoczęciem drugiego czytania.
c. Z mocy prawa zostaje wycofany  gdy osoby wycofajÄ… siÄ™ z poparcia.
4. Czym może się zakończyć?
a. Przyjęciem w całości,
b. Odrzuceniem projektu,
c. Skierowaniem do komisji.
5. Skierowanie do komisji:
Zaproponowanie spójnych poprawek Ä…ð sprawozdanie (okreÅ›la stanowisko komisji w stosunku do projektu
ustawy), które przedstawia przewodniczący komisji.
6. Drugie czytanie:
a. Przedstawienie sprawozdania komisji,
b. Debata,
c. Zgłaszanie poprawek:
·ð Wnioskodawca,
·ð Grupa 15 posłów,
·ð Rada Ministrów,
·ð Komisja,
·ð Prezydent RP (gdy jest wnioskodawcÄ…),
·ð 100 000 obywateli (muszÄ… kogoÅ› poprosić).
7. Jeśli było dużo poprawek  wraca do komisji wraz z dodatkowym sprawozdaniem w trzecim czytaniu.
8. Jeśli nikt nie zgłosił poprawek  zakończenie czytania drugiego i automatyczne przejście do trzeciego
czytania.
9. GÅ‚osowanie:
a. Zwykła większość głosów.
b. Uchwalona ustawa trafia do Senatu  30 dni:
·ð ZgÅ‚oszenie poprawek,
·ð Odrzucenie,
·ð PrzyjÄ™cie,
·ð *** MilczÄ…ce przyjÄ™cie.
c. Nie można odrzucić ustawy budżetowej.
d. Sejm może odrzucić postanowienia senatu bezwzględną ilością głosów.
e. Prezydent  ma 21 dni na podpisanie. Jego weto przegłosowuje się większością kwalifikowaną
3/5 głosów.
TRYB PILNY:
Art. 123
1. Rada Ministrów może uznać uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny, z wyjątkiem projektów
ustaw podatkowych, ustaw dotyczÄ…cych wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejmu, Senatu oraz
organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a
także kodeksów.
2. Regulamin Sejmu oraz regulamin Senatu określają odrębności w postępowaniu ustawodawczym w
sprawie projektu pilnego.
3. W postępowaniu w sprawie ustawy, której projekt został uznany za pilny, termin jej rozpatrzenia przez
Senat wynosi 14 dni, a termin podpisania ustawy przez Prezydenta Rzeczypospolitej wynosi 7 dni.