2. Rynek pracy jest miejscem, na którym spotykają się pracownicy oferujący świadczenie swojej pracy (gospodarstwa domowe) z przedsiębiorstwami, które poszukują pracowników, aby wytwarzać towary i usługi.

3. Istnieje kilka podziałów rynku pracy:

• podział według statusu prawnego pracy:

  • rynek oficjalny - gdy osoba pracuje zgodnie z prawem, a z jej płacy pobiera się składki ZUS, składki zdrowotne, itp.

  • szara strefa czyli tzw. praca na czarno

• podział według zasięgu rynku pracy:

  • lokalny - praca w niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania (do 60-70 km)

  • regionalny - dotyczący całego regionu (np. województwo)

  • krajowy - dotyczący całego kraju

  • zagraniczny - praca poza granicami kraju ojczystego

4. Rynek pracy jest mechanizmem gospodarczym, który reguluje wielkość podaży pracy (ilość pracy, którą oferują pracownicy) i popyt na pracę (ilość pracy, której potrzebują przedsiębiorstwa).

5. Rynek pracy znajduje się w równowadze, kiedy podaż i popyt pracy są równe, co następuje przy określonym poziomie płacy realnej. Jeśli podaż pracy przewyższa popyt - pojawia się bezrobocie.

6. Bezrobocie oznacza sytuację, kiedy część osób poszukujących pracy nie może jej znaleźć. Jest ono zatem stanem gospodarki, w którym część zasobów pracy pozostaje niewykorzystana.

Zatrudnienie to rodzaj aktywności zawodowej, wyrażający się w odpłatnym zaangażowaniu sił i umiejętności ludzkich (kapitału ludzkiego) w działalność podmiotu gospodarczego.

Na rynku pracy, tak jak w przyrodzie, nic nie ginie. Nie ma możliwości, aby jakaś osoba pozostawała bez statusu, określającego miejsce na rynku pracy, co widać na schemacie.

Strzałki wyznaczają kierunek przepływów siły roboczej. Od razu widzimy, że można utracić zatrudnienie bez zasilania grona bezrobotnych lub opuszczenia zasobu pracy (numer 1). Sytuacja ta ma miejsce, kiedy następuje bezpośrednia zmiana jednej pracy na inną.

Funkcjonowanie rynku pracy zależy od istniejących w danym kraju instytucji i przepisów regulujących świadczenie pracy. Należą do nich prawo pracy, wysokość pozapłacowych kosztów pracy, dostępność transferów dla osób bezrobotnych i biernych zawodowo, efektywność pośrednictwa pracy, itp. To, na ile sprawnie działa rynek pracy, zależy od jego elastyczności.

7. Rynek pracy jest tym bardziej elastyczny:

- im bardziej elastyczne jest prawo pracy (np. dające dużo swobody w zakresie zatrudniania i zwalniania pracowników)

- im bardziej powszechna jest praca w elastycznym wymiarze czasowym

- im mniej ustawodawstwo ingeruje w kształtowanie się płac (nie narzucając np. wysokiej płacy minimalnej)

- im mniej proces negocjacji płacowych zakłócony jest przez żądania związków zawodowych.

Mierzy się to za pomocą szeregu wskaźników.

Rynek pracy ulega ciągłym zmianom. Z jednej strony, pracownicy odchodzą do grupy biernych zawodowo – przechodzą na emerytury, kształcą się albo wolą wykonywać prace domowe i opiekować się dziećmi. Z kolei inni pracownicy zmieniają swoje zajęcie. Część z nich traci pracę i o ile aktywnie poszukuje nowego zatrudnienia - zasila szeregi bezrobotnych. Bezrobotnymi stają się także osoby dotąd bierne zawodowo, które bez sukcesu podjęły poszukiwanie pracy. Używając pojęć ekonomicznych, bezrobocie można podzielić w następujący sposób

8. na bezrobocie strukturalne, frykcyjne, koniunkturalne i klasyczne.

Bezrobocie strukturalne jest spowodowane niedostosowaniem podaży pracy do popytu na pracę, np.: zbyt niskimi lub nieodpowiednimi kwalifikacjami osób poszukujących pracy.

Bezrobocie frykcyjne, którego źródłem są ciągle zmiany na rynku pracy, np.: gdy piekarz idzie do lepiej płatnej pracy w innej piekarni.

Bezrobocie koniunkturalne (keynsowskie) - wynika z niedostatecznego popytu na pracę. Powstaje w sytuacji, gdy produkcja danej gospodarki nie osiąga swego poziomu potencjalnego, przy którym czynniki produkcji są w pełni wykorzystane.

Bezrobocie klasyczne – wynika ze sztucznego ustalania płac powyżej poziomu równoważącego popyt z podażą na rynku pracy. Może mieć to dwie przyczyny: działalność związków zawodowych lub ustawodawstwo, które określa np. płace minimalne.

9. A teraz kilka słów o pozostałych pojęciach, które łączą się z pojęciem rynku pracy.

10. Stopa bezrobocia to stosunek liczby ludzi szukających zatrudnienia do zasobu siły roboczej (ogółu pracujących i bezrobotnych poszukujących pracy). W październiku 2010 r. dla Polski stopa bezrobocia wyniosła 9,7 %.

11. Wydajność pracy to produkcja wytwarzana w określonym czasie przez jednego pracującego. Jest ona jedną z najważniejszych miar określających poziom rozwoju gospodarczego oraz konkurencyjność przedsiębiorstw.

Klin podatkowy to koszty pozapłacowe powodujące wzrost kosztów pracy wskutek doliczenia do płacy otrzymywanej przez pracownika podatków i innych kosztów pozapłacowych.

Płaca jest wynagrodzeniem, które uzyskuje gospodarstwo domowe od przedsiębiorstwa za to, że jego praca wykorzystana jest w procesie produkcji. Innymi słowy, płaca jest ceną pracy.

12. Koszty pracy to łączne obciążenia ponoszone przez pracodawcę w związku z zatrudnianiem pracowników. Obejmują nie tylko wynagrodzenie brutto pracownika (przed opodatkowaniem), ale także dodatkowe obciążenia pozapłacowe, które musi odprowadzać pracodawca (np. połowa składek na ubezpieczenie rentowe i emerytalne). Procentowy udział tych narzutów w całkowitych kosztach pracy nazywany jest klinem podatkowym, o którym mówiłyśmy przed chwilą.

Dodatkowe koszty pracy powodują, że polski pracownik zarabiający brutto 1500 złotych dostaje „na rękę” jedynie niecałe 70% tej kwoty. Z punktu widzenia przedsiębiorcy legalnie zatrudniającego pracownika też nie wygląda to dobrze. Jeżeli pracodawca ma zapłacić pracownikowi 1000 złotych „na rękę”, oznacza to, że musi wyłożyć na tego jednego pracownika kwotę 1735 zł!

13. I na koniec kilka ciekawostek…

14. Kto wygrał w kategorii Biznes, a kto w Inżynierii?