WIEDZA – 1. określony system znaczeń o charakterze indywidua i społ; 2. System znaczeń konstruowanych rekonstruowanyc przez jednostkę w toku ciągłego negocjowania społecznego
W. OSOBISTA – naturalne doświadczanie jednostki
W. PUBLICZNA -niespontaniczna, naukowa, najwyższa forma wiedzy; system pojęć naukowych zawierających jednoznaczną treść, pozwalającą na bezbłędną i jednoznaczną identyfikację desygnatów i odróżnienie ich od niedesygnatów
W. NAZEWNICZA-wiąże się z poleceniem ,,nazwij”; do przyswojenia wiedzy nazewniczej potrzebna jest pamięć, a wiadomości są raczej kolekcjonowane niż używane do tworzenia aktywnych struktur. Opanowanie nazw nie wpływa znacząco na poziom rozumienia zjawisk, gdyż terminy te nie zawierają mocy eksploracyjnej, a wymgają dosłownego odtworzenia.
W. WYJAŚNIAJĄCA-ujawnia się w syt trudu zrozumienia zjawisk przyrod czy procedur matemat. Przedmiotem uczenia się są tu zjawiska oparte na relacji ,,przyczyna-skutek” umiejętność prowadzenia obserwacji laboratoryjnej, logicznego wnioskowania na podstawie, formułowanie wniosków.
W INTERPRETACYJNA – jest rozwijana w toku krytycznego namysłu czyli rozważaniach kierujących uwagę na złożoność świata i zjawisk, które na nim występują. W. interpret. Ściśle jest związana z myśleniem kryt ale nie polega na krytykowaniu(choć je dopuszcza) ale na umiejętności problematyzowania przekonań, dostrzegania rozmaitych stanów rzeczy, rozumienia sprzecznych interesówi osób które są uwikłane w tą sytuację , wskazywanie rozbieżności między intencjami a skutkami działania
W. ,,PO ŚLADZIE” –cechyje się tendencją do ogniskowania skupiania się wokół określonego zbioru, tzw poprawnych odpowied, sztywność sekwencji działań oraz wysoki stopień jednoznaczności
W ,,W POSZUKIWANIU ŚLADU – ten typ wiedzy występuje gdy brak modeli identyfikacjno-dziąłaniowych, które stanowią ślad do opanowania przez ucznia. Są to zadania typu ,,twórz”. Wymaga uruchomienia mechanizmów myślenia twórczego. Takie myślenie, a więc konstruowanie wiedzy w poszukiwaniu śladu sprzyja problemom dywergencyjny
Czyli takim w których istnieje większa liczba rozwiązań niż konwergencyjnym gdzie rozwiązanie jest tylko jedno.
Konstruowanie znaczen w ed.szk sprzyja:
a)integracja w.osobistej z w.publiczną
-aktywizacja w.osobistej, ktorą poprzedza kontakt z wiedzą publicz
-rozwijanie zabiegów poznawczych wokół w.osobistej uczniów
-liczne odniesienia do osobistych doświadczeń
b) poszerzanie repertuaru doświadczeń w klasie za pomocą takich środków jak:
-zwiększenie różnorodnośći doświadczeń na lekcji
-zwiększenie różnorodności tematycznej
-eksponowanie złożoności problematyczności omawianych zagadnień
c) mobilność nośników w publiczn:
-traktowanie n-la jako weryfikatora i źródła wiedzy
-preferowanie opracowań indywidu
-ujawnianie rozbieżności interpretacji i teorii publicznej
Wiedza zintegrowana stanowi dynamiczny system. Jest wykorzystywana w licznych syt pozaszkolnych. Daje jednostce poczucie kontroli poznawczej nad własnym myśleni i działaniem. Jest postrzegana jako ,,moja wiedza”. W.zintegr konstruuje i rekonstruuje sposób myślenia jednostki. Integr wiedzy w umyśle ucznia zależy od metody
Płaszczyzny integrowania wedzy:
Wiedza, komunikacja, osobowośc
Wyrażają się one w określonych relacjach między:
- wiedzą osob a publ
- językiem szkolnym a potocznym
- nauczaniem i wychowaniem
Relacja między wiedzą osob a publ przyjmuje postac izolacji lub przenikania.
IZOLACJA-pdrzucenie wiedzy ucznia,która nie pochodz z pzekazu n-la. N-el nie dopuszcza dośw pozaszk, własnych interpret, samodzielnych prób rozwiązań. Wiedza, która nie uznawana jest za ważną to ta, która została uprawomocniona na lekcji językiem z podręczn, n-la. Nawet jeśli taką wiedzę ma uczeń zanim wprowadzi ja n-el jest ona uznawana za nielegalną.
PRZENIKANIE wiedzy osob – publ oznacza ze wiedza osob musi być zawsze zaktywizowana zanim uczeń zetknie się z wiedzą [ubl traktowaną jako ustaloną pzez specjalistów
Język który jest używany na lekcjach jest używany w związku z wiedzą. Jest on sposobem ekspresji wiedzy jej kreacji. Dla ucznia ważne jest to na ile na lekcjach może się posługiwać swoim osobistym jezykiem. Język osobisty i j.szk stanwią odseparowane od siebie systemy. Szkoła może eliminować lub akceptować osobisty jęz dzieci. Posługiwanie się jez.szk ograniczone jest do klasy szk. Uczeń umie go werbalnie używać ale nie potrafi myśleć w tym jęz. Zgoda na jęz osob to szerokie wprowadzenie pracy w małych grupach oraz stosowanie pytan otwartych i problemowych by uczniowie nie opow. Na nie jednym daniem czy słowem. Traktowanie jęz osob uczniów jako pełnowartościowego w szk jest źródłem korzyści edukac i rozwoj:
-zwielokrotnia liczbę i rodzaje doświad komunikacyjnych gdy dziecko pracuje w małych grupach
-tworzy okazję do spontanicznej argumentacji
- koncentruje to uwagę dziecka na tym zagadnieniu które omawia a nie na sposobie prezentacji, dzięki temu w umyśle dziecka forma nie przerasta treści
- dziecko przejawia pozytywny stosunek do szkoły
- uprawomocnia osobiste znaczenia i strategie wyjaśniania i rozumienia świata
Naucz
jest zawsze związane z wychow, ponieważ sposób wychowania
kształtuje ludzi , a metody wychow dostarczają wiedzy czyli uczą
o różnych elem życia społecznego, manipulacji i zakłamania w
stosunkach społ, sprawiedliwości i niespr. N-ele powinni zwracać
uwagę na cele i efekty nauczania czyli to co chcemy osiągnąć i
to co rzeczywiście osiągamy. Integr naucz i wych wymaga od n-la
krytycznego myśl co do tego jakiego człowieka kształtuje taki a
nie inny system nauczania.
Proces nauczania wymagaod n-la
umiejętności:
-organizowania pracy uczniow na lekcjach tak by była to praca jak najbadziej efektywna
-doboru odpowiedznich metod, form i środ.dyd potrzebnych do stymulowania różnego rodzaju aktywności
- tworzenie takich syt Dyd, które sprzyją siągnięciu sukcesu w nauce
-Planowanie wyników działań uczniów
ETAPY PRACY N-LA POPRZEDZAJĄCE POWSTANIE SCENAR. ZAJĘC:
-ustalenie tematu zajęc
- analiza tematu – mapa mentalna danego zagadnienie
- umieszczenie zagadnienie w realiach czasowych
- określenie czasu trwania zajęć
- Analiza przestrzenie danego zagadn-ustalenie tego co już uczn wiedza na ten temat, a co należy powtórzyc, wyjaśnić, opracować
- lista propozycji opracowania danego tematu
- określenie najskuteczniejszych metod pracy z uczn (met.projektów
-dopasowanie odpowiednich form pracy uczn
- określenie środ.dyd
- opis przebiegu zajęć
- zajęcie
- ewaluacja zajęć
STRATEGIA – zharmonizowany dobór metod, celów, środków stanowiących operacyjne założenia działalności edukac n-li, szkół, syst
Wyróżniamy strategie: bierne i aktywne
BIERNE – odwołują się do wielokrotnego powtarzania w zastanym układzie w którym wszystkie elem sa na tym samym poziomie
AKTYWNE – odwolujemy się do aktywnośi wlasnej uczniów- projektowanie, sporządzani planów, określanie metod dzialania i konsekwencje
Bierzemy pod uwagę 4 kryteria by wyróżnić strategię:
1.Dotyczące atmosfery uczenia się
2. dotyczące relacji i stylu kierowania grupą
3. dotyczące preferencji celów kształcen i metod pracy n-la i uczn
4.dotyczące kontroli swobody uczn
Na tej podst wyróżniamy 4 strategie:
1.strategia uczenia klasowego
2.strategia wyznaczona i kontrolowana przez n-la
3. strat samodzielnego uczenia się
4. strategia symulacyjna
STRATEGIA NAYCZANIA KLASOWEGO- aktywność leży po stroie n-la, to on podejmuje większośc decyzji. Aktywność uczn jest zepchnięta na daszy plan. Działanie n-la skoncentrowane jest na treściach jakie przekazuje uczn i na zbiorowych formach pracy. N-el sam określa cele,metody, materiały. Ocenia. A wiedza ma char zamknięty, jet to wiedz jednoznaczna. Umiejętności jaki zdobywają uczniowie to umiejetn sterowane przez n-la. Jest to strategia bierna, pasywna
STRAT WYZNACZANA I KONTROLOW PRZEZ N-LA
Uruchamia się aktywnośc uczniów. Jest gt aktywność zaplanowana i opracowana przez n-la. Uczn mogą mieć wpływ na formułowanie celów, określanie kryteriów sukcesu; uczn mogą jak gdyby zarządzać swoją aktywnością. Uwzglednia się tu stsowanie metod problemowych, praktycznych, które rozwijaja naturalne potrzeby uczn. W tej strategii roces naucz nie musi odbywać się w klasie, szkole. Aktywność n-la jest zrównoważona co aktyw uczniów
STRATEGIA SAMODZIELNEGO UCZENIA SIĘ już z samej nazwy stwierdzamy że aktyw leży po stronie uczniów. N-el jest os która umiejętnie kieruje pracą uczn, organizują współpracę z uczn. Praca uczn wynika z ich aktywn. W tej strategii ważną rolę odgrywa współuczestnictwo uczniów w procesie kształcenia. Obejmuje ono ustalenie metod , form, zadan, materiału a także celów. Istotną rolę odgrywają metody odkrywania i rozwiązywania problemów. Zadania wykonywane przez uczniów są wykonywane z ich woli
N-el zwraca uwagę jak sobie radzą gdy napotkają trudności, jaka wiedzę już zdobyli i jak ją wykorzystują.
STRATEGIA SYMULACYJNA
n-el symuluje syt które istnieją w rzeczywistości. Takie syt mają stwarzać warunki do wszechstronnego uczenia się. Następuje analiza postaw, wiedzy i umiejętności, które konieczne są by poradzić sobie z symulowana rzeczywistością . Ta strategia zmusza uczniów do przyjmowania pewnych postaw, podejmowania decyzji i obserwowania konsekwencji wynikających z ich działania.
Model transmisyjny i model edukacyjny. W każdy modelu następuje spotkanie n-la z uczniami
PRZEKAZ KULTUROWY-natural
wrastanie w kulturę społecnośći jako całościowy proces obcowania jednostki z kult tej społeczności. W tym przekazie dochodzi do spotkania młodej generacji z całym dorobkiem kultury. To dziedzictwo jest aktywnie przyswajane i modyfikowane. Modyfikacja dokonuje się w wytwarzaniu nowych elem kult i nowo je odczytuje. Wrastanie w ten dorobek kultury dokonuje się poprzez osobową i społ rekonstrukcję znaczeń kultury.
SZKOLNY PRZEKAZ KULTURY – ten przekaz opiera się a próbe wyselekcjonowania pewnych elem kult i zaprezentowania go uczn. Ta syt w której uczniowie spotykają się z określonym wycinkiem rzeczywistości. To monolog jednej wersji kult. W szk.przek.kult. występują specyficzne kryteria oceny poprawności wiedzy. Należą do niech:
- treśc – uczeń powinien opanować wiedz zgodną z treścią podręcznika
- ekspresja wiedzy – to w jaki sposób uczeń potrafi zaprezentować posiadaną wiedzę. Zauważamy tu dosłowność reprodukcji wiedzy- występuje to w syt gdy oczekujemy od uczn wysokiego stopnia dosłowności zapamiętanych treści, np. uzupełnienie tekstu z luką, takimi wyrazami jakie znajdują się w podręczniku
- nadrzędność reguł języka pisanego – wyraża się wtedy gdy oczekujemy od ucznia używania zasad języka pisanego w treściach mówionych
- ekonomicznośc nauczania – opanowanie przez uczniów jak najwięcej treści z zajęc w jak najkrót czasie i jak najkrótszą drogą
- jednoznaczność terminol – wiąże się z dążeniem do posługiwania się jednoznacznymi, precyzyjnymi pojęciami określonej treści
- zapobieganie błędom – uczeń wykonuje czynność po wcześniejszym wzorowym zaprezentowaniu jej przez n-la, ucz ma określony obszar w którym Mo że się poruszać np. pierwszoklasista czyta tylko takie teksty w których zna wszystkie litery
- nacisk na trwałośc nabywanych umiejętności
SZk.przek.kult ma charakter monologowy-ucz poznaje teorię, efekty pracy a nie sposoby doświad, pojmowania rzeczywist. W relacji dialogowej zmierza się do tego by dziecko nauczyło się eksplorować własne doświad, by na bazie tych doświadcz dokonywać zajęć interpretacyjnych i w te własne doświadcz wczytywać nowe znaczenia. Ten dialog może być rozumiany jako poszukiwanie nowego sposobu interpret świata. Taki dialog ma zastosowanie w dziedzinach humanist. Jest to też droga dochodzenia do teorii głownie w dziedzinach przyrod. Dotyczy to podejmowania decyzji co do sposobów działania człowiek
Konstruowanie wiedzy humanisycz wymaga uruchomienia procedur interpretacyjnych. Efektem jest istnienie równoprawnych znaczeń. Ma to char partnerstwa poznawczego. Jest to konsekwencja kultu jednej poprwanej odpow. Ucz ma prawo do własnych interpret.
POZNAWCZY AUTOKRATYZM – ma miejsce w przek.szk w postaci monologizacji wiedzy, narzucenie ustawionych interpretacji. Przeszłoś traktuje się jako nie w pełi dojrzałą, która ma ustąpić miejsca dzisiejsz patrzeniu na przyszłośc.
Pojęcie horyzontalne może być motywacją do działania.
AKTYWNE UCZENIE SIĘ – jest sterowane wewnętrzną ciekawością człowieka, chęcią poznania czegoś, dążeniem do samodzielnego rozwiązywania problemów.
Jest działaniem w którym uruchamia się ewaluacja i autoewaluacja – odnosi się nie tylko do tego co wiem ale do sposobu zastosowanych metod.
AKTYWNY UCZEŃ:
- doskonali własną wiedz i umiejętn
- rozwija poczucie własn kompeten
- rozwija poczucie własnej wartości
- rozwija poczucie sprawstwa i odpowiedzialności
- wzmacnia strategię uczenia się poprzez poprawianie własnych błęd
- obniża tendencje do uczenia się metodą prób i błedów
-podejmuje samodzielnie poprzez siebie zaplanowane działania
- rezygnuje z oczekiwania na wzmocnienie wewnętrzne i sam dla siebie jest źródłem kar i ocen
- rozwija potrzebę współdziałania, korzystania z pomocy innych i udzielania im pomocy
AKTYWNE UCZENIE SIĘ wiąże się z podmiotow stylem pracy n-la i ucznia. To wiąże się z partnerstwem poznawczym, które wyraża się w:
- uznaniu prawa do błędu
- wspólne określanie i dążenie do określonych celów
- określony sposób komunikowania
Podmiotowy styl pracy:
- uczeń pyta ucznia
- ucz wyjaśnia n-lowi to czego on nie wie
- ucz pyta n-la i egzekwuje odpowiedź
- ucz proponuje zagadnienia do omówienia
- ucz kwestionuje opinię n-la i przekonuje go do racji swojego stanowiska
W aktywnym uczeniu się odgrywa DIALOG. Wiąże się z negocjowaniem, pielęgnowaniem różnic w sposobie myślenia i interp świata. Oprócz dialogu waznym czynnikiem jest KONTEKST. To uczenie się ma char fiz i psych. Kontekst powinien być różnorodny bogaty, ale równocześnie bliski dziecku, powinien dawać możliwośc różnorodnych interakcji dziecka z innymi ludźmi, powinien dostarczać dziecku sytuacji, z którymi styka się w życiu codzien, pozwala na efektywne rozwijanie jego zdolności i umiejętności. Ważną rolę odgrywają intencje ucz.
ROZWIJANIE UMIEJĘTNOŚCI INTENCJONALNEGO UCZENIA SIĘ SPRZYJA:
-umiejętność stawiania pytań przez uczniów
- rozwijanie zdolności autorefleksji. Autorefleksja jest procesem rozumienia otaczającego świata i swojego w nim miejsca. Wymaga wiedzy o otaczającej rzeczywistości i konsekwencji podejmowania decyzji
- opanowania przez uczniów umiejętności meta kognitywnych
Np. umiejętnośc świadomego kontrolowania przez dzieci procesu uczenia się, poprawiania błędów, analizowania strategii uczenia się
Aktywne uczenie się wymaga współdziałania.
N-el, który organizuje aktywne uczenie się musi:
- tworzyć projekt działania na daną lekcję
- planować rozłożenie w czasie
- aranżować przestrzeń do pracy
- organizować odpowiednie przedmioty
-kierować uczniami poprzez odpowiednie polecenia
-wchodzić w bezpośredni kontakt z uczniami
-udzielać pomocy w trakcie działania
- sprawdzać i dokonywać oceny tego co i jak robią
- stale obserwować działania uczn
- interpretować nadchodzące od nich sygnały o stopniu zainteresowania i stopniu trudności zadania
- podejmować decyzje co do toku swojego dalszego postępowania
METODY, w których uczniowie odgrywają określone role ułatwiaja realizowanie procesu nauczania aktywizującego:
a)rola poszukiwacza wiedzy-przejawia się w samodzielnym zbieraniu informacji, materiałów, ilustracji, przprowadzaniu wywiadów itp.
b) odkrywca w samodzielnym stawianiu problemów, projektowaniu doświadczeń, wyciąganiu wniosków, wytwarzanie pomysłów rozwiązań
c)użytkownik wiedzy – umiejętn stosowania wiedzy osobistej w praktyce, przenoszenie jej na inne treści i przekształcenia rzeczywistości
d)członek zespołu – przejawia się w zespołowym rozwiązywaniu problemów, planowaniu i przygotowywaniu nowe lekcji, odpowiedzialności za zespołowe działania
METODA PROJEKTÓW
Projekt – to pewien plan działania, pomysł konstrukcja, model, pomysł
Metoda projektów stanowi strategię pracy n-la z uczniami, w której najpierw zachodzą wspólne rozplanowanie danego projektu, wyodrębnienie tematów cząstkowych, czasu ich realizacji po czym następuje ich wybór przez zainteresowanych uczniow. W wyniku tego tworzą się zespoły, które przygotowują materiały do opracowania i zaprezentowania podczas zajęc.
Typy projektów:
- poznawcze – skupione na problematyce dorobku nauki w różnych dziedzinach, odkryć i wynalazków, aspekt poznawania siebie i świata
- humanistyczne – przeżycia człowieka i jego psychika
- artystyczno-twórcze – dominuje aktywnośc twórcza. Wyraża się ona w obrazie, rzeźbie.
CECHY METODY PROJEKTOW:
1.odrzucenie biernej roli ucznia w kształtowaniu na rzecz sytuacji aktywizujących:
-wybór tematu
-obmyślenie planu i sposobu działania
-wykonanie czynności wg ułożonego planu
-scalenie rezultatów czynności cząstkowych w całośc
- weryfikacja zgodności wykonania z planem
- ocena jakości osiągnięcia rezultat
Uczenie się wg met.projekt nie polega na przyswajaniu gotowej wiedzy lecz na ,,dochodzeniu” do niej poprzez rozwiązywanie problemów
2.Zbliżanie szkoły do zycia – wykorzystanie sytuacji naturalnych
3. Rozwijanie inicjatywy dzieci, samodzielnego uczenia się
4. Elastyczność czasu zajęć uczniów, stopnia występowania elementów twórczych.
Ta metoda pozwala na odejście od realizacji programu w postaci liniowej. Projekt pozwala na realizację problemów o charakterze spiralnym. Metoda ta służy do aktywizowania ucznów. Jest jedną z metod zaliczanych do metod aktywizując.
METODY AKTYWIZUJĄCE – to sposób pracy n-la z uczniami polegający na organizowaniu sytuacji edukacyjnych w których wiedza ucznia tratowana jest jako ,,tabela” do wprowadzania nowych info, a proces restrukturyzacji wiedzy należy do rodzaju podejmowanych przez ucznia działań.
Wyróżniamy:
1.Quasi tradycyjne – aktywny wykład, praca z tekstem, pomoce wizualne, pokazy
2. Kart dydaktyczne
3.Pytania – odpowiedzi – dyskusja
4. kreatywne – burza mózgów, pisanie, mówienie, działanie
5. Personifikacja doświadczeń – analiza przypadku, drama, symulacja, odgrywanie ról
6.Struktura–mapaMentalna,liniaCz
7.Metaumiejętności uczenia się – wizualizacja
Metody aktywizujące zalecane SA do pracy z młodszymi dziećmi ponieważ potrafią uruchomić i wykorzystać szeroko rozumianą inteligencję
INTELEGENCJA – zdolność przystosowania się do okoliczności dzięki dostrzeganiu abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z uprzednich doświadczeń i skutecznej kontroli nad własnymi procesami poznawczymi
STRATEGIA ZADANIOWA –
Istotnym elementem jest zadanie. Zadanie powinno mieć jasno i wyraźnie sformułowany cel. Inną cechą jest różnorodność zadania, wielośc funkcji rozwiązania. Zadania powinny wyzwalać aktywnośc twórcza.
Zadania zintegrowane – tym terminem określa się zlożoną konstrukcję na którą skladają się: operacje, materiał i metody. Każdy z tych elementów przyjmuje dwie wartości, tymi wartościami są: operacje: twórcze i odtwórcze, materiał: otwarty i zamknięty oraz metody: algorytmiczne i heurystyczne. Rola tych zadan polega na stymulowaniu aktywności twórczej i odtwórczej uczniów. Rola tych zadań jest integrowanie struktur poznawczych, emocjonalnych i sprawczych. Zadania zintegrowane mogą mieć rożny charakter. Najczęsciej mówimy o otwartych i zamkniętych oraz otwarto-zamkniętych i zmknięto-otwartych
OPERACJE TWÓRCZE – działania, ktre cechuje nowość, oryginalnośc, innośc. Wyrażają się w sformułowaniu ,,wyobraż sobie” ,,wymyśl”,,zaprojktuj”,,skompnuj”
OPERACJE ODTWÓRCZE- nie prowadzą do osiągnięcia nowych celów, są nastawione na powielanie, rprodukowanie, korzy-stanie z tego co już jest dziecku znane. Sformułowania: ,,napisz” ,,podkreśl”,,uzupełnij”,,odrysuj”
MATERIAŁ OTWARTY-taki w którym brakuje niezbędnych info, danych potrzebnych do wykonania zadania. Motywuje do sięgania do rożnych źródeł. Sformułowania: ,,napisz na dowoln temat”,,wybierz dowolną formę”,,ułóż z dowolnych elementów”
MATERIAŁ ZAMKNIĘTY- taki w którym jasno, precyzyjnie podaje się potrzebne dane. Info które prezentuje się w materiale są tak przygotowane by dziecko mogło je wykorzystać w takiej postaci. Sformułowania: ,,ułóż działanie z podanych liczb”,,z poanych wyrazów ułóż zdanie”
METODY – sposób wykonywania działań, posługiwania się materiałem
METODY HEURYSTYCZNE (tworcze) – to met w których reguły, zasady, strategie, sposób dotyczący wykonania zadania zależ od pomysłowości ucznia, to on decyduje o ich wyborze. Sformułowania:,,ułóż zasady do gry planszowej”,,narysuj portret mamy dowolną techniką”
METODY ALGORYTMICZNE –
(odtwórcze) zawierają szczegółowy sposób, reguly dityczące wykonania zadania, z gory narzucają jak zadanie powinno być wykonane. Sformułowania: ,,napisz wypracowanie w formie sprawozdania”,,wykonaj doświadczenia wg podanej instrukcji”
Te zadania mają służyć jako główny srodek dokonywania się zmian w uczniach, scalanie odpowiednich cech rozumowania. Istotę zmiany stanowi angażowanie twórczego i odtwórczego myślenia, łączenie syt otwartych z zamkniętymi, angażowanie by uruchomić prawą i lewą połkulę, ciągłe doskonalenie się.