PRAWO KONSTYTUCYJNE
dr hab. Dorota Lis-Staranowicz
WYKA
AD I; 18.02.2014
Immunitet formalny jest przeszkodą procesową, która uniemożliwia wszczęcie i prowadzenie postępowania
karnego przeciwko posłowi/senatorowi.
W przeciwieństwie do immunitetu materialnego nie uchyla on odpowiedzialności.
Immunitet formalny ma charakter względny, ponieważ może być uchylony na wniosek prokuratora
generalnego albo oskarżyciela prywatnego.
Sejm/Senat wyraża zgodę na pociągnięcie posła/senatora do odpowiedzialności karnej większością
bezwzględną ustawową (231/51).
Immunitet formalny można zbyć za czyn objęty wnioskiem.
Immunitet chroni posła od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu.
Poseł/senator nie może być aresztowany/zatrzymany bez zgody Izby z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku
przestępstwa.
O zatrzymaniu posła/senatora powiadamia się niezwłocznie Marszałka Sejmu/Senatu, który może nakazać
natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
POSA
OWIE:
Liczba: 460
Kadencja: 4 lata
Rozpoczyna się w dniu pierwszego posiedzenia Sejmu a kończy się w dniu poprzedzającym zebranie się Sejmu
następnej kadencji (nie ma przerwy kadencyjnej)  Sejm pracuje w sposób ciągły, permanentny.
Pierwsze posiedzenie Sejmu otwiera Marszałek Senior  jest on potrzebny do tego, aby wyłonić Marszałka
Sejmu (i na tym kończy się jego funkcja).
Marszałka Sejmu wybiera się w procedurze eliminacji. Odwołuje się go w sposób konstruktywny. Marszałek
Sejmu jest organem monokratycznym i kierowniczym (organ monokratyczny zwykle gwarantuje sprawność
działania).
ZASADA KADENCYJNOÅšCI:
1. Skrócenie kadencji Sejmu następuje na mocy uchwały Sejmu podjętej większością 2/3 głosów przy
ustawowej większości liczby posłów.
2. Skrócenie kadencji Sejmu następuje na mocy postanowienia Prezydenta RP:
·ð może skrócić kadencjÄ™ Sejmu jeżeli Sejm nie przedstawi do podpisania ustawy budżetowej w ciÄ…gu
4 miesięcy od przedłożenia projektu tej ustawy;
·ð musi skrócić kadencjÄ™ Sejmu jeżeli w trzeciej procedurze nie zostanie sformuÅ‚owana Rada
Ministrów.
ORGANY SEJMU:
1. Marszałek sejmu,
2. Prezydium Sejmu,
3. Konwent Seniorów,
4. Komisje:
·ð StaÅ‚e,
·ð Nadzwyczajne,
·ð Åšledcze.
Komisja śledcza  działa na podstawie ustawy u subsydiarnie stosuje się Kodeks Postępowania Karnego. Po co?
Po to, aby przeprowadzić śledztwo sejmowe, przesłuchać świadków.
ZASADA AUTONOMII REGULAMINOWEJ:
Porządek prac Sejmu, organizację wewnętrzną, tryb powoływania i działalność jego organów oraz sposób
wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów sejmowych wobec Sejmu określa
regulamin.
Regulamin jest aktem wewnętrznie obowiązującym, choć niektórzy w nauce podnoszą, że jednak jest aktem
prawa powszechnie obowiązującego, ponieważ normuje sposób wykonania konstytucyjnych i ustawowych
obowiązków organów państwowych wobec Sejmu.
Regulamin Sejmu jest publikowany w  Monitorze Polskim .
ZASADA JAWNOÅšCI POSIEDZEC
SEJMU:
Posiedzenia Sejmu są jawne, ale Sejm można bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby posłów uchwala tajność obrad.
FUNKCJE SEJMU:
1. Ustawodawcza/prawodawcza: na którą składa się:
·ð Stanowienie ustaw,
·ð Podejmowanie uchwaÅ‚,
·ð Uchwalanie ustawy o zmianie Konstytucji.
2. Kontrolna,
3. Kreacyjna.
STANOWIENIE USTAWY:
Projekt ustawy może wnieść Senat, Prezydent RP, Rada Ministrów, Posłowie (15/komisja sejmowa), grupa
100 000 obywateli.
Projekt ustawy musi mieć formę pisemną. Do projektu ustawy dołącza się uzasadnienie, którego elementy
obligatoryjne normuje Regulamin Sejmu.
Projekt ten wnosi siÄ™ do Sejmu.
Marszałek Sejmu sprawuje kontrolę formalną tzn. może odmówić nadania biegu inicjatywie ustawodawczej,
jeśli nie spełnia ona wymogów formalnych.
Marszałek Sejmu sprawuje także kontrolę materialną, ponieważ może skierować projekt do komisji
ustawodawczej w celu wyrażenia opinii o jego zgodności z Konstytucją i w przypadku negatywnej opinii
Marszałek Sejmu ma kompetencje do odmowy nadania biegu inicjatywie ustawodawczej.
Ustawę uchwala się w trzech czytaniach. Czytanie to pewien etap pracy nad ustawą ( od ogółu do szczegółu ).
Merytoryczna praca nad ustawÄ… nie toczy siÄ™ na posiedzeniu Sejmu.
Na posiedzeniu Sejmu przeprowadza się pierwsze czytanie jeśli ustawa dotyczy:
·ð Podatków,
·ð Budżetu,
·ð Kodeksów,
·ð Wyborów,
·ð Organów paÅ„stwowych,
·ð Zmiany Konstytucji.
Ponadto Marszałek Sejmu może skierować każdą inną ustawę do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu.
Sejm uchwala ustawę zwykłą większością głosów przy obecności przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Uchwaloną przez Sejm ustawę Marszałek Sejmu przekazuje do Senatu.
Senat:
·ð Odrzuca caÅ‚Ä… ustawÄ™,
·ð Przyjmuje caÅ‚Ä… ustawÄ™,
·ð Wnosi poprawki,
·ð Nic nie robi.
Jeżeli w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za
uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm.
Senat przyjął uchwałę o odrzuceniu ustawy/uchwałę wnoszącą poprawki do ustawy:
Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważaj się za przyjętą
jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby
posłów.
Prezydent:
·ð Podpisuje ustawÄ™ i ogÅ‚asza jÄ… w  Dzienniku Ustaw [21 dni],
·ð Może wystÄ…pić do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego:
o ZGODNA: ma obowiÄ…zek podpisania,
o NIEZGODNA: Prezydent odmawia podpisania,
o NIEZGODNOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH PRZEPISÓW, KTÓRE NIE S
NIEROZERWALNIE ZWI
ZANE Z
USTAW
:
żð Może podpisać ustawÄ™ z pominiÄ™ciem tych niekonstytucyjnych przepisów,
żð Może skierować ustawÄ™ spowrotem do Sejmu w celu usuniÄ™cia niezgodnoÅ›ci.
o NIE JEST NIEZGODNA Z KONSTYTUCJ
.
·ð Odmowa podpisania ustawy  weto ustawodawcze.
TK  prewencyjna kontrola konstytucyjności ustaw.
WETO USTAWODAWCZE:
Umotywowany wniosek. Weto ma charakter zawieszający, gdyż Sejm może uchwalić ustawę w brzmieniu
dotychczasowym. Większością 3/5 głosów odrzuca weto prezydenckie.
Prezydent nie może jednocześnie zastosować:
·ð Weta i wniosku do TK,
·ð Sekwencyjnie weta i wniosku do TK  sÄ… to alternatywy.
Przesłanki:
·ð Weto  brak w Konstytucji; bÄ™dÄ… to wzglÄ™dy spoÅ‚eczne, polityczne, pozaprawne,
·ð TK  wniosek o niekonstytucyjność.
Konstytucja przewiduje szczególny tryb ratyfikacji umowy międzynarodowej o przeniesienie kompetencji na
rzecz X.
Sejm  bezwzględną większością głosów wybiera tryb ratyfikacji takiej umowy.
Dwa instrumenty:
·ð Ustawa,
·ð Referendum.
WYKA
AD II; 04.03.2014
Tryb szczególny  uchwała ustawy o zmianie Konstytucji:
Konstytucja RP z 1997 roku nie przewiduje trybu uchwalenia nowej konstytucji. Natomiast Konstytucja zawiera
procedurę uchwały ustawy o zmianie Konstytucji.
Projekt tej ustawy może wnieść:
·ð Grupa 1/5 posłów,
·ð Senat,
·ð Prezydent RP.
Nakaz uchwalenia ustawy w jednakowym brzmieniu przez Sejm i Senat (wykluczenie wnoszenia poprawek).
Senat ma 60 dni na rozpatrzenie ustawy.
UstawÄ™ o zmianie Konstytucji uchwala siÄ™:
·ð Sejm  wiÄ™kszoÅ›ciÄ… 2/3 gÅ‚osów przy obecnoÅ›ci co najmniej poÅ‚owy ustawowej liczby posłów,
·ð Senat  bezwzglÄ™dnÄ… wiÄ™kszoÅ›ciÄ… gÅ‚osów przy obecnoÅ›ci co najmniej poÅ‚owy ustawowej liczby senatorów.
Jeżeli zmiana dotyczy 1., 2., 12. rozdziału:
·ð 1.  zasady konstytucyjne,
·ð 2.  prawa i wolnoÅ›ci,
·ð 12.  zmiana Konstytucji.
Może być zarządzone referendum.
Z wnioskiem o zarządzenie referendum konstytucyjnego może wystąpić do Marszałka Sejmu:
·ð Grupa 1/5 posłów,
·ð Senat,
·ð Prezydent RP.
Marszałek Sejmu jest nim związany  musi takie referendum zarządzić w ciągu 60 dni.
Referendum konstytucyjne jest wiążące w każdym przypadku.
Ustawa budżetowa:
·ð Reguluje ona dochody i wydatki paÅ„stwa na okres caÅ‚ego roku.
·ð Uchwalona w szczególnym trybie.
Konstytucja wymaga, aby Rada Ministrów wniosła projekt ustawy budżetowej przynajmniej na 3 miesiące
przed końcem roku budżetowego.
Inicjatywa przysługuje wyłącznie RM.
Senat nie może odrzucić ustawy  ma 21 dni na rozpatrzenie.
Prezydent RP nie może odmówić podpisania (ale może wystąpić do TK o zbadanie z Konstytucją)  7 dni.
TK jest związany terminem  wyrok do 2 miesięcy.
Sejm: jeżeli w ciągu 4 miesięcy od przedłożenia projektu ustawy budżetowej nie przedłoży jej Prezydentowi RP
do podpisania, to Prezydent RP może skrócić kadencję Sejmu.
Ustawa o prowizorium budżetowym  jeżeli nie uchwalono budżetu ani w/w ustawy a rozpoczął się nowy rok
to rzÄ…d prowadzi gospodarkÄ™ finansowÄ… na podstawie projektu.
Klauzula pilności:
·ð Senat  14 dni,
·ð Prezydent RP  7 dni.
Nie można nałożyć dla projektów ustaw dotyczących:
·ð Podatków,
·ð Kodeksów,
·ð Wyborów,
·ð RegulujÄ…cych ustrój organów publicznych.
WYKA
AD III; 18.03.2014
UCHWAA
A:
·ð Może mieć charakter normatywny np.: Regulamin Sejmu,
·ð Może mieć charakter nienormatywny np.: uchwaÅ‚a o wyborze Rzecznika Praw Dziecka,
·ð Przyjmowane w dwóch czytaniach,
·ð Publikowane w  Monitorze Polskim .
FUNKCJA KONTROLNA SEJMU:
·ð Senat posiada pewne uprawnienia kontrolne, ale majÄ… one charakter symboliczny,
·ð Instrumenty:
o Konstruktywne wotum nieufności,
o Indywidualne wotum nieufności,
o Wotum zaufania.
·ð Wobec Rady Ministrów i podlegÅ‚ych jej organom:
o Interpelacje,
o Pytania poselskie, prawo złożenia przysługuje każdemu posłowi
o Zapytania poselskie.
Interpelacje składa się do Rady Ministrów i wnosi się je w sprawach o zasadniczym znaczeniu.
Adresat ma 21 dni na udzielenie odpowiedzi w formie pisemnej. Poseł może zażądać dodatkowej
odpowiedzi, jeśli nie jest usatysfakcjonowany. Marszałek Sejmu informuje o wpłyniętych
interpelacjach, odpowiedziach i ich braku.
Zapytania poselskie  sprawy o indywidualnym charakterze dotyczące polityki państwa. Wnosi się
je na piśmie. Adresat ma 21 dni na odpowiedz
.
Pytania w bieżących sprawach  wnoszone do godziny 2100 dnia poprzedzającego posiedzenia
Sejmu. Zadawane na posiedzeniach Sejmu. Marszałek Sejmu ustala ich kolejność. Podczas jednego
posiedzenia i w ramach porządku dnia składa się nie więcej niż 11 pytań. Osoba ma 2 minuty na
zadanie pytania a adresat ma 6 minut na odpowiedz
.
·ð Funkcja kontrolna wiąże siÄ™ z możliwoÅ›ciÄ… kontroli RzÄ…du przez komisje sejmowe:
o Sprawdza, czy ustawa jest stosowana,
o Sprawdza, jakie sÄ… problemy ze stosowaniem ustaw,
o Sprawdza, jakie wprowadzić nowelizacje,
o Formułuje:
żð Dezyderaty,
żð Opinie.
Dezyderat  postulat komisji w określonej sprawie, a adresatem jest Rada Ministrów,
Prezes NIK, Prezes NBP, Prokurator Generalny, Główny Inspektor Pracy. Adresat ma 30
dni na ustosunkowanie siÄ™ do postulatu komisji.
Opinia  komisja formułuje stanowisko w określonej sprawie i przedstawia je Radzie
Ministrów, Prezesowi NIK, Prezesowi NBP , Prokuratorowi Generalnemu, Głównemu
Inspektorowi Pracy, a także innym centralnym urzędom i instytucjom państwowym.
Wyżej wymienione organy są zobowiązane w ciągu 30 dni odpowiedzieć na taką opinię
komisji.
·ð Kontrola sensu stricto  w zwiÄ…zku z wprowadzeniem ustawy i wykonaniem ustawy wÅ‚aÅ›ciwe komisje
mogą przeprowadzać kontrole.
·ð Komisja ma prawo żądania informacji od ministrów i kierowników naczelnych organów paÅ„stwowych.
·ð Komisje mogÄ… wizytować oraz badać zakÅ‚ady i spółki z udziaÅ‚em Skarbu PaÅ„stwa, a także przedsiÄ™biorstwa
i inne instytucje państwowe.
·ð Absolutorium budżetowe:
o Forma kontroli wykonywania budżetu.
o Sejm uchwala budżet na rok kalendarzowy. Po zakończeniu roku kalendarzowego niezbędna jest
kontrola prawidłowości jego wykonania.
o Rada Ministrów przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wykonania budżetu w ciągu 5 miesięcy od
zakończenia roku budżetowego. Do tego sprawozdania dołącza się informacje o stanie zadłużenia
państwa. Merytoryczna praca nad wnioskiem o udzieleniu absolutorium budżetowego toczy się w
Komisji Finansów Publicznych.
o Ponadto niezbędna jest również opinia Najwyżej Izby Kontroli na temat wykonania budżetu. Sejm
w ciągu 90 dni od złożenia wniosku przez Radę Ministrów głosuje nad udzieleniem absolutorium
budżetowego.
o Sejm uchwala absolutorium budżetowe zwykłą większością głosów. Konstytucja nie przewiduje
żadnych sankcji dla Rady Ministrów, wobec której nie uchwalono wykonania budżetu.
·ð Komisje Å›ledcze.
·ð Sejm jako organ może podejmować:
o Rezolucje,
o Deklaracje,
o Apele,
o Oświadczenia.
FUNKCJA KREACYJNA SEJMU:
·ð Odnosi siÄ™ do takiego uprawnienia Parlamentu, które polega na powoÅ‚ywaniu organów paÅ„stwowych:
o Rada Ministrów.
·ð Sejm samodzielnie powoÅ‚uje:
o 15 sędziów Trybunału Konstytucyjnego,
o 16 członków Trybunału Stanu,
o Kolegium IPN,
o 3 członków Rady Polityki Pieniężnej,
o 2 członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
o 4 członków Krajowej Rady Sądownictwa.
·ð Na wniosek Prezydenta RP powoÅ‚uje:
o Prezesa NBP,
o Prezesa Rady IPN.
·ð Za zgodÄ… Senatu powoÅ‚uje:
o Prezesa IPN,
o Rzecznika Praw Obywatelskich,
o Rzecznika Praw Dziecka,
o Prezesa Najwyżej Izby Kontroli,
o Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.
·ð Na wniosek Prezesa Rady Ministrów PowoÅ‚uje:
o Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej.
ZGROMADZENIE NARODOWE:
·ð Wspólnie obradujÄ…cy Sejm i Senat.
·ð Kompetencje:
o Uchwala swój Regulamin,
o Odbiera przysięgę od Prezydenta RP,
o Stwierdza niezdolność Prezydenta RP do sprawowania władzy ze względu na stan zdrowia
(przeszkoda trwała),
o Podejmuje decyzję o postawieniu Prezydenta RP przed Trybunałem Stanu,
o Wysłuchuje orędzia Prezydenta RP.
·ð PrzewodniczÄ…cym jest MarszaÅ‚ek Sejmu; zastÄ™pcÄ… MarszaÅ‚ek Senatu.
INSTYTUCJA WYSA
UCHANIA PUBLICZNEGO:
Otwiera proces ustawodawczy na obywatela. Komisja sejmowa może zarządzić rozpatrywanie projektu ustawy
 publicznie . Komisja sejmowa informuje o możliwości wyrażania swoich opinii i stanowisk na temat ustawy.
Osoby zainteresowane muszą się zarejestrować i udowodnić swój interes prawny. Mogą w tym brać udział
również lobbyści. Komisja sejmowa zarządza instytucję wysłuchania publicznego przed merytorycznym
rozpatrywaniem projektu ustawy.
WYKA
AD IV; 02.04.2014
Prezydent jest dualistycznym organem władzy wykonawczej:
·ð Jego pozycjÄ™ ustrojowÄ… wyznaczajÄ… zasady podziaÅ‚u wÅ‚adzy (art.10 Konstytucji) i zasada parlamentarno-
gabinetowej formy rządów.
·ð Art.126 Konstytucji wyznacza zadania ustrojowe prezydenta.
Najważniejsze funkcje ustrojowe:
·ð czuwa nad przestrzeganiem konstytucji;
·ð sprawuje kontrolÄ™ prewencyjnÄ…  zÅ‚ożenie wniosku wstÄ™pnego do TK o zbadanie zgodnoÅ›ci ustawy z
konstytucją, pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS i TK;
·ð stoi na straży bezpieczeÅ„stwa i suwerennoÅ›ci paÅ„stwa oraz niepodzielnoÅ›ci i nienaruszalnoÅ›ci jego
terytorium.
Nie są one kompetencjami, ponieważ zgodnie z art.126 ust.3 Prezydent wykonuje powyższe zadania ,,(...) w
zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach. 
Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych na 5 letnią kadencję,
kandydat musi mieć 35 lat i poparcie 100 000 obywateli. Kadencja Prezydenta rozpoczyna się z chwilą złożenia
przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym. Po tym wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki.
Opróżnienie urzędu prezydenta (trwałe przeszkody w sprawowaniu zadań):
·ð Å›mierć,
·ð zrzeczenie siÄ™ urzÄ™du,
·ð stwierdzenie nieważnoÅ›ci wyboru,
·ð wyrok TS prowadzÄ…cy do zÅ‚ożenia z urzÄ™du prezydenta,
·ð stwierdzenie trwaÅ‚ej niezdolnoÅ›ci do sprawowania urzÄ™du ze wzglÄ™du na stan zdrowia przez Zgromadzenie
Narodowe większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków.
Marszałek Sejmu musi wystąpić do TK w związku o stwierdzenie przemijającej przeszkody i Trybunał powierza
marszałkowi funkcje Prezydenta z chwilą postawienia przed TS  zawieszenie kadencji. Marszałek Sejmu,
zastępujący, może wykonywać wszystkie uprawnienia i obowiązki z wyjątkiem kompetencji skrócenia kadencji
Sejmu.
Uprawnienia Prezydenta wobec Sejmu, rządu, władzy sądowniczej:
·ð zarzÄ…dza wybory;
·ð zwoÅ‚uje pierwsze posiedzenie nowo wybranych Sejmu i Senatu;
·ð ma wÅ‚adzÄ™ ustawodawczÄ…;
·ð może wnieść poprawki w postÄ™powaniu ustawodawczym;
·ð desygnuje, powoÅ‚uje i odwoÅ‚uje RM na wniosek Prezesa RM;
·ð może wystÄ…pić z wnioskiem o pociÄ…gniÄ™cie czÅ‚onków rzÄ…du do odpowiedzialnoÅ›ci przed TS;
·ð przyjmuje dymisjÄ™ rzÄ…du;
·ð współpracuje z Prezesem RM i wÅ‚aÅ›ciwym ministrem, wykonujÄ…c konstytucyjne zadania;
·ð powoÅ‚uje sÄ™dziów na wniosek KRS;
·ð powoÅ‚uje Prezesa TK, Prezesa NSA, Prezesa SÄ…du Najwyższego spoÅ›ród dwoch; kandydatów
przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne tego sądu.
Uprawnienia prezydenta w zakresie stosunków międzynarodowych:
·ð ratyfikuje i wypowiada umowy miÄ™dzynarodowe, przed ratyfikacjÄ… może wystÄ…pić do TK o stwierdzenie
niezgodności z Konstytucją;
·ð ma prawo czynnej i biernej legacji, współdziaÅ‚a tu z ministrem spraw zagranicznych;
·ð stoi na straży bezpieczeÅ„stwa paÅ„stwa.
Uprawnienia w zakresie Sił Zbrojnych:
·ð Zwierzchnik SiÅ‚ Zbrojnych, ale w czasie pokoju zwierzchnictwo sprawuje za pomocÄ… ministra obrony
narodowej;
·ð mianuje Szefa Sztabu Generalnego;
·ð na czas wojny mianuje Naczelnego DowódcÄ™ SiÅ‚ Zbrojnych;
·ð na wniosek ministra obrony narodowej mianuje na stopieÅ„ oficerski i generalny.
W zakresie bezpieczeństwa narodowego dysponuje organem doradczym, Radą Bezpieczeństwa Narodowego.
Prezydent zarządza powszechną lub częściową mobilizację na wniosek Prezesa RM. Na jego wniosek zarządza
też użycie sił zbrojnych do obrony RP.
Prezydent zarzÄ…dza stan wojny:
·ð Jeżeli Sejm nie może siÄ™ zebrać na posiedzenie zarzÄ…dza w formie rozporzÄ…dzenia stan wyjÄ…tkowy i stan
wojenny.
·ð Stan wojenny zarzÄ…dza siÄ™ w razie zewnÄ™trznego zagrożenia paÅ„stwa, zbrojnej napaÅ›ci na terytorium RP
bÄ…dz
jeżeli z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Stan
wojenny zarządza na wniosek RM na całości lub na części terytorium.
·ð Stan wyjÄ…tkowy w razie zagrożenia ustroju konstytucyjnego paÅ„stwa, bezpieczeÅ„stwa obywateli lub
porządku publicznego. Na wniosek RM może zarządzić na całości lub części terytorium, na okres nie dłuższy
niż 90 dni. Może być przedłużony tylko raz na okres 60 dni za zgodą sejmu.
Odpowiedzialność Prezydenta:
·ð nie ponosi odpowiedzialnoÅ›ci ani przed sejmem ani przed Zgromadzeniem Narodowym;
·ð ponosi odpowiedzialność przed TrybunaÅ‚em Stanu.
Zakres przedmiotowy odpowiedzialności obejmuje naruszenie Konstytucji lub ustaw (nazywamy to deliktem
konstytucyjnym), a także obejmuje odpowiedzialność za przestępstwa  Prezydent, gdy sfałszuje dokumenty
będzie ponosić odpowiedzialność przed TS.
Wniosek wstępny o postawienie prezydenta w stan oskarżenia przed TS wnosi 140 członków Zgromadzenia
Narodowego. Zgodę na postawienie prezydenta wyraża ZN większością 2/3 ustawowej liczby członków. Z
chwilą postawienia w stan oskarżenia jego funkcja zostaje zawieszona.
WYKA
AD V; 29.04.2014
Rada Ministrów  kolegialny organ władzy wykonawczej.
·ð Egzekutywa monistyczna  system prezydencki.
·ð Egzekutywa dualistyczna  system parlamentarno-gabinetowy.
Rozdział VI Konstytucji reguluje pozycję ustrojową Rady Ministrów.
Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.
Ä…ð realizacja wszelkich istotnych spraw z punktu widzenia paÅ„stwa i spoÅ‚eczeÅ„stwa
Domniemanie kompetencji  do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych
organów państwowych i samorządu terytorialnego.
Rada Ministrów kieruje administracją rządową.
W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:
·ð zapewnia wykonanie ustaw,
·ð wydaje rozporzÄ…dzenia,
·ð koordynuje i kontroluje prace organów administracji rzÄ…dowej,
·ð chroni interesy Skarbu PaÅ„stwa,
·ð uchwala projekt budżetu paÅ„stwa,
·ð kieruje wykonaniem budżetu paÅ„stwa oraz uchwala zamkniÄ™cie rachunków paÅ„stwowych i sprawozdanie z
wykonania budżetu,
·ð zapewnia bezpieczeÅ„stwo wewnÄ™trzne paÅ„stwa oraz porzÄ…dek publiczny,
·ð zapewnia bezpieczeÅ„stwo zewnÄ™trzne paÅ„stwa,
·ð sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi paÅ„stwami i organizacjami
międzynarodowymi,
·ð zawiera umowy miÄ™dzynarodowe wymagajÄ…ce ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy
międzynarodowe,
·ð sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronnoÅ›ci kraju oraz okreÅ›la corocznie liczbÄ™ obywateli
powoływanych do czynnej służby wojskowej,
·ð okreÅ›la organizacjÄ™ i tryb swojej pracy.
Skład Rady Ministrów:
·ð Prezes Rady Ministrów,
·ð Ministrowie,
·ð Wiceprezesi,
·ð PrzewodniczÄ…cy okreÅ›lonych w ustawach komitetów.
Kategorie ministrów:
·ð resortowi (dziaÅ‚owi):
Øð rozporzÄ…dzenia,
Øð zarzÄ…dzenia.
·ð  bez teki :
Øð brak kompetencji.
Minister Obrony Narodowej oraz Minister Sprawiedliwości  te urzędy muszą zostać utworzone:
1) zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi RP w czasie pokoju,
2) członkostwo w KRS.
Wiceprezes:
1) Najczęściej koalicjant,
2) Ważny minister np.: finansów,
3) Nie musi mieć teki ministra,
4) Nie posiadają własnych kompetencji  wykonują zadania przypisane przez Prezesa RM; najczęściej
przewodniczenie posiedzeniach RM.
Prezes Rady Ministrów:
·ð reprezentuje RadÄ™ Ministrów,
·ð kieruje pracami Rady Ministrów,
·ð wydaje rozporzÄ…dzenia,
·ð zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i okreÅ›la sposoby jej wykonywania,
·ð koordynuje i kontroluje pracÄ™ czÅ‚onków Rady Ministrów,
·ð sprawuje nadzór nad samorzÄ…dem terytorialnym w granicach i formach okreÅ›lonych w Konstytucji i
ustawach,
·ð jest zwierzchnikiem sÅ‚użbowym pracowników administracji rzÄ…dowej.
Ministrowie podlegają kontroli ze strony RM, gdyż RM może uchylić rozporządzenie ministrów.
RM podejmuje decyzje na posiedzeniach. Posiedzenia odbywają się w stałych terminach w trybie poufnym.
Uczestniczą w nich wszyscy członkowie RM oraz osoby zaproszone. Przewodniczy mu Prezes RM i ustala
porzÄ…dek obrad.
·ð Budżet uchwalany jest w formie uchwaÅ‚y.
·ð Decyzja podejmowana jest poprzez uzgodnienie stanowisk.
·ð GÅ‚osowanie  wiÄ™kszość gÅ‚osów. W przypadku remisu  decydujÄ…cy gÅ‚os ma przewodniczÄ…cy.
Droga obiegowa (kurenda):
·ð rozsyÅ‚ana każdemu czÅ‚onkowi RM,
·ð każdy przedstawia w odpowiednim czasie swoje stanowisko.
PROCEDURA TWORZENIA:
ETAP I
·ð desygnacja Premiera przez Prezydenta RP,
·ð powoÅ‚anie Prezesa RM wraz z pozostaÅ‚ymi czÅ‚onkami,
·ð wotum zaufania (inwestytura) Ä…ð poprzedzone expose; bezwzglÄ™dna wiÄ™kszość gÅ‚osów przy obecnoÅ›ci co
najmniej połowy ustawowej liczby posłów,
·ð rzÄ…d wiÄ™kszoÅ›ciowy.
ETAP II
·ð Sejm wybiera Prezesa RM i pozostaÅ‚ych czÅ‚onków,
·ð Prezydent powoÅ‚uje rzÄ…d.
ETAP III
·ð rzÄ…d mniejszoÅ›ciowy,
·ð powoÅ‚uje Prezydent,
·ð wotum zaufania  zwykÅ‚a wiÄ™kszość gÅ‚osów,
·ð skrócenie kadencji Sejmu.
Przesłanki dymisji RM:
·ð na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu,
·ð odmowa wotum zaufania,
·ð wyrażenie wotum nieufnoÅ›ci,
·ð rezygnacja Prezesa RM.
Organy wewnętrzne RM nie są obligatoryjne. Prezes RM może je tworzyć w drodze rozporządzenia. Mają
charakter pomocniczy:
·ð staÅ‚e komitety,
·ð komitety do okreÅ›lonej sprawy,
·ð rady,
·ð zespoÅ‚y.
Komisje wspólne  są formą przedstawicielstwa różnych grup społecznych w celu ustalenia jednego
stanowiska:
·ð komisja rzÄ…du i Episkopatu,
·ð komisja rzÄ…du, zwiÄ…zków zawodowych i pracowników.
Przy RM działa Rządowe Centrum Legislacji. Powstają tam rządowe akty normatywne. Koordynuje pracę
między ministrami.
Rada Legislacyjna ustala zasady techniki prawodawczej. Wyraża opinię zgodności aktów rządowych z
Konstytucją. W jej skład wchodzą profesorowie prawa.
Obsługą Prezesa RM zajmuje się Kancelaria Prezesa RM.
Odpowiedzialność polityczna realizowana jest przed Sejmem. Obejmuje politykę wewnętrzną, zewnętrzną i
zagranicznÄ…. Jest ona:
1) zbiorowa,
2) indywidualna.
Instrumenty zbiorowej odpowiedzialności:
1) konstruktywne wotum nieufności,
2) wotum zaufania,
3) absolutorium budżetowe.
Konstruktywne wotum nieufności:
·ð grupa 46 osób kieruje wniosek do Sejmu o odwoÅ‚anie Prezesa RM,
·ð musi zawierać imiennie wskazanego nastÄ™pcÄ™,
·ð bezwzglÄ™dna wiÄ™kszość ustawowej liczby posłów.
Wotum zaufania:
·ð Prezes RM może wystÄ…pić do Sejmu o jego udzielenie,
·ð zwykÅ‚a wiÄ™kszość gÅ‚osów,
·ð wystÄ™puje przy tworzeniu rzÄ…du.
Absolutorium budżetowe:
·ð udziela siÄ™ RM w celu skwitowania budżetu,
·ð brak sankcji.
WYKA
AD VI; 13.05.2014
WA
ADZA S
DOWNICZA
WÅ‚adzÄ™ sÄ…downiczÄ… w Polsce sprawujÄ…:
1. SÄ…dy,
2. Trybunały:
a. Trybunał Konstytucyjny,
b. Trybunał Stanu.
W państwie demokratycznym ważny jest Trybunał Konstytucyjny, ponieważ państwo demokratyczne to takie,
które opiera się na Konstytucji. Trybunał stoi na straży konstytucyjnych praw i wolności każdego człowieka i
obywatela.
Podstawowym instrumentem ochrony praw i wolności jest prawo do sądu.
SÄ…dy:
·ð Powszechne,
·ð Wojskowe,
·ð Administracyjne,
·ð SÄ…d Najwyższy.
Domniemanie kompetencji na rzecz sądów powszechnych, jeśli ustawa nie zastrzega kognicji sądów
administracyjnych.
W ramach sądów powszechnych, działają:
·ð SÄ…dy rejonowe,
·ð SÄ…dy okrÄ™gowe,
·ð SÄ…dy apelacyjne.
Sądy rejonowe  każdy z tych sądów podzielony jest na wydziały:
·ð Obligatoryjnie: karny i cywilny.
·ð Fakultatywnie: rodzinny, administracyjny, gospodarczy.
Sądy okręgowe:
·ð Obligatoryjnie: karny i cywilny.
·ð Fakultatywnie: rodzinny, administracyjny, gospodarczy.
Sądy Okręgowe w Warszawie:
·ð SÄ…d Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
·ð SÄ…d Rejestrowy,
·ð SÄ…d Znaków Towarowych.
Organy sądów:
·ð Prezes,
·ð Kolegium,
·ð Dyrektor SÄ…du.
S
DY ADMINISTRACYJNE
·ð Wojewódzkie SÄ…dy Administracyjne,
·ð Naczelny SÄ…d Administracyjny:
o Izba Ogólnoadministracyjna,
o Izba Finansowa,
o Izba Gospodarcza.
S
DY WOJSKOWE
·ð PojÄ™cie okrÄ™gu wojskowego.
·ð SÄ…d Najwyższy ma IzbÄ™ WojskowÄ….
S
D NAJWYŻSZY
·ð Sprawuje nadzór nad orzecznictwem sÄ…dów powszechnych.
·ð Rozpatruje skargi kasacyjne.
·ð Rozpatruje pytania prawne.
·ð Stwierdzanie ważnoÅ›ci wyborów.
Dzieli siÄ™ na:
·ð IzbÄ™ CywilnÄ…,
·ð IzbÄ™ KarnÄ…,
·ð IzbÄ™ Pracy,
·ð IzbÄ™ UbezpieczeÅ„ SpoÅ‚ecznych,
·ð IzbÄ™ Spraw Publicznych,
·ð IzbÄ™ WojskowÄ….
Pracami kieruje Prezes Sądu, wybierany na 6-letnią kadencję przez Prezydenta spośród dwóch kandydatów.
ZASADY S
DOWNICTWA W POLSCE
1. Zasada niezawisłości sędziów  sędzia powinien reprezentować obiektywną postawę w sporze sądowym,
powinien być bezstronny wobec stron i przedmiotu procesu.
a. Wyłączenie sędziego.
2. Niezależność sądu  przejawia się w niezależności sądów od władzy wykonawczej i ustawodawczej.
3. Nieusuwalność  gdy brak pracy, przechodzi w stan spoczynku. Na mocy orzeczenia sądu dyscyplinarnego
 zwolnienie ze stanowiska; przeniesienie na inne stanowisko. Przeniesienie do innego sądu może być
podyktowane zmianami w ustroju sądów lub zmianą granic sądu.
4. Podleganie sędziów ustawie i Konstytucji  sędzia nie ma szefa  jego szefem jest prawo.
5. Dwuinstancyjność postępowania  tylko nie w Trybunale Konstytucyjnym  tam sądzi się prawo, a nie
człowieka. Międzynarodowy Trybunał Praw Człowieka  postępowanie dwuinstancyjne.
6. Udział czynnika społecznego  w postaci ławników.
GWARANCJE NIEZAWISA
OÅšCI S
DZIOWSKIEJ:
1. Powoływanie na czas nieokreślony przez Prezydenta na wniosek KRS.
2. Immunitet formalny i niematerialny.
3. Brak szefa/przełożonego  podleganie Konstytucji.
4. Apolityczność i apartyjność.
5. Godne wynagrodzenie sędziego.
Na straży niezawisłości i niezależności sądów stoi Krajowa Rada Sądownictwa. KRS nie jest organem
samorządu sędziowskiego.
Skład Krajowej Rady Sądownictwa:
Krajowa Rada Sądownictwa składa się z 25 członków (art. 187 ust. 1 Konstytucji):
·ð Pierwszego Prezesa SÄ…du Najwyższego, Prezesa Naczelnego SÄ…du Administracyjnego oraz Ministra
Sprawiedliwości (wchodzą w skład KRS z urzędu, na czas sprawowania funkcji),
·ð jednej osoby powoÅ‚anej przez Prezydenta Rzeczypospolitej,
·ð piÄ™tnastu czÅ‚onków wybranych spoÅ›ród sÄ™dziów: SÄ…du Najwyższego (dwóch), sÄ…dów apelacyjnych
(dwóch), sądów administracyjnych (dwóch), sądów okręgowych (ośmiu) i sądów wojskowych (jeden),
·ð czterech czÅ‚onków wybranych przez Sejm spoÅ›ród posłów oraz dwóch czÅ‚onków wybranych przez Senat
spośród senatorów.
Kompetencje Krajowej Rady SÄ…downictwa::
·ð DotyczÄ…ce aktów prawnych regulujÄ…cych ustrój wÅ‚adzy sÄ…downiczej:
o podejmowanie uchwał w sprawach wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie
zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej aktów normatywnych w zakresie dotyczącym
niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
·ð DotyczÄ…ce powoÅ‚ywania Prokuratora Generalnego:
o rozpatrywanie i ocena kandydatur do pełnienia urzędu Prokuratora Generalnego a następnie
przedstawienie Prezydentowi RP jednego kandydata (drugiego przedstawia Krajowa Rada
Prokuratorów).
·ð DotyczÄ…ce powoÅ‚ywania sÄ™dziów:
o rozpatrywanie i ocena kandydatur do pełnienia urzędu sędziowskiego oraz przedstawianie
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wniosków o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym,
Naczelnym Sądzie Administracyjnym, sądach powszechnych, wojewódzkich sądach
administracyjnych i sÄ…dach wojskowych,
o wyrażanie opinii w sprawie powołania i odwołania prezesów i wiceprezesów sądów
powszechnych i sądów wojskowych,
o rozpatrywanie wystąpień sędziów w stanie spoczynku o powrót na stanowisko sędziowskie,
o rozpatrywanie wniosków o przeniesienie sędziów w stan spoczynku, wyrażanie zgody na dalsze
zajmowanie stanowiska przez sędziów, którzy ukończyli 65 rok życia.
·ð DotyczÄ…ce spraw dyscyplinarnych:
o występowanie do Rzecznika Dyscyplinarnego z żądaniami wszczynania postępowań
dyscyplinarnych w stosunku do sędziów oraz odwoływanie się od wyroków sądów
dyscyplinarnych pierwszej instancji,
o wybór Rzecznika Dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych,
o uchwalanie zbioru zasad etyki zawodowej sędziów i czuwanie nad ich przestrzeganiem,
o przeprowadzenie wizytacji sądu lub lustracji pracy sędziego, którego indywidualna sprawa
podlega rozpatrzeniu przez RadÄ™.
TRYBUNAA
KONSTYTUCYJNY:
·ð Organ kolegialny,
·ð SkÅ‚ada siÄ™ z 15 sÄ™dziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spoÅ›ród osób wyróżniajÄ…cych siÄ™
wiedzÄ… prawniczÄ….
·ð SÄ™dziÄ… TrybunaÅ‚u może zostać osoba posiadajÄ…ca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska
sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. warunek co najmniej 10-
letniego stażu pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania przez co najmniej 10 lat
zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza).
·ð Orzeczenia TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego majÄ… moc powszechnie obowiÄ…zujÄ…cÄ… i sÄ… ostateczne. PodlegajÄ…
niezwłocznemu ogłoszeniu w organie (wydawnictwie) urzędowym, w którym akt normatywny był
ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej
Polskiej "Monitor Polski".
·ð Orzeczenie TrybunaÅ‚u wchodzi w życie z dniem ogÅ‚oszenia, jednak TrybunaÅ‚ może okreÅ›lić inny termin
utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego (osiemnaście miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi
o inny akt normatywny  dwanaście miesięcy).
Do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego należy:
·ð orzekanie w sprawach zgodnoÅ›ci ustaw i umów miÄ™dzynarodowych z KonstytucjÄ… (w tym wypadku z
KonstytucjÄ… z 1997 roku),
·ð orzekanie w sprawach zgodnoÅ›ci ustaw z ratyfikowanymi umowami miÄ™dzynarodowymi, których
ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
·ð orzekanie w sprawach zgodnoÅ›ci przepisów prawa wydawanych przez centralne organy paÅ„stwowe z
Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
·ð rozpatrywanie skarg konstytucyjnych,
·ð rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiÄ™dzy centralnymi konstytucyjnymi organami paÅ„stwa,
·ð orzekanie o zgodnoÅ›ci z KonstytucjÄ… celów lub dziaÅ‚alnoÅ›ci partii politycznych,
·ð rozstrzyganie o przejÅ›ciowej niemożnoÅ›ci sprawowania urzÄ™du przez Prezydenta Rzeczypospolitej na
wniosek Marszałka Sejmu (tylko w wypadku niemożności zawiadomienia przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu) i powierzanie Marszałkowi Sejmu
tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej,
·ð rozpatrywanie pytaÅ„ prawnych skierowanych przez sÄ…dy (art. 193 Konstytucji).
Zasada ograniczonej legitymacji  kompetencja do zaskarżenia aktów normatywnych dotyczących spraw
objętych zakresem działania tych podmiotów:
·ð KRS (niezawiÅ‚ość, niezależność sÄ™dziów),
·ð Organy stanowiÄ…ce samorzÄ…du terytorialnego,
·ð KoÅ›cioÅ‚y i zwiÄ…zki wyznaniowe,
·ð Ogólnokrajowe organy zwiÄ…zków zawodowych oraz ogólnokrajowe wÅ‚adze organizacji pracodawców i
organizacji zawodowych.
WYKA
AD VII; 27.05.2014
SKARGA KONSTYTUCYJNA:
Subsydiarny środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności. Uruchamiamy ją dopiero wtedy, jeżeli
dysponujemy ostatecznym/prawomocnym wyrokiem/innym postanowieniem (po wyczerpaniu toku
instancyjnego).
Nie zmierza do skasowania wyroku sÄ…dowego.
Każdy może złożyć skargę:
·ð Osoba fizyczna,
·ð Osoba prawna.
Osoby prawa publicznego nie mogą składać skarg konstytucyjnych.
Podstawą skargi jest zarzut naruszenia konstytucyjnych praw i wolności.
Przedmiotem skargi jest ustawa lub inny akt normatywny.
Inny akt normatywny  dla naruszenia nie ma znaczenia, jaki jest to akt. SK 45/09 otwiera drogę do zaskarżania
uchwał organów samorządu terytorialnego.
Wyczerpanie toku instancyjnego:
·ð Prawo cywilne  orzeczenie w II instancji;
·ð Prawo karne  orzeczenie w II instancji;
·ð Prawo administracyjne  wyrok/rozstrzygniÄ™cie NSA.
Nie ma obowiązku wniesienia skargi kasacyjnej/kasacji do Sądu Najwyższego!
Wnosi się ją w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia ostatecznego rozstrzygnięcia/prawomocnego
wyroku/ostatecznej decyzji/
Przechodzi kontrolÄ™ formalnÄ….
Postępowanie przed TK:
·ð TK nie dziaÅ‚a z urzÄ™du; dziaÅ‚a na wniosek;
·ð Kontradyktoryjność procesu  dwie strony; wnioski dowodowe; przytaczanie argumentów; TK nie jest
związany wnioskami dowodowymi; można powoływać biegłych, świadków;
·ð Prawda materialna  nie jest zwiÄ…zany argumentacjÄ… stron; poszukuje rozstrzygniÄ™cia sprawy; stwierdza
(nie)zgodność; rozpoznaje wszystkie istotne dla sprawy okoliczności;
·ð Jednoinstancyjność;
·ð Przepisy postÄ™powania cywilnego,
·ð BezpÅ‚atność.
TK orzeka w składach:
·ð 3-osobowym,
·ð 5-osobowym,
·ð PeÅ‚nym (co najmniej 9 sÄ™dziów).
1) Wydaje wyroki na rozprawach,
2) ZwiÄ…zany granicami wniosku/skargi/pytania prawnego,
3) Niejawna narada,
4) Sędzia, który się nie zgadza, może złożyć zdanie odrębne.
Zdanie odrębne (votum separatum) może być wniesione do rozstrzygnięcia (sędzia nie aprobuj wyroku), ale
także do uzasadnienia (sędzia zgadza się z sentencją, ale nie zgadza się z przytoczonymi argumentami).
Wyroki:
·ð Zgodność z KonstytucjÄ…,
·ð Skarga konstytucyjna,
·ð Partie polityczne [k.p.k.].
Postanowienia:
·ð Spory kompetencyjne,
·ð Przeszkoda Prezydenta RP,
·ð Inne sprawy.
Rodzaje wyroków:
·ð Afirmatywne (zgodność z KonstytucjÄ…),
·ð Negatywne (niezgodność z KonstytucjÄ…),
·ð Interpretacyjne (art. X w rozumieniu& jest& ),
·ð Zakresowe (art. X w zakresie& jest& ),
·ð Aplikacyjne (rozstrzyga o skutkach stwierdzonej niekonstytucyjnoÅ›ci),
·ð Nieadekwatność wzorca kontroli (zakresy przepisów nie pokrywajÄ… siÄ™).
Publikowane w tym dzienniku, w którym został ogłoszony akt normatywny. Jeśli  nigdzie to orzeczenie ogłasza
siÄ™ w  Monitorze Polski .
TRYBUNAA
STANU
Sąd o szczególnym znaczeniu dla państwa, ponieważ odpowiadają przed nim najważniejsi urzędnicy.
KTO? ZA CO? WNIOSEK WST
PNY GA
OSOWANIE
Prezydent RP delikt + przestępstwa 144 członków Z.N. 2/3 ustawowej liczby
członków Z.N.
Prezes RM i ministrowie delikt + przestępstwa w Prezydent RP, 3/5 ustawowej liczby
związku z posiadanym posłów
115 posłów
stanowiskiem
Prezes NBP delikt + karna (akcesoryjnie) Prezydent RP, bezwględna
większość głosów przy
Członkowie KRRiT 115 posłów,
obecności co najmniej
Prezes NIK
połowy ustawowej
Komisja śledcza
Kierownicy ministerstw
liczby posłów
Naczelny Dowódca Sił
Zbrojnych
Posłowie i senatorowie naruszenie regulacji Marszałek Sejmu, bezwzględna
antykorupcyjnej większość głosów przy
Marszałek Senatu
obecności co najmniej
połowy ustawowej
liczby
posłów/senatorów
Odpowiedzialność karna jest także odpowiedzialnością akcesoryjną, jeżeli w uchwale o pociągnięciu do
odpowiedzialności uznano to za celowe.
Delikt konstytucyjny  czyn niebędący przestępstwem, polegający na naruszeniu Konstytucji lub ustaw w
związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania; choćby nieumyślnie popełniony.
Na ręce Marszałka składa się wniosek spełniający wymagania aktu oskarżenia. Przechodzi on kontrolę formalną
i trafia do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w Sejmie. KOK wszczyna postępowanie, ocenia zasadność
wniosku  nazywane  śledztwem sejmowym (powoływanie świadków, przesłuchiwanie, powoływanie biegłych
i ekspertów).
Prace kończą się sprawozdaniem.
TS orzeka w II instancjach:
1) Przewodniczący + 4 członków
2) Przewodniczący + 6 członków
Udział obrońcy jest przymusowy. Skarga kasacyjna nie przysługuje.
Kary TS:
·ð UsuniÄ™cie z urzÄ™du,
·ð Kary kodeksu karnego,
·ð Utrata czynnego i biernego prawa wyborczego,
·ð Zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub peÅ‚nienia funkcji zwiÄ…zanej ze szczególnÄ…
odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych,
·ð Utrata orderów, odznaczeÅ„, tytułów honorowych.
Kary te orzeka siÄ™ na czas od 2 do 10 lat.
Art.107  utrata mandatu.
TS może poprzestać na uznaniu winy oskarżonego, ze względu na znikomą szkodliwość społeczną
czynu/okoliczności szczególne.
Jeśli po nadaniu biegu wnioskowi wstępnemu, a przed podjęciem uchwały, upłynie kadencja Sejmu, to
postępowanie trwa dalej w nowej kadencji.