Epoka odrodzenia

Michel de Montaigne (1533 – 1592)	Przedstawiciel nurtu psychologicznego. Refleksje nad człowiekiem doprowadziły go do sceptycyzmu. Należy unikać ogólnych i teoretycznych dociekań, gdyż są nieskuteczne nie prowadzą do pewnych wyników, o czym świadczą dzieje filozofii. Filozofia powinna zająć się formułowaniem zasad sztuki życia. Ogólne zasady zawsze są wątpliwe, natomiast fakty z życia poszczególnych ludzi są bezsporne i one stanowią podstawę do refleksji o życiu szczęśliwym. U podstaw filozoficznej sztuki życia, należy przyjąć dwa założenia: Życie jest cenne, warto więc o nie dbać. Każdy ma wpływ na własny los: życie samo w sobie nie jest ani dobre, ani złe. Jest tylko miejscem dla dobra, bądź dla zła i od nas zależy czym je wypełnimy. Filozoficzne zasady szczęśliwego życia: Życie szczęśliwe, to życie przyjemne, doznawane przyjemności są dobrem jedynym (hedonizm – Arystyp z Cyreny i Epikur) Najważniejsza dla życia szczęśliwego jest niezależność od własnych namiętności, które mogą nas uczynić niewolnikami; od społeczeństwa, które w życiu przejawia się zespołem norm. Często o irracjonalnym charakterze; społeczeństwo nie jest niezbędne do życia szczęśliwego, a często w nim przeszkadza Nie należy zbytnio przywiązywać się do miejsc, osób, sytuacji życiowej, wyznania, państwa itp. Gdy bowiem życie wymusza radykalną odmianę, człowiek związany takimi okolicznościami nie odnajdzie się w nowej sytuacji, nie będzie szczęśliwy. Trzeba uniezależnić się od myśli o śmierci, a jeśli nie można już korzystać z przyjemności, wtedy przeciwnie, należy myśleć o śmierci, lecz po to tylko, by się z ta myślą oswoić. Dzięki temu życie staje się cenniejsze: mijające chwile nabierają wartości gdy ma się świadomość, że każda z nich może być ostatnią. Wzorem dla człowieka i jego sztuki życia powinna być przyroda. Ludzie mimo różnic indywidualnych mają te same naturalne instynkty i potrzeby. Przyroda uczy przede wszystkim umiaru, ma bowiem w sobie wbudowane mechanizmy likwidujące nadmiar i niedostatek. Ostateczną miarą prawdy nie jest autorytet, tradycja, lecz rozum. Rozum ujawnia iż wszelkie normy ograniczające nasze życie są względnymi konwencjami. Nie ma idei dla której warto zabijać i być zabijanym. Wartością najwyższa jest indywidualne życie ludzkie i warto je zachować nawet, jeśli trzeba dokonać zmiany władcy, religii, wyznania. Warto poddać się temu, co niesie ze sobą życie
Giordano Bruno (1548 – 1600)	Głosił, że przyroda jest nieskończona, a wobec tego nie można mówić o środku świata, ani o wyróżnionym centralnym położeniu ziemi. Świat tworzy jedną całość. Kosmos jest jednorodny i nie ma w nim odrębnej materii ziemskiej i materii niebieskiej. Świat ziemski jest jednym z wielu nieskończenie wielu światów. Przyroda jest całością złożoną z jednostek zwanych monadami. Monada jest elementem metafizycznym (podobnie jak punkt w geometrii i atom w fizyce). Przyroda nie jest całością mechaniczną, gdyż monady są obiektami ożywionymi, uduchowionymi, wolnymi. Jest całością organiczną, spójną przez siłę duchową, harmonijną, doskonałą, piękną – przyroda jest objawem i obrazem Boga.
Francis Becon (1562 – 1626)	Przeprowadził podział nauk biorąc za główne kryterium władze poznawcze: wyróżnił historię (rola pamięci), której celem jest opis jednostkowych faktów dotyczących przyrody (historia naturalna) bądź człowieka poezję (rola wyobraźni) filozofię w której dominuje rozum, a której celem jest dostarczenie wiedzy ogólnej. Nauki filozoficzne dzielił ze względu na ich przedmiot: Filozofia pierwsza – formułuje najogólniejsze pojęcia i twierdzenia Filozofia Boga – odróżniał ją od teologii, opartej o prawdy objawione Filozofia przyrody – teoretyczna, zwana spekulatywną, oraz praktyczna, zwana operatywną Filozofia człowieka – antropologia skierowana na prawdę – logika, i skierowana na dobro – etyka Polityka – nauka o ludzkich społecznościach. Sformułował nowe postulaty co do zadań i metod nauki. Cele nauki powinny być praktyczne, nauka ma być skutecznym narzędziem w opanowaniu przyrody i ulepszania życia. W związku z tym podkreślał rolę wynalazków i techniki. Dla osiągnięcia adekwatnej wiedzy o rzeczywistości nie wystarczą ani same zmysły, ani sam rozum: sam rozum jak i same zmysły zniekształcają naturę rzeczy. Dlatego postulował metody doświadczalno – indukcyjne dostarczające materiału dla rozumowego opracowania. Francis Bacon wyróżnił najczęstsze źródła błędów – złudzeń w poznaniu świata: złudzenia plemienne – są wspólne dla wszystkich ludzi i biorą się z niedoskonałości natury ludzkiej złudzenia jaskini – są skutkiem określonego wychowania, lektur, nauki, środowiska – wszystkiego co wpłynęło na ukształtowanie konkretnego człowieka złudzenia rynkowe – są powodowane przez język w którym występują niejasne i wieloznaczne pojęcia, a także słowa , którym w rzeczywistości nic nie odpowiada jak np. „szczęście”. złudzenia teatru – właściwe dla tradycji filozoficznej wszelkich odmian. Polegają one na przypisywaniu wymyślonym pojęciom realnych odpowiedników. Opracował teorię indukcji jako metodę zapobiegania niedoskonałością natury ludzkiej. Eksperyment miał zapobiegać niedoskonałości zmysłu, indukcja miała usunąć wady rozumowania. indukcja jest metodą uogólniania faktów uzyskanych eksperymentalnie. Jej celem jest odkrycie stałych związków między zjawiskami oraz stałych własności rzeczy, czy formy rzeczy.

Okres wielkich systemów XVII w.

Galileusz (1564 – 1642)

Sformułował nowe postulaty dotyczące nauki, jej metod i przedmiotu: Nauka powinna być empiryczna, Anie spekulatywna. Nie może jednak ograniczać się do gromadzenia faktów, nie wystarczy także metodyczne uogólnianie faktów. Celem nauki winno być zrozumienie, wyjaśnienie faktów. Nauka winna być ścisła, to znaczy zmatematyzowana. Należy stosować formuły matematyczne do opisu mierzalnych składników rzeczy tj. kształtu i ruchu, tylko takie bowiem własności są obiektywne. Należy badać zjawiska, a nie naturę rzeczy, oraz ustalać stałe związki rządzące zjawiskami. Zjawiska należy wyjaśniać podając ich przyczyny, formułują przyczynowe prawa, a nie wskazując na cel.