W roku 1819 Adam
Mickiewicz rozpoczął pracę jako nauczyciel w Kownie, gdzie
mieszkał do roku 1823.
W 1823r. został aresztowany i
uwięziony w klasztorze bazylianów w Wilnie, a następnie skazany za
udział w tajnych młodzieżowych organizacjach, na zesłanie w głąb
Rosji. W latach 1824-1829 przebywał w Petersburgu, Odessie, Moskwie
oraz na Krymie. Podróżował po Europie – początkowo w roku 1829
udał się do Niemiec, potem do Włoch i Szwajcarii. W 1830 roku
Mickiewicz przebywał w Rzymie.
Gdy dowiedział się o planach
wybuchu powstania listopadowego postanowił przybyć do Polski. Innym
powodem może być chęć zobaczenia rodzimych stron. Poeta obawiał
się, że przebywanie w obcym kraju źle na niego wpłynie. Tęsknił
za polskością. Jednak mimo tych powodów Mickiewicz zwlekał z
przyjazdem. Do Polski przybył dopiero w połowie sierpnia i pozostał
na terenie naszego kraju aż do roku 1832.
O jego pobycie
mogą również świadczyć liczne wpisy w pamiętnikach i księgach
kościelnych. Mickiewicz podróżował po kraju z fałszywym
paszportem. Ludzie byli do niego pozytywnie nastawieni więc obywało
się bez większych problemów. Poeta chciał się dostać na front,
do ludzi walczących. Ostatecznie nie udało mu się to.
Pierwszym
miastem, które odwiedził było Kopaszewo, a następnie udał się
do Śmiełowa. Było to miasto leżące na granicy. Przybywali tam
wszyscy, którzy chcieli dostać się walczącego Królestwa.
Mickiewicz próbował przedostać się na front dwukrotnie i obie
wyprawy zakończyły się niepowodzeniem. Gdy dowiedział się o
upadku Warszawy bardzo podupadł na duchu. Poeta zabawił w Śmiełowie
trzy tygodnie. Przez ten czas próbowano go rozweselić. Urządzano
bale, polowania i grzybobrania.
To właśnie Śmiełowo
zaczęło tworzyć w głowie poety obrazy, które następnie zostały
zawarte w „Panu Tadeuszu”, najprawdopodobniej było pierwowzorem
Soplicowa. Okoliczne lasy stały się wspomnieniem puszcz litewskich.
To również tutaj Mickiewicz wdał się w romans z Konstancją
Łubieńską, która stała się wzorem dla kobiety z „Pana
Tadeusza” – Telimeny. To również w Śmiełowie poeta zobaczył
wspaniały, porcelanowy serwis. Był zdobiony w cztery pory roku.
Mickiewicz kochał kawę, więc nie dziwne, iż te naczynia tak go
zafascynowały. Mimo iż Śmiełowo miało tak wielki wpływ na
wyobraźnię poety, nie możemy zapomnieć o Kopaszewie, gdzie
najprawdopodobniej narodził się pomysł z książką
kucharską.
Pod koniec listopada Mickiewicz opuszcza
miasto nad granicą i udaje się do Konarzewa. Tam poznaje Ksawerego
i Kalixa Wojanowskich, którzy dali początki Asesorowi i Rejentowi z
„Pana Tadeusza”. Poeta święta spędził w Łukowie. Tam poznał
Adama Turno, żołnierza armii Napoleońskiej, który stał się
Bartkiem Prusakiem w dziele Mickiewicza. Po świętach przebywał w
Polsce jeszcze trzy tygodnie. Potem udał się do Drezna, a stamtąd
do Paryża gdzie zaczęły powstawać pierwsze księgi dzieła, które
miało się stać jednym z najwybitniejszych na świecie. „Pan
Tadeusz” został przetłumaczony na dwadzieścia sześć języków,
w tym m.in. na japoński i chiński.